Ebook Địa chí Lạng Sơn: Phần 1

Chia sẻ: Dangnhuy08 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:364

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn Địa chí Lạng Sơn là một công trình khoa học có ý nghĩa quan trọng khẳng định vị thế, tiềm năng kinh tế, truyền thống lịch sử, văn hoá và tinh thần yêu nước quật cường của nhân dân các dân tộc Lạng Sơn qua các giai đoạn đấu tranh dựng nước, giữ nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 1 dưới đây!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Địa chí Lạng Sơn: Phần 1

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH LẠNG SƠN PIS GIA PIGNA PISSIPPIS GIA PIS GI A Ỉ ĐỊ CH NG N LA SO SIAPIS GIA PILS GNAPIS GIA PISSNAPIS GIP GIA ST NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
S Y IT O RS ER TY O SI F S ER IV M R I E C V MI I F MIC N C UN U H I HI C E THE AN A 11311817 TH L I N B . I ES RI
N
ĐỊA CHÍ LẠNG SƠN
91.913 (V113 ) Mã số : CTQG - 99
UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH LẠNG SƠN A Í ĐỊ CH NG N LẠ SƠ NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HÀ NỘI - 1999
GRAD DS 55792 . L86 992 1929
SLASI 8.9-2000 MỤC LỤC LỜI NHÀ XUẤT BẢN ..... .XV ĐỊA CHÍ LẠNG SƠN - MỘT PHÁC THẢO DIỆN MẠO CỦA MẢNH ĐẤT , CON NGƯỜI XỨ LẠNG XƯA VÀ NAY .xvii Hoàng Tanh , Bí thư Tỉnh uỷ Lạng Sơn XÂY DỰNG QUÊ HƯƠNG XỨ LẠNG VỮNG VỀ CHÍNH TRỊ , GIÀU VỀ KINH TẾ , MẠNH VỀ QUỐC PHÒNG, AN NINH .xxi Dương Công Đá , Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn LỜI GIỚI THIỆU .XXV Nguyễn Duy Quý , Giáo sư, Viện sĩ DANH SÁCH CÁC ĐỒNG CHÍ LÃNH ĐẠO ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN TỈNH LẠNG SƠN TỪ NĂM 1945 ĐẾN NAY .xxxiii ĐỊA LÝ CHƯƠNG I. LẠNG SƠN - ĐỊA ĐẦU CỦA TỔ QUỐC VIỆT NAM .3 CHƯƠNG II . ĐỊA HÌNH . .9 Đặc điểm địa hình . . • .9 Các yếu tố hình thành và phát triển địa hình • .11 Các kiểu địa hình · · .14 Các khu vực địa hình · • .18 CHƯƠNG III . ĐỊA CHẤT VÀ KHOÁNG SẢN . • .25 Địa chất .25 Lịch sử phát triển địa chất ..25 Các cấu trúc địa chất .29 Các hệ thống đứt gãy .30 Đặc điểm và phân bố các loại đá địa tầng .30 Khoáng sản • .35 Khoáng sản kim loại . . . .35 Khoáng sản phi kim loại .39 CHƯƠNG IV . KHÍ HẬU .45 .45 Giới thiệu chung
vi ĐỊA CHÍ LẠNG SƠN Các yếu tố hình thành khí hậu .47 Cấu trúc mùa khí hậu • .53 Các yếu tố khí hậu .56 Các hiện tượng thời tiết đáng chú ý ... .63 Các vùng khí hậu ..65 CHƯƠNG V. THUỶ VĂN .67 Mạng lưới sông ngòi và các đặc trưng hình thái sông ngòi ..67 Các đặc trưng dòng chảy . · .71 Chất lượng nước ... • .78 CHƯƠNG VI . THỔ NHƯỠNG . • .81 Các yếu tố thành tạo đất · .81 Các loại đất . • .85 Những loại đất chính ...86 Phân vùng đất đai • .91 CHƯƠNG VII . THỰC VẬT ..99 Các yếu tố sinh thái của thảm thực vật Lạng Sơn .99 Các kiểu thảm thực vật tự nhiên ... ..106 Sự phân bố , hình thái , cấu trúc các kiểu thảm thực vật . . .106 Phân vùng các kiểu thảm thực vật ... .110 CHƯƠNG VIII . ĐỘNG VẬT .113 Các yếu tố tác động đến giới động vật . . .113 Các sinh cảnh và sự phân bố của động vật · . .117 Sử dụng và bảo vệ tài nguyên động vật ... ..120 CHƯƠNG IX . ĐỊA LÝ DÂN CƯ - DÂN TỘC VÀ HỆ THỐNG QUẦN CƯ .123 Địa lý dân cư .123 Số dân và quá trình phát triển dân số .123 Nguồn lao động và phân bố lao động .128 Địa lý dân tộc ... ·..130 Các dân tộc ở Lạng Sơn . . . .130 Mối quan hệ giữa các dân tộc • .143 Địa bàn phân bố các dân tộc · · .144 Hệ thống quần cư .154 LỊCH SỬ SỬ CHƯƠNG I. KHÁI QUÁT VỀ CÁC THỜI KỲ LỊCH SỬ ..163 Vài nét về địa - lịch sử Lạng Sơn • .163 .167 Lạng Sơn thời nguyên thuỷ . Lạng Sơn thời dựng nước ..179 CHƯƠNG II . .271 MỘT SỐ CHUYÊN ĐỀ LỊCH SỬ - Chuyên đề I : Tổ chức hành chính của Lạng Sơn qua các thời kỳ lịch sử . .271
MỤC LỤC vii - Chuyên đề II : Nhà nước Đại Việt với địa đầu Lạng Sơn . . . . .276 - Chuyên đề III : Danh sách các đoàn sứ bộ qua trấn ly Lạng Sơn (kể đến năm 1848 ) ... ..281 - Chuyên đề IV : Những nhân vật lịch sử ở Lạng Sơn ...290 DANH SÁCH ĐƠN VỊ VÀ CÁ NHÂN ĐƯỢC TUYÊN DƯƠNG ANH HÙNG LỰC LƯỢNG VŨ TRANG NHÂN DÂN CỦA TỈNH LẠNG SƠN ...303 Đơn vị anh hùng .303 Cá nhân anh hùng .304 Danh sách “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng ” • ..305 - Chuyên đề V : Tư liệu lịch sử Lạng Sơn qua một số văn bia . .307 KINH TẾ CHƯƠNG I. TỔNG QUAN VỀ TIẾN TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ .321 Kinh tế Lạng Sơn thời kỳ trước Cách mạng Tháng Tám 1945 . . .321 Kinh tế Lạng Sơn trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1946-1954) . .333 Kinh tế Lạng Sơn thời kỳ 1955-1985 .340 Kinh tế Lạng Sơn trong thời kỳ đổi mới ( 1986 đến nay ) • ..349 CHƯƠNG II . ĐÁNH GIÁ KINH TẾ CÁC NGUỒN LỰC PHÁT TRIỂN CỦA LẠNG SƠN .377 Về vị trí địa lý ..377 Các điều kiện tự nhiên ..378 Nguồn lực con người . . .390 • · • ..392 Cơ sở vật chất - kỹ thuật của Lạng Sơn CHƯƠNG III . CÁC NGÀNH KINH TẾ ..397 Nông nghiệp • .397 Lâm nghiệp .415 .421 Công nghiệp . Thương mại - du lịch .441 .450 Kết cấu hạ tầng chủ yếu .. CHƯƠNG IV . TỔ CHỨC LÃNH THỔ LẠNG SƠN ..459 Lạng Sơn trong phân vùng và tổ chức lãnh thổ quốc gia và vùng Đông Bắc .459 Phân vùng và tổ chức lãnh thổ Lạng Sơn .479 CHƯƠNG V. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI .493 TỈNH LẠNG SƠN ĐẾN NĂM 2010 . .493 Định hướng tổng quát • Định hướng phát triển các ngành kinh tế đến năm 2000 và 2010 ... ...499 Định hướng phát triển kinh tế vùng và tổ chức không gian kinh tế - xã hội đến năm 2010 .506
viii ĐỊA CHÍ LẠNG SƠN VĂN HOÁ - XÃ HỘI CHƯƠNG I. ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT . .515 Đời sống vật chất của dân tộc Tày , Nùng .515 Món ăn cổ truyền Tày, Nùng • ..515 Trang phục của người Tày .... . ..522 Làng bản và nhà cửa của người Tày ..526 Trang phục của người Nùng ..531 Làng bản và nhà cửa của người Nùng ..533 Đời sống vật chất của dân tộc Dao .. ..537 Ăn uống ...537 Trang phục ...538 Nhà ở ... .541 Đời sống vật chất của dân tộc H'mông .542 Ăn uống • • .542 Trang phục .543 Làng bản , nhà cửa · .545 Đời sống vật chất của dân tộc Cao Lan - Sán Chỉ ( Sán Chay ) ... .546 Ăn uống • .546 Trang phục .546 Nhà cửa . .547 Đời sống vật chất của người Hoa .549 Nhà cửa ... .549 Một số món ăn truyền thống · .549 CHƯƠNG II . ĐỜI SỐNG XÃ HỘI ..553 Đời sống xã hội của dân tộc Tày , Nùng .553 Gia đình và quan hệ gia đình .553 Dòng họ .556 Làng bản · • .557 Đời sống xã hội của dân tộc H'mông ..563 Gia đình .563 Dòng họ .564 Làng bản ( Giằng ná ) ..565 Đời sống xã hội của dân tộc Cao Lan - Sán Chỉ ( Sán Chay) .565 Gia đình · ..565 Dòng họ ... ..566 Làng bản ( Slur) ... .566 Các nghi lễ , phong tục theo vòng đời ..567 Các nghi lễ , phong tục theo vòng đời của người Tày • .567 .576 Các nghi lễ , phong tục theo vòng đời của người Nùng . .
MỤC LỤC ix CHƯƠNG III : TÍN NGƯỠNG TÔN GIÁO ..583 Tín ngưỡng lễ hội, phong tục của dân tộc Tày , Nùng ...583 Tín ngưỡng ..583 Những nghi lễ chính trong năm ..591 Tín ngưỡng , lễ hội, phong tục của dân tộc Dao ..597 Tín ngưỡng ... .597 Một số phong tục và nghi lễ tiêu biểu · .598 Tín ngưỡng , nghi lễ và phong tục của dân tộc H'mông ...601 Tín ngưỡng tôn giáo ... ..601 Một số nghi lễ và phong tục theo lịch tiết ..602 Một số nghi lễ , phong tục theo vòng đời • ...603 Tín ngưỡng và phong tục của dân tộc Cao Lan - Sán Chỉ ...605 Nghi lễ, phong tục trong cưới xin ... ... 605 Nghi lễ , phong tục trong sinh đẻ ... 605 Nghi lễ , phong tục trong tang ma ... ..606 Nghi lễ và phong tục của người Hoa .606 Nghi lễ theo lịch tiết .606 Một số phong tục theo chu kỳ đời người .608 Một số nghi lễ và phong tục của người Kinh ·· .610 Người Kinh ở thị xã Lạng Sơn ..610 Người Kinh ở nông thôn · ..612 CHƯƠNG IV . VĂN HỌC DÂN GIAN .615 Chuyện kể dân gian .615 Cổ tích và thần tích còn lưu lại .615 Truyện kể Tày , Nùng . ... ..616 Giai thoại xứ Lạng ..619 Ca dao, tục ngữ ...620 Ca dao lời Việt ... ..620 Đồng dao và trò chơi trẻ em ..621 Phương ngôn , tục ngữ • .. ..623 Câu đố • ..624 Dân ca ... .625 Những bài dân ca giao duyên .625 Những bài ca nghi lễ . . . .628 CHƯƠNG V. VĂN HỌC .633 Lạng Sơn dưới con mắt các nhà văn và các đoàn sứ giả ...633 Nhận xét chung . .633 Một số tác giả , tác phẩm tiêu biểu ( trích ) ..634 Hai tác giả nổi bật ... . ..638 Một vài đề tài tập trung ..... 640 Thơ ca về núi Vọng Phu ..641
X ĐỊA CHÍ LẠNG SƠN Thơ văn về động Nhị Thanh ..642 Thời kỳ từ sau năm 1945 • .645 CHƯƠNG VI . NGHỆ THUẬT .651 Về nghệ thuật tạo hình .651 Hội hoạ và nhiếp ảnh ... ..651 Tranh dân gian thờ của dân tộc Tày , Nùng • · .652 Kiến trúc cổ truyền và hiện đại ..659 Thủ công mỹ nghệ . ..660 Nghệ thuật biểu diễn .. .665 Ca hát và âm nhạc ..665 Sân khấu .666 CHƯƠNG VII. GIÁO DỤC - Y TẾ - THỂ THAO .673 Giáo dục trước đây và hiện nay ở Lạng Sơn · .673 Giáo dục dưới thời phong kiến .673 Giáo dục trước cách mạng Tháng Tám năm 1945 • .676 Giáo dục thời kỳ sau Cách mạng Tháng Tám .. .680 Y học cổ truyền và hệ thống chăm sóc sức khoẻ hiện nay .688 Các trò thi tài thượng võ cổ truyền và phong trào thể dục thể thao hiện đại ..693 CHƯƠNG VIII . THẮNG CẢNH - DI TÍCH - DU LỊCH ..697 Lạng Sơn - vùng danh lam thắng cảnh ..697 Các di tích ở Lạng Sơn . .701 Các di tích văn hoá ..701 Các di tích lịch sử · ..708 Danh mục sơ bộ các di tích trong toàn tỉnh ..710 Du lịch xứ Lạng .711 CÁC HUYỆN THỊ THỊ XÃ LẠNG SƠN . . . ..719 Địa lý . ..719 Hành chính .721 Lịch sử . . . ..725 Kinh tế ..729 Dân cư - dân tộc ..731 Giáo dục ..732 Di tích và danh thắng ... ..734 HUYỆN TRÀNG ĐỊNH ..739 Địa lý ..739 Hành chính .741 Lịch sử . . .745
xi MỤC LỤC Kinh tế ... · .747 Dân cư - dân tộc . .750 Văn hoá . • .751 Giáo dục .752 Y tế .752 HUYỆN VĂN LÃNG • • · • .757 Địa lý • • • .757 Hành chính . 758 Lịch sử . ..760 Kinh tế .762 Dân cư - dân tộc ..764 Văn hoá ..765 Giáo dục ..766 Y tế ..766 HUYỆN VĂN QUAN .769 Địa lý .769 Hành chính • .771 Lịch sử . . .774 Kinh tế • .776 Dân cư - dân tộc .778 Văn hoá · .780 Giáo dục • .780 Y té ...781 HUYỆN BÌNH GIA ..785 Địa lý ..785 Hành chính · .786 Lịch sử . .788 Kinh tế · • • .789 Dân cư - dân tộc .790 Văn hoá .791 Giáo dục ..792 Y té • .792 HUYỆN BẮC SƠN . ..797 Địa lý ..797 Hành chính ..798 Lịch sử . • .800 Kinh tế · • .802 Dân cư - dân tộc .. .803 Văn hoá · ..805 Giáo dục ..805 Y té ..805 HUYỆN CAO LỘC .809 Địa lý ...809
xii ĐỊA CHÍ LẠNG SƠN Hành chính .810 Lịch sử • ... 816 Kinh tế .817 Dân cư - dân tộc • .819 T Di tích và lễ hội . .821 Giáo dục ...822 Y té .822 HUYỆN LỘC BÌNH ..825 Địa lý .825 Hành chính .827 Lịch sử . . .830 Kinh tế • ...831 Dân cư - dân tộc .834 Văn hoá · ..835 Giáo dục .837 Y té .838 HUYỆN ĐÌNH LẬP .. .841 Địa lý .841 Hành chính .842 Lịch sử . . .845 Kinh tế .846 Dân cư - dân tộc .849 Văn hoá .850 Giáo dục ...850 Y té .851 HUYỆN CHI LĂNG .855 Địa lý .855 Hành chính . .857 Lịch sử . • .859 Kinh tế ..862 Dân cư - dân tộc ..864 Văn hoá ...865 Giáo dục ..865 Y tế ..865 HUYỆN HỮU LŨNG ..869 Địa lý .. ..869 Hành chính .870 Lịch sử . . .872 Kinh tế ..874 Dân cư - dân tộc .876 Văn hoá ...877
MỤC LỤC xiii Giáo dục .877 Y té ..877 VỊ TRÍ , VAI TRÒ CỦA CÁC HUYỆN , THỊ TRONG CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN KINH TẾ , XÃ HỘI CỦA TỈNH LẠNG SƠN ĐẾN NĂM 2010 ...878 Thị xã Lạng Sơn và nền kinh tế mở cửa . . · ...878 Huyện Cao Lộc và thị trấn Đồng Đăng • ...879 Huyện Chi Lăng và Trung tâm thương mại Đồng Mỏ ...880 Huyện Hữu Lũng và hoạt động kinh tế ven đường quốc lộ 1A ...881 Huyện Văn Lãng và hoạt động thương mại ở cửa khẩu Tân Thanh ...881 Huyện Lộc Bình và khu công nghiệp Na Dương · ..882 Huyện Đình Lập và chợ đường biên Bản Chắt ..883 Huyện Tràng Định với cánh đồng lúa Thất Khê · ..883 Huyện Văn Quan và các cánh rừng hồi .884 Huyện Bình Gia và cội nguồn của người cổ Việt Nam ...884 Huyện Bắc Sơn và ý nghĩa lịch sử của căn cứ địa cách mạng .885
DO no D LỜI NHÀ XUẤT BẢN 30 Năm 1984 , Tỉnh ủy Lạng Sơn đã ra quyết định giao cho Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức , chỉ đạo biên soạn cuốn Địa chỉ Lạng Sơn . Sau 15 năm sưu tầm , nghiên cứu , biên soạn , đến nay cuốn sách đã được hoàn thành . Đây là một công trình khoa học lớn , có giá trị về nhiều mặt viết về mảnh đất và con người xứ Lạng của tập thể các tác giả thuộc Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia do Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Duy Quý chủ trì . Tham gia vào công trình này còn có các cán bộ trong Tỉnh ủy , Hội đồng nhân dân , Ủy ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn , các vị lão thành cách mạng ở Trung ương và địa phương . Nội dung cuốn sách bao gồm 5 phần chính : - Phần Địa lý giới thiệu về địa lý tự nhiên và địa lý dân cư, bao gồm : Địa hình , địa chất , khoáng sản , khí hậu , thủy văn , thổ nhưỡng , động - thực vật và hệ thống phân bố dân cư, dân tộc , lao động, v.v. , của Lạng Sơn . Phần Lịch sử và con người trình bày khái quát về các giai đoạn lịch sử phát triển của Lạng Sơn từ thời nguyên thủy tới nay. Đồng thời , đi sâu giới thiệu Lạng Sơn - một tỉnh phên giậu của đất nước , đã đoàn kết chiến đấu anh dũng , vượt qua nhiều khó khăn và thử thách , góp phần tạo nên những trang sử oai hùng của dân tộc , với những tên núi , tên sông, tên người lừng danh trong cả nước . - Phần Kinh tế tập trung đánh giá về tình hình kinh tế của tỉnh ; nêu rõ tiềm năng kinh tế và các nguồn lực kinh tế ; xác định các ngành mũi nhọn , các ưu thế của Lạng Sơn và đề ra phương hướng phát triển kinh tế của tỉnh trong những năm sắp tới. - Phần Văn hoá - xã hội giới thiệu đời sống vật chất và tinh thần của các dân tộc anh em sống trên xứ Lạng ; giới thiệu đời sống tín ngưỡng , lễ hội , phong tục tập quán ; trình bày khái quát về văn học , nghệ thuật , về y tế , giáo dục và thể dục thể thao của tỉnh . Đặc biệt, phần này còn giới thiệu các
xvi ĐỊA CHÍ LẠNG SƠN danh lam , thắng cảnh nổi tiếng của Lạng Sơn - những di tích lịch sử và văn hoá đã trở thành niềm tự hào của nhân dân Lạng Sơn và là điểm thu hút khách du lịch trong và ngoài nước . - Phần Các huyện thị giới thiệu quá trình phát triển và những đặc điểm riêng của 10 huyện và thị xã Lạng Sơn . Với mong muốn chuyển công trình khoa học này sớm đến tay bạn đọc , Nhà xuất bản Chính trị quốc gia phối hợp cùng với Uỷ ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn , Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia khẩn trương biên tập và ấn hành cuốn sách Địa chí Lạng Sơn . Xuất bản cuốn sách này , chúng tôi hy vọng không chỉ giới thiệu với nhân dân các dân tộc Lạng Sơn , mà còn giới thiệu với đồng bào trong cả nước về một tỉnh miền núi biên cương phía bắc giàu đẹp và nổi tiếng của Tổ quốc ta . Trong quá trình biên tập , mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng với một tác phẩm lớn và phong phú như cuốn sách này , chắc rằng khó tránh khỏi những khiếm khuyết . Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc để lần xuất bản sau cuốn sách sẽ được hoàn chỉnh hơn . Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc . Tháng 12-1999 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA