Đóng góp kinh tế xã hội của người nhập cư - Nguyễn Hữu Minh

14 X· héi häc sè 2 (102), 2008<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> §ãng gãp kinh tÕ - x· héi cña ng­êi nhËp c­<br /> <br /> NguyÔn H÷u Minh<br /> <br /> <br /> I. Di c­ vµ nghÌo khæ ë ViÖt Nam<br /> Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, hÇu hÕt nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam<br /> ®Òu tËp trung ë c¸c trung t©m ®« thÞ vµ ®iÒu nµy lµm m¹nh thªm lùc hót l«i cuèn lao<br /> ®éng n«ng th«n vµo c¸c thµnh phè lín. Sù t¨ng tr­ëng cña khu vùc dÞch vô vµ khu<br /> vùc kinh tÕ phi chÝnh thøc tiÕp tôc cung cÊp thªm viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi lao ®éng<br /> nhËp c­. Søc hót m¹nh mÏ cña c¸c thµnh phè vµ lùc ®Èy cña nh÷ng vïng n«ng th«n<br /> nghÌo nµn ®· t¹o nªn nh÷ng dßng di c­ lín tõ n«ng th«n ra ®« thÞ. Trong vßng 5 n¨m<br /> tõ 1993 ®Õn 1998 ®· cã 1,2 triÖu ng­êi di c­ tõ n«ng th«n vµo ®« thÞ (Ban chØ ®¹o<br /> T§TDST¦ 2000).<br /> T¹i Hµ Néi, trong thêi gian 1986 - 1993 d©n sè Hµ Néi hµng n¨m t¨ng kho¶ng<br /> 55.000 ng­êi, trong sè ®ã cã 22.000 ng­êi nhËp c­ (ViÖn X· héi häc, 1999). T¹i mét<br /> ph­êng néi thµnh nh­ ph­êng ¤ Chî Dõa, theo ®¸nh gi¸ cña mét c¸n bé c«ng an<br /> ph­êng, trong kho¶ng 10 n¨m võa qua, sè lao ®éng thêi vô trªn ®Þa bµn th­êng<br /> xuyªn ë møc trªn d­íi 2000 ng­êi (t­ liÖu pháng vÊn s©u cña ®Ò tµi T¸c ®éng cña<br /> chÝnh s¸ch ®¨ng ký c­ tró hiÖn hµnh ®Õn viÖc gi¶m nghÌo ®« thÞ - Hai tr­êng hîp ë<br /> Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2005 1). NhiÒu trong sè ng­êi nhËp c­ vµo Hµ<br /> F<br /> 0<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Néi cã n¬i ë th­êng xuyªn nh­ng l¹i kh«ng ®­îc ®¨ng ký hé khÈu th­êng tró. Ngoµi<br /> ra cã nhiÒu ng­êi lµ lao ®éng thêi vô. §a sè nh÷ng ng­êi nhËp c­ lµ ch­a ®­îc ®µo<br /> t¹o kü n¨ng nghÒ nghiÖp vµ cã häc vÊn thÊp.<br /> Theo sè liÖu cña Së C«ng an Hµ Néi n¨m 2005, tÝnh chung trong sè h¬n 3<br /> triÖu ng­êi cã 7,0% thuéc diÖn ®¨ng ký KT3 vµ KT4, tøc lµ nh÷ng ng­êi nhËp c­<br /> d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ng ch­a ®­îc ®¨ng ký vµo hé khÈu th­êng tró ë<br /> Hµ Néi vµ do ®ã ch­a ®­îc h­ëng mét sè quyÒn lîi nhÊt ®Þnh so víi ng­êi d©n së t¹i.<br /> §Æc biÖt ë khu vùc néi thµnh cã 9% ng­êi thuéc diÖn ®¨ng ký KT3 vµ KT4.<br /> <br /> <br /> 1<br /> Mét sè sè liÖu nªu ra trong bµi ®­îc lÊy tõ cuéc kh¶o s¸t t¹i Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m<br /> 2005, do Phßng §« thÞ (ViÖn X· héi häc) phèi hîp víi VeT vµ Trung t©m X· héi häc vµ Ph¸t triÓn (ViÖn<br /> Khoa häc x· héi vïng Nam Bé) thùc hiÖn. T¸c gi¶ phô tr¸ch kh¶o s¸t ë Hµ Néi. Cuéc kh¶o s¸t ®· tiÕn hµnh<br /> pháng vÊn ®Þnh l­îng qua b¶ng hái víi ®¹i diÖn 450 hé gia ®×nh (150 hé KT1+KT2 vµ 300 hé KT3+KT4)<br /> t¹i 3 ph­êng cña mçi thµnh phè. Ngoµi ra, t¹i mçi thµnh phè ®· tiÕn hµnh nhiÒu cuéc pháng vÊn s©u vµ th¶o<br /> luËn nhãm tËp trung víi c¸c nhµ qu¶n lý c¸c c¬ quan liªn quan ë T¦ vµ cÊp thµnh phè, ®¹i diÖn UBND<br /> ph­êng, c«ng an ph­êng, tæ tr­ëng d©n phè, còng nh­ ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng, ng­êi nhËp c­, vµ sinh viªn,<br /> mét nhãm ng­êi nhËp c­ rÊt ®Æc thï.<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn H÷u Minh 15<br /> <br /> §¸ng l­u ý lµ trong dßng nhËp c­ tõ n«ng th«n vµo Hµ Néi cã hµng ngµn trÎ<br /> em lang thang, trÎ em lao ®éng kiÕm sèng mµ ch­a cã nh÷ng sè liÖu thèng kª chÝnh<br /> thøc. T×nh tr¹ng nhiÒu trÎ em lang thang, lao ®éng kiÕm sèng bÞ trÊn lét, èm ®au tai<br /> n¹n, bÞ ®¸nh ®Ëp, bÞ ®ãi, bÞ l¹m dông t×nh dôc, thÊt häc... lµ mét vÊn ®Ò nghiªm<br /> träng hiÖn nay g¾n liÒn víi vÊn ®Ò nghÌo khæ ®« thÞ (ViÖn X· héi häc, 1999).<br /> T×nh h×nh ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh còng t­¬ng tù. T¸c gi¶ Tr­¬ng SÜ ¸nh<br /> (1996) chØ ra r»ng sè ng­êi nhËp c­ vµo Thµnh phè Hå ChÝ Minh liªn tôc t¨ng lªn tõ<br /> sau ngµy gi¶i phãng vµ ®¹t ®Õn sè h¬n 50.000 ng­êi/n¨m. C¸c luång di d©n tù do<br /> ngµy cµng gia t¨ng vµ ®ang dÇn thay thÕ c¸c luång di d©n cã tæ chøc. C¸c luång di<br /> chuyÓn kho¶ng c¸ch ng¾n ngµy cµng chiÕm ­u thÕ h¬n trong c¸c dßng nhËp c­ vµo<br /> thµnh phè. Sè ng­êi xuÊt ph¸t tõ c¸c khu vùc n«ng th«n ngµy cµng gia t¨ng. Phô n÷<br /> chiÕm ­u thÕ trong c¸c luång di chuyÓn do sù ph¸t triÓn nhanh chãng mét sè ngµnh<br /> s¶n xuÊt vµ dÞch vô thu hót nhiÒu lao ®éng n÷ trong nh÷ng n¨m qua. Theo sè liÖu<br /> cña Së C«ng an Thµnh phè Hå ChÝ Minh th¸ng 1 n¨m 2002, cã ®Õn 1.165.468 ng­êi<br /> ch­a cã hé khÈu chÝnh thøc, trong ®ã ®é tuæi lao ®éng lµ 796.713 ng­êi, chiÕm tû lÖ<br /> 68,35%. Lao ®éng nhËp c­ cã tû lÖ ho¹t ®éng cao nhÊt trong c¸c doanh nghiÖp d©n<br /> doanh (50,2% tæng lao ®éng nhËp c­), sau ®ã lµ c¸c c¬ së kinh doanh c¸ thÓ (14,3%).<br /> Qu¸ tr×nh di c­ tõ n«ng th«n ra ®« thÞ ®· t¹o ra mét nhãm ng­êi nghÌo míi,<br /> “nhãm ng­êi nghÌo nhËp c­”, bæ sung vµo ®éi qu©n ng­êi nghÌo ®« thÞ. ChiÕm<br /> kho¶ng 1/3 tæng sè ng­êi nghÌo ®« thÞ (theo ­íc tÝnh cña Ng©n hµng ThÕ giíi), nhãm<br /> ng­êi nghÌo nhËp c­ ®· trë thµnh mét nhãm x· héi, mµ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh<br /> s¸ch ph¸t triÓn ®« thÞ kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn. Theo ®¸nh gi¸ cña b¸o c¸o “ViÖt<br /> Nam - TÊn c«ng nghÌo ®ãi” (Ng©n hµng ThÕ giíi, 1999), ng­êi nhËp c­ nghÌo chiÕm<br /> mét bé phËn ®¸ng kÓ trong tæng sè ng­êi nghÌo ë ®« thÞ.<br /> HÇu hÕt nh÷ng ng­êi di c­ tõ n«ng th«n ®Õn c¸c thµnh phè lµ nh÷ng ng­êi<br /> ch¨m chØ, n¨ng ®éng. Nh×n chung, hä cã thu nhËp t¹m ®ñ sèng vµ nhiÒu ng­êi trong<br /> sè hä cã cuéc sèng kh¸ dÇn lªn. Nh­ng mét bé phËn nh÷ng ng­êi nhËp c­ kh«ng cã<br /> hé khÈu lµ nh÷ng ng­êi rÊt dÔ bÞ tæn th­¬ng. Hä ph¶i chÞu ph©n biÖt ®èi xö hoÆc r¬i<br /> ra ngoµi lÒ do hä kh«ng ®­îc thõa nhËn lµ c¸c thµnh viªn chÝnh thøc cña céng ®ång.<br /> Hä kh«ng ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô hç trî cho ng­êi nghÌo: vèn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo,<br /> miÔn gi¶m häc phÝ, sæ kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ.v.v. Hä còng kh«ng d¸m phµn nµn<br /> víi chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng v× hä lµ ng­êi t¹m tró. Nh÷ng ng­êi nhËp c­ kh«ng hé<br /> khÈu th­êng Ýt ®­îc b¶o vÖ tr­íc nh÷ng ®e do¹ b¹o lùc hoÆc c¸c tranh chÊp liªn<br /> quan ®Õn c«ng ¨n viÖc lµm, tiÒn c«ng, chç ë...<br /> Mét trong nh÷ng lý do lµm cho ng­êi nhËp c­ ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi trong<br /> cuéc sèng ®« thÞ lµ v× nh÷ng h¹n chÕ vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi nhËp c­. Do nh÷ng<br /> ¶nh h­ëng tiªu cùc dÔ nh×n cña ng­êi nhËp c­ vµo c¸c vïng ®« thÞ, nhiÒu nhµ qu¶n<br /> lý th­êng cã xu h­íng sö dông c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn c¸c dßng nhËp c­ vµo ®« thÞ.<br /> Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ng­êi nhËp c­ ®· ®­îc níi láng h¬n. Mét<br /> trong nh÷ng thÓ hiÖn râ nÐt lµ sù ra ®êi LuËt c­ tró 2006, ph¶n ¸nh mét chÝnh s¸ch<br /> c­ tró míi, t¹o nhiÒu thuËn lîi h¬n cho nh÷ng ng­êi di c­ vµo thµnh phè. Tuy nhiªn,<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 16 §ãng gãp kinh tÕ - x· héi cña ng­êi nhËp c­<br /> <br /> xu h­íng ®¸nh gi¸ nhÊn m¹nh ®Õn t¸c ®éng tiªu cùc cña ng­êi nhËp c­ ®èi víi sù<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®« thÞ ch­a ph¶i ®· mÊt ®i. §¸ng tiÕc lµ, trong khi nh÷ng<br /> t¸c ®éng tr¸i chiÒu cña ng­êi nhËp c­ rÊt ®­îc quan t©m th× cßn Ýt nghiªn cøu vÒ<br /> ®ãng gãp tÝch cùc vÒ kinh tÕ - x· héi cña ng­êi nhËp c­.<br /> II. §ãng gãp cña ng­êi di c­ vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Þa ph­¬ng xuÊt c­<br /> §ãng gãp cña ng­êi di c­ ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi ®Þa ph­¬ng<br /> n¬i xuÊt c­ ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua sù ®ãng gãp trùc tiÕp ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Þa<br /> ph­¬ng vµ ®ãng gãp gi¸n tiÕp ®èi víi nh÷ng thay ®æi ®êi sèng kinh tÕ - x· héi cña<br /> tõng hé gia ®×nh.