Đông y chẩn đoán và luận trị - TS.Nguyễn Hữu Khai
lượt xem 95
download
Tài liệu "Đông y chẩn đoán và luận trị" là tài liệu đúc kết các lý thuyết khoa học về đông y theo tư duy toán học. Tham khảo tài liệu này, người học hiểu được y lý cơ bản liên quan mật thiết đến chẩn đoán và luận trị,...
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Đông y chẩn đoán và luận trị - TS.Nguyễn Hữu Khai
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn ĐÔNG Y CHẨN ĐOÁN VÀ LUẬN TRỊ Tiến sĩ Nguyễn Hữu Khai Nhà xuất bản Hà Nội 2006 1
- GIÔÙTHIEÄ I U Y hoïc Ñoâng phöông voán ñöôïc coi laø “Haûi hoïc” bôûi söï meâ moâ vaø n bí a noù ôhoï ng ñcaø thaá nh ng huyeà cuû . Ngöø c caø i ng i y roäng, caøng hoïc caøng thaáy thieáu… Saùch giaùo khoa veà Ñoâng y coù tôhaø ngaø maø ù thô gian cuû ñø ô cuõ i ù ng n boä vô quyõ ø i i a caû i ngöø ng ô i khoâng theå ñoïc heát”. Vì theá vaán ñeà quan troïng trong vieäc giaûng daï hoï p laø ô phaù ng hô. y vaø c taä phöng p toå ï p Toâi ñoïc baûn thaûo cuoán: “Ñoâng y chaån ñoaùn vaø luaän trò” cuû ô y, Tieá Nguyeã õ a Löng n só n Hö Khai nhaä y nhög kieá u n thaá õ n n thö nhö rög ñc keátö ngaø xö ñn nay ñ ñô c ù n ø uù t ø n a eá aõ öï c Nguyeã õKhai khaù t tölyù n Hö u i quaù ø thuyeá t khoa hoï ñ moâ c vaø aõ hì hoù nh a theo tö duy toaù c. Vô caù dieã aï hieådeã n hoï ù chi n ñt deã u, hoï deã caä Baè heä ng kieá ù t cheõ ø c c vaø phoå p. ng thoá n thö chaë tö c caù hì ñ maï lyù nh ñ döï i, hì ñ baù p vaø õ nh oà ch , hì oà ô hoä nh oà t phaù nhög c n baø n chög luaätrò u khoâ chæ i bieä ù n n maã ng mang tí loâ nh g ic, thuyeá c maø n raáaäñ baû c y hoï truyeàÑ ng t phuï coø t ñm aø n saé c coå n. oà thô nhög kieáthö khoù ù i ñô NguyeãHö Khai i ø õ n n c ù nhôlaï öï c n u õ chuyeå nh theå luï t kheù o vaø thuoäñ baï oï n thaø thô c baù o leù deã c, eå n ñc deã ng laõ hoä ù duï laâsaø vaø theåï c ñô. daø nh i, ög ng m ng n coù tö hoï öï c 2
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn Cuoán “Ñoâng y chaån ñoaùn vaø luaän trò” ñaõ ñöôïc Löông y, Tieán só Nguyeãn Höõu Khai môû roäng töø luaän aùn : “Bieän chöùng luaä theo trieá y hoï ô Ñ n g vaø ô phaù û n trò t lyù c phöng oâ phöng p sö duïng döôïc lieäu thieân nhieân ñeå chöõa beänh”. Luaän aùn naøy ñaõ ñô VieäHaølaâ khoa hoïXeâ n oá- Lieâbang Nga öï nc n m c cheâp n ñnh giaù vaø ng nhaähoïvò n só aù cao coâ n c Tieá cho Löng y ô Nguyeã õn Hö Khai. Vô yù u ù nguyeä öï où goù n kieá i n ñô ñng p phaà n c thö vaø saù taï a mì cho neà hoï truyeà ô c ù trí n g o cuû nh n y c coå n nöù c nhaø n só NguyeãHö Khai ñ daøcoâ bieâsoaï , Tieá n u õ aõ y ng n n thaø moä saù nh t boä c h. Toâaù giaù veà ng trì bieâ n moä ch saù i ñnh cao coâ nh n soaï t caù ng taïheä ng hoù öï c boä n y döï c coå n lieâ o, thoá a ñô caù moâ c ô hoï truyeà n c quan moä ch cuï , sinh ñng, deã y, deã u, mang tí t caù theå oä thaá hieå nh mômeû hieä aï i ù vaø n ñi. Tö m nhaä n xin thay lôgiôthieätoâ øcaû n treâ i ø ù u, i mong ñô i öïc sö m thoâ vaø ïcaû ng quan taâ vô neà hoï truyeà ô nhaø m ù n y c coå n nöù i c cuû a quyù , ñng thô kí mong quyù goù kieá y dög vò oà i ø nh vò p yù n xaâ ïn cho taù m mônaø a löng y, tieá Nguyeã õ c phaå ù y cuû ô i n só n Hö Khai. u Haø i, muøÑoâ naê 2000 Noä a ng m Gs.Ts Vuõ Hoan Phoù tò Hoä c ngaø sinh hoï t Nam Chuûch i caù nh cVieä Chuû Hoä c ngaø sinh hoï Noä tò ch i caù nh c Haø i. 3
