Đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị ở Việt Nam: Từ lý luận đến thực tiễn

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 30 (55) - Thaùng 7/2017<br /> <br /> <br /> <br /> Đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị ở Việt Nam:<br /> Từ lý luận đến thực tiễn<br /> <br /> Economic and political reforms in Vietnam: From theory to practice<br /> <br /> ThS. Nguyễn Thị Hảo,<br /> Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam<br /> <br /> Nguyen Thi Hao, M.A.,<br /> Vietnam Academy of Social Sciences<br /> <br /> Tóm tắt<br /> Kinh tế và chính trị là hai lĩnh vực trọng yếu nhất của đời sống xã hội, có mối quan hệ biện chứng với<br /> nhau. Đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị cũng là những nội cốt lõi, xuyên suốt trong đường lối đổi<br /> mới của Đảng Cộng sản Việt Nam.<br /> Bài viết phân tích và làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn của đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị ở<br /> Việt Nam, như: Thực chất của đổi mới kinh tế, đổi mới chính trị ở Việt Nam; mối quan hệ giữa đổi mới<br /> kinh tế và đổi mới chính trị; thành tựu và hạn chế trong đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị ở Việt Nam.<br /> Từ khóa: đổi mới, đổi mới kinh tế, đổi mới chính trị, Việt Nam.<br /> Abstract<br /> Economy and politics are the two key areas of social life, having dialectical relationship with each<br /> other. Also, economic and political reforms are the core contents which have been relevant in the “Doi<br /> moi” (Reform) policy of the Vietnamese Communist Party.<br /> The article analyzes and clarifies some theoretical as well as practical issues of economic reform and<br /> political innovation in Viet Nam, such as: the nature of economic and political reforms in Vietnam; the<br /> relationship between economic reform and political reform; achievements and limitations of economic<br /> and political reforms in Vietnam.<br /> Keywords: reform, economic reform, political reform, Vietnam.<br /> <br /> <br /> <br /> Trong mỗi quốc gia, kinh tế phát triển thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ<br /> là cơ sở bảo đảm chắc chắn cho sự ổn định sung và phát triển năm 2011) của Đảng<br /> chính trị và ngược lại, sự ổn định chính trị Cộng sản Việt Nam nhấn mạnh phải đặc<br /> lại là điều kiện quan trọng thúc đẩy phát biệt chú trọng nắm vững và giải quyết tốt<br /> triển kinh tế. Cho nên, thực hiện đổi mới tám mối quan hệ lớn, trong đó, mối quan<br /> kinh tế và đổi mới chính trị là yêu cầu tất hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính<br /> yếu, khách quan của công cuộc đổi mới trị được coi là mối quan hệ cơ bản, cốt lõi<br /> đất nước. trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội<br /> Cương lĩnh xây dựng đất nước trong ở nước ta.<br /> <br /> <br /> 121<br /> ĐỔI MỚI KINH TẾ VÀ ĐỔI MỚI CHÍNH TRỊ Ở VI T NAM: TỪ LÝ LUẬN ĐẾN THỰC TIỄN<br /> <br /> <br /> 1. Thực chất đổi mới kinh tế và trọng cả về lý luận và thực tiễn trong công<br /> đổi mới chính trị ở Việt Nam cuổi đổi mới ở nước ta.<br /> Xét đến cùng, kinh tế có vai trò quyết Nhìn tổng thể, Đảng khởi xướng công<br /> định chính trị; còn chính trị là sự biểu hiện cuộc đổi mới bắt đầu từ đổi mới về tư duy<br /> tập trung nhất của kinh tế, là kinh tế cô chính trị trong việc hoạch định đường lối<br /> đọng lại. Theo đó, về nguyên tắc, chính trị và các chính sách đối nội, đối ngoại. Song,<br /> luôn phải tuân theo các quy luật kinh tế cùng với đổi mới tư duy chính trị, Đảng tập<br /> khách quan; nếu không, sự vận động của trung trước hết vào việc thực hiện thắng lợi<br /> chính trị sẽ gặp những khó khăn, trở ngại, nhiệm vụ đổi mới kinh tế, khắc phục khủng<br /> thậm chí là thất bại. Tuy nhiên, chính trị lại hoảng kinh tế - xã hội, tạo tiền đề vật chất<br /> không phải là bản sao thụ động của kinh tế, và tinh thần cho giữ vững ổn định chính trị,<br /> mà chính trị có quy luật riêng, nhưng vẫn làm tiền đề cho đổi mới các mặt khác của<br /> tác động trở lại kinh tế. Nếu chính trị tác đời sống xã hội.<br /> động đến kinh tế phù hợp với quy luật, thì Về đổi mới chính trị<br /> sẽ thúc đẩy kinh tế phát triển; còn ngược Đổi mới chính trị ở Việt Nam không có<br /> lại, nếu chính trị tác động không phù hợp, nghĩa là thay đổi hoặc từ bỏ chế độ xã hội<br /> thì sẽ kìm hãm sự phát triển của kinh tế. chủ nghĩa, mà đổi mới chính trị chính là<br /> Trước thời kỳ đổi mới (trước 1986), do kiên trì mục tiêu xã hội chủ nghĩa, tiếp tục<br /> chịu ảnh hưởng nặng nề của mô hình chủ con đường bỏ qua giai đoạn phát triển tư<br /> nghĩa xã hội Liên xô, nên Đảng Cộng sản bản chủ nghĩa, đi tới chủ nghĩa xã hội. Đó<br /> Việt Nam đã nhấn mạnh quá mức vai trò cũng là quá trình hoàn thiện tổ chức bộ<br /> của kiến trúc thượng tầng, tuyệt đối hoá vai máy, nội dung và phương thức hoạt động<br /> trò chi phối của chính trị đối với kinh tế và của hệ thống chính trị theo hướng tạo lập<br /> các mặt khác của đời sống xã hội, chưa nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và một Nhà<br /> đánh giá đúng vai trò của kinh tế trong nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của<br /> quan hệ với chính trị. Cùng với đó, chúng nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, thực<br /> ta xây dựng một nền kinh tế kế hoạch hóa hiện ý chí, quyền lực của nhân dân dưới sự<br /> tập trung bao cấp với mục tiêu xác lập chế lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.<br /> độ công hữu xã hội chủ nghĩa, thực hiện cơ Thực chất của đổi mới chính trị ở nước<br /> chế quản lý kế hoạch hóa bằng mệnh lệnh ta là đổi mới tư duy chính trị về chủ nghĩa<br /> hành chính, nhấn mạnh và tuyệt đối hóa vai xã hội; đổi mới và hoàn thiện tổ chức bộ<br /> trò của nhà nước trong mọi hoạt động kinh máy, nội dung và phương thức hoạt động<br /> tế - xã hội. Điều này đã kìm hãm dần và của hệ thống chính trị; tạo lập một nền dân<br /> triệt tiêu động lực cho phát triển sản xuất, chủ xã hội chủ nghĩa. Nội dung đổi mới<br /> gây ách tắc lưu thông và rối loạn trong chính trị chủ yếu tập trung vào đổi mới tư<br /> phân phối. duy lý luận về chủ nghĩa xã hội và con<br /> Từ đổi mới đến nay (từ 1986 đến nay), đường đi lên chủ nghĩa xã hội; đổi mới hệ<br /> Đảng ta đã chủ trương “kết hợp ngay từ thống chính trị và hoàn thiện nề dân chủ xã<br /> đầu đổi mới kinh tế với đổi mới chính trị, hội chủ nghĩa.<br /> lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm, đồng Về đổi mới kinh tế<br /> thời từng bước đổi mới chính trị”1. Đây là Đổi mới kinh tế ở Việt Nam, thực chất<br /> một chủ trương đúng đắn, có ý nghĩa quan là chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập<br /> <br /> 122<br />  NGUYỄN THỊ HẢO<br /> <br /> <br /> trung, quan liêu bao cấp sang nền kinh tế Ngay từ những năm đầu đổi mới,<br /> thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đó Đảng Cộng sản Việt Nam đã có chủ trương<br /> là nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, về giải quyết mối quan hệ giữa đổi mới<br /> vận hành theo cơ chế thị trường, có sự kinh tế với đổi mới chính trị, rằng phải “tập<br /> quản lý của Nhà nước, dưới sự lãnh đạo trung sứ làm tốt đổi mới kinh tế, đồng thời<br /> của Đảng Cộng sản Việt Nam; vừa vận từng bước đổi mới tổ chức và phương thức<br /> động theo những quy luật của nền kinh tế hoạt động của các tổ chức chính trị”2. Đại<br /> thị trường, vừa được dẫn dắt, chi phối bởi hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII của<br /> những nguyên tắc và bản chất của chủ Đảng tiếp tục nhấn mạnh: “Đồng thời với<br /> nghĩa xã hội. đổi mới kinh tế, phải từng bước đổi mới tổ<br /> Nội dung chủ yếu của đổi mới kinh tế chức và phương thức hoạt động của hệ<br /> tập trung vào hoàn thiện thể chế kinh tế thị thống chính trị, phát huy ngày càng tốt<br /> trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mà quyền làm chủ và năng lực sáng tạo của<br /> trọng tâm là đổi mới cơ chế, chính sách, nhân dân trên các lĩnh vực chính trị, kinh<br /> tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng và tế, văn hoá, xã hội”3.<br /> cải cách hành chính. Từ Đại hội VI đến nay, Đảng không<br /> Về mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế chỉ thừa nhận sự tồn tại như một tất yếu<br /> và đổi mới chính trị của nền kinh tế nhiều thành phần trong<br /> Quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi suốt thời kỳ quá độ, mà còn nhận thấy sự<br /> mới chính trị là biểu hiện của mối quan hệ cần thiết phải có chính sách đúng đắn<br /> giữa hai lĩnh vực cơ bản của đời sống xã nhằm sử dụng và phát triển các thành phần<br /> hội, đó là lĩnh vực kinh tế và lĩnh vực kinh tế, nhằm thực hiện những mục tiêu<br /> chính trị; liên quan mật thiết đến mối quan của chủ nghĩa xã hội. Đảng đã có những<br /> hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng bước tiến trong tư duy về kinh tế, với chủ<br /> tầng; giữa cái khách quan và cái chủ quan; trương “phát triển một nền kinh tế hàng<br /> giữa cái tất yếu và cái có thể… hóa nhiều thành phần theo định hướng xã<br /> Theo quan điểm biện chứng, kinh tế là hội chủ nghĩa vận dụng theo cơ chế thị<br /> yếu tố quyết định cuối cùng đối với chính trường có sự quản lý của nhà nước”4, thực<br /> trị và chính trị là biểu hiện tập trung của hiện nhất quán và lâu dài chính sách “phát<br /> kinh tế, là kinh tế cô đọng lại. Trong mỗi triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành<br /> thời đại lịch sử, sự vận động của các chế độ phần vận động theo cơ chế thị trường có sự<br /> chính trị - xã hội, suy cho cùng, đều phụ quản lý của nhà nước theo định hướng xã<br /> thuộc vào sự vận động của chế độ kinh tế - hội chủ nghĩa, đó là nền kinh tế thị trường<br /> xã hội, trong đó phương thức sản xuất có định hướng xã hội chủ nghĩa”5 tại các Đại<br /> vai trò, vị trí hàng đầu. Tuy nhiên, chính trị hội lần thứ IX, X, XI, XII Đảng ta tiếp tục<br /> lại không phải là bản sao thụ động của kinh hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định<br /> tế, mà chính trị có quy luật vận động riêng, hướng xã hội chủ nghĩa.<br /> độc lập tương đối so với kinh tế và tác 2. Một số thành tựu về đổi mới<br /> động trở lại kinh tế. Dưới sự tác động của kinh tế và đổi mới chính trị ở nước ta<br /> chính trị, kinh tế có thể được thúc đẩy, Công cuộc đổi mới của nước ta suốt 30<br /> hoặc bị kìm hãm, hoặc vừa được thúc đẩy, năm qua đã thu được nhiều thành tựu quan<br /> vừa bị kìm hãm. trọng về mọi mặt, trong đó có thành tựu<br /> <br /> 123<br /> ĐỔI MỚI KINH TẾ VÀ ĐỔI MỚI CHÍNH TRỊ Ở VI T NAM: TỪ LÝ LUẬN ĐẾN THỰC TIỄN<br /> <br /> <br /> đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị. Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn<br /> Thành tựu về đổi mới chính trị thể chính trị - xã hội, vận hành theo cơ chế<br /> Một là, đổi mới tư duy lý luận về chủ “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân<br /> nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa dân làm chủ”. Trong thời kỳ đổi đi mới,<br /> xã hội ở Việt Nam. Đảng ta luôn coi công tác xây dựng Đảng,<br /> Từ Đại hội lần thứ VI đến nay, Đảng có vai trò then chốt; chú trọng xử lý đúng<br /> ta đã không ngừng đổi mới phương pháp tư đắn quan hệ giữa nội dung và phương thức<br /> duy lý luận, kiên định và vận dụng sáng tạo lãnh đạo của Đảng. Đảng và Nhà nước chú<br /> chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí trọng Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã<br /> Minh, bám sát tình hình thực tiễn thế giới hội chủ nghĩa “của dân, do dân và vì dân”,<br /> và trong nước, từng bước tổng kết thực có chức năng thể chế hóa và tổ chức thực<br /> tiễn, khái quát lý luận, khắc phục những hiện đường lối, quan điểm của Đảng và<br /> quan điểm giản đơn, giáo điều, cực đoan, quản lý đất nước. Dưới sự lãnh đạo của<br /> duy ý chí và bảo thủ, mở ra bước chuyển Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể<br /> biến quan trọng trong tư duy lý luận, từng nhân dân đã không ngừng đổi mới. Hiệu<br /> bước xây dựng và hoàn chỉnh đường lối quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các<br /> đổi mới toàn diện, nâng cao nhận thức lý đoàn thể ngày càng được nâng cao, vai trò<br /> luận về chủ nghĩa xã hội và về con đường thực hiện phản biện, giám sát xã hội được<br /> đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. củng cố, góp phần xây dựng Đảng, xây<br /> Quá trình đổi mới cho chúng ta nhận dựng Nhà nước, phát huy quyền dân chủ<br /> thức được rằng, “xây dựng chủ nghĩa xã của nhân dân, góp phần giữ vững được ổn<br /> hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, tạo ra định chính trị - xã hội.<br /> sự biến đổi về chất của xã hội trên tất cả Ba là, xây dựng và phát huy dân chủ<br /> các lĩnh vực là sự nghiệp rất khó khăn, xã hội chủ nghĩa.<br /> phức tạp, cho nên tất yếu phải trải qua một Dân chủ xã hội chủ nghĩa bao quát tất<br /> thời kỳ quá độ lâu dài với nhiều chặng cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong<br /> đường, nhiều hình thức tổ chức kinh tế, xã đó, dân chủ trên lĩnh vực kinh tế (với nghĩa<br /> hội có tính chất quá độ. Trong các lĩnh vực nhân dân là chủ sở hữu tư liệu sản xuất chủ<br /> của đời sống xã hội diễn ra sự đan xen và yếu, chủ thể quản lý phân phối...) là cơ sở.<br /> đấu tranh giữa cái mới và cái cũ”6. Nhờ sự Trong quá trình đổi mới, Đảng ta đặc biệt<br /> giữ vững nền tảng tư tưởng của xã hội quan tâm đến việc xây dựng nền dân chủ<br /> trong suốt tiến trình đổi mới đất nước, xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ<br /> Đảng ta đã tạo sự thống nhất tư tưởng của nhân dân thông qua việc xây dựng,<br /> chính trị trong toàn Đảng và toàn xã hội; củng cố, phát huy sức mạnh của khối đại<br /> giữ vững sự nhất quán về đường lối cách đoàn kết dân tộc; tăng cường sự đồng<br /> mạng của Đảng, đó là mục tiêu độc lập dân thuận xã hội; đổi mới nội dung, phương<br /> tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. thức hoạt động của mặt trận Tổ quốc và<br /> Hai là, đổi mới, kiện toàn hệ thống các đoàn thể xã hội7. Nhờ đó, mối quan hệ<br /> chính trị. giữa các tổ chức đảng, chính quyền, Mặt<br /> Trọng tâm của đổi mới chính trị ở trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân<br /> nước ta là đổi mới hệ thống chính trị. Hệ được gắn bó chặt chẽ và cụ thể hơn; tăng<br /> thống chính trị của nước ta bao gồm: Đảng, cường đoàn kết, gắn bó trong nhân dân,<br /> <br /> 124<br />  NGUYỄN THỊ HẢO<br /> <br /> <br /> xây dựng cộng đồng, xã hội, tạo môi 2011- 2015, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt<br /> trường văn hóa, xã hội lành mạnh, góp khoảng 5,9%, mặc dù thấp hơn so với giai<br /> phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội. đoạn 2006 - 2010 (7,26%/năm9), nhưng<br /> Thành tựu về đổi mới kinh tế trong bối cảnh kinh tế thế giới thì đây vẫn<br /> Qua 30 năm đổi mới, Đảng và Nhà là mức tăng tương đối tốt.