<br /> Tr­íc hÕt di c­ gãp phÇn ph©n bè l¹i nguån nh©n lùc vµ do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn<br /> ®Ó ph¸t triÓn ®ång ®Òu c¸c vïng cña mét quèc gia. Nã cã thÓ gióp tËp trung nguån<br /> lùc ph¸t triÓn t¹i mét sè vïng nhÊt ®Þnh, tõ ®ã ®ãng gãp tÝch cùc vµo t¨ng tr­ëng<br /> kinh tÕ vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt.<br /> Di c­ ®­îc coi lµ mét ph­¬ng ph¸p c¶i thiÖn chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi di<br /> d©n vµ gia ®×nh hä. Ng­êi di c­ cã thÓ gi¶m nghÌo cho hé gia ®×nh b»ng c¸ch mang<br /> vÒ tiÒn tiÕt kiÖm trong thêi gian ®i lµm vµ ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt. Di d©n còng c¶i thiÖn<br /> ®iÒu kiÖn nhµ ë vµ t¨ng ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp nhá. Nhê di c­, ng­êi d©n cã<br /> thÓ mua ®­îc c¸c thiÕt bÞ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, ®­îc trang bÞ c¸c kü n¨ng lao ®éng<br /> míi, më réng thÞ tr­êng quèc tÕ vµ trong n­íc cho c¸c s¶n phÈm cña quª hä.<br /> Di d©n lµ mét chiÕn l­îc sèng cho hÇu hÕt c¸c hé gia ®×nh n«ng th«n. ChiÕn<br /> l­îc nµy cña gia ®×nh lµ mét c©u tr¶ lêi cho c¸c c¬ héi mµ thÞ tr­êng ®em l¹i còng<br /> nh­ chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc. QuyÕt ®Þnh di c­ kh«ng ®¬n thuÇn lµ ph¶n ¸nh môc<br /> tiªu vµ nhu cÇu cña b¶n th©n ng­êi di d©n mµ cßn ph¶n ¸nh quyÕt ®Þnh tèi ®a ho¸<br /> thu nhËp vµ gi¶m ®Õn tèi thiÓu c¸c rñi ro cña gia ®×nh. §éng lùc ®»ng sau di d©n<br /> kh«ng chØ lµ kiÕm ¨n hµng ngµy mµ cßn lµ kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm ®Ó mang vÒ quª.<br /> Sè liÖu thèng kª cña Ng©n hµng ThÕ giíi cho thÊy, tæng sè tiÒn göi hµng n¨m<br /> cña ng­êi di c­ sèng ë n­íc ngoµi vÒ cho gia ®×nh hä ë n¬i xuÊt c­ t¹i c¸c n­íc ®ang<br /> ph¸t triÓn lµ rÊt lín (n¨m 2002 lµ 88 tû ®« la Mü; n¨m 2003 lµ 90 tû ®« la Mü). Trong<br /> thùc tÕ, con sè nµy cã lÏ cßn gÊp ®«i nÕu tÝnh c¶ sè tiÒn göi phi chÝnh thøc. (UNFPA<br /> 2004 - dÉn l¹i tõ VeT vµ t¸c gi¶ kh¸c 2005).<br /> Nghiªn cøu vÒ ng­êi nhËp c­ Hµ Néi ®· nªu ë trªn (n¨m 2005) cho thÊy,<br /> ng­êi nhËp c­ cã thu nhËp cao h¬n râ rÖt sau khi xuÊt c­, tÝnh trung b×nh gÊp<br /> kho¶ng 3 lÇn so víi thu nhËp ë n«ng th«n. Mét phÇn thu nhËp t¨ng thªm ®ã ®­îc sö<br /> dông chi tiªu ë ®« thÞ nh­ng mét phÇn lín lµ hä sö dông ®Ó göi vÒ quª.<br /> MÆc dï khã cã thÓ nãi mét c¸ch chÝnh x¸c tæng sè tiÒn göi vÒ quª do sè tiÒn ®ã<br /> kh«ng ®­îc chuyÓn qua c¸c kªnh chÝnh thøc (ch¼ng h¹n nh­ hÖ thèng ng©n hµng,<br /> b­u ®iÖn) mµ th«ng qua c¸c kªnh phi chÝnh thøc nh­ trùc tiÕp mang tiÒn vÒ hoÆc<br /> nhê hä hµng, ng­êi th©n tin cËy mang vÒ, tuy nhiªn, cuéc nghiªn cøu ë Hµ Néi vµ<br /> Thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2005 còng cho thÊy mét con sè ­íc chõng ®¸ng quan<br /> t©m. Trong sè 200 hé ë Hµ Néi cã göi tiÒn vÒ quª (32 hé KT3 vµ 168 hé KT4) th× tæng<br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn H÷u Minh 17<br /> <br /> sè tiÒn göi trong 12 th¸ng tr­íc cuéc ®iÒu tra lµ 762.210.000®, b×nh qu©n lµ<br /> 3.811.050®/hé/n¨m. §©y qu¶ thùc lµ mét con sè ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c hé gia ®×nh ë<br /> n«ng th«n. Con sè thùc cã lÏ cßn cao h¬n. Còng cÇn l­u ý ®Õn mét ®iÒu lµ con sè trªn<br /> ch­a tÝnh hÕt ®­îc nh÷ng ®Çu t­ ë l¹i thµnh phè ®èi víi c¸c hé cã mong muèn ë l¹i<br /> thµnh phè l©u dµi nh­ c¸c hé KT3. §Æc biÖt, ®èi víi c¸c hé KT4, sè tiÒn göi vÒ quª<br /> th­êng nhiÒu h¬n mét c¸ch ®¸ng kÓ so víi c¸c hé KT3. Nhãm hé KT4 cè g¾ng kiÕm<br /> tiÒn ë thµnh phè ®Ó b¶n th©n hoÆc gia ®×nh cã mét cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n ë quª nhµ.<br /> Trong sè 168 ng­êi nhËp c­ KT4 ë Hµ Néi cã göi tiÒn vÒ quª cho gia ®×nh trong 12<br /> th¸ng qua, b×nh qu©n mçi ng­êi göi vÒ quª kho¶ng 4,3 triÖu c¶ n¨m.