- Chö ng I: Y LYÙ BAÛ LIEÂ QUAN ô CÔ N N MAÄ THIEÁ ÑEÁ CHAÅ ÑOAÙ T T N N N VAØLUAÄ TRÒ N 1. KHAÙNIEÄ VEÀ , HUYEÁ, THUÛ, HOÛ I M KHÍ T Y A I. KHÍ 1. Ñaï ô veà i cö ng khí Ñ i töï nghieâcö chuû u trong trieályù hoï oá ôg n n u ù yeá t y c phöng Ñ ng laø . Trong côtheå ngöøtömaû da, ô oâ khí con ô ø nh i, mieá thò sô loâ sô toù ñt xöng, nöùmaé nöù ng t, i ng, ï c, oá ô ï i ô c t, ô c mieá ñu laø (khí û ng hö hì Trong vuõ sô ng... eà khí ôdaï õ nh). u truï û dó coù ï ng laø ø . Chuù ta tieá n ñô aù saù tieá sö soá nhô khí ng p nhaä öï nh ng, p c nhaä öï n ñô nhieä oä ng, laï gioù t, oi bö cuõ nhô . c t ñ noù nh, maù c ù ng ø khí Trong phöông ngoân coù caâu : “nhaân tuyeät khí taéc töû” (ngöôøi tuyeä thì t). Trong caâ y: Khí khi tuyeä ngöø t khí cheá u naø maø t thì ô i ta cheá phaû khí ø ng? Khoâ hoaø n nhö y vì t coù i laø trôkhoâ i ng n toaø vaä nhieà ôg hô ngöø naègiö baà ng khí u tröø p n ï ôta m i õ u khoâ a trong laø nh maø n cheáVaä khí chuù ta muoá o cö ñy laø vaã t. y thì maø ng n khaû ù aâ u gìVaá eà t ra laø i nghieâ ù u roä veà n chaá a ? nññ aë phaû n cö saâ ng u baû t cuû khí . 2. Khaù m veà i nieä khí 4
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn Coù chö : moä õ coù a laø ñ lìxa, queâ ba õkhí t chö khí nghó boû a i, n ñ moä õ aùchæ ng cuïoà ng vaø t chö theå n i, t chö khím coâ , ñ duø moä õ khí hieä caû thaù a sö ng vaø t chaá ng ta chæeà p, nghieâ sinh i cuû ï soá vaä t. Chuù ñ caä n cö chö naø i. Chæ t chö naø bieá nhieâ ï u ù õ khí y thoâ moä õ khí y maø t bao u hô p tö noù õ n ñô taï nh mang tí chaá ôg nghó ø coù . Chö Haù öï o thaø c nh t töïn a, töï thanh, töï hì vaø ôgn ôg nh... n trong nguyeâtaé u truù õ n c caá c nhög n chö oà aâmaø c veànghó khaù baû t thì õ t õ ng m ñ khaù yù a, c veà n chaá chö vieá khaù c nhau. Vaämaø t bao nhieâ ï ø chö . Chö y bieá u hô tö p coù õ khí õ khí naø boä , theå n moä nghólaø sö ng vaø sö ng y coù meã hieä t yù a coù ï soá coù ï soá laø noù ng ta ñvaø coù . Chuù i o nghieâ ù loaï : n cö ba i khí u - Khoâ khí ng . - Thaà . n khí - Dinh khí . (Khoâ khí n khí ng , thaà , dinh khí yù a hoaø n khaù veà nghó n toaø c nhau, nhö coù ng chung baû t neâ chung moä õ t). n chaá n coù t chövieá 2.1. Khoâg khí Laø trô con ngöø soá trong khí n : khí øi, ô ta ng i trônhö soá trong nöù ø caù ng i ô. c Khoâ khí m coù oâ nitôhydroâ cbon... ng goà khíxy, , , caù 2.2. Thaà khí Coù ng khí o khí u khí n : duõ , haø , saà ... Ñ laø i khí hieä ø où caù theå n tötrong thaà ch, taâhoàtinh n phaù m n, lö con ngöi. Ví : c ï ôø nhö - Duõ khí caù taïneâsöduõ caû vaø ø nh ng laø i khí o n ï ng m töhaø ñng duõ caû noù t ra caù maø i laø ng khíTrong oä ng m toaù i khí goï duõ . thaàkhí n coù nh khíYÙ a chí khí y khaùvô n coø chí . nghó nh naø c ù i 5
- chí khí nh trong ñ u trò nh khí ). Taï c baøthôcuû ieà (chí hö i caù n øa ngöøô Hoa kieà ngöø coù ø i u, ô ta i thôQuan VaâTröø maø a n ôg n phí chính dieän coù chöõ “chính khí” coù yù laø hoï toân suøng Quan Vaân Tröø moï duy, haø ñng ñu chí ñng vaø duy haø ôg n i tö nh oä eà nh aù tö nh ñng ñ luoâ t ra chí khí oä où n toaù nh . Coø n sinh khí ï ø y khoâ coù a laø soá maø hô tö p naø ng nghó khí ng sinh khí bö tö, uaá ùcaù n. Caù naø moä laø ï ù t ö, u giaä i khí y laø t trong c c c tö oäôg cuø vôtö, saétaø ù töø ng ù û c, i. ñ n i u Ngöø a coi: Tö, saé taøkhí ô, gaùtieàbaï ô xö i u û c, i, (röï i, u n c, khílaø bö töø kì haõ chí n thuû a con ngöøcaù ) 4 ù ôg m m c n tieá cuû ô i i, khíoù ng thuoä thaà . ñ cuõ c veà n khí 2.3. Dinh khí Laø nh phaàtrong dinh döõ moä : thaø n ôg, n t thaø phaà u taï a cô , laø t cô n duy trì ï ng nh n caá o cuû theå chaá baû sösoá cuûa con ngöø taù ng thuù aåhuyeá caù ng naê ô coù c duï i c ñy t vaø c coâ ng taï phuû ng , kinh laï t ñng. Trong dinh khí nguyeâ . c hoaï oä coù n khí Nguyeâ coø i laø n khí cuû n nguyeâdo tieâ n khí n goï chaâ , khí a chaâ n, n thieân sinh ra ñô taø trö û n. öï ng õthaä c ô - Vinh khí Trong ñ aê ù ng cuû ngöø coù : oà thö uoá a con n c ô chæ 5 i, loaï i laø “nguõ vò”: taân, toan, cam, haøm, khoå (taân laø vò cay, toan i goï laø chua, cam laø ngoï m laø maëkhoå vòaé Naê vò vò t, haø vò n, laø ñng). m vò y sau khi nhaä (ña vaø tö thìöï trô sö n naø p vò ö o bao û ñô hoã ï ï ) c do vaä hoù y coá a tyø ñô nguyeâ tö n ña leâ c taù a thuû c cuû vaø ï öc n khí ø thaä ö n xuù c, nguõ ñ ñô hoù nh nguõ . Ñ laø m, tinh, höng, tieâ vòaõ ï a thaø öc khí où chieâ ô u, huû m laø i cuû m thuù t, tinh laø i tanh, höng laø (chieâ muø a caà cheá muø ô muø m, tieâ muø t, huû muø c naù i thô u laø i kheù laø i muï t). 6
