Định hướng nền kinh tế đa chiều hình thành trong quá trình định hướng xã hội chủ nghĩa p4

Chia sẻ: Fnakjnf Sfbsjb | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhà nước có vai trò to lớn như vậy nhưng thực tế vai trò kinh tế của Nhà nước mới chỉ được thừa nhận cách đây gần 60 năm kể từ sau cuộc đại suy thoái 1929 - 1933. Đối với nước ta nhìn nhận kinh nghiệm của thế giới và các kinh nghiệm trong khu vực từ đó mà phát triển tạo ra hướng đi đúng đắn nhất. Kinh nghiệm các nước láng giềng

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Định hướng nền kinh tế đa chiều hình thành trong quá trình định hướng xã hội chủ nghĩa p4

Nhµ níc cã vai trß to lín nh vËy nhng thùc tÕ vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc míi chØ ®îc thõa nhËn c¸ch ®©y gÇn 60 n¨m kÓ tõ sau cuéc ®¹i suy tho¸i 1929 - 1933. §èi víi níc ta nh×n nhËn kinh nghiÖm cña thÕ giíi vµ c¸c kinh nghiÖm trong khu vùc tõ ®ã mµ ph¸t triÓn t¹o ra híng ®i ®óng ®¾n nhÊt. Kinh nghiÖm c¸c níc l¸ng giÒng - c¸c níc c«ng nghÖ míi ph¸t triÓn nghiªn cøu cho thÊy mÆc dï nßng cèt cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ á c¸c quèc gia ®ã chñ yÕu lµ c¸c xÝ nghiÖp t nh©n cña ngêi b¶n xø vµ ngêi níc ngoµi nhng vai trß can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ rÊt ®îc chó träng vµ ®ãng vai trß trong viÖc híng dÉn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch trung h¹n vµ dµi h¹n. ë Nam TriÒu Tiªn, §µi Loan, Xingapo... Nhµ níc thÓ hiÖn híng dÉn ®Çu t b»ng viÖc trî cÊp cho khu vùc c¸c nÒn kinh tÕ mòi nhän vµ chó träng nÒn kinh tÕ quèc doanh. Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c xÝ nghiÖp nµy ®îc tù do c¹nh tranh trªn thÞ trêng. ë Thuþ ®iÓn cã ®Õn 41% lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ quan ®iÓm cña NhËt lµ sù c©n b»ng gi÷a tù do kinh tÕ vµ can thiÖp cña Nhµ níc. Cã mét ®iÓm chung gi÷a nh÷ng quèc gia nµy lµ ®Òu ®· vµ ®ang rÊt ph¸t triÓn nhê con ®êng kinh tÕ ®óng ®¾n cña hä. Vai trß kinh tÕ cña mçi quèc gia ®îc thÓ hiÖn lµ kh¸c nhau nhng tùu chung l¹i ®ã chÝnh lµ nguån gèc cña sù ph¸t triÓn 28
kinh tÕ vµ lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng trëng nhanh chãng. III. Chøc n¨ng vµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc. 1. Chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc. Nhµ níc víi t c¸ch lµ nhµ qu¶n lý ®iÒu hµnh nÒn KTTT, Nhµ níc gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh híng nÒn KTTT theo CNXH. - Nhµ níc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«, Nhµ níc t¸c ®éng tíi tæng cung vµ tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ t¹o nªn sù c©n b»ng gi÷a cung - cÇu ®¶m b¶o m«i trêng kinh tÕ thuËn lîi vµ æn ®Þnh nh»m thóc ®Èy sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng xÝ nghiÖp vµ trªn ph¹m vi toµn x· héi. - Nhµ níc ®¶m b¶o æn ®Þnh chÝnh trÞ, lÊy æn ®Þnh chÝnh trÞ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhµ níc thiÕt lËp khu«n khæ luËt ph¸p ®Æc biÖt lµ hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ, hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi mµ tríc hÕt lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh tÝn dông ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Mét ®Êt níc cã æn ®Þnh chÝnh trÞ, cã 29
nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp míi t¹o ra ®îc nh÷ng thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. MÆt kh¸c cã nh vËy míi thu hót ®îc vèn ®Çu t cña níc ngoµi vµ t nh©n vµ hä tin vµo sù æn ®Þnh ®ã ®Ó tiÕp tôc vµ më réng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Nh vËy th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch Nhµ níc ®· gi¸n tiÕp thóc ®Èy nÒn kinh tÕ . Nhµ níc cã chøc n¨ng t¹o ra m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng b»ng c¸ch: duy tr× ph¸p luËt, trËt tù an toµn x· héi, thi hµnh nhÊt qu¸n c¸c chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ theo híng ®æi míi, æn ®Þnh m«i truêng kinh tÕ thi hµnh nhÊt qu¸n c¸c chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ theo híng ®æi míi, æn ®Þnh m«i trêng kinh tÕ vÜ m« k×m chÕ l¹m ph¸t, ®iÒu tiÕt thÞ trêng ng¨n ngõa vµ sö lý kÞp thêi nh÷ng "c¬n sèt" vÒ gi¸ c¶. Nhµ níc ®Ò ra luËt ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t. - Nhµ níc ng¨n ngõa c¸c t¸c ®éng bªn ngoµi ng¨n ngõa nh÷ng ©m mu ph¸ ho¹i nÒn kinh tÕ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - Nhµ níc cã vai trß rÊt lín trong viÖc më réng quan hÖ ngo¹i giao, bu«n b¸n víi níc ngoµi. 30
- Th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt, Nhµ níc ®¶m b¶o c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong nÒn KTTT môc ®Ých cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn v× vËy hä b»ng mäi c¸ch vµ t×m mäi c¸ch ®Ó thu lîi nhuËn cao cã thÓ lµ thñ tiªu ®èi thñ c¹nh tranh cña m×nh v× vËy Nhµ níc cÇn ph¶i cã sù can thiÖp ®Ó ®iÒu chØnh nh÷ng hµnh vi cña hä vµo nh÷ng viÖc lµm cã lîi nh n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®a d¹ng phong phó mÉu m· c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶. §ång thêi Nhµ níc cßn cã chøc n¨ng chèng ®éc quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp. §éc quyÒn trong nÒn KTTT ®ång nghÜa víi sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung - cÇu, gi÷a tiªu dïng vµ s¶n xuÊt, ®ång nghÜa víi sù leo thang cña gi¸ c¶ v× vËy ®Çy cã thÓ lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t. - Nhµ níc dÉn d¾t vµ hç trî nh÷ng nç lùc ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Th«ng qua kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ sö dông cã träng ®iÓm vµ hiÖu qu¶ c¸c n¨ng lùc tËp trung vµ lùc lîng dù tr÷. Nhµ níc kiÓm so¸t vµ ph©n phèi c¸c nguån tµi nguyªn cña ®Êt níc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i. Qu¶n lý vµ kiÓm so¸t tµi s¶n quèc gia t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nh»m b¶o tån vµ ph¸t triÓn vµ duy tr× sù ho¹t ®éng liªn tôc. 31
- Nhµ níc chÞu tr¸ch nhiÖm x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh tÕ bao gåm: c¬ së h¹ tÇng kü thuËt (giao th«ng, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, th«ng tin liªn l¹c, dù tr÷ quèc gia...) c¬ së h¹ tÇng v¨n ho¸ x· héi nh gi¸o dôc, nghiªn cøu khoa häc, b¶o vÖ m«i trêng... nh»m t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. - Nhµ níc kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng t¬ng ®¬ng vµ ng©n hµng th¬ng m¹i. Trong ®ã ng©n hµng trung ¬ng lµm chøc n¨ng dù tr÷ võa lµm chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t lîng tiÒn ®îc cung øng th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i ®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ cã thÓ tr¸nh ®îc khñng ho¶ng thÊt nghiÖp vµ l¹m ph¸t. - MÆt kh¸c Nhµ níc th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch u ®·i thÓ hiÖn mét sè h×nh thøc hç trî cho c¸c lÜnh vùc mµ Nhµ níc muèn u tiªn ph¸t triÓn . Nhµ níc cã chøc n¨ng ph©n phèi l¹i thu nh©p b»ng c¸c kho¶n thu tõ thuÕ, ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi. - Nhµ níc ®a ra nh÷ng ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc, nhËp nh÷ng tiÕn bé cña KHKTCN vµo s¶n xuÊt nh»m ®a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh h¬n. 32