<br /> §èi víi c¸c hé gia ®×nh, tiÒn göi vÒ quª gióp ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ<br /> n©ng cao ®êi sèng cña gia ®×nh, ®Æc biÖt cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn ng­êi nghÌo th«ng<br /> qua viÖc cung cÊp c¸c nguån chi tiªu quan träng cho nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu (thùc<br /> phÈm, ch¨m sãc søc kháe c¸c thµnh viªn gia ®×nh, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn nhµ ë, chi phÝ<br /> gi¸o dôc, tr¶ c¸c mãn nî, v.v...). Nh÷ng c¶i thiÖn vÒ ®êi sèng cña tõng hé gia ®×nh sÏ<br /> dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi trong céng ®ång nh­ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè then chèt ®Ó<br /> gi¶m nghÌo n«ng th«n.<br /> Ng­êi di c­ th­êng lµ nh÷ng c¸ nh©n n¨ng ®éng ë trong céng ®ång. NhiÒu<br /> ng­êi th­êng dïng tiÒn tiÕt kiÖm, kü n¨ng, kinh nghiÖm cña m×nh ®Ó ®Çu t­ kinh<br /> doanh võa vµ nhá ë ®Þa ph­¬ng, t¹o viÖc lµm vµ thÞ tr­êng cho quª h­¬ng m×nh<br /> (§Æng Nguyªn Anh, 2004). Cho nªn hä kh«ng chØ t¹o ra thu nhËp cho b¶n th©n mµ<br /> cßn cho nh÷ng c¸ nh©n kh¸c trong céng ®ång, kÕt qu¶ cuèi cïng lµ t¹o ra nguån vèn<br /> vµ n©ng cao møc sèng céng ®ång. B»ng c¸ch ®ã, nh÷ng ®Çu t­ cña ng­êi nhËp c­ ë<br /> quª h­¬ng sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ ®Þa ph­¬ng. V× thÕ,<br /> di c­ gióp t¹o viÖc lµm, gi¶m thÊt nghiÖp ë vïng n«ng th«n.<br /> Di c­ vµ g¾n víi nã lµ sù giao l­u vÒ lèi sèng gi÷a d©n c­ ®« thÞ vµ d©n c­<br /> n«ng th«n ®· lµm cho mét bé phËn ­u tó cña n«ng th«n tiÕp nhËn lèi sèng hiÖn ®¹i<br /> cña ®« thÞ. NhiÒu ng­êi trong sè hä sÏ gãp phÇn truyÒn b¸ lèi sèng míi cña ®« thÞ ®Õn<br /> c¸c vïng n«ng th«n.<br /> III. §ãng gãp cña ng­êi nhËp c­ vµo sù ph¸t triÓn ®« thÞ<br /> 1. §ãng gãp kinh tÕ cña ng­êi nhËp c­<br /> Ng­êi nhËp c­ ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®« thÞ tr­íc hÕt lµ th«ng<br /> qua viÖc chi tiªu cña hä ë ®« thÞ. Trung b×nh mçi n¨m, mét ng­êi d©n nhËp c­ chi<br /> tiªu t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 8.386.800 ®ång vµ ë Hµ Néi lµ 5.704.000®ång.<br /> Con sè nµy d­êng nh­ nhá so víi nhiÒu ng­êi d©n ®« thÞ nh­ng møc chi tiªu ®ã ®·<br /> cao gÊp kho¶ng 4 lÇn so víi møc chi tiªu ë quª nhµ mÆc dï hä ®· rÊt tiÕt kiÖm.<br /> Nh÷ng chi tiªu nµy hiÓn nhiªn lµ mét ®ãng gãp vµo ho¹t ®éng kinh tÕ ë ®« thÞ.<br /> Còng cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng chi phÝ phô thªm vÒ gi¸o dôc, ®iÖn, n­íc mµ hiÖn<br /> nay ng­êi nhËp c­ vÉn ph¶i tr¶ mét kho¶n trung b×nh lín h¬n so víi ng­êi d©n së<br /> t¹i, mÆc dï viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch míi sÏ gióp lµm gi¶m nh÷ng chi phÝ phô<br /> thªm nµy. Cuéc kh¶o s¸t vÒ ng­êi nhËp c­ ®· nªu ë trªn cho thÊy, nÕu nh­ c¸c hé<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 18 §ãng gãp kinh tÕ - x· héi cña ng­êi nhËp c­<br /> <br /> KT1 vµ KT2 hÇu hÕt ®­îc tr¶ tiÒn ®iÖn theo møc gi¸ chÝnh thøc (100% vµ 97,8%) th×<br /> ®èi víi hé KT4 chØ cã 15,7% ®­îc tr¶ tiÒn ®iÖn theo gi¸ chÝnh thøc, 6,6% tr¶ kho¸n vµ<br /> 38% ph¶i tr¶ gi¸ cao. §èi víi viÖc tr¶ tiÒn n­íc t×nh h×nh còng t­¬ng tù. TÝnh trung<br /> b×nh, ®èi víi hé KT4 ph¶i tr¶ gi¸ cao lµ 1406,9®/kw, tøc lµ gÊp gÇn 3 lÇn so víi gi¸<br /> chÝnh thøc. Møc trung b×nh gi¸ cao ®èi víi n­íc lµ 3187®/mÐt khèi, so víi gi¸ chÝnh<br /> thøc lµ h¬n 300®/mÐt khèi.<br /> Ng­êi nhËp c­ cßn mua mét khèi l­îng hµng hãa ®¸ng kÓ ë ®« thÞ. Ch¼ng<br /> h¹n, ng­êi nhËp c­ KT3 ë Hµ Néi mua s¾m mét khèi l­îng kh¸ lín ®å dïng trong<br /> n¨m, trung b×nh lµ h¬n 2,2 triÖu hµng hãa/hé/n¨m, lín h¬n ®¸ng kÓ so víi c¸c hé<br /> th­êng tró KT1 vµ KT2. Møc mua s¾m thiÕt bÞ ®å dïng cña c¸c tr­êng hîp KT4 cã Ýt<br /> h¬n (432 ngh×n/ng­êi) nh­ng víi sè l­îng ng­êi t­¬ng ®èi ®«ng ®· ®ãng gãp vµo cho<br /> nÒn kinh tÕ ®« thÞ n¬i ®Õn mét kho¶n ng©n s¸ch ®¸ng kÓ.