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn Nguõ naø n goï khí vòNguõ ñô ña leâ khí y coø i laø tyø . khí öï ö n c thuû i aâ pheá i töñ phaâboå ù c nguõ ng luï thaù m roà øoù n tô caù i taï c phuû cuû coá t vaø i döõ cô . ng huyeá nuoâ ôg theå n Phaàkhí y ñô vaømaï thaø moä phaäcuû n naø öï oc ch nh t boä n a huyeá ch goï vinh khí t dò i laø . - Toâ khí Toâ khí khí ø ï ù cuû vò ng : ng laø trô hô vô khí a tì maø i p i thaø sö n haø cuû huyeá ï haá i thô ng noù nh, ï vaä nh a khí t. Sö hoâ p hô û tieá i vaø moï t ñng ñu quan heä t thieáeá ng khí i hoaïoä eà maä t ñn toâ . - Veä : Veä baé khí khí t nguoàtötieâthieâdo döng khí n ø n n ô cuû n sinh ra, ñô boå a thaä öï sung khoâ ngög baè khí vò c ng n ø ng Tyø , hoaïoä ñô laø sö t ñng öï do ï n phaù a pheá c tuyeâ t cuû . Veä ñ ngoaø ch phaâboá n thaâtrong thì m khí i i maï n toaø n laø aá noä ng, ngoaø thaá nhuaäda loâ ñng môtuyeá m i taï i thì m n ng, où û n moà i, baû cô choá ngoaï xaânhaä hoâ o veä theå ng i taø m p. Vaächuù ta coù ñ ñn keá n raè Khí moä y ng theåi eá t luaä ng: laø t daï hô chaá a hö hì trong thaø phaà caá ng ng ï t chö õ nh p u nh n cô u khoâ gian vaø theå ngöø cuõ nhö cô con ô ta ng i trong moï i sinh thaù a i cuû vuõ , do sövaähoùkhaù truï ïn a c nhau maø o thaø caùloaï taï nh c i khí khaù c nhau vaø mang tí chaá c nhau. nh t khaù II. HUYEÁ T Khaù m veà i nieä huyeá t Sö ng coø maï yeá a con ngöø phuï c ô ïsoá n vaø nh u cuû ô laø thuoä û i thaø phaàhuyeá chö naê huyeá khoá ôg huyeá nh n t, c ù ng t vaø i löïn t. Chaú nhög theá t coø ng n õ huyeá n quyeáò caû caû lyù , tí tñnh tì m, trí nh nh tì vaø c ñ m rieâ cuû ngöø ngöø thöø noù nh ñ ieå ng a con aë ônhö ôta i i ôg i: n 7
- “anh aácoù u lieàló baø y coù u ghen, oâ naøcoù u y maù u nh, naø maù ng y maù noù anh kia coù u côbaï ng, maù ø c...”. - Ngoaø i danh töhuyeá i huyeá n goï taâ huyeá ø t noù t coø i laø m t, can huyeá t. - Taâhuyeá huyeá taâquaû vaø c veàm. m t laø t do m n lyù thuoä taâ - Can huyeá huyeá ng trö i can do can quaû vaø t laø t taø õ taï n lyù ñ u haø ieà nh. Hai loaï i huyeá n laø t song khi baá nh thöø thì t treâ moä t bì ôgn noù hì thaù phöng tieä u hieä nh lyù a taâ vaø laø nh i vaø ô n bieå n beä cuû m bieå n beä lyù a can. Tí chaá nh lyù a taâ vaø u hieä nh cuû nh t beä cuû m can khaùc nhau neân 2 loaïi “phöông tieän” ñoù ñöôïc mang teân theo baû ng cuû . n toâ a noù - Toù laï õ thaø phaàtaïneâhuyeá daï vaä m i nhögn nh n o n t laø ng t chaá õ nh ô loû ñi taû y, hoûkhí n dò ññ u t hö hì û u theång aø i thuû a, , taâ ch i ieà hoø i döõ baû vaø t trieå theå a nuoâ ôg o veä phaù n cô . n III. THUÛ Y Khaù m veà y i nieä thuû Neáñ nghó theo ngoângövaø n phaï thì theå u ò nh a n õ vaê m coù noù y laø ô vaø ô laø y. Nhö theo dò lyù Thuû i thuû nöù nöù thuû c c ng ch thì y laï queû m vaø m laø y. Theo soá thì y laø i laø Khaû Khaû Thuû lyù Thuû Can Nhaâ Can Quyù Chi Tyù Hô vaø ô laï m, m, laø , Chi ï ngöï i Nhaâ i c Quyù , Hô laø y. Vaämoã moâcoù t ngoângö , Tyù ï Thuû y i i boä n moä n õ danh tö i nieäkhaù økhaù m c nhau. Trong Ñ ng y hoï thuû nh oâ c thì y hì theå nöùsong nöù ng laø y maø nöù c thuû laø ô, c ô khoâ thuû laø ô thuoä y vì c c trong thuû a y lyù ng chæ nöù coø y cuû khoâ coù ô maø n bao goànhieà c m u 8