<br /> nước ta đã vận dụng những quy luật kinh tế Thể chế kinh tế thị trường định hướng<br /> để xác định và xây dựng một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa được xác định cụ thể hơn,<br /> phát triển cao, lực lượng sản xuất hiện đại từng bước thực thi có hiệu quả và tạo được<br /> dựa trên chế độ công hữu về các tư liệu sản sự đồng thuận trong xã hội. Các yếu tố thị<br /> xuất chủ yếu, kết hợp hài hòa giữa tăng trường được vận hành khá đồng bộ và gắn<br /> trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã kết hiệu quả hơn với thị trường nước ngoài.<br /> hội. Chúng ta có được những bước tiến Môi trường đầu tư, kinh doanh được cải<br /> mới trong tư duy phát triển và thực tiễn thiện, cạnh tranh minh bạch, bình đẳng<br /> hoạt động của nền kinh tế. hơn. Năng lực cạnh tranh của nền kinh tế<br /> Công cuộc đổi mới của Đảng bắt đầu được nâng lên một bước. Vấn đề Cơ cấu<br /> từ đổi mới tư duy, trước hết là tư duy kinh lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình<br /> tế. Đảng xác định xóa bỏ mô hình kinh tế tăng trưởng đạt kết quả bước đầu, chủ<br /> tập trung quan liêu bao cấp, chuyển sang trương gắn với đổi mới mô hình tăng<br /> phát triển nền kinh tế thị trường định trưởng theo hướng kết hợp giữa chiều rộng<br /> hướng xã hội chủ nghĩa, coi đó là mô hình và chiều sâu, chú trọng chiều sâu, nâng cao<br /> kinh tế tổng quát của thời kỳ quá độ, với hiệu quả và sức mạnh.<br /> nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần 3. Một số hạn chế về đổi mới kinh tế<br /> kinh tế, hình thức tổ chức kinh doanh và và đổi mới chính trị ở nước ta<br /> hình thức phân phối, nhằm tạo lập môi Đổi mới là một quá trình vận động của<br /> trường cạnh tranh, bình đẳng, thúc đẩy cơ những mâu thuẫn đan xen giữa cái cũ và<br /> cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình cái mới, giữa cái bảo thủ, trì trệ và cái tiến<br /> tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, giải bộ, văn minh, giữa sự giáo điều và sự sáng<br /> phóng mạnh mẽ lực lượng sản xuất. tạo. Cho nên, bên cạnh những thành tựu đạt<br /> Thành tựu nổi bật trên lĩnh vực đổi được, quá trình đổi mới ở nước ta cũng<br /> mới kinh tế là đã đưa đất nước ta thoát khỏi mắc phải không ít hạn chế, yếu kém.<br /> tình trạng khủng hoảng kinh tế, xây dựng Hạn chế về đổi mới chính trị<br /> và phát triển nền kinh tế thị trường định Công tác tổng kết thực tiễn, nghiên<br /> hướng xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh công cứu lý luận tuy đã có nhiều đổi mới, nhưng<br /> nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Sau 30 vẫn còn bất cập, chưa làm rõ một số vấn đề<br /> năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều đặt ra trong quá trình đổi mới để định<br /> thành tựu phát triển kinh tế ấn tượng, được hướng trong thực tiễn, cung cấp cơ sở khoa<br /> thế giới đánh giá cao. Sau 10 năm đầu đổi học cho hoạch định đường lối của Đảng,<br /> mới (1986 - 1996), đất nước ra khỏi khủng chính sách và pháp luật của Nhà nước.<br /> hoảng kinh tế - xã hội1; sau 25 năm đổi Thực tế đổi mới vẫn còn nhiều vấn đề đòi<br /> mới (năm 2010) đất nước ra khỏi tình trạng hỏi cần đi sâu nghiên cứu, làm rõ cả về mặt<br /> kém phát triển, bước vào nhóm nước có lý luận và thực tiễn, như vấn đề: Định<br /> thu nhập trung bình8. Bình quân giai đoạn hướng xã hội chủ nghĩa và kinh tế thị<br /> <br /> 125<br /> ĐỔI MỚI KINH TẾ VÀ ĐỔI MỚI CHÍNH TRỊ Ở VI T NAM: TỪ LÝ LUẬN ĐẾN THỰC TIỄN<br /> <br /> <br /> trường; quan hệ giữa tăng trưởng nhanh và nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Một bộ<br /> phát triển bền vững; quan hệ giữa đổi mới phận người dân chưa thấy rõ được vai trò<br /> kinh tế và đổi mới chính trị; quan hệ giữa đại diện cho quyền lợi và lợi ích của mình,<br /> ổn định và phát triển; quan hệ giữa dân chủ từ đó, xuất hiện tâm lý thờ ơ với các hoạt<br /> và kỷ luật; giữa tăng trưởng kinh tế và phát động của Đảng và Nhà nước.