- Nhµ níc cã vai trß ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ, t¸c ®éng tíi quan hÖ lao ®éng vµ thÞ trêng lao ®éng giíi h¹n thÊt nghiÖp, sö dông c¸c kho¶n chi cña chÝnh phñ ®Ó ph¸t triÓn y tÕ, gi¸o dôc, lËp c¸c quü phóc lîi, ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ vµ gi÷a c¸c vïng. Víi t c¸ch lµ ngêi ®Çu t kinh doanh, Nhµ níc trùc tiÕp tham gia vµo viÖc kinh doanh trong mét sè lÜnh vùc. - Nhµ níc víi t c¸ch lµ chñ së h÷u toµn d©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt, Nhµ níc lµ ngêi së h÷u ®¹i biÓu vµ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ quèc doanh. - C¸c doanh nghiÖp Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ngoµi yªu cÇu ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng ®Þnh híng XHCN cßn do thµnh phÇn kinh tÕ nµy g¾n víi lo¹i h×nh së h÷u cao nhÊt lµ së h÷u nhµ níc. KTNN ph¸t triÓn dùa trªn mét tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao tr×nh ®é qu¶n lý vµ ph©n phèi s¶n phÈm gÇn víi môc tiªu cña CNXH thêi kú qu¸ ®é. - Kinh tÕ Nhµ níc ®ãng vai trß lµ m¹ch m¸u lu th«ng, bao gåm nh÷ng ngµnh nghÒ lÜnh vùc träng yÕu nh kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n s¸ch b¶o 33
hiÓm , nh÷ng c¬ së th¬ng m¹i, dÞch vô quan träng víi quy m« lín vµ võa, c«ng nghÖ tiÕn bé. - Kinh tÕ nhµ níc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ tÝnh u viÖt cña CNCS ®¶m b¶o sù thèng nhÊt t¨ng trëng kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i, thèng nh©t chÝnh s¸ch kinh tÕ víi chÝnh s¸ch x· héi. - Kinh tÕ nhµ nø¬c chiÕm vÞ trÝ then chèt cã liªn quan tíi ho¹t ®éng cña toµn nÒn kinh tÕ, chi phèi ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. - Kinh tÕ nhµ níc mang l¹i nguån thu lín cho ng©n s¸ch vµ lµ ®ßn bÈy ®Èy nhanh t¨ng trëng kinh tÕ víi tiÕn bé x· héi. Kinh tÕ nhµ níc më ®êng híng dÉn hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn. - Kinh tÕ nhµ níc thÓ hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Ngoµi ra chøc n¨ng kinh tÕ nhµ níc thÓ hiÖn ë vai trß ®iÒu tiÕt kiÓm kª kiÓm so¸t cña nhµ níc ®èi víi khu vùc t nh©n. 34
- Mét mÆt nhµ níc cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kh«ng giíi h¹n quy m« nhng mÆt kh¸c Nhµ níc còng cÇn ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm so¸t nh»m h¹n chÕ nh÷ng nhîc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ t nh©n vµ ph¸t huy tÝnh ®éc lËp tù chñ. Nhµ níc cã thÓ kiÓm so¸t kinh tÕ t nh©n b»ng l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ sö dông thuÕ kho¸ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n. Trong nh÷ng trêng hîp quan träng vµ thËt sù cÇn thiÕt nhµ níc cã thÓ ®Æt ra gi¸ cho c¸c s¶n phÈm quan träng, kiÓm so¸t viÖc mua vµ b¸n ngo¹i tÖ. Víi t c¸ch lµ ngêi lËp kÕ ho¹ch, Nhµ níc t¸c ®éng mét c¸ch trùc tiÕp vµo ph¬ng híng ®Çu t vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. - Nhµ níc x¸c lËp nh÷ng c©n ®èi chung c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng XHCN. Th«ng qua hÖ thèng c¸c ph¬ng híng nhiÖm vô môc tiªu vµ chØ tiªu ®îc v¹ch ra trong c¸c chiÕn lîc kÕ ho¹ch c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ViÖc ®Þnh híng tríc t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn c©n ®èi nhÞp nhµng víi tèc ®é vµ hiÖu qu¶ cao. Nhµ níc ®a ra c¸c kÕ ho¹ch vµ trªn thùc tÕ ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp dù ®o¸n ®îc xu 35
híng biÕn ®æi cña thÞ trêng mµ hµnh ®éng mét c¸ch cã lîi nhuËn nhÊt trong khu«n khæ cña thÓ chÕ thÞ trêng. ViÖc ho¹ch ®Þnh vµ thÓ hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi, c¸c ch¬ng tr×nh ®iÒu tiÕt thu nhËp ®¶m b¶o sù thèng nhÊt hµi hoµ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi. ViÖc ho¹ch ®Þnh, x¸c lËp kÕ ho¹ch ho¸ cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ cã nh÷ng t¸c dông sau: - §Ò ra môc tiªu vµ nh÷ng trËt tù cho c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ. - Ph¸t hiÖn ra nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i cÇn kh¾c phôc söa ch÷a ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng mét c¸ch th«ng suèt. - §Þnh híng cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Nãi tãm l¹i, Nhµ níc cã chøc n¨ng kinh tÕ rÊt lín, ®iÒu hµnh qu¶n lý ë tÇm vÜ m« nhng ®èi víi tõng níc th× c¸c chøc n¨ng ®ã thÓ hiÖn c«ng dông mét c¸ch kh¸c nhau tuú thuéc vµo chÕ ®é kinh tÕ cña tõng níc, tuú thuéc sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ®ã ra sao mµ sö dông cho phï hîp. 36