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn thaø phaàcôcaácoù ù ng khaù û ng chö hö hì nh n u chö naê c c ôdaï a õ nh u vaø hì voânh. Vì cho neâkhi thaäthuûsuy chuù ta khoâ theå theá n n y ng ng uoá nöù c bô nöù o ñ boå y hoaë phuø thì ng ô hoaë m ô vaø eå thuû c bò neà c c khoâ theå u trò ng caù huù ô ra maø ñ u trò ng ng ñ ieà baè ch t nöù c chæieà baè caù oå ò sö ieà t vaä theå i nieä raè Thuû ch n ñ nh ï u tieá y coù khaù m ng: ñ y laø daï vaä t hö hì hoaë hì chuû sö ieà t chaá ng t chaá õ nhu c voâ nh veà ï u tieá t ñ loû trong cô . ng theå IV. HOÛ A Khaù m veà a i nieä hoû Trong vaê m vaø n ngö hoû theå u laø û n phaï ngoâ õ thì a coù hieå lö, a laø ï y. Song trong y lyùoâ phöng thì ng theåò söchaù Ñ ng ô khoâ ñ nh nghóhoû lö, laø ï y. Vaø taâhoû khoâ theå a a laøû sö a chaù khi m a suy ng boå hoûbaè caù nöù taâ hoaëña lö vaøcôtheå chæ a ng ch ôg m n c ö û oa maø ñ u trò ng caù oå ò vaø c hoà ù ng ñ u nhieä ieà baè ch n ñ nh phuï i chö naê ieà c t cho côtheå y coù ñ ñn khaù m raè Hoûlaø ng . Vaä theåi eá i nieä ng: a daï vaä t voâ nh giövai troøn ñ ñ u tieá t chaá hì õ oå ò ieà t nhieä ôg nh, t löïn trong côtheå trong sö vaø ïchuyeå a, trao ñi chaá n hoù oå t. 2. KHAÙNIEÄ VEÀ NG NGHI, AÂ DÖÔNG, I M LÖÔÕ M TÖÙ TÖÔÏG, NGUÕ NH N HAØ 9
- 1. Khaù m veà ô g nghi i nieä lö õ n Trong vuõ cuõ nhö i sinh thaù con ngöø n truï ng moï i vaø ô luoâ i toàtaï õ sötöng ög traù ô nhau vaø n coù ø n i nhög ï ô ù i ngöï n n c luoâ tög n caëhieä ôg traù ô nhau nhö laï n boù ù p, n töï i ngöï n c ng i gaé vônhau. i Ví nhö ñng - tó treâ- döùraé- meà haø- duï : oä nh; n ô n i; m; n nhieähö thö; bieå lyù m - döng. t; - c ï u - ; aâ ô Ngöø a ñ saéxeánhög caëtreâthaø hai maë ô xö aõ p i p n õ p n nh t töng ög qua moäöø ngaê ch: ô ù n t ñôg n n caù Ñ ng oä Treâ n Raé Nhieä Thö Bieå Döng n t c ï u ô Tó nh Döù Meà Haø Hö ôi m n Lyù AÂ m Goïoù löõ nghi. i ñ laøôg n 2. Lö õg nghi laø ? ôn gì Giaû a theo nghó töthì ôg laø t tötrong vaê i nghó a ï löõ n moä ï n phaïhay trong ngoâ õ i luù m n ngö oâ c thay theá chö laø 2 ñ cho õnhò soá nhö khaù laø ôg coømang theo haø yù n nhaéso ng c nhò löõ n n m caâ c, saù ñi chieágioá nhö ï ø t caëmoäoâ nh, oá u, ng hô tömoä p, p : t ñi. Chöõ laø t tö u thò t chæ theåù ù nhaá nghi moä ø bieå moä nh tômö cao i c t laø khuoâmaã laø tieâchuaånoù quy caù thì u mö m n u, m u n i veà ch maã ï c nhaá leã t thì t veà tieá trang nghieâ nhaáñp maé t. Ví nhö m t, eï t nhaá duï trong hô tö Nghi thö, nghi leã p : ï ø c ù , nghi dung... Vaächuù ta coù y ng theå u hô tö ôg nghi nhö hieå ï ø õ p lön sau: Lö õ nghi laø õ caëtö ng ö g cuûcaùchæ theå ï ôg n nhö g p ô ù a c n n nh (sö vaäsövieä hì thö , traï thaù t, ï c , nh c ù ng i...). 10
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn II. AÂ DÖÔNG M 1. Khaù m veà m dö ng i nieä aâ ô Khi nghieâcö vaø n duï löõ nghi, ngöø thaá n ù vaä ng ôg u n ô ta i y raè Döng vaøm chí laø ng nghi trong caù ng: ô aâ nh toå c nghi trong tög maë ô ög cuûlöõ nghi vaø øoù c thuyeá â n ø t töng ù a ôg n n töñ hoï t aâ m döng ñô ra ñønoù õ t vai troø cuø quan troï ô öï c ô i, giömoä voâ ng ng trong nhieà nh vö khoa hoï laø ô ló bao truø thaá u ló c ï c vaø cöng nh m, m nhuaà n trong toaø quaù nh nghieâ ù ög duï cuûy n boä trì n cö vaø u n ù ng a hoï truyeà c coå n. 2. Ñò nghó veàm dö ng nh a aâ ô 2.1. AÂ dö ng laø ? m ô gì Bôtaàquan troï cuû c thuyeám döng neâ ng i ûm ng a hoï t aâ ô n chuù ta khoâ theå ø laï û i nieämaø i moå vaá eà ng dög i ô n khaù m phaû xeû n ñ cho roõ ng hô Thieâaâ döng ög töï ñi luaätoá n 5 raø n. n m ô ù ôg aï n n n vaá vieá t: - Hoaøng ñeá noùi: “AÂm döông laø con ñöôøng cuûa thieân ñòa laø cöng cuû n vaälaø meï a söbieáhoù laø n kyû ô a vaï t, cha cuû ï n a, baû thuûy cuûa söï sinh saùt, laø caùi phuû cuûa thaàn minh...”, cho neân tích döng thaø thieâtí aâthaø ñ aâtó döng sinh, aâ ô nh n, ch m nh ò m nh, ô a, m tröû döng saù m taødöng hoù , aâhoù nh. ôg, ô n t, aâ n, ô a khí m a hì - Khíthanh döng thaø thieâ khí c aâ thaø ñ ô nh n, troï m nh òa, khí c leâ nh maâ n khí ng xuoá thaø mö mö boá n thaø y thieâ giaù ng nh a, a xuaá tö òkhí y xuaá tö n khí Thuû t ra ø a ñ , maâ t ra ø thieâ ... y thuoä m, c aâ hoû c döng, döng thaø khí m thaø vò a thuoä ô ô nh , aâ nh . 11