<br /> §ãng gãp cña ng­êi nhËp c­ vµo kinh tÕ ®« thÞ cßn th«ng qua c¸c nguån lîi<br /> mµ chÝnh quyÒn thµnh phè thu ®­îc tõ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña ng­êi nhËp c­ nh­<br /> cung øng nguyªn vËt liÖu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp n«ng th«n th«ng qua viÖc t¸i sö<br /> dông tõ ®« thÞ. Lîi Ých nµy l©u nay ch­a ®­îc nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý ®«<br /> thÞ l­u t©m ®Õn. Ch¼ng h¹n, ®ãng gãp cña ng­êi nhËp c­ vµo kinh tÕ ®« thÞ th«ng<br /> qua viÖc gi¶m bít chi phÝ qu¶n lý dÞch vô nh­ thu gom, xö lý, di chuyÓn vµ l­îm bá<br /> r¸c th¶i r¾n. Theo mét nghiªn cøu cña Di Gregorio (1994, 1997 - dÉn l¹i tõ VeT vµ<br /> t¸c gi¶ kh¸c, 2005) th× nhê cã nh÷ng ng­êi thu l­îm r¸c thuéc khu vùc kinh tÕ phi<br /> chÝnh thøc ë Hµ Néi mµ phÇn r¸c kh«ng ®­îc thu l­îm ­íc tÝnh gi¶m tõ kho¶ng 37%<br /> xuèng cßn kho¶ng 20% tæng sè r¸c th¶i vèn cã. N¨m 1996, møc thu l­îm b×nh qu©n<br /> hµng ngµy cña nh÷ng ng­êi nhÆt r¸c kho¶ng 212 tÊn/ngµy. Nhê cã c¸c ho¹t ®éng nµy<br /> mµ bít chi phÝ c«ng, gi¶m gi¸ thµnh thu gom vµ l­îm bá r¸c, ®ång thêi ®em l¹i gi¸<br /> trÞ cho nÒn kinh tÕ th«ng qua viÖc t¸i sö dông c¸c vËt liÖu bÞ vøt bá.<br /> Theo sè liÖu thèng kª tõ C«ng ty m«i tr­êng ®« thÞ URENCO Hµ Néi n¨m<br /> 2004, mçi ngµy trung b×nh thµnh phè Hµ Néi th¶i ra 1.800 tÊn r¸c c¸c lo¹i, trong ®ã<br /> cã 250 tÊn cã thÓ t¸i chÕ ®­îc. Thµnh phè cÇn 180.000 ®ång ®Ó vËn chuyÓn vµ xö lý<br /> ch«n lÊp 1 tÊn r¸c t¹i b·i r¸c Nam S¬n (Sãc S¬n, Hµ Néi). Sè r¸c cã thÓ t¸i chÕ 250<br /> tÊn nµy ®­îc thu gom vµ t¸i chÕ bëi mét hÖ thèng phi chÝnh thøc bao gåm nh÷ng<br /> ng­êi nhËp c­ tõ c¸c tØnh ra thµnh phè thu mua, vËn chuyÓn tíi c¸c lµng nghÒ t¸i<br /> chÕ xung quanh thµnh phè Hµ Néi. C«ng viÖc nµy ®· tiÕt kiÖm cho thµnh phè 250 x<br /> 180.000® = 45.000.000®/ngµy (xÊp xØ 3000 ®« la Mü/ngµy hay 1.095.000 ®« la<br /> Mü/n¨m) (VeT vµ t¸c gi¶ kh¸c, 2005). §©y lµ mét ®ãng gãp ®¸ng kÓ ®Ó thùc hiÖn<br /> nh÷ng dù ¸n ph¸t triÓn ë ®« thÞ.<br /> Ng­êi nhËp c­ cßn cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu dÞch vô viÖc<br /> lµm t¹i thµnh phè. Mét thÓ hiÖn râ nÐt lµ sù tham gia vµo c¸c c«ng viÖc ®¬n gi¶n,<br /> nÆng nhäc, nguy hiÓm, kh«ng ®­îc coi träng, nh÷ng c«ng viÖc rÊt cÇn thiÕt cho cuéc<br /> sèng hµng ngµy cña ®« thÞ mµ ng­êi d©n thµnh phè kh«ng muèn lµm v× ng¹i hao tæn<br /> søc kháe hoÆc kh«ng cã b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm nghÒ nghiÖp vµ tai n¹n. B¸n rong<br /> trªn phè, bèc v¸c, l¸i xe «m, lµm viÖc trong c¸c lß s¸t sinh, c«ng nh©n x©y dùng, c«ng<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn H÷u Minh 19<br /> <br /> nh©n vÖ sinh, v.v. thuéc c¸c lo¹i h×nh c«ng viÖc mµ nh÷ng ng­êi nhËp c­ ph¶i lùa<br /> chän ®Ó m­u sinh trong thµnh phè.<br /> Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ mét sè thµnh<br /> phè kh¸c ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, v¨n hãa vµ c¬ së h¹<br /> tÇng ®Òu ph¸t triÓn. Nh÷ng ng­êi d©n ë thµnh phè cã cuéc sèng t­¬ng ®èi æn ®Þnh v×<br /> vËy hä th­êng kh«ng lµm nh÷ng viÖc lÆt vÆt hay nÆng nhäc. Líp trÎ ë thµnh phè<br /> còng tr«ng ®îi nhiÒu ë c¸c c«ng viÖc l­¬ng cao, hä kh«ng hµo høng tham gia nh÷ng<br /> viÖc nh­ quÐt r¸c, gång g¸nh, v.v... hoÆc cã lµm th× còng ®ßi hái møc l­¬ng cao h¬n<br /> còng nh­ c¸c quyÒn lîi kh¸c. §iÒu nµy kh«ng kh¸c víi nh÷ng g× ®ang diÔn ra ë c¸c<br /> n­íc ph¸t triÓn, n¬i mµ nhiÒu ng­êi d©n b¶n ®Þa s½n sµng nhËn trî cÊp thÊt nghiÖp<br /> nh­ng kh«ng lµm nh÷ng viÖc cã tÝnh chÊt “3D” (nguy hiÓm - dangerous, bÈn thØu -<br /> dirty, khã kh¨n - difficulty). ChÝnh ®éi ngò nh÷ng ng­êi nhËp c­ ®· thùc hiÖn c¸c<br /> c«ng viÖc ®ã.<br /> Nh­ nhiÒu ng­êi d©n së t¹i nhËn xÐt, ng­êi nhËp c­, vèn quen víi sù vÊt v¶,<br /> lam lò ë th«n quª ®· rÊt s½n sµng g¸nh v¸c nhiÒu viÖc mµ ng­êi d©n thµnh phè<br /> kh«ng lµm. Mét tæ tr­ëng ë ph­êng Phóc X¸ (Hµ Néi) ph¸t biÓu: “Con em ë t¹i ®©y<br /> th× chän viÖc, nh­ng c¸c n¬i kh¸c ®Õn ®©y th× viÖc g× còng lµm miÔn lµ cã tiÒn. Hä cã<br /> ®ãng gãp ë chç lµ nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc ë ®©y thanh niªn kh«ng lµm… hä lµm<br /> tÊt tÇn tËt miÔn lµ ra tiÒn ... Nh­ chî Long Biªn, bao nhiªu ngh×n con ng­êi nhËp c­<br /> tËp trung khu©n v¸c thuª… nÕu kh«ng cã KT4 ®Õn th× ai lµm. ë chî Long Biªn nµy<br /> mçi ngµy cã bao nhiªu tÊn gµ, nÕu kh«ng cã ng­êi lµm th× biÕt ®Ó ®i ®©u, toµn nh÷ng<br /> ng­êi KT4 hä khu©n gµ, mæ gµ, b¬m n­íc röa gµ vÞt…”. Mét c¸n bé l·nh ®¹o UBND<br /> ph­êng B×nh H­ng Hßa, Thµnh phè Hå ChÝ Minh cho biÕt: “C¸c c«ng ty vµ xÝ nghiÖp<br /> ngoµi quèc doanh s½n sµng tiÕp nhËn mäi ng­êi nh­ nhau, nh­ng ng­êi d©n t¹i chç<br /> ®ßi hái ph¶i cã møc l­¬ng cao h¬n ng­êi nhËp c­. Ch¼ng h¹n, víi mét c«ng viÖc cã<br /> møc l­¬ng 800 ngµn/th¸ng, ng­êi d©n t¹i chç chØ lµm nã trong vµi th¸ng vµ hä bá ®i<br /> lµm c«ng viÖc kh¸c cã møc l­¬ng cao h¬n. Trong khi ®ã, ng­êi nhËp c­ th­êng chÊp<br /> nhËn lµm c«ng viÖc t­¬ng tù víi møc l­¬ng chØ lµ 400 ngµn/th¸ng.”