<br /> triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công Hạn chế về đổi mới kinh tế<br /> bằng xã hội… Sau 30 năm đổi mới, nền kinh tế nước<br /> Việc đổi mới hệ thống chính trị còn ta đã đạt được sự tăng trưởng khá so với<br /> chậm, chưa đồng bộ với đổi mới kinh tế, các nước trong khu vực, song vẫn chưa<br /> nhất là đổi mới về tổ chức, thể chế, cơ chế, tương xứng với tiềm năng và yêu cầu, chưa<br /> chính sách. Cơ cấu tổ chức bộ máy Nhà thật sự bền vững.<br /> nước còn cồng kềnh, chức năng, nhiệm vụ Thể chế kinh tế thị trường định hướng<br /> của nhiều cơ quan, đơn vị còn chồng chéo, xã hội chủ nghĩa chậm được hoàn thiện, hệ<br /> chưa đủ cụ thể, chưa rõ thẩm quyền, trách thống thị trường hình thành và phát triển<br /> nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu. chưa đồng bộ; chất lượng nguồn nhân lực<br /> Công tác dự báo, hoạch định và lãnh đạo tổ còn nhiều hạn chế, kết cấu hạ tầng chưa<br /> chức thực hiện chính sách của Đảng, Nhà đồng bộ và chưa hiện đại, cản trở sự phát<br /> nước còn nhiều bất cập. Việc xây dựng và triển; việc tạo nền tảng để trở thành một<br /> hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội nước công nghiệp theo hướng hiện đại còn<br /> chủ nghĩa tuy có nhiều tiến bộ, song “chưa chậm và gặp nhiều khó khăn.<br /> theo kịp yêu cầu phát triển kinh tế và quản Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội trong<br /> lý đất nước”10. mục tiêu phấn đấu để đến 2020 nước ta cơ<br /> Mặc dù Ban Chấp hành Trung ương, bản trở thành nước công nghiệp theo<br /> Bộ Chính trị đã ra nhiều nghị quyết, chỉ thị hướng hiện đại không đạt được. Kinh tế vĩ<br /> về tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, mô ổn định nhưng chưa vững chắc; nợ<br /> vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và công tăng nhanh, nợ xấu giảm dần nhưng<br /> sức chiến đấu của Đảng, song công tác xây còn ở mức cao; sản xuất kinh doanh còn<br /> dựng Đảng chưa có nhiều chuyển biến cơ gặp nhiều khó khăn. Việc kiểm soát lạm<br /> bản trong tình hình mới. Chưa có những phát và bảo đảm các cân đối lớn của nền<br /> giải pháp hiệu quả để ngăn chăn, đẩy lùi kinh tế chưa thực sự bền vững.<br /> tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, Nhìn vào tốc độ tăng trưởng kinh tế<br /> đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bình quân giai đoạn (2011 - 2014) (5,64%)<br /> bộ, đảng viên; tình trạng tham nhũng, lãng cho thấy, mức tăng trưởng kinh tế thực tế<br /> phí, quan liêu, tiêu cực xã hội còn diễn ra còn thấp hơn rất nhiều so với kế hoạch, tốc<br /> nghiêm trọng. Công tác tư tưởng - lý luận, độ phục hồi còn chậm; chất lượng tăng<br /> công tác tổ chức - cán bộ, công tác kiểm trưởng ở một số mặt còn thấp. Khoảng<br /> tra, giám sát, công tác dân vận còn nhiều cách phát triển so với các nước trong khu<br /> bất cập. vực còn lớn. Việc thực hiện cơ cấu lại nền<br /> Những hạn chế kể trên làm cho Đảng kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng<br /> chưa thật sự ngang tầm nhiệm vụ; từ đó, trưởng còn chậm. Mô hình tăng trưởng còn<br /> gây ảnh hưởng đến lòng tin của cán bộ, chưa đủ rõ; năng suất lao động còn thấp,<br /> đảng viên, nhân dân đối với Đảng, Nhà phát triển kinh tế vẫn phụ thuộc nhiều vào<br /> <br /> 126<br />  NGUYỄN THỊ HẢO<br /> <br /> <br /> vốn, tài nguyên, lao động trình độ thấp. 7. Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn<br /> Có thể thấy, thời kỳ đổi mới, với tính kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII.<br /> Nxb, Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr.79.