- AÂ : Theo ñ nghó cuûsaù Thuyeá n: AÂ coù m ò nh a a ch t Vaê m nghó aù toá m. Theo Löng Khaû u giaû a trong a m, i taê ô i Sieâ i nghó kinh thö chö m coù a laø y che maë ø thì õ aâ nghó maâ t trôi. Dö ng: Theo ñ nghócuû ch Thuyeá n coù a ô ònh a a saù t Vaê nghó laø saù Theo Löng Khaû u : Döng coù a laø û cao, ng. ô i Sieâ ô nghó mô roä ra, laø roä ra, laø ùleâ laø ù raé Löng Khaû ng bay ng lô n, n cög n. n ô i Sieâ m taé ï a cuû õ vaø ô nhö u toù t tö nghó a chö m aâ döng sau: - Chö m coù õ n keø theo, chö n chí laø y coù õaâ chö vaâ m õ vaâ nh maâ nghógoá a noù : Maâche maë ø roä ra chöaâ coù a c cuû laø y t trô suy ng i õm nghólaø laï aä i. Vì vaä laøcho u aù Nhög nô a che i, ñy laï che y seõm m. õ i n quay lö laï ù t trôthì aù Caù nh thò a thöø tö ng i vômaë ø u m. c thaø i i xö ôg ï n a vaø ôg Baé quay lö laï t trô suy ra aâcoø maë o höù c vaø n ng i maë ø i, m n laø t sau, maët trong (lyù c höù Baé ) hoaë ôg c... n - Chö ô goà chö t, chö t treâ õ t yù i õ ng m dö õnhaä õ nhaá n chövaä noù luù t trô moï n. Ñ y cuõ laø c khí ôg rö rônhaá c maë ø c leâ aâ ng i luù töï ï õ t n c suy roä ra döng laø u töï saé i rö rô a maë ø ng ô bieå ôg c thaù ï õ n c cuû t trôi. Höù veà a maë ø c thì y aù saù cuû t trô ôg phí t trômoï thaá nh ng a maë ø n i i. Do ñ suy ra döng laø nh dieä laø u dieä hoaë ô où ô (chí n) (bieå n) c phöng Nam. Qua ñ, chuù ta coù ññn ñ nghónhö où ng theå eá ò i nh a sau: 2.2. Ñò nghó aâ dö ng nh a m ô AÂ döng laø thoá sövaä n coù u thuaã ng m ô heä ng ï t luoâ maâ n nhö thoá nhaá ù ng t vô nhau, khoâ ngög vaäñng, bieáhoù phaù i ng n ø n oä n a, t sinh, phaù n vaø u vong. t trieå tieâ 2.3. Caùquy luaä baûtrong hoïthuyeá m dö ng c t cô n c t aâ ô 12
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn - AÂ dö ng ñ i laä vô nhau: AÂ döng ñi laälaø ï m ô oá p ù i m ô oá p sö maâ n, cheá ù ñu tranh giö hai maëm döng. u thuaã öc vaø ô aá õ a t aâ ô Ví : Ngaø ñm, nöù lö. Ö cheá hö phaá duï y vaø eâ ô vaøû Ù vaø ng c a c n. - AÂ dö ng hoã n: Hoã n laø ï ô tö vônhau mô m ô caê caê sö ng ï ù nö a i i ù toàtaï öïmô coù nghó caû ñu laø trì tí cö n i ñô, c i ù yù a, hai eà quaù nh ch ï c cuû ï t, khoâ theå n ñc phaù a sö vaä ng ñ oä t sinh, phaù n ñô. ô t trieå öï c Ví : Coù aâmôcoù döng, coù ng hoù ù dò duï soá m i ù soá ô ñoà a môcoù i hoù ngöc laï u khoâ coù hoù quaù nh ñng hoù a hay ô i, neá ng ï dò a thì trì oà a khoâ tieá c ñô... ng p tuï öï c - AÂ dö ng tieâ trö û Tieâlaø ï t ñ tröû laø ï m ô u ô g: n u sömaá i, ôg sö n phaù n noù n sövaäñng khoâ ngög, söchuyeåhoù t trieå i leâ ï n oä ng n ø ï n a laãnhau giö hai maë m döng. Ví nhösöthay ñi tö n a õ t aâ ô duï ï oå ø laï sang noù laø trì aâtieâ ô tröû nh ng, quaù nh m u döng ôg. n Söï ñi tö ng sang laï laø trì döng tieâ m thay oå ønoù nh quaù nh ô u aâ tröng. Do ñ coù nhieä n, löng, haø ô û où khí t, oâ ô n. Sö n ñng cuû m döng tômö ñ naø où chuyeå ï oä a aâ ô vaä i ù ù oä o ñ seõ c n hoù a sang nhau goï döng cö sinh aâ aâcö sinh döng. i laø ô c ï m, m ï c ô - AÂ dö ng bì haø AÂ döng tuy ñi laänhau vaø m ô nh nh: m ô oá p vaäñng khoâ ngög nhö luoâlaäñô theá ng baè n oä ng n ø ng n p öï thaê ng, c sö t thaê baè giö hai maëm döng laø u hieä ï t ïmaá ng ng a õ t aâ ô bieå n sö maá bì thöø aû höû ñn sö o toà a sinh theå t chaá nh ôg, nh ôg eá ï n n baû n cuû vaä t vaø ï c... sövieä m dö ng trong dö ng coù m : Dö treâ - Trong aâ coù ô vaø ô aâ a ï n caùquy luaä baûcuûaâ döng vaø n cövaøthö teá c t cô n a m ô caê ù o c ï , ngöø ñ chög toûöï ng trong aâ coù ô vaø ô ta aõ ù ñô raè i n c m döng trong 13
- döng coù (aâ döng nöng tö laã ô aâ m, ô m ô a ï n nhau cuø toà i, coù ng n taï khi xen keõ o nhau trong söphaù n). Ví nhö ï n vaø ï t trieå duï söphaâ chia thôgian trong 1 ngaø giô, ban ngaø i ø y (24 ) ø y thuoä ô tö c döng ø 6 giô eá giôlaø n döng cuû ô tö12 giôñn 18 ø n 12 ñ ø phaà ô a döng, ø øeá giôlaø n aâ cuû ô ban ñm thuoä m tö18 giôñn ø phaà m a döng, eâ c aâ ø øeá 24 giô phaàaâ cuû m, tö giôñn 6 giôlaø n döng ø laø n m a aâ ø ø 0 eá ø phaà ô cuû m. a aâ Keá n : Sö u thuaã ng nhaá n trong sö t laø t luaä ï maâ n thoá t beâ ïvaä ñng lö phaù n bieá a cuû m döng theo moä luaä oä ï t trieå n hoù a aâ ô c t quy t nhaá ò (heá nh laï t ñnh t thò i suy, heá laï nh, aâ cö sinh t suy i thò m ï c döng, döng cö sinh aâ Maë oá p naøchuyeåthaø ô ô c ï m...). t ñi laä y n nh maëoá p kia. Quy luaä y ñô dieã baè hì ñ ngöø t ñi laä t naø öï n taû ng nh oà ô c i xö taïra vaøaë n cho noù hì ñ thaù ïÑ laø t a o ñt teâ laø nh oà i cö. où moä c hì troø hai hì cong hai maø ng vaø i chia dieä ch nh n coù nh u (saù toá n tí laø 2 phaà ng nhau, moä n laø , moä n laø ô m n baè t phaà aâ m t phaà döng. Trong phaà m coù n döng vaø n aâ nhaâ ô trong phaà ô coù n n döng nhaâ aâ m). Ñ laø t hì ñ duy nhaá n taû luaä n hoù où moä nh oà t dieã quy t bieá a cuû m döng a aâ ô Maø traé bieå thòdö ng. Maø u ng u ô u ñ bieå thòaâ. Trong dö ng coù en u m ô aâ, trong aâ coù ô m m dö ng. Dö ng ô phaù n tödö ù ô g leâtreâ t trieå ø ô hö ùi n n n. A phaù trieå tö treâ hö ù m t n ø n ôg n xuoá dö ù ng ô i 14
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn HÌ Ñ THAÙ Ï NH OÀ I CÖC III. TÖÙ TÖÔÏG N 1. Khaù m veà ù ô g i nieä tö tö ï n Sö n hoù a aâdöng traû quaù nh tö p leâ ï bieá a cuû m ô i qua trì øthaá n cao roài chuyeå a tö ô sang aâhoaë ø sang döng. n hoù ø ng dö m c tö m aâ ô Ñ i vô döng mô sinh ra goï thieá ô khi döng phaù oá ù ôi ù i i laø u döng ô t trieå ù ù nhaá i laø i döng. Ñ i vô aâmô sinh n tô mö cao i c t goï thaù ô oá ùm i i ù ra goï thieá m, khi aâ ñ phaù n tô mö cao nhaá i i laø u aâ m aõ t trieå ù ù i c t goï laø i aâ Boá nh töï thaùm. n hì ôg: n - Thieá ô - Thaù ô u döng i Döng - Thieá m - Thaùm u aâ i aâ Ngöø a goï tö ôg. ôxö i laøù ï i tön 1.1. Dö ng minh: Trong Ñ ng y hoïcuõ nhötrong ô oâ c ng hì ñ thaù ïngöø coø ng tö ô minh. Vaä ô nh oà i cö, c ôta n duø ø ng i dö y döng minh laø ? Veà ø a döng minh laø ï ng cuû ô vaø gì tönghó ô sösaù a döng cuõ hô lyù ù troø a noù tö u döng laø ô khí ng ï vô vai p i cuû vì øthieá ô döng mô sinh ra tuy laø ô nhö vaãcoøcoùm (chö ñô i ù döng ng n n aâ a öï c saù toû m) tô döng minh laø ô thò ñ ñy ñ aù ng laé ù ô i döng nh aõaà uûnh saù cuû ô roà ù i döng laø ô cö vaä coù ng a döng, i tô thaù ô i döng ï y ta c theå ñtôñ nghó i ùòi nh a: Ñnh nghódöng minh: Döng minh laø ô thò ò a ô ô döng nh. 1.2. Quyeáaâ : Ñ i vô aâ thì t m oá ù m i ngoaø u aâ thaù m i thieá m, i aâ coø quyeám. Vaä n coù t aâ y quyeám laø? t aâ gì Veà a tö Quyeá nghónhö t sö n ñng maõ nghó ï : t coù a moä ïvaä oä nh lieä i noå ng sö n ñng ñ laø õ phaà û ñng t, soâ i, nhö ï vaä oä où nhög n n tönhoûoù 15
- khung trong khuoâ n khoå t vaä t. Ví : Trong Ñ ng y coù moä t chaá duï oâ beä huyeá nh t quyeá n trong phaï truø ù huyeá t nhì m lô thì n t quyeá i t laï raát ñoäng, raát hoaït maø chæ trong phaïm vi moät “oáng kín” hay moät “bao kín” chöù khoâng chaûy ra vuøng khaùc. Bôûi vaäy trong ñ u trò ôta khoâ duø thuoá ieà , ngöø i ng ng c phaù t maø nh huyeá huyeá beä t quyeá ô ta chæduø thuoá nh huyeáMuoá t ngöø i ng c haø t. n huyeá nh t haø thì phaû nh maø n toàkhí phaû aàhuyeá khí i haø muoá n thì i ñy t (coù nghólaø i boå t nhö ö nöù m vaø nh cho ñy, a phaû huyeá ña ô theâ o bì c aà noù chaû chö n g laé nh cho nöù y ra). seõ y ra ùkhoâ c bì ô chaû c Trong vaêphaï ta thöø duø töquyeá n m, ôg n ng ø t nhöbieå u quyeá u quyeá moä nh thö raá i noå ng boù p t (bieå t laø t hì c ù t