intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đồ án: Nghiên cứu một số tính trạng sinh trưởng, phát triển, chất lượng tinh và tỷ lệ phối có chửa của bò đực lai hướng sữa 3/4 và 7/8HF

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

Thêm vào BST
Báo xấu
43
lượt xem 12
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Xác định kích thước các chiều đo của bò 3/4HF và 7/8 HF qua các tháng tuổi. Xác định khả năng tăng khối lượng của bò 3/4HF và 7/8HF qua các tháng tuổi. Các chỉ tiêu về chất lượng tinh dịch của bò 3/4HF và 7/8HF. Xác định tỷ lệ phối giống có chửa của

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đồ án: Nghiên cứu một số tính trạng sinh trưởng, phát triển, chất lượng tinh và tỷ lệ phối có chửa của bò đực lai hướng sữa 3/4 và 7/8HF

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ………………………. Đồ án Nghiên cứu một số tính trạng sinh trưởng, phát triển, chất lượng tinh và tỷ lệ phối có chửa của bò đực lai hướng sữa 3/4 và 7/8HF
  2. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp Môc lôc PhÇn 1: Më ®Çu ....................................................................................... 1 1.1. §Æt vÊn ®Ò .............................................................................................. 1 1.2. Môc tiªu cña ®Ò tµi ................................................................................ 2 PhÇn 2: Tæng quan tµi liÖu ............................................................ 3 2.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n ....................................................................... 3 2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chiÒu ®o ....................................................................... 3 2.1.2. Kh¸i niÖm vÒ chÊt l-îng tinh ............................................................ 3 2.1.3. Kh¸i niÖm vÒ c¸c tham sè di truyÒn ................................................... 4 2.2. Sinh lý sinh tr-ëng, ph¸t dôc cña bß ®ùc ............................................. 5 2.2.1. Sinh tr-ëng cña bß ®ùc ..................................................................... 5 2.2.2. Ph¸t dôc cña bß ®ùc .......................................................................... 6 2.2.3. §¸nh gi¸ sù sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc cña bß ®ùc ............................. 6 2.2.4. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ sù sinh tr-ëng ph¸t dôc ................................. 7 2.3. C¸c quy luËt sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc bß ®ùc ...................................... 8 2.3.1. Quy luËt sinh tr-ëng ph¸t dôc kh«ng ®ång ®Òu ............................... 8 2.3.2. Quy luËt sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc theo tÝnh chu kú .......................... 9 2.3.2. Quy luËt sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc theo tÝnh chu kú .......................... 9 2.3.4. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi sinh tr-ëng, ph¸t dôc .......................... 11 2.4. Mét sè ®Æc ®iÓm sinh lý sinh dôc cña bß ®ùc ..................................... 12 2.4.1. Gi¶i phÉu c¬ quan sinh dôc cña bß ®ùc .......................................... 12 2.4.2. Tinh dÞch cña bß ®ùc ...................................................................... 15 2.4.3. C¸c ph¶n x¹ sinh dôc cña bß ®ùc .................................................... 16 2.5. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng tíi søc s¶n suÊt tinh ................................ 19 2.5.1. Gièng .............................................................................................. 19 2.5.2. Thøc ¨n ............................................................................................ 19 1
  3. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp 2.5.3. Ch¨m sãc ........................................................................................ 20 2.5.4. ChÕ ®é lÊy tinh ................................................................................ 20 2.5.5. Thêi tiÕt khÝ hËu .............................................................................. 21 2.5.6. Tuæi .................................................................................................. 21 2.6. Nu«i d-ìng ®ùc gièng ......................................................................... 21 2.6.1. Tiªu chuÈn thøc ¨n vµ møc ¨n ........................................................ 21 2.6.2. Nhu cÇu n¨ng l-îng vµ protein ...................................................... 21 2.6.3. Thøc ¨n vµ khÈu phÇn ..................................................................... 22 2.7. Ch¨m sãc vµ qu¶n lý bß ®ùc gièng .................................................... 26 2.7.1. Chuång tr¹i ...................................................................................... 26 2.7.2. Ch¨n th¶ ......................................................................................... 27 2.7.3. VËn ®éng ......................................................................................... 27 PhÇn 3: §èi t-îng, néi dung, thêi gian ®Þa ®iÓm vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu .............................................................. 28 3.1. §èi t-îng nghiªn cøu ........................................................................... 28 3.2. Thêi gian, ®Þa ®iÓm nghiªn cøu ........................................................... 28 3.4. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu .................................................................... 28 3.4.1.Chän bß ®ùc tèt ................................................................................. 28 3.4.2. Chän bß c¸i HF lai tèt, phèi víi tinh HF cao s¶n t¹o bª ®ùc chän gièng ...................................................................................... 29 3.4.3. Chän bª ®ùc ®Ó kiÓm tra lµm ®ùc gièng .......................................... 29 3.4.4. ChÊt l-îng tinh dÞch bß ®ùc lai h-íng s÷a 3/4HF vµ 7/8HF ........ 30 3.5. Ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n ....................................................................... 31 PhÇn 4: KÕt qu¶ vµ th¶o luËn .................................................... 33 4.1. KÝch th-íc vµ chiÒu ®o cña bß ®ùc gièng 3/4HF vµ 7/8HF qua c¸c th¸ng tuæi .................................................................................................... 33 4.2. Khèi l-îng vµ t¨ng khèi l-îng qua c¸c th¸ng tuæi cña bß ®ùc gièng 2
  4. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp 3/4HF vµ 7/8HF .......................................................................................... 45 ... 4.3. C¸c chØ tiªu vÒ chÊt l-îng tinh dÞch cña bß ®ùc gièng 3/4HF vµ 7/8HF .......................................................................................... 49 4.4. Tû lÖ phèi chöa cña bß ®ùc gièng 3/4HF vµ 7/8HF ........................... 52 4.5. X¸c ®Þnh mét sè ®Æc ®iÓm di truyÒn vÒ khèi l-îng cña bß ®ùc gièng 3/4HF vµ 7/8HF ......................................................................................... 54 4.5.1. HÖ sè di truyÒn vÒ khèi l-îng cña bß ®ùc gièng ............................ 54 4.5.2. HÖ sè t-¬ng quan di truyÒn vÒ kiÓu h×nh vµ khèi l-îng ................. 55 PhÇn 5: KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ ........................................................ 56 PhÇn 6: Tµi liÖu tham kh¶o ......................................................... 60 3
  5. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp PhÇn 1 Më ®Çu 1.1 . §Æt vÊn ®Ò Trong m« h×nh ch¨n nu«i, chän läc vµ t¹o ®ùc gièng lµ rÊt quan träng, nhiÒu khi trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh. Trong ch¨n nu«i bß s÷a, yÕu tè ®ùc gièng cµng trë nªn quan träng h¬n v× hÇu hÕt bß c¸i ®Òu ®-îc ¸p dông thô tinh nh©n t¹o. Víi kü thuËt thô tinh nh©n t¹o, mçi ®ùc gièng mçi n¨m ®ãng gãp nguån gen cña m×nh s¶n xuÊt hµng tr¨m, hµng ngµn bª. Trong lóc ®ã, mçi bß c¸i tèt, nguån gen ®ã còng chØ ®ãng gãp vµo s¶n xuÊt 1 bª. Râ rµng, ®ùc gièng ®ãng vai trß rÊt lín vÒ chÊt l-îng thÕ hÖ sau. NÕu ®ùc gièng kh«ng ®-îc chän läc chuÈn x¸c sÏ s¶n xuÊt ra mét thÕ hÖ con c¸i chÊt l-îng kÐm g©y ¶nh h-ëng lín ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ng-êi ch¨n nu«i bß s÷a. ë n-íc ta, trong nh÷ng n¨m qua, ®µn bß s÷a cã tû lÖ nguån gen gièng HF cø ngµy mét t¨ng lªn cao ®· g©y nªn nh÷ng khã kh¨n nhÊt dÞnh cho ng-êi ch¨n nu«i v× khã nu«i h¬n vµ ®ßi hái ®Çu t-, kü thuËt ch¨n nu«i cao h¬n. Trong ch¨n nu«i bß lai h-íng s÷a, phæ biÕn vµ ®-îc ng-êi ch¨n nu«i -a chuéng nhÊt lµ 2 nhãm 3/4HF vµ 7/8HF v× t-¬ng ®èi dÔ nu«i, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ng-êi ch¨n nu«i vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Gièng bß Lai Sind (LS) vµ bß lai F1(HFxLS) mÆc dï dÔ nu«i nh-ng n¨ng suÊt thÊp. Ng-îc lai, gièng bß s÷a cao s¶n HF thuÇn tuy cho n¨ng suÊt cao nh-ng rÊt khã nu«i. Do vËy, trong ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i n-íc ta hiÖn nay nªn duy tr× ®µn bß lai h-íng s÷a cã tû lÖ 3/4HF vµ 7/8HF. §Ó thùc hiÖn c«ng viÖc ®ã, nghiªn cøu chän t¹o ®µn ®ùc gièng lai h-íng s÷a cã phÈm chÊt cao ®Ó æn ®Þnh nhãm gièng trªn c¬ së ®ã tõng b-íc chän läc n©ng cao chÊt l-îng gièng bß lai h-íng s÷a phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i ViÖt Nam lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. V× vËy chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi: “Nghiªn cøu mét sè tÝnh tr¹ng sinh tr­ëng, ph¸t triÓn, chÊt l-îng tinh vµ tû lÖ phèi cã chöa cña bß ®ùc lai h-íng s÷a 3/4 vµ 7/8HF”. 4
  6. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp 1.2. Môc tiªu cña ®Ò tµi X¸c ®Þnh kÝch th-íc c¸c chiÒu ®o cña bß 3/4HF vµ 7/8 HF qua c¸c th¸ng tuæi. X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng t¨ng khèi l-îng cña bß 3/4HF vµ 7/8HF qua c¸c th¸ng tuæi. C¸c chØ tiªu vÒ chÊt l-îng tinh dÞch cña bß 3/4HF vµ 7/8HF. X¸c ®Þnh tû lÖ phèi gièng cã chöa cña bß 3/4HF vµ 7/8HF. X¸c ®Þnh mét sè ®Æc ®iÓm di truyÒn vÒ khèi l-îng cña bß 3/4HF vµ 7/8 HF qua c¸c th¸ng tuæi. Tõ ®ã g©y t¹o vµ chän läc ®-îc ®µn ®ùc gièng lai HF cã tû lÖ nguån gen 3/4HF vµ 7/8HF cã phÈm chÊt cao ®Ó æn ®Þnh nhãm gièng bß lai nh»m tõng b-íc chän läc n©ng cao chÊt l-îng gièng bß lai h-íng s÷a phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i nhiÖt ®íi nãng Èm cña ViÖt Nam. 5
  7. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp PhÇn 2 Tæng quan tµi liÖu 2.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n 2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chiÒu ®o Cao v©y: ®-îc ®o b»ng th-íc gËy lµ kho¶ng c¸ch tõ mÆt ®Êt ®Õn ®iÓm sau cña u vai. Cao khum: ®-îc ®o b»ng th-íc gËy lµ kho¶ng c¸ch tõ mÆt ®Êt ®Õn ®iÓm cao nhÊt cña x-¬ng khum. Dµi th©n chÐo: ®-îc ®o b»ng th-íc d©y hay th-íc gËy lµ kho¶ng c¸ch tõ phÝa tr-íc b¶ vai ®Õn phÝa sau u ngåi. Réng ngùc: ®-îc ®o b»ng th-íc gËy lµ kho¶ng c¸ch gi÷a 2 phÇn réng nhÊt cña phÇn ngùc tiÕp gi¸p phÝa sau x-¬ng b¶ vai. S©u ngùc: ®-îc ®o b»ng th-íc gËy lµ kho¶ng c¸ch tõ x-¬ng cét sèng ®Õn x-¬ng øc ngay sau b¶ vai t¹o thµnh ®-êng th¼ng vu«ng gãc víi mÆt ®Êt. Vßng ngùc: ®-îc ®o b»ng th-íc d©y lµ chu vi vßng ngùc tiÕp gi¸p phÝa sau x-¬ng b¶ vai. Vßng èng: ®-îc ®o b»ng th-íc d©y lµ chu vi cña 1/3 phÝa trªn cña x-¬ng bµn ch©n tr¸i phÝa tr-íc. 2.1.2. Kh¸i niÖm vÒ chÊt l-îng tinh ThÓ tÝch tinh dÞch cña 1 lÇn suÊt tinh (V): lµ l-îng tinh dÞch xuÊt ra trong 1 lÇn khai th¸c tinh. Nång ®é tinh trïng (C): lµ sè l-îng tinh trïng cã trong mét ml tinh dÞch. Ho¹t lùc tinh trïng (A): chØ tiªu nµy ®-îc ®¸nh gi¸ b»ng tû lÖ % tinh trïng tiÕn th¼ng so víi tæng sè tinh trïng quan s¸t ®-îc. 6
  8. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp Tû lÖ kú h×nh (K): lµ chØ tiªu nãi lªn sè l-îng tinh trïng cã h×nh d¹ng kh«ng b×nh th-êng chiÕm bao nhiªu % trong tæng sè tinh trïng ®· quan s¸t ®-îc. Ngoµi ra ®Ó ®¸nh gi¸ sù sinh tr-ëng ph¸t dôc cña bß ®ùc ng-êi ta th-êng tiÕn hµnh c©n khèi l-îng vµo c¸c thêi gian sau: s¬ sinh, 1 th¸ng, 3 th¸ng, 6 th¸ng, 12 th¸ng, 24 th¸ng tuæi… C«ng thøc tÝnh khèi l-îng: Khèi l-îng (kg) = 89,8 x (vßng ngùc)2 x dµi th©n chÐo C¸c chiÒu ®o vßng ngùc, dµi th©n chÐo ®-îc tÝnh b»ng ®¬n vÞ: m 2.1.3. Kh¸i niÖm vÒ c¸c tham sè di truyÒn 2.1.3.1. HÖ sè di truyÒn HÖ sè di truyÒn lµ tû lÖ cña phÇn do kiÓu gen quy ®Þnh trong viÖc t¹o nªn gi¸ trÞ kiÓu h×nh. Cã thÓ hiÓu hÖ sè di truyÒn theo 2 c¸ch: hÖ sè di truyÒn theo nghÜa réng vµ hÖ sè di truyÒn theo nghÜa hÑp: - HÖ sè di truyÒn theo nghÜa réng ( h 2 G ) HÖ sè di truyÒn theo nghÜa réng biÓu thÞ phÇn ph-¬ng sai gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña c¸ thÓ ®-îc quyÕt ®Þnh bëi ph-¬ng sai gi¸ trÞ kiÓu gen. C«ng thøc tÝnh VG h2G = VP Trong ®ã: VG: ph-¬ng sai gi¸ trÞ kiÓu gen VP: ph-¬ng sai gi¸ trÞ kiÓu h×nh HÖ sè di truyÒn theo nghÜa réng cßn ®-îc gäi lµ møc ®é quyÕt ®Þnh di truyÒn. - HÖ sè di truyÒn theo nghÜa hÑp (h2) HÖ sè di truyÒn theo nghÜa hÑp biÓu thÞ gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña c¸ thÓ ®-îc quyÕt ®Þnh bëi gi¸ trÞ di truyÒn céng hay gi¸ trÞ gièng. 7
  9. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp C«ng thøc tÝnh: VA h2= VP Trong ®ã: VA: ph-¬ng sai gi¸ trÞ di truyÒn céng gép hay gi¸ trÞ gièng VP: ph-¬ng sai gi¸ trÞ kiÓu h×nh h2 > 0,4: tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn cao h2 < 0,2: tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp 2.1.3.2. HÖ sè t-¬ng quan di truyÒn (rA) HÖ sè t-¬ng quan di truyÒn: lµ mèi quan hÖ do c¸c gen quy ®Þnh ®ång thêi hai hoÆc nhiÒu tÝnh tr¹ng g©y ra. Cã thÓ lµ do tr-êng hîp mét gen quy ®Þnh hai hay nhiÒu tÝnh tr¹ng hoÆc cã thÓ lµ 2 hÖ thèng gen liªn kÕt ®iÒu khiÓn c¶ hai tÝnh tr¹ng. C«ng thøc tÝnh:  A( X ,Y ) rA (X,Y)=  A ( X )  A (Y )  A( X ,Y ) : hiÖp ph-¬ng sai di truyÒn céng gép cña 2 tÝnh tr¹ng X,Y  A( X ) : ®é lÖch chuÈn gi¸ trÞ di truyÒn céng gép cña X δ A(Y ) : ®é lÖch chuÈn di truyÒn céng gép cña Y 2.2. Sinh lý sinh tr-ëng, ph¸t dôc cña bß ®ùc 2.2.1. Sinh tr-ëng cña bß ®ùc C¬ së chñ yÕu cña sù sinh tr-ëng cña c¬ thÓ lµ sù sinh tr-ëng cña c¸c m« bµo, sù sinh tr-ëng gåm 2 qu¸ tr×nh lµ sinh s¶n vµ ph¸t triÓn, cã nghÜa lµ tÕ bµo ph©n chia c¸c tÕ bµo vµ c¸c tÕ bµo nhá lín dÇn lªn cã kÝch th-íc vµ thÓ vãc gièng tÕ bµo mÑ dÉn ®Õn sù t¨ng thÓ khèi cña tõng bé phËn c¬ thÓ hay toµn bé c¬ thÓ. 8
  10. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp Sù sinh tr-ëng lµ mét qu¸ tr×nh tÝch luü c¸c chÊt dinh d-ìng, lµ sù t¨ng chiÒu cao, chiÒu dµi, bÒ ngang, khèi l-îng cña tõng bé phËn hay toµn c¬ thÓ trªn c¬ së tÝnh di truyÒn vµ sù t¸c ®éng cña ngo¹i c¶nh. 2.2.2. Ph¸t dôc cña bß ®ùc Sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ kh«ng ph¶i chØ ë viÖc t¨ng chiÒu cao, chiÒu dµi, bÒ ngang, khèi l-îng mµ cßn ë chç hoµn thiÖn, t¨ng chøc n¨ng, tÝnh c¸ch cña tõng bé phËn trong c¬ thÓ. Ph¸t dôc lµ mét qu¸ tr×nh thay ®æi vÒ chÊt l-îng, tøc lµ sù t¨ng thªm, hoµn chØnh c¸c tÝnh chÊt, chøc n¨ng cña tõng bé phËn hay toµn bé c¬ thÓ vËt nu«i. Sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc lµ 2 qu¸ tr×nh cña sù ph¸t triÓn, gi÷a chóng cã mèi liªn hÖ chÆt trÏ víi nhau cïng tiÕn hµnh song song, hç trî vµ thóc ®Èy cho nhau nh- mèi quan hÖ vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cã thÓ sinh tr-ëng nhanh h¬n ph¸t dôc nh-ng cã lóc ph¸t dôc l¹i nhanh h¬n sù sinh tr-ëng. 2.2.3. §¸nh gi¸ sù sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc cña bß ®ùc §Ó ®¸nh gi¸ sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc ta th-êng dïng ph-¬ng ph¸p c©n ®Þnh kú khèi l-îng, ®o kÝch th-íc c¸c chiÒu c¬ thÓ. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c chiÒu ®o phô thuéc vµo tõng lo¹i gia sóc, kh¶ n¨ng sinh truëng (sinh tr-ëng nhanh kho¶ng c¸ch c©n ng¾n) môc ®Ých theo dâi. Nãi chung, kho¶ng c¸ch cÇn ®o rót ng¾n, nhËn xÐt sÏ chÝnh x¸c h¬n. Trong s¶n suÊt cã thÓ c©n ®o vµo c¸c thêi ®iÓm sau: - Bß: s¬ sinh, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 12, 18, 24, 36, 48 th¸ng - Trong nghiªn cøu: trong 10 – 15 ngµy hoÆc 3 – 5 ngµy cã thÓ ®o mçi ngµy mét lÇn. 9
  11. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp 2.2.4. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ sù sinh tr-ëng ph¸t dôc 2.2.4.1. Sinh tr-ëng tÝch lòy (Vi i=1….n) Sinh tr-ëng tÝch lòy lµ khèi l-îng, kÝch th-íc, thÓ tÝch cña toµn c¬ thÓ hay tõng bé phËn c¬ thÓ t¹i thêi ®iÓm thùc hiÖn phÐp ®o. Vi ®­îc tÝnh theo c¸c ®¬n vÞ lµ: g,kg, mm, cm, m… Thêi ®iÓm thùc hiÖn c¸c phÐp ®o (ti) ®­îc tÝnh lµ: ngµy, tuÇn, th¸ng… §å thÞ sinh tr-ëng tÝch lòy lµ mét ®-êng cong h×nh ch÷ S, giai ®o¹n sinh tr-ëng ®å thÞ n»m ngang, giai ®o¹n giµ cçi ®å thÞ ®i xuèng. 2.2.4.2. Sinh tr-ëng tuyÖt ®èi (Ai i=1…n) §é sinh tr-ëng tuyÖt ®èi lµ khèi l-îng, kÝch th-íc, thÓ tÝch cña toµn c¬ thÓ hay cña tõng c¬ thÓ t¨ng lªn theo thêi gian. Ai ®-îc tÝnh theo c¸c ®¬n vÞ lµ: g/th¸ng, kg/th¸ng, mm/ngµy, cm/th¸ng… Thêi gian ti ®­îc tÝnh lµ: ngµy, tuÇn, th¸ng… Vi Vi 1 C«ng thøc tÝnh nh- sau: Ai= ti ti 1 Trong ®ã: Vi -1 lµ khèi l-îng, kÝch th-íc, thÓ tÝch ë ®Çu thêi kú t-¬ng øng ti -1 Vi lµ khèi l-îng, kÝch th-íc thÓ tÝch ë thêi kú tiÕp theo t-¬ng øng ti §å thÞ sinh tr-ëng tuyÖt ®èi cã d¹ng ®-êng cong gÇn gièng nh- Parabon biÓu thÞ gi¸ trÞ b×nh qu©n trªn tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ. 2.2.4.3. Sinh tr-ëng t-¬ng ®èi (Ri,i=1..n) §é sinh tr-ëng t-¬ng ®èi lµ khèi l-îng, kÝch th-íc, thÓ tÝch cña toµn bé c¬ thÓ hay cña tõng bé phËn c¬ thÓ t¹i thêi ®iÓm sau t¨ng lªn so víi thêi ®iÓm sinh tr-ëng tr-íc. Ri ®-îc tÝnh theo ®¬n vÞ % 10
  12. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp Thêi gian ti ®-îc tÝnh lµ: ngµy, th¸ng, tuÇn… Vi Vi 1 C«ng thøc tÝnh nh- sau: Ri= ( Vi + Vi 1 ) / 2 Trong ®ã: Vi -1 lµ khèi l-îng, kÝch th-íc t¹i thêi ®iÓm tr-íc Vi lµ khèi l-îng, kÝch th-íc t¹i thêi ®iÓm sau §å thÞ sinh tr-ëng t-¬ng ®èi lµ d¹ng ®-êng cong gÇn nh- h×nh Hyperbon liªn tôc gi¶m dÇn theo løa tuæi. 2.3. C¸c quy luËt sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc cña bß ®ùc Lóc tr-ëng thµnh kh«ng chØ lµ sù phãng to cña bß lóc s¬ sinh. Bëi v× trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, mçi giai ®o¹n sinh tr-ëng ph¸t dôc cña bß ®Òu tu©n theo mét quy luËt nhÊt ®Þnh. 2.3.1. Quy luËt sinh tr-ëng ph¸t dôc kh«ng ®ång ®Òu Quy luËt nµy thÓ hiÖn ë mét sè khÝa c¹nh sau: Kh«ng ®ång ®Òu vÒ sù t¨ng träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ ë c-êng ®é sinh tr-ëng tÝch luü tuyÖt ®èi vµ t-¬ng ®èi cña bß. Bª sinh tr-ëng tuyÖt ®èi chËm nh-ng sinh tr-ëng t-¬ng ®èi nhanh, bß th× ng-îc l¹i. C-êng ®é sinh tr-ëng tuyÖt ®èi trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c¬ thÓ mÑ thÊp nh-ng ®é sinh tr-ëng t-¬ng ®èi bao giê còng cao vµ v-ît xa giai ®o¹n ph¸t triÓn ngoµi c¬ thÓ mÑ. Kh«ng ®ång ®Òu vÒ sù ph¸t triÓn ngo¹i h×nh d¸ng vãc. Nguyªn nh©n cña hiÖn t-îng nµy lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu cña hÖ x-¬ng. Giai ®o¹n bµo thai ph¸t triÓn chiÒu cao ch©n lµ chÝnh v× chiÒu dµi c¬ thÓ ng¾n, hÑp nh-ng cã d¸ng cao so víi bß lóc tr-ëng thµnh. Sau khi ra ngoµi c¬ thÓ mÑ, bß b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ chiÒu dµi sau ®ã lµ chiÒu s©u cuèi cïng lµ chiÒu réng. 11
  13. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp Kh«ng ®ång ®Òu trong sù ph¸t triÓn cña c¸c bé phËn trong c¬ thÓ. Cã thÓ chia tèc ®é ph¸t triÓn cña c¬ thÓ thµnh 3 møc kh¸c nhau: nhanh, trung b×nh, chËm, øng víi mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn trong vµ ngoµi c¬ thÓ. Sù ph¸t triÓn cña c¸c bé phËn trong c¬ thÓ Giai Giai ®o¹n ph¸t triÓn ngoµi c¬ thÓ mÑ ®o¹n 1 2 3 ph¸t 1 Da, c¬ X-¬ng, tim Ruét triÓn 2 M¸u, d¹ dµy ThËn L¸ch, l-ìi trong c¬ Gan, phæi, 3 DÞch hoµn N·o thÓ mÑ khÝ qu¶n 2.3.2. Quy luËt sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc theo tÝnh chu kú Quy luËt nµy thÓ hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh: TÝnh chu kú trong ho¹t ®éng sinh lý cña c¬ thÓ: chu kú ho¹t ®éng sinh dôc cña bß; tr¹ng th¸i h-ng phÊn, øc chÕ cña hÖ thÇn kinh cao cÊp. TÝnh chu kú trong sù t¨ng träng cña c¬ thÓ bß: Do sù t¨ng sinh cña c¸c tÕ bµo cã tÝnh chu kú. Cã thêi kú t¨ng sinh m¹nh, cã thêi kú t¨ng sinh yÕu råi l¹i m¹nh mµ sù t¨ng träng cña bß khi nhiÒu khi Ýt cã thÓ biÓu diÔn thµnh lµn sãng chu kú. TÝnh chu kú trong sù trao ®æi chÊt: C¸c chu tr×nh trao ®æi ®-êng (Creb), chu kú cña sù ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸… 2.3.3. Quy luËt sinh tr-ëng ph¸t dôc theo giai ®o¹n Kh«ng nh÷ng b¶n th©n bß sinh tr-ëng, ph¸t dôc theo c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau mµ ngay tõng c¬ quan bé phËn trong c¬ thÓ còng sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc theo nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau. 12
  14. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp Trong suèt qu¸ tr×nh sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc, c¬ thÓ gia sóc tr¶i qua nh÷ng thêi kú nhÊt ®Þnh vµ chÝnh trong nh÷ng thêi kú nµy chóng ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng nhÊt ®Þnh. Cã thÓ chia qu¸ tr×nh sinh tr-ëng, ph¸t dôc cña gia sóc thµnh c¸c giai ®o¹n vµ c¸c thêi kú sau ®©y: 2.3.3.1. Giai ®o¹n trong c¬ thÓ mÑ Thêi kú ph«i tö: tõ lóc trøng ®-îc thô tinh ®Õn khi hîp tö b¸m chÆt vµo niªm m¹c sõng tö cung. Trong thêi kú nµy ph«i ph©n chia rÊt m¹nh, chÊt dinh d-ìng cung cÊp cho ph«i chñ yÕu lµ no·n hoµng cña trøng vµ mét phÇn chÊt dÞch cña tö cung bß mÑ. Thêi kú tiÒn thai: tõ lóc hîp tö b¸m chÆt vµo niªm m¹c tö cung ®Õn khi xuÊt hiÖn nh÷ng nÐt ®Æc tr-ng vÒ gi¶i phÉu sinh lý vµ trao ®æi chÊt cña c¸c mÇm, cña c¸c c¬ quan. Thêi kú nµy thai sinh tr-ëng ph¸t dôc m¹nh, hÖ thèng thÇn kinh, tiªu ho¸, tuÇn hoµn, bé x-¬ng b¾t ®Çu h×nh thµnh, chÊt dinh d-ìng ®-îc c¬ thÓ mÑ cung cÊp qua hÖ thèng m¹ch m¸u nèi liÒn bµo thai, nhau thai. Thêi kú thai nhi: tõ lóc kÕt thóc thêi kú tiÒn thai ®Õn khi gia sóc non ®-îc sinh ra. Trong thêi kú nµy, 4 ch©n, c¸c c¬ quan c¶m gi¸c, l«ng, ®u«i h×nh thµnh, c¸c c¬ quan t¨ng sinh nhanh chãng lµm cho 3/4 khèi l-îng s¬ sinh h×nh thµnh trong giai ®o¹n ®ã. V× vËy, cÇn cung cÊp cho c¬ thÓ mÑ ®Çy ®ñ c¸c chÊt dinh d-ìng ®Æc biÖt lµ protein vµ chÊt kho¸ng. 2.3.3.2. Giai ®o¹n ngoµi c¬ thÓ mÑ Giai ®o¹n nµy gåm 5 thêi kú: - Thêi kú s¬ sinh: tõ lóc míi ®Î ®Õn 1-2 tuÇn tuæi. Thêi kú nµy bª non ®-îc nu«i b»ng s÷a ®Çu cã chøa hµm l-îng globulin, globulin l¹i liªn quan tíi kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ. MÆt kh¸c, s÷a ®Çu chøa mét hµm l-îng protein dÔ tiªu, nhiÒu vitamin, mét sè chÊt kho¸ng cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña bª non. Cho bó s÷a ®Çu ®Çy ®ñ lµ biÖn ph¸p kü thuËt quan träng n©ng cao søc kháe vµ tû lÖ nu«i sèng cña bª non. 13
  15. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp - Thêi kú bó s÷a: tõ lóc vµi 3 tuÇn tuæi ®Õn khi cai s÷a. ChÊt dinh d-ìng chñ yÕu ë giai ®o¹n nµy lµ s÷a mÑ, cÇn bæ sung sím thøc ¨n cho bª v× ngoµi t¸c dông tho¶ m·n nhu cÇu dinh d-ìng mµ b¶n th©n s÷a mÑ kh«ng ®¸p øng ®ñ, cßn cã t¸c dông kÝch thÝch bé m¸y tiªu ho¸ ph¸t triÓn, t¨ng kh¶ n¨ng lîi ®ông thøc ¨n sau nµy. Thêi gian bó s÷a mÑ cña bª lµ 4 ®Õn 6 th¸ng. - Thêi kú ph¸t triÓn sinh dôc: lóc nµy sù ph©n biÖt tÝnh dôc b¾t ®Çu râ rÖt dÇn. Bß dÇn dÇn thµnh thôc vÒ tÝnh, ngo¹i h×nh, tÝnh t×nh còng nh- biÕn ®æi nhÊt ®Þnh: con ®ùc c¬ b¾p ph¸t triÓn, c¬ thÓ në nang, c©n ®èi, tÝnh t×nh còng m¹nh d¹ng hung h¨ng h¬n. Thêi gian thµnh thôc vÒ tÝnh: Bß ®ùc: 12-18 th¸ng. - Thêi kú tr-ëng thµnh: thêi kú nµy con vËt ph¸t triÓn hoµn chØnh, cã kh¶ n¨ng sinh s¶n cµy kÐo, cho s÷a tèt nhÊt…nÕu nu«i d-ìng ch¨m sãc, sö dông hîp lý sÏ cho hiÖu qu¶ cao khi con vËt tr-ëng thµnh. - Thêi kú giµ cçi: kh¶ n¨ng s¶n suÊt cña bß dÇn dÇn gi¶m ®i vµ mÊt h¼n khi con vËt giµ, c¸c ho¹t ®éng sinh lý vµ søc khoÎ còng gi¶m sót. Thêi kú nµy ®Õn sím hay muén kh«ng chØ do tuæi t¸c quyÕt ®Þnh vµ cßn phô thuéc vµo chÕ ®é ch¨m sãc, chÕ ®é sö dông. 2.3.4. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi sinh tr-ëng, ph¸t dôc 2.3.4.1. Nh©n tè di truyÒn Trong qu¸ tr×nh sinh tr-ëng yÕu tè di truyÒn chi phèi sù sinh tr-ëng vµ ph¸t dôc khiÕn nã thÓ hiÖn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña gièng, dßng hä vµ c¸ thÓ. Ng-êi ta ph©n chia thµnh 3 hÖ thèng gen chi phèi sù ph¸t triÓn cña tÝnh tr¹ng: - Gen ¶nh h-ëng tíi toµn bé tÝnh tr¹ng. - Gen ¶nh h-ëng tíi nhãm tÝnh tr¹ng liªn quan. - Gen ¶nh h-ëng tíi tõng tÝnh tr¹ng riªng lÎ. TÝnh di truyÒn vÒ mÆt søc s¶n xuÊt cao hay thÊp, chuyªn ho¸ hay kiªm dông ¶nh h-ëng tíi sinh tr-ëng, ph¸t dôc cña c¸c bé phËn trùc tiÕp s¶n xuÊt. 14
  16. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp §Ó t¹o nªn tÝnh di truyÒn mong muèn, cÇn khÐo lÐo chän läc tÝnh di truyÒn vµ phèi hîp tèt ®ùc c¸i ®Ó tÝnh di truyÒn ®-îc truyÒn cho ®êi con lai lµ biÖn ph¸p tÝnh cùc ®Ó t¹o nªn yÕu tè di truyÒn cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn. 2.3.4.2. Nh©n tè ngo¹i c¶nh Cïng víi c¸c ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu th× chÕ ®é nu«i d-ìng lµ yÕu tè ngo¹i c¶nh ¶nh h-ëng quan träng nhÊt tíi sù sinh tr-ëng, ph¸t dôc cña bß ®ùc. Trong qu¸ tr×nh sinh tr-ëng, ph¸t dôc cña bß nÕu mét giai ®o¹n nµo ®ã nu«i d-ìng kh«ng tèt sinh tr-ëng ph¸t dôc ngõng trÖ, ®Ó l¹i nh÷ng dÊu vÕt trªn ngo¹i h×nh cña bß. Nu«i d-ìng tèt, bß sinh tr-ëng ph¸t dôc nhanh vµ ng-îc l¹i. T¸c ®éng b»ng c¸c yÕu tè dinh d-ìng ch¨m sãc, tiÓu khÝ hËu chuång nu«i chÝnh lµ c¸c biÖn ph¸p ®iÒu khiÓn sinh tr-ëng, ph¸t dôc cña bß. 2.4. Mét sè ®Æc ®iÓm sinh lý sinh dôc cña bß ®ùc 2.4.1. Gi¶i phÉu c¬ quan sinh dôc cña bß ®ùc Gi¶i phÉu ®Þnh vÞ c¸c c¬ quan chi tiÕt cña bé m¸y sinh s¶n cña bß ®ùc ta thÊy mét sè bé phËn quan träng lµ dÞch hoµn, dÞch hoµn phô, èng dÉn tinh vµ c¸c tuyÕn sinh dôc phô. 2.4.1.1. DÞch hoµn Bß ®ùc cã 2 dÞch hoµn ®-îc treo phÝa ngoµi c¬ thÓ trong bao dÞch hoµn. DÞch hoµn cã 2 chøc n¨ng c¬ b¶n lµ s¶n xuÊt tinh trïng vµ tiÕt hãc m«n. N¬i s¶n xuÊt tinh trïng trong dÞch hoµn lµ c¸c èng sinh tinh. N¬i s¶n suÊt ra c¸c hãc m«n lµ c¸c tÕ bµo Leydig. DÞch hoµn hµng ngµy s¶n xuÊt ra mét l-îng lín tinh trïng. XÊp xØ 90% thÓ tÝch dÞch hoµn chøa ®ùng hµng tr¨m mÐt èng sinh tinh rÊt nhá. C¸c èng nµy ®-îc nèi liÒn víi nhau thµnh mét m¹ng l-íi ch»ng chÞt. Cßn l¹i 10% thÓ 15
  17. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp tÝch dÞch hoµn chøa c¸c m« liªn kÕt, m¹ch m¸u, m¹ch b¹ch huyÕt vµ tÕ bµo Leydig tiÕt ra hãc m«n. V¸ch èng sinh tinh lµ mét mµng ®¸y cã mét sè tÕ bµo sau nµy s¶n xuÊt ra tinh trïng (nguyªn bµo tinh). Cïng víi c¸c nguyªn bµo tinh cã hµng lo¹t c¸c tÕ bµo lín h¬n nhiÒu gäi lµ tÕ bµo Sectoli cã chøc n¨ng hç trî vµ nu«i d-ìng tinh trïng ®ang h×nh thµnh khi chóng chuyÓn tõ v¸ch ra xoang èng sinh tinh, èng nµy còng tiÕt nhiÒu dÞch vµo xoang èng. DÞch nµy cã vai trß quan träng trong viÖc vËn chuyÓn tinh trïng khái dÞch hoµn ®Ó vµo ®-êng sinh s¶n. Tinh trïng sau khi ®-îc sinh ra trong c¸c èng dÉn tinh sÏ ®i qua mét hÖ thèng èng dÉn ra. Trong mçi dÞch hoµn c¸c èng sinh tinh còng ®æ vµo kho¶ng 15 èng dÉn ra ®Ó ®-a tinh trïng vµ dÞch tiÕt cña èng sinh tinh ®Õn phÇn ngoµi cña dÞch hoµn. C¸c èng dÉn ra nèi nªn trªn bÒ mÆt ë phÇn ®Ønh dÞch hoµn vµ ®æ vµo dÞch hoµn phô. DÞch hoµn ®Æc biÖt t¨ng nhanh vÒ kÝch th-íc khi bß ®ùc s¾p ®Õn tuæi thµnh thôc, ph¶n ¸nh sù thµnh thôc vµ t¨ng vÒ kÝch th-íc cña c¸c èng sinh tinh d-íi t¸c ®éng cña c¸c hãc m«n sinh dôc. DÞch hoµn bß tiÕp tôc t¨ng tr-ëng sau khi thµnh thôc, mÆc dï rÊt chËm, vµ ®¹t ®Õn kÝch th-íc tr-ëng thµnh khi ®¹t 4-5 n¨m tuæi. Sau 7-8 n¨m dÞch hoµn gi¶m dÇn vÒ kÝch th-íc. Sù gi¶m kÝch th-íc nµy chñ yÕu do sù l·o ho¸. 2.4.1.2. DÞch hoµn phô C¸c èng dÉn ra tõ dÞch hoµn tËp trung l¹i h×nh thµnh nªn mét èng ®¬n gäi lµ dÞch hoµn phô. Mçi dÞch hoµn cã mét dÞch hoµn phô. CÊu t¹o dÞch hoµn phô gåm cã ®Çu, th©n, ®u«i vµ cã thÓ sê thÊy b×u d¸i. MÆc dï chØ cã mét èng nh-ng dÞch hoµn phô rÊt gÊp khóc vµ cã chiÒu dµi 40-60 m. DÞch hoµn phô cã mét sè chøc n¨ng chÝnh lµ hÊp thu dÞch chuyÓn, lµm truëng thµnh vµ dù tr÷ tinh trïng. Mét l-îng lín dÞch ®-îc hÊp thu trong dÞch hoµn phô vµ khi tinh trïng ®Õn ®-îc phÇn ®u«i cña dÞch hoµn phô th× chóng cã nång ®é rÊt cao. Vai trß hÊp thu dÞch cña dÞch hoµn phô còng gióp cho viÖc 16
  18. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp vËn chuyÓn t-¬ng tù nh- chuyÓn ®éng cña mét sè tÕ bµo cña èng dÉn ra dÞch bµo. C¸c tÕ bµo nµy cã l«ng nhu vµ ho¹t ®éng cña c¸c l«ng nhu nµy sÏ gióp cho tinh trïng vËn ®éng. PhÇn ®u«i cña dÞch hoµn phô ho¹t ®éng nh- mét kho chøa tinh trïng. Tinh trïng ë trong ®u«i dÞch hoµn phô hÇu nh- kh«ng vËn ®éng d-êng nh- ë tr¹ng th¸i tiÒm sinh, cã nghÜa lµ chóng cÇn rÊt Ýt n¨ng l-îng hoÆc dinh d-ìng ®Ó sèng. Khi con ®ùc kh«ng khai th¸c tinh hay phèi gièng th× viÖc s¶n xuÊt tinh trïng vÉn kh«ng ngõng, do vËy tinh trïng bÞ bµi tiÕt ra qua thñ d©m hoÆc th¶i chËm qua bãng ®¸i vµ th¶i ra ngoµi qua èng n-íc tiÓu. 2.4.1.3. èng dÉn tinh èng dÉn tinh lµ mét èng cã c¬ ch¾c ch¹y tõ ®u«i dÞch hoµn phô ë ®¸y dÞch hoµn ng-îc theo dÞch hoµn ®Õn phång èng dÉn tinh. Kh¸c víi dÞch hoµn phô, èng dÉn tinh lµ mét èng th¼ng vµ kh¸ dµi. Hai èng dÉn tinh hîp víi nhau t¹o thµnh phång èng dÉn tinh, gÆp èng dÉn n-íc tiÓu tõ bµng quang cïng víi chÊt tiÕt cña mét sè tuyÕn sinh dôc phô ®æ vµo mét èng chung gäi lµ niÖu ®¹o. 2.4.1.4. C¸c tuyÕn sinh dôc phô Cã 4 tuyÕn phô sinh sinh ra c¸c chÊt tiÕt ®ãng gãp vµo thµnh phÇn tinh thanh. - Phång èng dÉn tinh: v¸ch cña phång èng dÉn tinh dÇy vµ cã mét sè tÕ bµo ph©n tiÕt. CÆp phång èng dÉn tinh còng ho¹t ®éng nh- mét bÓ dù tr÷ sè l-îng nhá tinh dÞch ®ñ cho mét hoÆc hai lÇn phãng tinh. - TuyÕn tinh nang: tuyÕn nµy n»m ë hai bªn thµnh vµ kÕt thóc cña èng dÉn tinh. Nã tiÕt mét phÇn quan träng cña tinh thanh nhê chÊt tiÕt giµu fructoza vµ axit xitric. - TuyÕn tiÒn liÖt: tuyÕn tiÒn liÖt n»m cuèi èng dÉn tinh, ®Çu niÖu ®¹o, v¾t ngang qua cæ bµng quang vµ chia thµnh 2 thuú. TuyÕn nµy cã nhiÒu lç ®æ vµo niÖu ®¹o víi dÞch tiÕt ra giµu axit amin vµ c¸c enzim kh¸c nhau. 17
  19. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp - TuyÕn cñ hµnh: tuyÕn cñ hµnh lµ tuyÕn cã lç tiÕt gÇn d-¬ng vËt nhÊt, nã tiÕt dÞch “röa” ngay tr­íc mçi lÇn phãng tinh vµ cã t¸c dông lµm vÖ sinh ®-êng sinh dôc ®ùc vµ c¸i. 2.4.2. Tinh dÞch cña bß ®ùc Tinh dÞch cã nång ®é cao tõ dÞch hoµn phô ®æ vµo èng dÉn tinh sÏ hçn hîp víi c¸c chÊt tuyÕn sinh dôc phô ®Ó h×nh thµnh tinh dÞch. Do vËy tinh dÞch gåm 2 phÇn kh¸c nhau; tinh trïng vµ tinh thanh. 2.4.2.1. Tinh trïng - H×nh th¸i tinh trïng Tinh trïng gåm 3 phÇn chÝnh: ®Çu, th©n vµ ®u«i Thµnh phÇn chÝnh cña ®Çu lµ nh©n rÊt ®Æc chøa ADN vµ ®-îc bao bäc bëi mét mµng nh©n cã søc kh¸ng cao. PhÝa trªn ®Çu ®-îc phñ bëi acrosom cã chøa mét sè men ph©n gi¶i protein vµ hyaluronidaza rÊt quan träng khi thô tinh. PhÇn sau nh©n ®-îc bao phñ bëi mò nh©n vµ trªn toµn bé cÊu tróc nµy, kÓ c¶ th©n vµ ®u«i, lµ mét mµng nguyªn sinh chÊt máng. PhÇn th©n dµy cã chøa mét phÇn nh©n vµ chøa ty l¹p thÓ cÇn thiÕt cho h« hÊp vµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt. §u«i chøa mét sè sîi däc, gióp cho qu¸ tr×nh vËn ®éng cña tinh trïng. Tinh trïng chøa rÊt Ýt c¸c chÊt kh¸c ngoµi vËt chÊt di truyÒn cÇn thiÕt cho thô tinh vµ do cã Ýt chÊt dinh d-ìng nªn nã ph¶i dùa vµo nguån dinh d-ìng cña m«i tr-êng. - Sù t¹o tinh vµ chÝn cña tinh trïng Qu¸ tr×nh sinh tinh vµ thµnh thôc cña tinh trïng diÔn ra liªn tôc trong n¨m. Tuy nhiªn, c-êng ®é cã thay ®æi chót Ýt theo mïa. Qu¸ tr×nh t¹o tinh b¾t ®Çu tõ khi ph©n chia nguyªn bµo tinh cho ®Õn khi bµi tiÕt tinh trïng vµo xoang èng dÉn tinh, kÐo dµi trong 48-50 ngµy. C¸c nguyªn bµo tinh ph©n chia vµ biÖt ho¸ qua 1 lo¹t ph©n bµo, cuèi cïng h×nh thµnh nªn tinh trïng. Khi tinh trïng 18
  20. Vò Hoµng Hµ KN 901 §å ¸n tèt nghiÖp ®-îc h×nh thµnh ®Çy ®ñ chóng sÏ ®-îc ®Èy ra hÇu nh- tù do trong xoang èng sinh tinh. TiÕp theo tinh trïng di chuyÓn trong èng phô dÞch hoµn trong kho¶ng 14-22 ngµy, phô thuéc vµo tÇn sè khai th¸c tinh. Trong qu¸ tr×nh di chuyÓn nµy tinh trïng thµnh thôc dÇn vµ hoµn toµn thµnh thôc trong thêi gian tÝch l¹i ë ®u«i phô dÞch hoµn. Thùc ra thêi gian t¹o tinh trong c¸c èng sinh tinh rÊt æn ®Þnh (48 ngµy) vµ hÇu nh- kh«ng bÞ thay ®æi do chÕ ®é nu«i d-ìng vµ sö dông bß ®ùc. Tinh trïng tr-ëng thµnh vµ chÝn ®-îc tÝch l¹i trong phÇn ®u«i phô dÞch hoµn vµ cã thÓ sèng ë ®©y mét ®Õn hai th¸ng. 2.4.2.2. Tinh thanh Chøc n¨ng chñ yÕu cña tinh thanh lµ cung cÊp mét m«i tr-êng thÝch hîp trong ®ã tinh trïng cã thÓ sèng ®-îc sau khi xuÊt tinh. Tinh trïng hÇu nh- kh«ng vËn ®éng trong phång èng dÉn tinh nh-ng sÏ cã kh¶ n¨ng vËn ®éng ®-îc ngay sau khi ®-îc hçn hîp víi tinh thanh khi c¶ hai ®ång thêi ®-îc xuÊt ra trong mçi lÇn phãng tinh. Tinh thanh chøa nhiÒu lo¹i muèi, axÝt amin vµ men gãp phÇn vµo ho¹t ®éng sèng vµ trao ®æi chÊt cña tinh trïng. §-êng fructoza do tói tinh tiÕt ra lµ nguån n¨ng l-îng chñ yÕu cho tinh trïng. §-êng fructoza khi ®-îc sö dông sÏ ®-îc chuyÓn ho¸ thµnh axÝt lactic. Sù h×nh thµnh vµ tÝch luü axit lactic nµy sÏ lµm cho tinh trïng sèng l©u h¬n. Tinh thanh còng chøa mét sè dung dÞch ®Öm lµm cho pH kh«ng bÞ thay ®æi. Tèc ®é sö dông ®-êng fructoza vµ tÝch tô axit lactic phô thuéc vµo nhiÖt ®é. Do vËy trong thô tinh nh©n t¹o ®Ó duy tr× mét mÉu tinh dÞch trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, ng-êi ta sö dông nhiÖt ®é thÊp ®Ó lµm l¹nh mÉu tinh nh»m gi¶m kh¶ n¨ng vËn ®éng cña tinh trïng vµ b¶o tån ®-êng fructoza. C¸c chÊt pha lo·ng tinh dÞch còng cã c¸c chÊt ®Öm ®Ó æn ®Þnh pH. 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2062 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
5=>2