<br /> chất đặc trưng là sự thay đổi, biến động<br /> 8. Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn<br /> không ngừng như ở Việt Nam hiện nay, kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI,<br /> nguy cơ bất ổn định và những tác động tiêu Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr.20.<br /> cực của nó tới sự phát triển vẫn đang tiềm 9. Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn<br /> ẩn. Để đảm bảo giải quyết tốt mối quan hệ kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI,<br /> giữa đổi mới kinh tế và đỏi mới chính trị ở Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr.20.<br /> nước ta, cần xác định rõ những nhiệm vụ 10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện<br /> Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb<br /> ngắn hạn trong tổng thể dài hạn, hướng tới Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr.171.<br /> mục tiêu xây dựng và phát triển đất nước.<br /> Cần giữ vững ổn định chính trị và phát triển TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> kinh tế trên cơ sở đổi mới toàn diện, đồng 1. Doãn Hùng, Nguyễn Ngọc Hà, Đoàn Minh<br /> bộ, có kế thừa; gắn với dân chủ, công bằng Tuấn (2007), Đảng Cộng sản Việt Nam -<br /> Những tìm tòi và đổi mới trên con đường lên<br /> xã hội, vì lợi ích của nhân dân. Giải quyết<br /> chủ nghĩa xã hội (1986 - 2006), Nxb Lý luận<br /> tốt mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi Chính trị, Hà Nội.<br /> mới chính trị là nội dung trọng yếu trong 2. GS.TS. Phùng Hữu Phú, GS.TS. Lê Hữu<br /> công cuộc đổi mới nhằm mục tiêu phát triển Nghĩa, GS.TS. Vũ Văn Hiền, GS. TS. Nguyễn<br /> bền, đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Viết Thông (đồng chủ biên, 2016), Một số vấn<br /> đề lý luận – thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và<br /> Chú thích: con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam<br /> 1. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện qua 30 năm đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia,<br /> Đại hội đại biểu Toàn quốc lần thứ VIII, Nxb. Hà Nội.<br /> Sự thật, Hà Nội, tr.71. 3. Nguyễn Trọng Phúc (2007), Đổi mới ở Việt<br /> 2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị Nam - Thực tiễn và nhận thức lý luận, Nxb<br /> lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khoá Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> VI, tr.17. 4. Nguyễn Xuân Thắng, Vũ Văn Phúc, Phạm<br /> 3. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991). Văn kiện Văn Đức, Nguyễn Linh Khiếu (chủ biên,<br /> Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb. 2013). Văn kiện Đại hội XI của Đảng - Một số<br /> Sự thật, Hà Nội, tr.54. vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Khoa học xã<br /> 4. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện hội, Hà Nội.<br /> Đại hội đại biểu lần thứ VII, Nxb. Sự thật, 5. Nguyễn Phú Trọng (chủ biên, 2006), Đổi mới<br /> Hà Nội, 1991, tr.54. và phát triển ở Việt Nam: Một số vấn đề lý<br /> 5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện luận và thực tiễn. Nxb Chính trị Quốc gia,<br /> Đại hội đại biểu lần thứ IX, Nxb. Chính trị Hà Nội.<br /> Quốc gia, tr.86. 6. Nguyễn Phú Trọng (chủ biên, 2011), Về các<br /> 6. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện mối quan hệ lớn cần được giải quyết tốt trong<br /> đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X. Nxb quá trình đổi mới đi lên chủ nghĩa xã hội ở<br /> Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr.85. nước ta, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 21/6/2017 Biên tập xong: 15/7/2017 Duyệt đăng: 20/7/2017<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 127<br />