soâ i nhö heï trong moä c thaûluaävaø t cuoä o n trong cuoä o luaäñ laï c thaû n où i boù heïtrong nhög ngöø uû caù ñô bieåquyeá ô ô p n õ ô ñ tö ch öï u i c t (ngöø û i dieä m tì chö ñô chí thö hoaë aï u ñn dö n caû nh a öï nh c c ù c ñi bieå eá ï thì khoâ ñô bieåquyeá Vaäbieåquyeá ng theå ng ra ng öï u c t). y u t khoâ roä ngoaø m vi maë hì thö raá i ñng. Hoaë i phaï c duønh c ù t soâoä c trong caùc töø t taâm, quyeát chieán cuõng vaäy… Trong aâm döông vai troø quyeá cuûa quyeá m khoâ töng ög vô döng minh cuû ô vì t aâ ng ô ù ù ôn i a döng thieá m laø ø i, mô i roà ù ï i chö ng goï toá u aâ mô toá ø i tô cö toá ù toá i c khoâ i laø i roõ ta goï ng roõ nhö i saù . Quyeá m coù m yù aâ khí oä t aâ haø laøm ñng trong aâ thuù aå nh lieä ï t ñng cuû n aâ Neá m c ñy maõ t sö hoaï oä a phaà m. u ví aâ laø t caù kí thì ï ng phoà leâlaø t nhö m moä i bao n söcaê ng n quyeá aâvaä m y. Ñnh nghó Quyeá m laø ï t ñng, thuù aåphaà ò a: t aâ söphaù oä c ñy n aâhoaïoä trong quaù nh bieá a. m t ñng trì n hoù 1.3. Baø veà ù ô g vô dö ng minh vaø t aâ n tötö ï n ù ô i quyeá m 16
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn Trong ñ hì thaù ï Veà n aâ thì Thieáaâ oà nh i cö: c phaà m coù u m, Thaù m vaø t aâ Veà n döng thì thieádöng, i aâ quyeá m. phaà ô coù u ô döng minh vaø i döng. Vaäcoù ñt vaáñ taï ô thaù ô y theåaë n eà i sao khoâ gheù ô minh vaø t aâ vaø ùôg cho thaø ng p döng quyeá m o tö ïtön nh luï ôg. Ñ u naø giaû sau: c töï ieà y lyù i nhö n + Trong tö ôg coù u aâtöng nghi vôthieá ô ù ï thieá m ô tön ù u döng i (cuø laø i môsinh ra). ng caù ù i + Thaù m töng nghi vô thaù ô (cuø laø i ñ i aâ ô i ù i döng ng caù aõ cö), coødöng minh vô quyeá m thì ng töng nghi. ï n ô c ù i t aâ khoâ ô Döng minh laø ô thò coø ô döng nh n quyeá m laø ï c ñy aâ t aâ söthuù aå m khí t ñng. Cho neâ ng theå luï ôg. hoaïoä n khoâ coùc töïn IV. NGUÕ NH HAØ 1. Khaù m veà t chaávaø haøh i nieä vaä t nguõ n Vaä t laønh theåc ñng vaø c quan vaø ta caû t chaá hì taù oä o giaù cho m giaùTrong vuõ coù vaøvaä t khaù c. truï voâ n t chaá c nhau, khi nghieâ n cö ngöø thaá ng coùloaï t chaá kim, thuûmoähoû u ù ôta i y raè 5 i vaä t laø y, c, a vaø mang ñc thuø toå n cuû c loaï t chaá 5 loaï thoå aë nhö tieâ a caù i vaä t vaø i vaä t kim, thuûmoähoû thoå n luoâ n ñng, chuyeå t chaá y, c, a vaø luoâ n vaä oä n hoù a theo qui luaä o toàtrieä u, suy vong vaø t trieå t baû n, t tieâ phaù n. 2. Ñò nghó nguõ nh nh a haø Nguõ nh laøloaï t chaá baû aï n cho toå theå haø 5 i vaä t cô n ñi dieä ng caù i vaä t nhoû , thöø phuï trong vuõ . c loaï t chaá beù ôg, n coù truï 3. Sö qui naï sö vaätheo nguõ nh ï p ï t haø 17
- Ñ i vô caù i sö t coø i coù oá ù c loaï ï i vaä n laï trong vuõ , ta coù truï theå gheù o moä p vaø t trong 5 haø neá uû u kieä ï vaø tieä nh u ñ ñ ieà n hô lyù ñ n p eå vieä c nghieâcö vaøù duï coå n ñ thö hieävieä n ù ög ng u n nhaâ aõ ï n c c qui naï ï tô mö toá u maø i qua haø ngaø m tô nay p hô lyù ù ù i ö p i c traû ng n naê ùi vaã y saù toû phöng dieä ï vaø c chaé ï n thaá ng veà ô n hô lyù chaé n sö p phuø hô ñ seõnh cö vôthôgian. p ï où vó û ù ø u i i Vieä naï t chaá c qui p vaä t theo nguõ nh ñô thö hieä haø öï ï n theo c c baû döùaâ ng ôñy: i HIEÄ N NGUÕ NH HAØ TÖ Ï ÔN MOÄ HOÛ A THOÅ KIM THUÛ Y G C Vaächaá t t Caâ y Lö a û Ñt aá Kim loaïi Nöù ôc Maø saé u c Xanh Ñ oû Vaø ng Traéng Ñ en Vò Chua Ñ ng aé Ngoï t Cay Maën Muø a Xuaâ n Haï Cuoái haï Thu Ñ ng oâ Phö ng ô Ñ ng oâ Nam Trung öng ô Taâ y Baéc Taïg n Can Taâm Tyø Pheá Thaän Phuû Ñ û Tieå ôg ôm u tröøn Vò Ñi aï Baø quang ng tröø ôg n Nguõtheå Caâ n Maï ch Thò t Da loâng Xöng tuû ô y Nguõ Maé t Löõ ôi Mieäng Muõ i Tai quan Tì chí Giaä nh n Mög n ø Lo Buoà n Sô ï 4. Caùqui luaähoaïñ ng cuû nguõ nh c t t oä a haø 18
- TẬP ĐOÀN Y DƯỢC BẢO LONG www.baolongduong.com.vn 4.1. Qui luaä ô sinh t tö ng (Moä ñt chaùsinh lö (hoû lö thieâmoï t chaá c ) oá y û a), û u a a i vaä t thaø tro buï nh ñt (thoåTrong loø ñt sinh ra kim loaï nh i, thaø aá ). ng aá i (kim) laø raé c. Theå n chaé theå n chaé raé c sinh ra theång (thuû coù loû y), nöùô sinh ra caâ i (moä Nhö y : c y coá c). vaä Moäc sinh hoûhoû a, a sinh thoå sinh kim, kim sinh thuû , thoå y, thuû y sinh moäTrong cô con ngöø moä c. theå ôcan i c sinh taâhoû m a, taâ hoûsinh tyø , tyø sinh pheá m a thoå thoå kim, pheá sinh thaä kim n thuûthaä y sinh can moä y, n thuû c. 4.2. Quy luaä ô khaé t tö ng c - Moä c thoå reã y aê u vaø ng ñt. c khaé nhö caâ n saâ o loø aá - Thoå c thuû ñp ñ ngaê ô. khaé y nhö aé eâ n nöù c - Thuû c hoû duø nöù õ û y khaé a nhö ng ô chö lö. c a a - Hoû c kim nhö û m noù chaû a khaé lö laø ng a y kim loaï i. - Kim khaé c nhö ng cö ñc cö goãuï . c moä duø a, uï a , ñc goã Trong côtheå ngöøcan moäkhaétyø , tyø con ô i: c c thoå thoå khaé n thuû thaäthuûkhaétaâ hoû taâ hoûkhaé c thaä y, n y c m a, m a c pheá kim, pheá khaé moä kim c can c. Qui luaä ô sinh, töng khaé hoù t töng ô c cheá a theo hì veõ nh sau: - Muõ n theo voø troø töng sinh. i teâ ng n laøô - Muõ n theo sao vaø laøô khaé i teâ ng töng c. 19
- NGUÕ NH TÖ NG SINH, TÖ NG KHAÉ HAØ Ô Ô C 4.3. Tö ng thö - Tö ng vuõ ô ø a ô Trong ñ u kieäbaá ôg hay beä lyù hieätöï ieà n t thöø n nh coù n ôg n haø noï ng noï c haø kia, taï kia quaù nh goï nh , taï khaé nh ng maï i laø töng thö hoaë nh noï ng noï ng khaé öï nh kia, ô ø c haø , taï a khoâ c ñô haø c taï kia goï töng vuõ ng i laøô . Ví veàô thö: Bì thöø can moä c tyø , neá duï töng ø nh a ôg n c khaé thoå u Can khaé quaù nh seõ h höû tô chö naê cuûtyø c Tyø maï aû ôg ù ù ng a , vò n n i c gaâroá n tieâhoaù au bao tö Khi chö phaû nh can (haï y i loaï u ,ñ . û õ i bì a hö phaá a can) vaø n tyø ng cao sö t ñng cuû ). ng n cuû kieä (naâ ï hoaïoä a tyø Töng vuõ nh thöø tyø khaéthaäthuû neáTyø ô bì ôg n thoå c n y, u hö khoâ khaé öc thaä y seõ y ö ô trong beä tieâ y ng c ñô n thuû gaâ ù ù ï nöc nh u chaû keù i hoaë suy dinh döõ Khi chö phaû n tyø ng cao o daø c phuø ôg. n õ i kieä (naâ a sö t ñng cuû ) vaøï u (ñ heá thuõ ï hoaïoä a tyø lôtieå eå t phuø ng). i 5. ÖÙ duïg nguõ nh trong y hoï ng n haø c 5.1. Veà quan heä nh lyù beä Caê ù o nguõ nh tì vò phaù n cövaø haø m trí t sinh moä ù beä t chög nh n cuû t taï hay moä naø où tì ra phöng phaùchö a moä ng t phuû o ñ ñ m eå ô p a õ 20
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Ngoại chấn thương: Gãy cổ phẫu thuật xương cánh tay
5 p | 1091 | 192
-
Giáo trình Chẩn đoán học y học cổ truyền: Phần 2 - GS. Trần Thúy, TS. Vũ Nam
76 p | 331 | 133
-
Đông Y Châm Cứu - Tứ Chấn
40 p | 300 | 69
-
DOPPLER ĐỘNG MẠCH NÃO NGOÀI SỌ
178 p | 128 | 27
-
Bài giảng Y học cổ truyền (Tập I): Phần 1
278 p | 86 | 19
-
Bài giảng : Xét nghiệm và chẩn đoán bệnh giang mai part 8
5 p | 131 | 14
-
Phương pháp điều trị nội khoa Đông y: Phần 2
146 p | 23 | 12
-
BÀN VỀ CÁC CHỨNG "HƯ HOẢ" CỦA Y HỌC CỔ TRUYỀN NHÂN HIỆN TƯỢNG "ĐẦU BỐC KHÓI"
5 p | 105 | 10
-
Chẩn đoán TRẬT KHỚP QUANH NGUYỆT part 7
5 p | 116 | 10
-
TỨ CHẨN
4 p | 108 | 6
-
Chẩn đoán và điều trị các bệnh nội khoa Đông y: Phần 1
71 p | 14 | 5
-
Ca lâm sàng sốt thần kinh sau chấn thương tuỷ sống
6 p | 7 | 4
-
Chẩn đoán và điều trì bệnh gút: Phần 2
54 p | 9 | 4
-
Thực hiện các chiến lược điều trị mới ở bệnh nhân AML mới chẩn đoán
12 p | 15 | 3
-
Xác định giá trị chẩn đoán hẹp động mạch thận của siêu âm màu duplex trên bệnh nhân tăng huyết áp có đối chứng với chụp mạch máu kỷ thuật số xóa nền
7 p | 44 | 3
-
Kỹ thuật di truyền trong chẩn đoán, can thiệp và phòng vô sinh: Thực trạng và tương lai
7 p | 17 | 2
-
Báo cáo ca lâm sàng: Phù phổi áp lực âm ở bệnh nhân chấn thương sọ não
7 p | 7 | 2
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn