Trang Chủ

Dược lý học 2007 - Bài 11: Thuốc chữa Gút

Chia sẻ: Lê Trang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

93
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sau khi học xong bài này, sinh viên có khả năng: trình bày được cơ chế tác dụng, chỉ định các thuốc colchicin, probenecid, allopurinol. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Dược lý học 2007 - Bài 11: Thuốc chữa Gút

dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa) Bµi 11: Thuèc ch÷a gót Môc tiªu häc tËp: Sau khi häc xong bµi nµy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: Tr×nh bµy ®îc c¬ chÕ t¸c dông, chØ ®Þnh c¸c thuèc colchicin, probenecid, allopurinol. Gót lµ mét bÖnh do t¨ng acid uric -m¸u, trong dÞch bao khíp cã nhiÒu tinh thÓ urat lµ s¶n phÈm chuyÓn hãa cuèi cïng cña purin. BÖnh cã thÓ nguyªn ph¸t do rèi lo¹n chuyÓn hãa acid uric di truyÒn, hoÆc thø ph¸t do bÖnh thËn, do dïng c¸c thuèc phong táa th¶i trõ urat hoÆc do s¶n xuÊt qu¸ nhiÒu urat (metabolic overproduction). Acid uric-m¸u b×nh thêng lµ 2-5mg/100ml, trong bÖnh gót cã thÓ t¨ng tíi 8,8mg/100ml. §iÒu trÞ gót nh»m gi¶i quyÕt c¬n cÊp tÝnh vµ ng¨n ngõa sù t¸i nhiÔm, dùa trªn sinh bÖnh häc cña bÖnh nµy. C¸c tinh thÓ urat lóc ®Çu bÞ thùc bµo bëi c¸c tÕ bµo mµng ho¹t dÞch (syno vioucytes). Trong qu¸ tr×nh thùc bµo, c¸c tÕ bµo nµy gi¶i phãng ra c¸c prostaglandin, c¸c enzym tiªu thÓ vµ interlenkin-1. C¸c chÊt trung gian hãa häc nµy l¹i “gäi” c¸c b¹ch cÇu h¹t tíi æ khíp vµ lµm nÆng thªm qu¸ tr×nh viªm: sè lîng b¹ch cÇu h¹t, ®¹i thù c bµo t¨ng, lîng chÊt hãa häc trung gian g©y viªm t¨ng. C¸c thuèc ®iÒu trÞ c¬n gót cÊp tÝnh sÏ øc chÕ c¸c giai ®o¹n ho¹t hãa b¹ch cÇu. §Æc hiÖu nhÊt lµ colchicin. Ngoµi ra cßn dïng thuèc CVKS phenylbutazon, indometacin, lo¹i øc chÕ COX -2, hoÆc corticoid. §iÒu trÞ gót m¹n tÝnh, dïng thuèc lµm gi¶m acid uric trong c¬ thÓ b»ng c¸c thuèc lµm ®¸i ra acid uric nh probenecid, sunfinpyrazol vµ allopurinol. 1. Colchicin Colchicin lµ alcaloid cña c©y colchicum antumnal. Bét v« ®Þnh h×nh, vµng nh¹t, kh«ng mïi. §îc dïng tõ thÕ kû 18. T¸c dông ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu c¬n gót cÊp tÝnh, lµm gi¶m ®au vµ gi¶m viªm trong vßng 12 - 24 giê ®Çu dïng thuèc, v× thÕ cßn ®îc dïng lµm test chÈn ®o¸n. Colchicin kh«ng cã t¸c dông gi¶m ®au vµ chèng viªm khíp kh¸c. 1.1. C¬ chÕ t¸c dông Trong bÖnh gót, colchicin kh«ng ¶nh hëng ®Õn bµi xuÊt acid uric ë thËn vµ kh«ng lµm gi¶m acid uric m¸u. Colchicin g¾n vµo protein cña tiÓu qu¶n (protein tubulin) trong tÕ bµo bÖnh cÇu vµ c¸c tÕ bµo di chuyÓn kh¸c, v× thÕ, ng¨n c¶n sù trïng hîp cña nh÷ng pro tein nµy trong vi tiÓu qu¶n (microtubulin), dÉn ®Õn øc chÕ sù di chuyÓn cña b¹ch cÇu vµ gi¶m ho¹t tÝnh thùc bµo cña b¹ch cÇu h¹t, lµm gi¶m gi¶i phãng acid lactic vµ c¸c enzym g©y viªm trong qu¸ tr×nh thùc bµo. Trong qu¸ tr×nh “tiªu hãa” c¸c tinh thÓ urat, b¹ch cÇu h¹t s¶n xuÊt glycoprotein, chÊt nµy cã thÓ lµ nguyªn nh©n g©y ra c¬n gót cÊp tÝnh. Colchicin ng¨n c¶n s¶n xuÊt glycoprotein cña b¹ch cÇu h¹t nªn chèng ®îc c¬n gót. Colchicin cßn ng¨n c¶n sù ph©n bµo cña c¸c tÕ bµo ®éng -thùc vËt ë giai ®o¹n trung kú vµ do lµm gi¶m sù h×nh thµnh c¸c thoi ph©n bµo.
dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa) 1.2. §éc tÝnh PhÇn lín liªn quan ®Õn t¸c dông øc chÕ sù trïng hîp cña tubulin vµ øc chÕ ph©n bµo: buån n«n, n«n, tiªu ch¶y, ®au bông (tæn th¬ng tÕ bµo biÓu m« niªm m¹c tiªu hãa), øc chÕ tuû x¬ng, rông tãc, viªm thÇn kinh, ®éc víi thËn... 1.3. Dîc ®éng häc HÊp thu nhanh qua ®êng uèng, ®¹t nång ®é tèi ®a trong huyÕt t¬ng sau 0,5 -2 giê. ChuyÓn hãa ë gan, phÇn lín th¶i trõ qua ph©n (cã chu kú ruét - gan), chØ 10 - 20% th¶i qua thËn. 1.4. ChØ ®Þnh - §iÒu trÞ c¬n gót cÊp tÝnh: tiªm tÜnh m¹ch 2 mg hßa trong 10 - 20 ml dung dÞch NaCl 0,9%. Tæng liÒu kh«ng vît qu¸ 4mg. Kh«ng tiªm nh¾c l¹i trong vßng 7 ngµy. NÕu kh«ng chÞu ®îc thuèc, cã thÓ thay b»ng indometacin. - Dù phßng: uèng 0,5mg mçi tuÇn 2 - 4 lÇn. Viªn 0,5 mg, 1 mg. èng tiªm 2ml = 1mg 2. Probenecid (Bennemid) Probenecid lµ dÉn xuÊt cña acid benzoic, tan nhiÒu trong lipid. Bét tinh thÓ tr¾ng, kh«ng mïi. Acid uric ®îc läc qua cÇu thËn vµ bµi xuÊt qua èng thËn, song phÇn lín l¹i ®îc t¸i hÊp thu ë ®o¹n gi÷a cña èng lîn gÇn. Probenecid víi liÒu thÊp do c¹nh tranh víi qu¸ tr×nh th¶i trõ acid uric nªn lµm lu acid uric trong c¬ thÓ (Demartini vµ céng sù, 1962), nhng víi liÒu cao l¹i øc chÕ t¸i hÊp thu acid uric ë èng thËn nªn lµm t¨ng th¶i trõ acid q ua níc tiÓu. Probenecid cßn øc chÕ cã tranh chÊp qu¸ tr×nh th¶i trõ chñ ®éng t¹i èng lîn gÇn cña mét sè acid yÕu nh penicilin, para aminosalicylat, salicylat, clorothiazid, indometacin, sunfinpyrazon, v.v... Probenecid kh«ng cã t¸c dông gi¶m ®au. Khi cÇ n gi¶m ®au, cã thÓ dïng cïng víi paracetamol. Kh«ng dïng cïng víi salicylat, v× probenecid sÏ mÊt t¸c dông. Dïng thuèc lîi niÖu lo¹i thiazid kÐo dµi nh trong ®iÒu trÞ cao huyÕt ¸p thêng lµm ø urat v× nh÷ng thuèc nµy øc chÕ bµi xuÊt urat ë èng thËn. Probe necid ®èi kh¸ng ®îc t¸c dông nµy mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn t¸c dông lîi niÖu cña thuèc. Tuy nhiªn, l¹i øc chÕ t¸c dông ®¸i natri cña furosemid. Probenecid ®îc hÊp thu nhanh qua ruét, vµo m¸u, h¬n 70% kÕt hîp víi albumin huyÕt t¬ng, th¶i trõ qua thËn phÇn lín díi d¹ng glucuro-hîp. Thêi gian nöa th¶i trõ kho¶ng 6 -12 giê. T¸c dông phô rÊt Ýt (2-8%): buån n«n, n«n, m¶ng ®á ë da, sèt. Khi lµm ®¸i nhiÒu acid uric, cã thÓ g©y cÆn sái urat víi c¬n quÆn thËn (khi ®ã cÇn base ho¸ níc tiÓu). LiÒu lîng: viªn 0,5g. TuÇn ®Çu uèng 250mg  2lÇn/ngµy. T¨ng dÇn tõng tuÇn. Tèi ®a 2g/ngµy, uèng 4 lÇn. Uèng nhiÒu níc ®Ó tr¸nh sái acid uric ë thËn. Dïng hµng n¨m. Cã thÓ dïng víi allopurinol, sunfinpyrazon. 3. Sunfinpyrazon (Anturant)
dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa) C«ng thøc gÇn gièng phenylbutazon. G©y ®¸ i ra acid uric m¹nh do ng¨n c¶n t¸i hÊp thu ë èng thËn, gièng c¬ chÕ cña probenecid. HÊp thu nhanh vµ hoµn toµn qua ®êng tiªu ho¸. G©y tai biÕn m¸u nh phenylbutazon, rèi lo¹n tiªu ho¸ kho¶ng 10%. Salicylat lµm mÊt t¸c dông cña sunfinpyrazon do tranh chÊp víi sunfinpyrazon khi vËn chuyÓn qua èng thËn vµ c¶ khi g¾n vµo protein huyÕt t¬ng. LiÒu lîng: viªn 50mg  4lÇn/ngµy, t¨ng dÇn tíi 400mg hoÆc 800mg mét ngµy. Chia lµm 2 -4 lÇn, uèng vµo b÷a ¨n ®Ó tr¸nh kÝch øng d¹ dµy. Uèng nhiÒu níc trong ngµy. 4. Allopurinol (Zyloprim) Allopurinol lµ chÊt ®ång ph©n cña hypoxanthin. 4.1. C¬ chÕ t¸c dông Acid uric lµ s¶n phÈm chuyÓn ho¸ cña purin. C¸c purin ®îc chuyÓn thµnh hypoxanthin vµ xanthin råi bÞ oxyho¸ nhê xóc t¸c cña xanthin oxydase thµnh acid uric. Allopu rinol lµ chÊt øc chÕ m¹nh xanthin oxydase nªn lµm gi¶m sinh tæng hîp acid uric, gi¶m nång ®é acid uric m¸u vµ níc tiÓu, lµm t¨ng nång ®é trong m¸u vµ níc tiÓu c¸c chÊt tiÒn th©n hypoxanthin vµ xanthin dÔ tan h¬n. Nh vËy, allopurinol cßn ng¨n ngõa ®îc s ù t¹o sái acid uric trong thËn. Nh vËy, allopurinol cßn ng¨n ngõa ®îc sù t¹o sái acid uric trong thËn. 4.2. §éc tÝnh Ýt ®éc. Ph¶n øng qu¸ mÉn kho¶ng 3% (mÈn da, sèt, gi¶m b¹ch cÇu, gan to, ®au c¬). Trong nh÷ng th¸ng ®Çu ®iÒu trÞ, cã thÓ cã c¸c c¬n gót cÊ p tÝnh do sù huy ®éng acid uric tõ c¸c m« dù tr÷. Khi ®ã, cÇn phèi hîp ®iÒu trÞ b»ng colchicin. 4.3. Dîc ®éng häc HÊp thu qua ®êng uèng kho¶ng 80%, ®¹t nång ®é tèi ®a trong m¸u sau 30 -60 phót. Allopurinol cïng bÞ chuyÓn ho¸ bëi xanthin oxydase thµnh alox anthin, vÉn cßn ho¹t tÝnh, v× thÕ t¸c dông kÐo dµi, chØ cÇn uèng thuèc mçi ngµy 1 lÇn. 4.4. ChØ ®Þnh, liÒu lîng - Gót m¹n tÝnh, sái urat ë thËn. - T¨ng acid uric m¸u thø ph¸t do ung th, do ®iÒu trÞ b»ng c¸c thuèc chèng ung th, thuèc lîi tiÓu lo¹i thiazid...
dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa) - T¨ng acid uric m¸u mµ kh«ng thÓ dïng ®îc probenecid hoÆc sunfinpyrazon do cã ph¶n øng kh«ng chÞu thuèc. Môc tiªu cña ®iÒu trÞ lµ lµm gi¶m nång ®é acid uric m¸u xuèng 6mg/dl (360 micro M). LiÒu lîng: Allopurinol (Zyloprim) viªn 100 - 300 mg. LiÒu ®Çu 100mg, t¨ng dÇn tíi 300mg/ngµy tuú theo nång ®é acid uric m¸u. C©u hái tù lîng gi¸ Ph©n tÝch so s¸nh c¬ chÕ t¸c dông vµ chØ ®Þnh ®iÒu trÞ cña colchicin, probenecid vµ allopurinol.