Độ nhạy và độ đặc hiệu của các chỉ số chức năng thận

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> ĐỘ NHẠY VÀ ĐỘ ĐẶC HIỆU CỦA CÁC CHỈ SỐ CHỨC NĂNG THẬN<br /> Nguyễn Thị Lệ*, Mai Phương Thảo*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Giới thiệu: Nhằm cung cấp giá trị tham khảo của các chỉ số chức năng thận theo tuổi và giới ở người<br /> trưởng thành bình thường bao gồm creatinine huyết thanh, độ thanh lọc creatinine 24 giờ, độ thanh lọc<br /> creatinine ước đoán từ công thức Cockcroft-Gault và cystatin C huyết thanh. Việc này rất quan trọng nhằm giúp<br /> các bác sĩ lâm sàng có số liệu tham khảo để so sánh. Đồng thời dựa vào độ chính xác của một xét nghiệm như xác<br /> định điểm cắt, độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên đoán dương, giá trị tiên đoán âm, tỉ lệ dương giả và tỉ lệ âm giả<br /> của các chỉ số chức năng thận trên để chọn lựa các phương pháp đánh giá độ lọc cầu thận tương đối chính xác<br /> trong chẩn đoán, điều trị và theo dõi các bệnh lý thận, nhất là phát hiện suy giảm sớm độ lọc cầu thận.<br /> Mục tiêu: Xác định độ nhạy, độ đặc hiệu của các chỉ số chức năng thận bao gồm: cystatin C huyết thanh<br /> (CysC/ht), creatinin huyết thanh (Cre/ht), độ thanh lọc creatinin 24 giờ (Ccre 24 giờ), độ thanh lọc creatinin ước<br /> đoán (Ccre ƯĐ).<br /> Phương pháp: tiền cứu, cắt ngang, mô tả. Nghiên cứu được tiến hành trên 369 người trưởng thành bình<br /> thường từ 18 đến trên 60 tuổi và 124 bệnh nhân đái tháo đường típ 2 có vi đạm niệu tại bệnh viện Đại Học Y<br /> Dược Cơ Sở 2 TP HCM.<br /> Kết quả: Creatinine huyết thanh, độ thanh lọc creatinine 24 giờ, độ thanh lọc creatinine ước đoán từ công<br /> thức Cockroft-Gault giảm từ nhóm tuổi 40-49 trở lên, trong khi cystatin C huyết thanh tăng từ 40-49 trở lên. So<br /> với các chỉ số chức năng thận khác, cystatin C huyết thanh có độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên đoán dương, giá<br /> trị tiên đoán âm cao,tỉ lệ dương giả, tỉ lệ âm giả thấp giúp phát hiện suy giảm độ lọc cầu thận sớm .<br /> Từ khóa: CysC/ht: cystatin C huyết thanh, Cre/ht: creatinin huyết thanh, Ccre 24 giờ: độ thanh lọc<br /> creatinin 24 giờ, Ccre ƯĐ: độ thanh lọc creatinin ước đoán, GFR: Độ lọc cầu thận.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE SENSITIVITY AND THE SPECIFICITY OF RENAL FUNCTIONAL MARKERS<br /> Nguyen Thi Le, Mai Phuong Thao<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 472 - 477<br /> Introduction: to provide reference ranges with age and gentle as markers of renal function including serum<br /> creatinine, the 24 hour creatinine clearance, Cockcroft-Gault estimated clearance and serum cystatin C. This is<br /> important for practical clinical use. Besides, according to the precise of an exam such as cut off value, sensitivity,<br /> specificity, possitive predictive value, negative predictive value, percentage of false possitive, percentage of false<br /> negative of markers of renal function, they will help doctors choose suitable methods to evaluate the glomerular<br /> filtration rate (GFR), especially detecting decreasing GFR early.<br /> Objective: to identify sensitivity, specificity of the renal indexes such as: serum cystatin C, serum<br /> creatinine, the 24h creatinin clearance and the predicted creatinine.<br /> Method: A cross – sectional prospective study. The research were held on 369 healthy adults aging from 18<br /> to above 60 and 124 diabetic patients with microalbuminuria at the Second University Medical Center Ho Chi<br /> Minh City.<br /> * Bộ môn Sinh Lý Học, Đại Học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS Nguyễn Thị Lệ<br /> ĐT: 0903311507<br /> <br /> 472<br /> <br /> Email: bs.nguyenthile@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Results: Serum creatinine, the 24 hour creatinine clearance, Cockcroft-Gault estimated clearance decline<br /> with age from group 40-49 while serum cystatin C increased at this point. Compare to others, serum cystatin C<br /> has high sensitivity, specificity, possitive predictive value, negative predictive value, low percentage of false<br /> possitive and percentage of false negative, it helps detect the decreasing of GFR early.<br /> Key word: Serum cystatin C, serum creatinine, the 24h creatinine clearance, the predicted creatinine, GFR:<br /> Glomerular filtration rate.<br /> <br /> GIỚI THIỆU<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> <br /> Chức năng chính của thận là tạo nước tiểu<br /> thông qua quá trình lọc tại cầu thận, tái hấp thu<br /> và bài tiết các chất ở các ống thận nhằm duy trì<br /> hằng định nội môi, điều hoà acid - base, cân<br /> bằng nước - điện giải…, trong đó quan trọng<br /> nhất là chức năng lọc máu. Khi chức năng này bị<br /> tổn thương do các bệnh tại cầu thận hoặc các<br /> bệnh lý khác gây ảnh hưởng đến thận như đái<br /> tháo đường, tăng huyết áp…. sẽ gây suy giảm<br /> dần chức năng thận. Hơn nữa độ lọc cầu thận ở<br /> các bệnh nhân này, nhất là ở người lớn tuổi vốn<br /> đã bị suy giảm theo tuổi tác do quá trình lão hoá<br /> tự nhiên của cơ thể, cho nên việc đánh giá độ lọc<br /> cầu thận cần phải có các số liệu tham khảo trên<br /> người bình thường theo tuổi và giới để so sánh.<br /> Như vậy, độ lọc cầu thận (Glomerular filtration<br /> rate: GFR) là một chỉ số quan trọng để đánh giá<br /> chức năng lọc cầu thận ở người khỏe mạnh cũng<br /> như ở người có bệnh thận.<br /> <br /> Xác định giá trị trung bình các chỉ số chức<br /> năng thận theo tuổi và giới ở người trưởng<br /> thành bình thường bao gồm creatinine huyết<br /> thanh, độ thanh lọc creatinine 24 giờ, độ thanh<br /> lọc creatinine ước đoán từ công thức Cockcroft<br /> Gault và cystatin C huyết thanh, đồng thời xác<br /> định độ nhạy và độ đặc hiệu của các chỉ số<br /> chức năng thận trên trong đánh giá chức năng<br /> lọc cầu thận.<br /> <br /> Do không thể đo trực tiếp GFR nên để đánh<br /> giá độ lọc cầu thận, ngoài các phương pháp<br /> phức tạp, khó thực hiện nhưng khá chính xác<br /> như đo độ thanh lọc inulin, kỹ thuật phóng<br /> xạ…, hiện nay việc đo creatinine huyết thanh,<br /> đo độ thanh lọc creatinine 24 giờ, tính độ thanh<br /> lọc creatinine ước đoán từ công thức CockcroftGault đang được sử dụng rộng rãi trong thực<br /> hành lâm sàng. Tuy nhiên, các xét nghiệm này<br /> vốn đã có các hạn chế trong việc đánh giá GFR.<br /> Từ năm 1985, các công trình nghiên cứu trên thế<br /> giới đã cho thấy cystatin C là một protein có<br /> trọng lượng phân tử thấp, hội gần đủ tính chất<br /> của một chất lý tưởng để đo độ lọc cầu thận, nên<br /> cystatin C huyết thanh được đề nghị là một chỉ<br /> số chức năng thận rất nhạy để đánh giá GFR<br /> (1,2,5), đây cũng là một chỉ số chức năng thận cần<br /> được nghiên cứu ở Việt Nam.<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Tiền cứu, cắt ngang, mô tả.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Gồm 369 người trưởng thành bình thường<br /> từ 18 đến trên 60 tuổi được chia ra 5 nhóm<br /> tuổi, tình nguyện tham gia nghiên cứu và 124<br /> bệnh nhân đã được chẩn đoán đái tháo đường<br /> típ 2 có vi đạm niệu (ĐTĐ2) đang được điều<br /> trị, theo dõi tại bệnh viện Đại Học Y Dược cơ<br /> sở 2 TP HCM.<br /> <br /> Phương pháp thực hiện<br /> Chúng tôi trực tiếp hướng dẫn đối tượng<br /> nghiên cứu cách lấy nước tiểu 24 giờ. Chúng tôi<br /> lấy mẫu máu và thu mẫu nước tiểu, đo thể tích<br /> nước tiểu.<br /> Creatinine huyết thanh (cre/ht) và creatinine<br /> nước tiểu được đo bằng kỹ thuật động học Jaffé<br /> với máy tự động Hitachi 717<br /> Độ thanh lọc creatinine 24 giờ (Ccre 24 giờ):<br /> ml/phút được tính theo công thức:<br /> (U x V) / P và được hiệu chỉnh theo 1,73 m2<br /> da theo công thức sau:<br /> Ccre 24 giờ (ml/phút) * 1,73/ diện tích da<br /> (DTD)<br /> <br /> 473<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Với<br /> <br /> (13)<br /> <br /> Độ thanh lọc creatinine ước đoán theo công<br /> thức Cockcroft-Gault (Ccre ƯĐ): ( 140 – tuổi) *<br /> cân nặng ( kg) / 72 * creatinine huyết thanh<br /> (mg/dl). Nếu nữ nhân với 0,85.<br /> Định lượng Albumin nước tiểu 24 giờ<br /> (mg/24 giờ) bằng phương pháp miễn dịch đo<br /> độ đục .<br /> Cystatin C huyết thanh ( mg/l): Phương<br /> pháp Elisa của hãng KRKA (Slovenia) thực hiện<br /> trên máy Map Lab Plus .<br /> Các xét nghiệm được tiến hành tại khoa sinh<br /> hoá bệnh viện Chợ Rẫy<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Các số liệu nghiên cứu thu thập được xử lý<br /> thống kê bằng phần mềm SPSS 11.5.<br /> Các biến liên tục được trình bày dưới dạng<br /> giá trị trung bình ± độ lệch chuẩn.<br /> Dùng phép kiểm T- test 2 đuôi để so sánh 2<br /> số trung bình, so sánh từng cặp.<br /> p < 0,05 được xem có ý nghĩa thống kê.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Kết quả giá trị trung bình (GTTB) các chỉ<br /> số chức năng thận (CSCNT) ở người<br /> trưởng thành bình thường<br /> Bảng 1: Giá trị trung bình của các chỉ số chức năng<br /> thận ở người trưởng thành bình thường theo tuổi và<br /> giới<br /> CSCNT<br /> Cre/ht<br /> (mg/dl)<br /> <br /> Giới 18-29 30-39 40-49 50-59<br /> Nam 0,97± 0,92± 0,86± 0,81±<br /> 0,17<br /> 0,14<br /> 0,15<br /> 0,17<br /> Nữ 0,86± 0,84± 0,76± 0,72±<br /> 0,15<br /> 0,14<br /> 0,09<br /> 0,18<br /> Cys C/ht Nam 0,54± 0,55± 0,61± 0,61±<br /> 0,15<br /> 0,12<br /> 0,10<br /> 0,08<br /> (mg/l)<br /> Nữ 0,52± 0,53± 0,60± 0,61±<br /> 0,14<br /> 0,10<br /> 0,10<br /> 0,13<br /> Ccre 24 giờ Nam 120,11± 112,64± 107,43± 94,20±<br /> 9,52 11,37 8,90<br /> (ml/phút/1,7<br /> 10,40<br /> 3m2)<br /> Nữ 115,66± 110,44± 97,28± 92,23±<br /> 10,19<br /> 9,46<br /> 6,81<br /> 8,83<br /> <br /> 474<br /> <br /> >60<br /> 0,80±<br /> 0,19<br /> 0,70±<br /> 0,08<br /> 0,65±<br /> 0,16<br /> 0,64±<br /> 0,08<br /> 73,16±<br /> 12,85<br /> 67,66±<br /> 11,03<br /> <br /> CSCNT Giới 18-29 30-39 40-49 50-59 >60<br /> Ccre ƯĐ Nam 123,56± 112,33± 104,94± 91,84 ± 74,56±<br /> 18,29 18,35 9,00<br /> 9,79 13,75<br /> (ml/phút)<br /> Nữ 113,36± 106,99± 95,45± 89,67 ± 71,62±<br /> 14,38 12,49 8,44 10,77 11,17<br /> <br /> Creatinine huyết thanh trung bình ở nam<br /> cao hơn nữ, bắt đầu giảm ở nhóm tuổi 40-49 trở<br /> đi. Cystatin C huyết thanh không có sự khác biệt<br /> giữa nam và nữ, bắt đầu tăng từ nhóm tuổi 4049 trở đi.<br /> Độ<br /> <br /> thanh<br /> <br /> lọc<br /> <br /> creatinine<br /> <br /> 24<br /> <br /> giờ<br /> <br /> (ml/phút/1,73m ) và độ thanh lọc creatinine<br /> 2<br /> <br /> ước đoán ở nam cao hơn nữ, bắt đầu giảm từ<br /> nhóm tuổi 40 -49 trở đi, trung bình giảm 1012ml/ phút / 1,73 m2.<br /> <br /> Kết quả các CSCNT ở nhóm bệnh nhân đái<br /> tháo đường típ 2 có vi đạm niệu<br /> Bảng 2: Giá trị trung bình CSCNT ở bệnh nhân<br /> ĐTĐ2 có vi đạm niệu<br /> Nhóm<br /> chung<br /> N = 124<br /> <br /> Nam<br /> n = 61<br /> <br /> Nữ<br /> n = 63<br /> <br /> Giá trị<br /> P<br /> (t- test)<br /> <br /> Cre/ht 1,06 ± 0,27 1,05 ± 0,25 0,98 ± 0,26<br /> (mg/dl) (0,50 – 1,50) (0,60 – 1,50) (0,50 – 1,40)<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> Cys C/ ht 1,25 ± 0,36 1,29 ± 0,33 1,12 ± 0,39<br /> (mg/l) (0,55 – 0,25) (0,75 – 2,50) (0,55 – 2,50)<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> Ccre 24 62,76± 18,27 62,27± 16,79 63,22± 19,71<br /> giờ<br /> (27,40(29,67(27,40(ml/phút) 119,88)<br /> 109,89)<br /> 119,88)<br /> <br /> 0,05<br /> <br /> Ccre 24<br /> 65,96± 20,06 63,33± 16,93 68,50± 22,53<br /> giờ<br /> (28,30–<br /> (29,74–<br /> (28,60–<br /> (ml/phút/<br /> 122,00)<br /> 110,22)<br /> 125,72)<br /> 2<br /> 1,73 m )<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> 65,56± 19,31 63,86± 16,20 68,19± 21,73<br /> (27,30–<br /> (27,49–<br /> (27,30–<br /> 122,00)<br /> 109,33)<br /> 122,00)<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> Ccre ƯĐ<br /> (ml/phút)<br /> <br /> Nhận xét: GTTB của cre/ht, Ccre24giờ<br /> (ml/phút/1,73m2), CcreƯĐ giữa nam và nữ có sự<br /> khác biệt (p