<br /> Qu¶ thËt, ®èi víi nhiÒu ng­êi nhËp c­, thu nhËp cã ®­îc tõ c«ng viÖc nhµ<br /> n«ng quª nhµ kh«ng thÓ so s¸nh ®­îc víi nh÷ng c«ng viÖc ë ®©y, dï r»ng nã rÊt vÊt<br /> v¶ vµ ®­îc tr¶ c«ng thÊp so víi ng­êi d©n ®« thÞ. Mét phô n÷ nhËp c­ ë ph­êng ¤<br /> Chî Dõa (Hµ Néi) lËp luËn: “Lµm sao chóng t«i sèng ®­îc víi 2 sµo ruéng lóa, v× thÕ<br /> chóng t«i ph¶i ®i. Thµnh phè lµ n¬i dÔ kiÕm tiÒn nhÊt. Lµm bÊt kú viÖc g× ë ®©y còng<br /> cã thÓ kiÕm ®­îc 50 ngµn ®ång/ngµy, t­¬ng ®­¬ng víi bao nhiªu c©n thãc ph¶i trång<br /> 3 - 4 th¸ng míi cã.”<br /> Nh÷ng ng­êi nhËp c­ cßn mang theo hä nhiÒu kü n¨ng nghÒ nghiÖp gióp<br /> ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña thµnh phè, nhÊt lµ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Ch¼ng h¹n,<br /> t¹i mét sè vïng ven ®«, nhiÒu ng­êi nhËp c­ ®· gióp ng­êi d©n t¹i chç n©ng cao<br /> n¨ng suÊt mïa vô b»ng c¸ch gióp hä kiÕn thøc vµ kü thuËt th©m canh t¨ng vô.<br /> Mét l·nh ®¹o ph­êng Phóc X¸ (Hµ Néi) cho biÕt: "Cã nh÷ng viÖc ng­êi d©n ë<br /> ph­êng kh«ng lµm ®­îc, kh«ng hiÖu qu¶ nh­ng nh÷ng bµ con ë d­íi H­ng Yªn lªn<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 20 §ãng gãp kinh tÕ - x· héi cña ng­êi nhËp c­<br /> <br /> trªn nµy trång trät l¹i rÊt n¨ng suÊt. VÝ dô nh­ b»ng kinh nghiÖm, b»ng c¸ch gèi<br /> vô. Nh­ ë ®©y m×nh chØ trång ng« kh«ng th«i, nh­ng ng­êi kh¸c ®Õn ng­êi ta l¹i<br /> trång ®Ëu xung quanh, trång bÝ bÇu, ng­êi ta thu ho¹ch mét lóc nhiÒu thø". Sù<br /> gióp ®ì lÉn nhau ®ã cµng t¹o thªm kh«ng khÝ c¶m th«ng gi÷a nh÷ng ng­êi nhËp c­<br /> vµ ng­êi d©n së t¹i vµ gióp ng­êi nhËp c­ héi nhËp x· héi ®« thÞ nhanh h¬n. Ngoµi<br /> ra ph¶i kÓ ®Õn viÖc më mang s¶n xuÊt vµ kinh doanh, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho<br /> ng­êi d©n së t¹i: "Tr­íc ®©y ë ph­êng cã nh÷ng ng­êi rÊt tÝch cùc, tõ mét anh thî<br /> b×nh th­êng nh­ng lam lò lµm ¨n, tÝch cãp trë thµnh mét tæ s¶n xuÊt råi thµnh hîp<br /> t¸c x·, thµnh c«ng ty, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o ra s¶n phÈm cho x· héi" (mét<br /> l·nh ®¹o ph­êng Phóc X¸). Sù tham gia cña ng­êi nhËp c­ vµo thÞ tr­êng lao ®éng<br /> ë thµnh phè lµm t¨ng lªn sù c¹nh tranh trong thÞ tr­êng lao ®éng, vµ ®iÒu ®ã ®·<br /> gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng.<br /> 2. §ãng gãp x· héi cña ng­êi nhËp c­<br /> Sù giao l­u gi÷a ng­êi nhËp c­ vµ ng­êi ®« thÞ còng ®· gãp phÇn b¶o tån vµ<br /> n©ng cao gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng t¹i c¸c khu vùc ®« thÞ ®ang hiÖn ®¹i hãa.<br /> M¹ng l­íi x· héi cña ng­êi nhËp c­ cµng ngµy cµng ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp c¸c th«ng<br /> tin liªn quan tíi c¸c c¬ héi viÖc lµm vµ ®êi sèng ®« thÞ; gióp nh÷ng ng­êi míi ®Õn æn<br /> ®Þnh cuéc sèng; gióp ®ì lÉn nhau khi ho¹n n¹n, khã kh¨n. Tõ ®ã, gióp nh÷ng ng­êi<br /> míi ®Õn héi nhËp nhanh h¬n vµo ®êi sèng ®« thÞ. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· gãp phÇn<br /> ph¸t huy c¸c nÐt v¨n hãa céng ®ång ®Æc s¾c cña ng­êi ViÖt Nam trong ®êi sèng ®«<br /> thÞ, nhÊt lµ trong bèi c¶nh ®« thÞ hãa m¹nh mÏ hiÖn nay.<br /> Mét khÝa c¹nh ®ãng gãp x· héi kh¸c cña ng­êi nhËp c­ lµ sù tham gia vµo<br /> häat ®éng ®Þa ph­¬ng. C¸c ho¹t ®éng nµy thÓ hiÖn chñ yÕu ë gãc ®é ®ãng gãp vËt<br /> chÊt cho c¸c ch­¬ng tr×nh x· héi hoÆc ®ãng gãp c«ng søc vµo sù ph¸t triÓn cña<br /> ph­êng nãi chung. Ch¼ng h¹n, sè liÖu tõ cuéc nghiªn cøu vÒ ng­êi nhËp c­ ë Hµ Néi<br /> vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh (2005) cho thÊy, so s¸nh gi÷a c¸c lo¹i hé th× cã thÓ thÊy<br /> møc ®é ®ãng gãp trung b×nh cña c¸c hé KT4 kh«ng cao (4000®/hé), tuy nhiªn, møc ®é<br /> ®ãng gãp cña c¸c hé KT3 cao t­¬ng ®­¬ng víi hé KT2. Trong thùc tÕ, hÇu hÕt sè tiÒn<br /> nµy lµ ®ãng gãp th«ng qua tiÒn c«ng Ých. Sè tiÒn c«ng Ých nµy th­êng ®ãng gãp theo<br /> hé khÈu v× vËy nh÷ng ng­êi thuéc diÖn KT3 vµ KT4 hÇu nh­ kh«ng ®­îc huy ®éng.<br /> Tuy nhiªn, ngoµi phÇn ®ãng cho ph­êng/x·, ng­êi nhËp c­ cßn tham gia ®ãng gãp<br /> vµo c¸c quü vËn ®éng, cøu trî kh¸c, mÆc dï sè l­îng kh«ng nhiÒu. Ng­êi thuéc diÖn<br /> KT4 hÇu hÕt ®Òu cã thu nhËp thÊp, h¬n n÷a hä còng ®ãng gãp ë quª cña hä, v× vËy sù<br /> tham gia vµo ho¹t ®éng ®Þa ph­¬ng cßn rÊt h¹n chÕ. Tuy nhiªn, c¸c hé KT3 th«ng<br /> th­êng cã nhµ cöa ®µng hoµng ë ph­êng nªn ®ãng gãp nhiÖt t×nh h¬n.<br /> Sù ®ãng gãp cña ng­êi nhËp c­ vµo c¸c häat ®éng ®oµn thÓ, x· héi ë ®Þa<br /> ph­¬ng th­êng kh«ng ®­îc ®¸nh gi¸ cao v× mét bé phËn lín ng­êi nhËp c­ (nhÊt lµ<br /> c¸c hé KT4) kh«ng cã thêi gian vµ kh«ng coi ®Êy lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Thêi gian lµm viÖc<br /> cña ng­êi nhËp c­ KT4 còng kh«ng æn ®Þnh nªn c¸c tæ chøc ®Þa ph­¬ng Ýt huy ®éng<br /> nhãm ng­êi nhËp c­ nµy vµo c¸c häat ®éng cña m×nh. Mét tæ tr­ëng tæ d©n phè ®¸nh<br /> gi¸: "Hä vÒ mÖt råi ngñ, lµm g× cã thêi gian. ThØnh tho¶ng hä lªn nhµ chñ nhµ xem v«<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn H÷u Minh 21<br /> <br /> tuyÕn tÝ, råi vÒ ®i ngñ, mai l¹i ®i chiÕn ®Êu. .... KT4 vÊt v¶, chóng t«i kh«ng kªu gäi<br /> hä ®ãng gãp nh÷ng c¸i ®ã. V× ®Ó ng­êi ta nghØ ng¬i, mai cßn ®i lµm. C¸i ®ã thùc tÕ<br /> chóng t«i kh«ng kªu gäi KT4, chØ kªu gäi KT3 vµ KT2." (Nam, tæ tr­ëng tæ d©n phè,<br /> ph­êng ¤ Chî Dõa). Tuy nhiªn, c¸c hé KT3 cã ý ®Þnh râ rµng h¬n vÒ viÖc ë l¹i vµ x©y<br /> dùng cuéc sèng míi t¹i ®Þa ph­¬ng, v× vËy hä tham gia tÝch cùc h¬n vµo c¸c häat<br /> ®éng. Nh÷ng hé nµy cã ý thøc ®ãng gãp tÝch cùc vµo ho¹t ®éng chung v× hä coi ®©y<br /> còng sÏ lµ n¬i ë chÝnh thøc cña gia ®×nh m×nh nay mai. Mét c¸n bé l·nh ®¹o ph­êng<br /> B×nh H­ng Hßa, Thµnh phè Hå ChÝ Minh nhËn xÐt: “Ph¶i thõa nhËn r»ng, ng­êi<br /> nhËp c­ KT4 hiÕm khi tham gia vµo c¸c cuéc häp cña céng ®ång. Tr¸i l¹i, ng­êi nhËp<br /> c­ KT3 l¹i th¶o luËn vµ ®ãng gãp ý kiÕn vÒ c¸c vÊn ®Ò cña ®Þa ph­¬ng vµ c¸c chÝnh<br /> s¸ch liªn quan. Bëi lÏ ng­êi nhËp c­ KT4 th­êng ®Õn vµ ®i mét c¸ch t¹m thêi, hä<br /> kh«ng tham gia.”<br /> Nh÷ng ph©n tÝch cô thÓ vÒ ®ãng gãp cña ng­êi nhËp c­ vµo nÒn kinh tÕ vµ<br /> ®êi sèng x· héi ®« thÞ nh­ trªn còng trïng hîp víi nhËn ®Þnh tæng qu¸t cña nhiÒu<br /> ng­êi d©n vµ c¸n bé c¬ së. Theo sè liÖu ®iÒu tra vÒ ng­êi nhËp c­ ë Hµ Néi vµ<br /> Thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2005, khi ®¸nh gi¸ vÒ sù ®ãng gãp cña ng­êi nhËp c­<br /> vµo sù ph¸t triÓn ®Þa ph­¬ng ®¹i bé phËn ng­êi ®­îc hái (kho¶ng 80%) ®Òu kh¼ng<br /> ®Þnh lµ lao ®éng cña ng­êi nhËp c­ ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho kinh tÕ thµnh phè.<br /> §¸nh gi¸ cña ng­êi nhËp c­ vÒ vÊn ®Ò nµy cã cßn cao h¬n. T­¬ng tù nh­ vËy, h¬n<br /> 80% ng­êi ®­îc hái cho r»ng tiªu dïng cña ng­êi nhËp c­ ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho<br /> nÒn kinh tÕ thµnh phè.<br /> §­¬ng nhiªn sù ®ãng gãp cña ng­êi nhËp c­ th­êng thÓ hiÖn chñ yÕu ë cÊp ®é<br /> thµnh phè, cßn ë cÊp ®é ph­êng th× Ýt h¬n. H¬n thÕ n÷a, ®èi víi cÊp ph­êng th× mét<br /> bé phËn ng­êi nhËp c­ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc. Ng­êi nhËp c­ (®Æc biÖt lµ<br /> KT4) chñ yÕu ®Õn tõ n«ng th«n, víi nh÷ng thãi quen lµng x·, v× vËy hä gÆp nhiÒu<br /> khã kh¨n trong viÖc thÝch øng víi ®êi sèng vµ nh÷ng quy ®Þnh ë ®« thÞ. §èi víi<br /> nh÷ng c¸n bé qu¶n lý ë c¬ së vµ ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng, hiÖn t­îng ®i lµm vÒ khuya<br /> g©y mÊt trËt tù, thãi quen kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh, viÖc sö dông nh÷ng h×nh thøc nÊu<br /> n­íng g©y « nhiÔm m«i tr­êng, v.v... cña ng­êi nhËp c­ râ rµng lµ nh÷ng hµnh vi<br /> kh«ng mong muèn. Ngoµi ra, nhu cÇu dÞch vô c¬ b¶n trë nªn qu¸ t¶i so víi kh¶ n¨ng<br /> cung cÊp cña chÝnh quyÒn thµnh phè còng dÉn ®Õn nh÷ng lo ng¹i cña mét bé phËn c­<br /> d©n ®« thÞ ®èi víi viÖc níi láng chÝnh s¸ch nhËp c­. HiÖn t¹i, c¬ së h¹ tÇng ë c¸c ®«<br /> thÞ ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña chÝnh ng­êi d©n ®« thÞ. V× vËy, tiÕp nhËn thªm<br /> ng­êi nhËp c­, thùc sù lµ mét th¸ch thøc lín cña c¸c nhµ qu¶n lý ®« thÞ. §ã còng<br /> chÝnh lµ nguyªn nh©n g©y ra nh÷ng bøc xóc trong mét sè nhµ qu¶n lý ®« thÞ, dÉn<br /> ®Õn viÖc cã c¸c biÖn ph¸p quyÕt liÖt ®Ó h¹n chÕ ng­êi nhËp c­.<br /> Trong hÇu hÕt c¸c tr­êng hîp, di c­ lµ c¬ héi ®Ó tån t¹i vµ lµm gi¶m nghÌo. V×<br /> vËy, tr­íc hÕt cÇn cã nh÷ng quan t©m b¶o vÖ ng­êi di c­. Thø hai, di c­ lµ ®Æc tr­ng<br /> cña mäi x· héi trong mäi thêi kú. ViÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch di c­ cÇn tr¶ lêi cho c©u<br /> hái liÖu sù kiÓm so¸t di c­ cã ph¶i lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt kh«ng. B¶n th©n di c­ lµ<br /> mét qu¸ tr×nh chän läc tù nhiªn. Nã tèt cho chÝnh n¬i mµ ng­êi ta ®i vµ còng gióp<br /> ph¸ vì thÕ c©n b»ng nghÌo ®ãi ë n¬i mµ hä ®Õn. Tuy nhiªn, cÇn hiÓu r»ng di c­ bao<br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 22 §ãng gãp kinh tÕ - x· héi cña ng­êi nhËp c­<br /> <br /> gåm c¶ chi phÝ kinh tÕ, x· héi vµ lîi Ých. Th¸ch thøc víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh<br /> s¸ch lµ lµm thÕ nµo cã thÓ níi láng cho c¸c dßng di c­ ®ång thêi b¶o vÖ ng­êi di c­<br /> khái bÞ l¹m dông vµ bãc lét. HiÖn nay ch­a thÓ ®o l­êng mét c¸ch chÝnh x¸c nh÷ng<br /> ®iÒu lîi vµ ®iÒu h¹i cña ng­êi nhËp c­ khi tham gia vµo ®êi sèng ®« thÞ, tuy nhiªn,<br /> víi nh÷ng nhËn xÐt s¬ bé nªu trªn, thiÕt nghÜ r»ng, c¸c nhµ qu¶n lý ®« thÞ cÇn cã c¸i<br /> nh×n kh¸ch quan h¬n ®èi víi viÖc tham gia cña ng­êi d©n nhËp c­ vµo ®êi sèng ®«<br /> thÞ, tõ ®ã cã chÝnh s¸ch qu¶n lý phï hîp h¬n.<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> 1. Ban chØ ®¹o T§TDST¦ 2000. Tæng ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë ViÖt Nam n¨m 1999. KÕt qu¶<br /> ®iÒu tra mÉu. Nhµ xuÊt b¶n ThÕ giíi.<br /> 2. Dang Nguyen Anh. 2004. Vietnam internal migration: opportunities and challenges for<br /> development (Di d©n néi ®Þa ë ViÖt Nam: c¬ héi vµ th¸ch thøc cho sù ph¸t triÓn). B¸o c¸o<br /> nghiªn cøu. 27 trang.<br /> 3. §ç V¨n Hßa vµ TrÞnh Kh¾c ThÈm 1999. Nghiªn cøu di d©n ë ViÖt Nam. Nxb N«ng<br /> nghiÖp 1999.<br /> 4. Ng©n hµng thÕ giíi 1999. ViÖt Nam tÊn c«ng nghÌo ®ãi.<br /> 5. Quü D©n sè LHQ (UN FPA), Meeting the challenges of migration: progress since the<br /> ICDP, UNFPA in New York and IMP (International Migration Policy Program) in<br /> Geneva, 96 p. [§¸p øng nh÷ng th¸ch thøc di d©n: nh÷ng tiÕn triÓn tõ ICDP (Ch­¬ng tr×nh<br /> ph¸t triÓn Hîp t¸c quèc tÕ), UNFPA t¹i New York vµ Ch­¬ng tr×nh chÝnh s¸ch Di d©n<br /> Quèc tÕ (IMP) t¹i Gi¬ ne v¬, 96 trang].<br /> 6. Tr­¬ng SÜ ¸nh 1996. C¸c luång nhËp c­ vµo thµnh phè Hå ChÝ Minh: Mét sè ®Æc ®iÓm c¬<br /> b¶n vµ nguyªn nh©n di chuyÓn. Trong Trung t©m nghiªn cøu §«ng Nam ¸ “§« thÞ hãa t¹i<br /> ViÖt Nam vµ §«ng Nam ¸”. Nhµ xuÊt b¶n thµnh phè Hå ChÝ Minh. Trang 87-107.<br /> 7. Villes en Transition Viet Nam (VeT), Centre for Sociology and Development Studies<br /> (CSD) - Ho Chi Minh City, and Institute of Sociology (IOS)-Ha Noi 2005. Impact of<br /> existing residence registration policy on urban poverty alleviation - two case studies in<br /> Hanoi and Ho Chi Minh City (T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch ®¨ng ký c­ tró hiÖn hµnh ®Õn<br /> viÖc gi¶m nghÌo ®« thÞ- Hai tr­êng hîp ë Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh). B¸o c¸o<br /> nghiªn cøu, 2005.<br /> 8. ViÖn X· héi häc, 1999. Sö dông c¸c chØ tiªu d©n sè trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi<br /> nh»m ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng t¹i Thµnh phè Hµ Néi. B¸o c¸o dù ¸n P15/97-01.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />