N G 6 N NGtr & Dfifi S6NG<br />
<br />
S6 1 (243)-2016<br />
<br />
INGON NGOr HQC VA VIET NGg HQ^<br />
<br />
DONG Ttr CHI DronVG DI TRONG TIENG VIET<br />
PATH VERBS IN VIETNAMESE<br />
H O A N G TUYlfeT MINH<br />
(PGS.TS; Vifn D?! hpc Md Kk Ngi)<br />
Abstract: This study shows that the Path component is a frequent component in<br />
Vietnamese motion verbs. All the common Path categories that have been identified in the<br />
literature are present in the Vietnamese motion verb lexicon. Some Vietnamese motion verbs<br />
seem to confiate more than one Path categories. Distribution of Path categories in<br />
Vietnamese verbs is not equal, with categories showing deixis having higher frequencies.<br />
Key words: motion verbs; path; semantic component; semantic category.<br />
l.Mddau<br />
Cdc ngdn ngii khac nhau cd cdch thiic<br />
khac nhau dk ma hda cdc thanh t6 ng^a eda<br />
dOng tiJr chuyen dpng. Bk 1dm r5 nhung chi<br />
tiet nghia dupe ma hda frong cdc d$ng tii<br />
chuyen d^ng, cdc nhd ngJiiSn cdu thudng<br />
ehia cdc chi tiet nghia thdnh nhi^u phgm trii<br />
ngbia khac nhau. Cho den nay, trgn thi gidi<br />
da cd nhilu cdng trinh nghiSn cdu ve cdc<br />
dpng tir chuyen dpng vd cdc phgm trii nghia<br />
cua thdnh to nghia chi Dudng di dupe md<br />
hda trong cac d$ng tii chuyin d$ng trong cdc<br />
ngdn ngQ: khac nhau d\ra tr^n hirdng tilp clin<br />
nay. Tuy nhien d Vi$t Nam, hudng tilp c§n<br />
nay cdn rat mdi m£. Nghien cdu nay ci^<br />
chung tdi nhdm xdc dinh nhiing dilm dgc<br />
tnmg cua cac dpng td mS hda Dudng di eda<br />
chuyin dpng trong tiing Vi$t dudi gdc nhin<br />
cua ng6n ng& hpc tri n h ^ d^c bi$t chti •^<br />
den t ^ sd xudt hi^n cija thdnh t6 nghTa chi<br />
Dudng di, cac pham trii nghia dupe md h6a,<br />
phdn b6 ciia cdc pham trii nghia, vd khd ndng<br />
ma h6a cac phgm trCi nghia chl Dudng di ciia<br />
cdc dOng tir chuyin dpngfrongtieng Vi$t.<br />
<br />
ihl, dupe gpi la Hinh (Figure) chuyin dpng<br />
ho$c dupe dinh v\ so vdi m$t th\rc the khdc thvrc thi quy chilu<br />
dupic gpi la Nin<br />
(Ground). Mpt s\r tinh chuyin dOng cd thi<br />
dupe phdn tich d\ra vao b6n thanh tl nghia<br />
CO bdn. dd Id Hhih, Ndn, Dudng di (Path) vd<br />
Chuyen dOng (Motion). Thanh to nghia<br />
Dudng di chi dudng di ho$c dilm dinh vj<br />
eda Hmh so vdi Ndn. Thdnh tl nghia<br />
Chuyin dpng till hi§n chinh s\r chuyin dOng<br />
ho?ic s\r dinh vi. Ngodi cdc thanh t6 nghia<br />
bdn ttong ndy, mpt s\r tinh chuyen dOng cdn<br />
c6 thi c6 lidn quan din mpt Dong spr tinh<br />
bdn ngodi (Co-event), tiiudng Id mang theo<br />
mli quan h§ chi Nguydn nhdn (Cause) ho$c<br />
Cdch thiic (Manner).<br />
Tahny cho rdng, chiing ta cd thi phdn l§p<br />
cdc thdnh to khdc nhau trong trudng nghia<br />
vd tiudng bilu dgt ngdn ngft. Theo tdc gid,<br />
mpt thdnh tl nghia ndo dd thudng cd mli<br />
quan h$ mgt tiiilt vdi mOt eiu tiiic bl m§t<br />
ndo dd, nhung khdng phdi la quan h$ mOtmOt Vi dv frong tiing Anh, mdt dpng td<br />
chuyin dpng (c4u tiiic bl m$t) cd thi ma hda<br />
cdc thdng tin khdc nhau: cdch tiiiic eda<br />
2. Lfch su* vin de<br />
Theo Tahny (2000), mpt s\r tinh chuyen chuyin d^ng ( vi d\i hop "nhdy Id cd"),<br />
dpng Id mpt tinh huong frong do cd mpt nguyen nhdn cua chuyin dpng (vf dy kick<br />
chuyin dOng vd mOt dilm quy ehieu. M^t s\r "dd") vd dudng di cua chuyin d0ng (vi dv<br />
tinh chuyin d^ng co bdn gom cd m0t th\rc exit "di ra"). Mdt khdc, ylu th EKrdng di eda<br />
<br />
S6 1 (243)-2016<br />
<br />
NG6N NGtr & Ddi S6NG<br />
<br />
chuyin dpng cd thi duoc ma hda trong tiing<br />
Anh bdng cdc ddng tii nhu exit (di ra), enter<br />
(di vao) hodc cac gidi tir nhu out (ra ngoai),<br />
in (vdo trong).<br />
Di sau vdo cac chi tilt nghia ciia dpng tii<br />
chuydn d^ng, Slobm (2004) da chi ra rdng,<br />
dudng nhu cd hai cap ddng tir chuyin d$ng<br />
trong cac ngdn ngft: (1) dp khdi qudt, hay li<br />
c ^ thupmg danh (superordinate), vdi cdc<br />
dpng tii thong dung nhit vd (2) cip chi tilt,<br />
vdi cdc dpng td the hi?n nhftng ndt nghia<br />
tinh td hon. De lam ro nhiing chi tilt nghTa<br />
dupfc ma hda trong dpng tft chuyin dpng,<br />
cac nhd nghidn ciiu thudng ehia cdc chi tilt<br />
nghTa thanh nhilu phgm trii nghia khdc nhau.<br />
Trong muc 3 dudi ddy, chiing tdi s5 khao sdt<br />
nhftng phgm tru nghia chi Dii^g di cua<br />
dpng tii chuydn dpng dd dupe cdc nhd<br />
nghidn cdu di trudc nhdn difn, lam ca sd dl<br />
khdo sat cdc phgm trii nghTa chi Dudng di<br />
cua dpng tft chuyen ddng frong tiing Vipt d<br />
m\ic4.<br />
3. Cac ph^m tru nghta phS qu&t cua<br />
d$ng tir chi Dirdng di<br />
Be hidu rd hon s\r khac bi^t ciia cdc d$ng<br />
tft chi Dudng di trong ciing m0t ngdn ngft vd<br />
gifta cac ngdn ngft, c ^ phai bdt diiu bdng<br />
vi$c chi rd nhftng cau td khdc bi$t tgo thanh<br />
Dudng di. Theo Tahny (2000: 53-56), cd ba<br />
eiu td CO bdn tgo thanh Dudng di, dd Id Vecto (Vector), Hinh thi (Conformation), vd<br />
Chi xuit (Deictic).<br />
Vec-to: thi hi$n hudng chuyin dpng<br />
ciia Hinh so vdi Nen, cd thi la mpt diem<br />
xxiit phdt, m0t dilm mdc, hodc m0t dich<br />
din. Nhu v$y, Vec-ta cd thi bilu thj chuyin<br />
d$ng tft mpt didm xuit phdt, di qua ho$c dpc<br />
theo mpt dilm moc, va tdi ho§c hudng tdi<br />
mpt dich den nao dd.<br />
Hinh thi: lidn quan tdi cdu tnic hinh<br />
hpc cua Nin, cd thd dupe f ni$m hda nhu Id<br />
cdc dilm, cdc bl m§t, cdc v|lt chda, v.v.<br />
• Chi xudt: dugc Tahny (2000: 56) dinh<br />
nghia mpt cdch tudng minh la 'Cau tl Chi<br />
<br />
xudt cua thanh t6 nghia chi Dudng di chi cd<br />
hai khai ni$m Uen quan: do Id chuyin dpng<br />
hudng vl phia ngirdi ndi ho$c chuyin ddng<br />
theo cdc hudng khdc*.<br />
Trong ba c4u t6 ndy, Vec-ta la cau tl d§c<br />
tnmg nhIt ciia Ehrdng di (Tahny, 2000). Ba<br />
cau tl nay cd thi xuit hi$n dong thdi.<br />
Slobin (2004) de xudt mdt cia t6 tiift hi,<br />
gpi Id Tpa dp dia If (Earth-grid<br />
Displacement). Ciu tl nay lien quan din<br />
hudng ciia chuydn dpng so vdi m3t dat:<br />
ddng-tay-nam-bic, Idn, xuIng, va cac tpa do<br />
tuyft ddi khdc (ngupe ddng, xudi ddng).<br />
Chdng hgn, cdc dpng tft ascend 'di Idn* va<br />
descend *di xuong' trong tiing Anh thi hi^n<br />
chuyin ddng dpc theo trye thing ddng.<br />
Narasunhan (2003:136) khdo sdt kho tiir<br />
v\mg chi Dudng di trong tiing Anh vd tiing<br />
Hindu dya vdo cdc cdu tl do Talmy dl xudt<br />
va da phan Igp duc^c cdc phgm trii nghTa sau<br />
day: a.Didm kit thiic phirc tgp (Complex<br />
endpoint): vi dy enter (di vao). Nhung dpng<br />
tft nay ml hda cdc d$c dilm ciia dilm kit<br />
thiic, chdng hgn diem kit thiic cd phdi Id mpt<br />
khdng giau ddng hay khdng; b.Dilm khdi<br />
ddu phftc tgp (Complex source pomt): vi dy<br />
emerge (nii Idn); c.Dilm kit thuc don gidn:<br />
vi dy reach (di tdi); d.Dilm kit thuc tiem<br />
ndng don gidn (Simple potential endpomt):<br />
vi dy approach (tilp c$n, tdi gan); d.Diem<br />
khdi dau don gian: vf dy leave (rdi di);<br />
e.Dilm giua: vf dy pass (di qua); f.Dudng<br />
di: vi dy ascend (di len); g.Chi xuat: vf dy<br />
come (den).<br />
Cdc phgm trft nghia tft (a) din (e) ma<br />
Narasimham dl xudt dd chi tilt hda cdc can<br />
to Vdc to va Hinh thi ma Talmy dl xudt<br />
Chdng ban, diem kit thuc phftc tgp cung<br />
^dng nhu Vdc to (vl phia m^t cdi dfch nao<br />
do, Id dilm kit thuc cua chuyin d$ng) va<br />
Hinh thd (Nen Id mpt khdng gian ddng).<br />
Phgm trii nghia (f) gdn vdi cdu to Tpa dp dia<br />
li vd (g) gdn vdi Chi xudt<br />
<br />
NG6N NGC & Ddi S6NG<br />
Nhin chung, Vec to, Hinh till, Chi xuat<br />
va Tpa dp Dia li dugc xem Id nhung cdu t l<br />
Dudng di hftu dyng trong vi^c nghien cftu<br />
nhftng khac bipt xuyen ngdn ngft trong cdc<br />
tiidng tin ve Dudng di dugc ma hda frong<br />
cdc dpng tft chi Dudng di. Ben cgnh dd, cdc<br />
nhd nghidn cftu cung dd d l xudt nhidu cdch<br />
khdc dd phan tich sau ban ve cdc dpng tft chl<br />
Dudng di.<br />
Walchli (2001) de xuat m§t loai lunh tdpd<br />
chi tilt cho cdc dpng tft chi Dudng di, vdi 6<br />
kieu Dudng di dugc dng d$t ten bdng cdc ki<br />
tu La tinh: a. AD = Hinh chuyin dpng tdi<br />
Ndn ; b.IN=Hinh chuyen dpng vdo Nen; c.<br />
SUPER= Hinh chuyin dgng fren b l m§t<br />
Ndn; d. AB = Hinh chuyin d0ng rdi xa Nen;<br />
d. EX = Hinh chuydn dgng di ra khdi Nen;e.<br />
DE = Hinh chuyen dpng di xuong tft Nen<br />
Berthele (2004) sft dyng cdc kilu Dudng<br />
di do Walchli d l xuat vdi mpt vai thay dii.<br />
Berthele dd xuat rang Dudng di ndn dugc<br />
ehia nhd thdnh cac pham trft ma khdng cdn<br />
chi rd nguon hay dich theo phuong thdng<br />
dftng. Sau day Id cac kidu Dudng di do dng<br />
d l xudt: a. AD= Hinh tiiay d i i v\ tri tdi<br />
Ndn; b. IN = Hinh thay doi vi tri vdo N i n ; c.<br />
SUPER = Hmh tiiay doi vi tii hudng Idn<br />
trdn; d. AB = Hinh thay doi vi tri rdi xa<br />
Ndn; d. EX = Hhih tiiay d i i vi tri ra khdi<br />
Nen; e. DE = Hinh thay d i i vi tri hudng<br />
xuong dudi<br />
Nhin chung, v i ^ phan logi dgng tft chl<br />
Dudng di dya vdo cdc kieu hodc cdc trudng<br />
Dudng di rdt hftu dyng cho cdc nghidn cftu<br />
xuydn ngdn ngft. Cac kilu Dudng di dugc d l<br />
xudt bao hdm cdc cdu t l Vdc ta, Hinh thi, vd<br />
Chi xuat do Talmy dd xuat, vd cau td Tpa dp<br />
dia Ii do Slobin d l xuat (trye thdng dftng va<br />
trye ngang). Chdng ban trong tiing Anh,<br />
dpng tft ascend (di Idn) cd thi dugc xem Id<br />
mOt dpng tii SUPER (tiic Id Hhih tiiay doi vj<br />
tri hudng len trdn) hodc nhu mOt dOng tft md<br />
hda Tpa dp dia li (tftc la trye thdng dftng,<br />
hudng Idn tren), dOng tft leave (rdi di) cd the<br />
<br />
S6 1 (243)-2016^<br />
<br />
dugc xem Id mdt dgng til AB (tftc la Hhih<br />
tiiay d i i vi tri rdi xa N i n ) h o ^ nhu mpt<br />
ddng tii chi xudt (tiic Id chuyin dOng rdi xa<br />
m0t trung tdm chi xuat).<br />
Tap hgp nhiing nghidn cihi tft trudc tdi<br />
nay cua cdc nha, nghidn cftu di tnrdc cho<br />
thdy ttong cdc ngdn ngft xudt h i ^ nhihig<br />
phgm trd nghia chi Dudng di pho qudt gim:<br />
1/Hudng tdi Nin (diem din, dilm kit th6c);<br />
2/Rdi xa Nin (khdi hanh. khdi nguIn); SA^do<br />
irong Nen (vgt chfta); 4/ Ra khdi Nen (v^ chiia);<br />
5/Len fren Nen; 6/Xuong dudi Nin; 7/Di qua<br />
Nen (ngang qua, c§t moc); 8/Dln gan Nin; 9A^^<br />
phia frude Nin; 10/ Vl phIa sau Nin; Il/Theo<br />
sau Nen; 12yThay dii hudng; 1 3 ^ a hirdng.<br />
Nhiing phgm trii n g ^ chl D u d t ^ di dupe<br />
nhdn di$n trong myc ndy sd Id co sd dl<br />
chung tdi khdo sdt cdc pham trft nghia chi<br />
Dudng di dugc md hda trong cdc dpng tii<br />
chuyin ddng tiing Vi^t trong myc 4 dudi<br />
ddy.<br />
4. C&c ph^m t r u nghia ciia dpng tft chi<br />
Dvdng di tiing Vi^t<br />
Trong nghidn cftu ndy, chiing tdi t$p<br />
trung vdo cdc dOng tft chuyin dpng dang n$i<br />
dgng tft thftdng xudt hi^n trong cdu tinic<br />
"Hinh + D$ng tft chuyin dOng".<br />
Khi xem xdt cdc phgm trft nghia chl<br />
Dirdng di dugc tich hgp ttong cdc dOng tft<br />
chuyin dOng, chung tdi dya vdo ^ n h nghia<br />
ttong tft dien vd dya vdo kinh nghi?m ngft<br />
dyng cua minh. Cdc nghTa dn dy vd hu cdu<br />
cua cdc d0ng tft trong pham vi khdo sdt<br />
khdng dugc xdt din. Chiing tdi chi chu y den<br />
vi?c khdo sdt xem mpt dpng tft chuyin dpng<br />
nao dd cd md hda thdnh t l nghia chl Dudng<br />
di hay khdng ma khdng quan tdm din vi?c<br />
dpng tft dd cd ma hda cdc thdnh to nghTa<br />
khdc ben cgnh thdnh t l nghia chi Dudng di<br />
hay khdng. Nhftng phgm ttu nghia dugc<br />
chiing tdi xem xdt Id nhftng phgm frri nghia<br />
da dugc nhan didn qua cdc nghidn cftu cua<br />
nhftng nhd nghidn di trudc md chiing tdi dd<br />
thao l u ^ d myc 3.<br />
<br />
N G 6 N N G C & DCM S6NG<br />
<br />
Dya vdo Dgi tir diin tieng Vi$t, chdng tdi<br />
xic dinh dirge 744 dpng tft chuyin dOng,<br />
trong do cd 348 ddng tft cd ma hda thanh t6<br />
ngbIa chi Dudng di, chiem 46,77% s6 ddng<br />
tii trong d i ^ khao sat Phan bd ciia cac<br />
phgm tru nghia chi Dudt^ di ttong cac d$ng<br />
tft chuydn d0ng tiing Vi^t dugc thi hi$n<br />
trong Bdng 1 dudi day, dugc s ^ xIp tiieo<br />
tdn si xudt hi^n, tft cao din thdp.<br />
Bdng 1. Phan bS cdcphffnt tru nghia chl<br />
Du&ng 0 c&a dpng tit chuyin dpng tieng<br />
Vi$t<br />
STT Phfm<br />
Tan<br />
VI dv (aSc<br />
s6<br />
ngbla<br />
1<br />
<br />
luTt<br />
luit<br />
hi^n<br />
93<br />
<br />
xa<br />
2<br />
<br />
T(ii<br />
Bin<br />
Da<br />
hudng<br />
<br />
42<br />
<br />
Hudng<br />
tin<br />
Xu6ng<br />
dudi<br />
<br />
34<br />
<br />
6<br />
<br />
L£n<br />
tren<br />
<br />
24-<br />
<br />
7<br />
<br />
Theo<br />
sau<br />
<br />
20<br />
<br />
8<br />
<br />
Di qua<br />
<br />
19<br />
<br />
9<br />
<br />
vao<br />
<br />
16<br />
<br />
3<br />
<br />
(%)<br />
<br />
dpng lit Hen<br />
hinh)<br />
<br />
26.72<br />
<br />
long, lanh,<br />
rdi<br />
den, sdn, tdi<br />
<br />
12.07<br />
35<br />
10.06<br />
<br />
4<br />
5<br />
<br />
9.77<br />
30<br />
8.62<br />
6.90<br />
<br />
5.75<br />
5.46<br />
<br />
10<br />
11<br />
12<br />
13<br />
Tdngsd<br />
<br />
Irong<br />
D6i<br />
15<br />
hudng<br />
Vt phia 9<br />
sau<br />
Rakhdi 8<br />
Vi phia 3<br />
trudc<br />
348<br />
<br />
4.60<br />
4.31<br />
2.59<br />
2.30<br />
0.86<br />
100<br />
<br />
bon hdnh,<br />
chu<br />
du,<br />
giong rudi<br />
Sdng,<br />
ve,<br />
xong<br />
ivng,<br />
tut,<br />
xudng<br />
ddng, len,<br />
noi<br />
Idng ddng,<br />
noi<br />
gdt,<br />
theo<br />
qua, xuyen,<br />
bdng<br />
rue,<br />
th{tl,<br />
vdo<br />
ngodt,<br />
quanh, re.<br />
liii,<br />
nil,<br />
thodi,<br />
ra. Id, tudn<br />
lao, nhUi,<br />
tien<br />
<br />
Trong quA trinh xdc dinh cdc phgm trft<br />
r^hla chi Ehidng di dugc m3 hda ttong c ^<br />
dOng tft chuyin ddng, chung tdi gap khd<br />
khdn dii vdi mgt sd d0ng tft va nhdm dgng<br />
tft. Chdng hgn, cac d$ng tft Itia, Igt, luon,<br />
Itidn Idch, ludn ldi ddu cbfta phgm tru nghia<br />
"Di qua", nhu tix)ng cdu ^'Gio Ipt/luon qua<br />
khe cua"; ding thdi cdc d0ng tft nay dudng<br />
nhu ciing chiia phgm trft nghia "Vao trong",<br />
nhu trong cau ^*^Gi6 Ipt/ludn vdo trong nhd".<br />
Chung tdi cho rdng cdc dpng tft nay dirdng<br />
nhu tich hpp cd hai phgm trft nghTa, trong do<br />
phgm trft nghTa "Di qua" rd ndt hon, vi vgy<br />
chiing tdi xdp cdc ddng tft ndy vdo nhdm "Di<br />
qua". Mpt vi dy khac Id nhdm cdc dgng tft cd<br />
rd, chdng rdng, chon vdn, chong vong, lan<br />
qudn, Idn xan, long vang, leo heo, leo hdnh,<br />
la x6, hanh quanh, lan vdn, Ipt thpt, Ipt xgt,<br />
ludn qudn, lung xung, quanh qudn, rap rinh,<br />
xa xdn, xdn bdn, xd qudn deu the hi$n mgt<br />
chuyen dgng trd di ttd Igi d mgt cho, ttong<br />
mgt phgm vi nhat dinh, gan vdi mdt trung<br />
t ^ chi xudt ndo dd. Cdu hdi d$t ra Id: cdc<br />
dpng tft nay tich hgp pham tru nghia<br />
"Hirdng tdi" hay "Tdi gdn" hay "Da<br />
hudng"? Chung tdi cho rdng cdc dpng tft nay<br />
dudng nhu tich hgp nhilu phgm tru nghia,<br />
trong dd phgm trft nghia "Tdi gan" dugc thd<br />
hi|n rd net hon, \a vay chiing tdi xIp cdc<br />
ddng tft nay vao nhdm "Tdi gdn". Ndi<br />
chung, ttong nhilu trudng hgp, chung tdi<br />
khdng thd dya vdo dinh nghia trong tft diln<br />
dd xep mOt d$ng tft ndo do vao mgt nhdm<br />
nao dd ma phdi dya vdo kinh nghidm ngft<br />
ndng ciia chiing tdi vdi tu cdch la nhftng<br />
ngudi sft dyng tiing Vi^t nhu Id ngdn ngu<br />
thu nhat<br />
Tft nghidn cftu nay, chung tdi rut ra m^t<br />
sorihgnxdt so bO sau day: 1/Thanh to nghTa<br />
chi "Ehidng di" Id mgt thanh to nghia chu<br />
dao dugc md hda trong cac dpng tft chuyin<br />
dOng tieng Vift; 2/Cdc phgm trft nghia chi<br />
E>udng di ttong tidng Vi?t hit sftc phong<br />
<br />
NGON NGU* & D6tt S 6 N G<br />
phu. Tdt ca cac phgm tru nghia chi Dudng di<br />
phd qudt dugc cdc nha nghien cftu tft trudc<br />
tdi nay nhan didn frong cac ngdn ngft diu<br />
xudt hi$n Irong tidng Vi|t; 3/MOt s6 cdc<br />
dOng tft chi Dudng di trongtidngVipt dudng<br />
nhu tich hgp nhilu phgm trii nghTa chi<br />
Dudng di; 4/Phan bd cua cdc phgm tru nghia<br />
chi Dudng di ttong tieng Vi?t khdng ddng<br />
ddu. MOt s6 pham trii nghia cd tdn si xuat<br />
hi$n cao hon, mgt so khac cd tan sd xudt<br />
hidn thdp hon. Cdc phgm trii nghia chi<br />
Dudng di lidn quan ddn chi xudt, "Rdi xa",<br />
"Tdi gdn" vd "Hudng tdi", cd tan sd xuat<br />
hipn cao nhdt.<br />
5. Kit lugn<br />
Cac ngdn ngft khac nhau cd nhiing cdch<br />
bilu dat khdc nhau vl chuyin ddng vd cd<br />
cdc each thftc khdc nhau de ma hda cdc<br />
thdnh to nghia cua sy tinh chuyen dgng,<br />
trong dd cd thdnh td nghia chi Dudng di cua<br />
chuyin dpng. D I lam rd nhung chi tidt ngjua<br />
dugc ma hda ttong dOng tii chuyin dOng,<br />
cdc nhd nghidn cftu thudng ehia cdc thdnh tl<br />
nghTa thdnh nhilu phgm trft nghTa khdc nhau.<br />
Nghien cftu nay cho thdy thdnh tl nghTa<br />
chi "Dudng di" Id mpt thdnh td nghia chu<br />
dgo dugc ma hda trong cac dpng tft chuyin<br />
dpng tiing Vi?t. Cdc phgm tru nghTa chi<br />
Dudng di ttong tiing Vi?t hit sftc phong<br />
phu. Tdt ca cac pham tru nghia chi Dudng di<br />
phi qudt dupe cac nha nghidn cftu tft trudc<br />
tdi nay nhan didn frong cac ngdn ngft ddu<br />
xudt hidn ttong tidng Vipt. Mpt so cac dOng<br />
tft chi Dudng di frong tiing Vi^t dudng nhu<br />
tich hpp nhidu phgm trii nghTa chi Dudng di.<br />
Phan bl cua cac pham trft nghia chi Dudng<br />
di frong tiing Vipt khdng ddng diu. Mgt so<br />
phgm trft nghia cd tan si xuat hifn cao hon,<br />
mOt so khac cd tdn si xudt hi$n thap hon.<br />
<br />
So 1 (243)-2016<br />
<br />
\<br />
<br />
^<br />
<br />
Cac pham trft ngbia chl Dudng di lien quan<br />
den chi xuat, "Rdi xa", "Tdi gan" vd<br />
"Hudng tdi", cd tdn so xudt hi$n rdt cao.<br />
Chung tdi hi vpng nghidn cftu nay sd gdp<br />
phdn dat nin mdng cho nhihig nghidn cftu<br />
tilp theo vd dpng tft chuyen dpng tieng Vi§t<br />
dudi gdc nhin cua ngdn ngft hgc tri nhan, tilr<br />
dd gdp phdn giftp bilu ro hon vl sy phong<br />
phft cfta tiing Vift Ddng thdi chung tdi<br />
cimg hi vpng cac kit qui nghidn cd thi dupe<br />
ling dyng trong vipc dgiy hpc tieng Vift vi<br />
nghidn cftu so sdnh doi chilu gifta tiing Vi^t<br />
vdi cdc ngdn ngft khdc.<br />
TAI LIfU THAM K H A O<br />
1. Berthele (2004), The typology of<br />
motion and postureverbs: a varitionist<br />
account. In B. Kortmaim (Ed.), Dialectology<br />
meets Typology. Dialect Grammar from a<br />
Cross-linguistic Perspective. Berlin/New<br />
York, pp. 93-126.<br />
2. Narasimhan (2003), Motion events and<br />
the lexicon: a case study of Hindi. Lingua,<br />
113,123-160.<br />
3. Slobm (2004), The many ways to<br />
search for a frog: linguistic typology and the<br />
expression of motion events. In S.SfrSmqvis<br />
& L. Verhoeven (Eds.), Relating events in<br />
narrative: Typological and contextual<br />
perspectives in Translation. Mahwah, NJ:<br />
Lawrence Erlbaum Associates, pp. 219-257.<br />
4. Tahny (2000), Toward a cognitive<br />
semantics: Vol. I: Concept structuring<br />
system. Cambridge, MA: MIT Press.<br />
5. walchli (2001), A typology of<br />
displacement (with special reference to<br />
Latvian).<br />
Sprachtypologie<br />
und<br />
Universaliraiforschung, 54,298-323.<br />
6. Nguyin Nhu Y (chu bidn) (1999), f)(ri<br />
tic diin tiing Vi$t. Nxb Vdn hda-Thdng tm.<br />
<br />