Ebook Lịch sử Đảng bộ thị xã Quân Chu (1966-2012): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ebook Lịch sử Đảng bộ thị xã Quân Chu (1966-2012): Phần 1 cung cấp cho người đọc những kiến thức như: quê hương, con người và truyền thống lịch sử, văn hoá; lịch sử phát triển trước khi thành lập thị trấn Quân Chu; đảng bộ nông trường Quân Chu-tiền thân của Đảng bộ thị trấn Quân Chu ra đời lãnh đạo phát triển kinh tế-xã hội trên nông trường. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Lịch sử Đảng bộ thị xã Quân Chu (1966-2012): Phần 1

LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU (1966 - 2012)
ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN ÑAÏI TÖØ BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU (1966 - 2012) XUAÁT BAÛN NAÊM 2014
LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU (1966 - 2012) Chòu traùch nhieäm noäi dung Ñoàng chí Tröông Vaên AÙnh - Bí thö Ñaûng uûy thò traán Quaân Chu Khoùa V (nhieäm kyø 2010 - 2015) Ban chæ ñaïo Ñ/c Tröông Vaên AÙnh BT ÑU, CT HÑND Tröôûng ban Ñ/c Leâ Chí Thanh HUV - PBT ÑU, CT UBND Phoù ban Ñ/c Ñaøo Xuaân Thanh UV BTV, Thöôøng tröïc ÑU Phoù ban TT Ñ/c Nguyeãn Thò Ninh UV BCH, PCT HÑND UÛy vieân Ñ/c Nguyeãn Xuaân Toaùn UV BCH, PCT UBND UÛy vieân Ñ/c Löu Troïng Quyù UV, Chuû tòch MTTQ UÛy vieân Ban söu taàm Ñ/c Ñaøo Xuaân Thanh UV BTV, Thöôøng tröïc ÑU Tröôûng ban Ñ/c Nguyeãn Xuaân Toaùn UV BCH, PCT UBND Phoù ban Ñ/c Löu Troïng Quyù UV BCH, Chuû tòch MTTQ Uyû vieân Ñ/c Nguyeãn Thò Ninh UV BCH, PCT HÑND UÛy vieân Ñ/c Nguyeãn Thò Hoàng UV BCH, CT Hoäi Noâng daân UÛy vieân 4
LÔØI GIÔÙI THIEÄU Thò traán Quaân Chu tieàn thaân laø thò traán noâng tröôøng Quaân Chu coù teân goïi vaø phaân caáp haønh chính töø naêm 1992, nhöng lòch söû vuøng ñaát naøy ñaõ coù töø laâu ñôøi vôùi nhöõng neùt ñaëc thuø so vôùi nhöõng ñôn vò haønh chính khaùc cuûa huyeän Ñaïi Töø, tænh Thaùi Nguyeân. Trong khaùng chieán choáng Phaùp, ñòa baøn thò traán Quaân Chu thuoäc ñòa giôùi 2 xaõ Quaân Chu, Caùt Neâ (huyeän Ñaïi Töø) vaø xaõ Phuùc Thuaän (huyeän Phoå Yeân) ngaøy nay. Ñaây ñeàu laø nhöõng ñòa ñieåm töøng ñöa ñoùn caùn boä caùch maïng töø mieàn xuoâi leân hoaït ñoäng ôû Ñònh Hoùa, Taân Traøo vaø ngöôïc laïi, vinh döï thuoäc vuøng An toaøn khu cuûa Trung öông. Hoøa bình laäp laïi, theo chuû tröông cuûa Ñaûng, ngaøy 15/11/1957, moät soá ñôn vò quaân ñoäi ñöôïc ñieàu ñoäng leân xaây döïng noâng tröôøng Baéc Sôn. Sau leã haï sao, ngaøy 22/12/1960, ngöôøi chieán syõ quaân ñoäi trôû thaønh ngöôøi coâng nhaân. Töø moät vuøng ñoài nuùi hoang sô, caây coái raäm raïp, vôùi baøn tay, khoái oùc vaø söï caàn cuø, caùc theá heä nhaân daân thò traán Quaân Chu ñaõ khai hoang, caûi taïo ñòa hình, thoå nhöôõng, bieán nôi ñaây thaønh vuøng chuyeân canh cheø troïng ñieåm cuûa huyeän Ñaïi Töø. Noâng tröôøng 5
quaân ñoäi trôû thaønh noâng tröôøng quoác doanh vôùi khu troàng saû baùt ngaùt, nöông cheø xanh töôi toát. Ngaøy 26/4/1966, treân phaàn dieän tích chuyeân canh cheø cuûa noâng tröôøng Baéc Sôn, noâng tröôøng cheø Quaân Chu ñöôïc hình thaønh. Toå chöùc Ñaûng, boä maùy chính quyeàn ñöôïc thaønh laäp, laõnh ñaïo nhaân daân vöøa saûn xuaát, vöøa chieán ñaáu choáng chieán tranh phaù hoaïi cuûa ñeá quoác Myõ, tích cöïc chi vieän cho mieàn Nam giaønh thaéng lôïi. Sau khi ñaát nöôùc thoáng nhaát, ñaëc bieät töø khi thöïc hieän coâng cuoäc ñoåi môùi, noâng tröôøng cheø Quaân Chu (khi ñoù goïi laø Xí nghieäp Noâng coâng nghieäp cheø Quaân Chu) coù theâm theá vaø löïc môùi ñeå phaùt trieån veà moïi maët. Naêm 1992, Ñaûng boä thò traán Quaân Chu thaønh laäp treân cô sôû taùch ra töø Ñaûng boä Xí nghieäp Noâng coâng nghieäp cheø Quaân Chu. Lieân tuïc trong nhieàu naêm, Ñaûng boä ñaõ laõnh ñaïo, chæ ñaïo thöïc hieän caùc nhieäm vuï chính trò, kinh teá, xaõ hoäi cuûa thò traán moät caùch tích cöïc vaø hieäu quaû, xöùng ñaùng vôùi danh hieäu Ñaûng boä trong saïch vöõng maïnh tieâu bieåu. Vôùi tieàm naêng saün coù, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng boä, thò traán Quaân Chu ñaõ coù nhieàu ñoåi thay theo höôùng hieän ñaïi cuûa moät ñoâ thò mieàn nuùi giaøu baûn saéc vaên hoùa 6
vaø tieàm naêng kinh teá, nhaát laø trong phaùt trieån caây cheø. Cheø Trung du (troàng baèng haït), Baùt Tieân, Phuùc Vaân Tieân, Hoa Nhaät Kim, Kim Tuyeân (troàng baèng caønh)… laø caùc saûn vaät noåi tieáng cuûa thò traán Quaân Chu. Quaù trình hình thaønh, phaùt trieån cuûa thò traán Quaân Chu gaén lieàn vôùi söï hình thaønh, phaùt trieån cuûa caùc ñôn vò quoác doanh nhö noâng tröôøng Baéc Sôn, noâng tröôøng Quaân Chu, Xí nghieäp cheø Quaân Chu… Thöïc hieän Chæ thò soá 15-CT/TW ngaøy 28/8/2002 cuûa Ban Bí thö Trung öông Ñaûng (khoaù IX) veà “Taêng cöôøng naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu, bieân soaïn lòch söû Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam”, Chæ thò soá 17-CT/TU ngaøy 31/12/2002 cuûa Ban Thöôøng vuï Tænh uûy veà “Taêng cöôøng vaø naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu, bieân soaïn lòch söû Ñaûng boä caùc caáp, lòch söû caùc ngaønh trong tænh” nhaèm ghi laïi chaëng ñöôøng phaùt trieån cuûa thò traán, theå hieän taám loøng tri aân saâu saéc cuûa theá heä treû ñoái vôùi caùc baäc tieàn boái ñaõ lao ñoäng, coâng taùc ñeå xaây döïng queâ höông, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä thò traán Quaân Chu khoùa V (nhieäm kyø 2010 - 2015) quyeát ñònh toå chöùc söu taàm tö lieäu, nghieân cöùu, bieân soaïn cuoán Lòch söû Ñaûng boä thò traán Quaân Chu (1966 - 2012). 7
Trong quaù trình bieân soaïn, Ñaûng uûy traân troïng caûm ôn söï chæ ñaïo chaët cheõ cuûa Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy Ñaïi Töø, Ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy, nhöõng yù kieán ñoùng goùp quyù baùu cuûa caùc ñoàng chí caùn boä chuû choát qua caùc thôøi kyø cuøng söï nghieân cöùu, bieân soaïn coâng phu cuûa Coâng ty coå phaàn Saùch vaø truyeàn thoâng Vaên hoùa Vieät. Noäi dung cuoán saùch ñöôïc bieân soaïn khaùch quan vaø khoa hoïc theo doøng chaûy lòch söû cuûa tænh Thaùi Nguyeân, huyeän Ñaïi Töø, caùc daáu moác thaønh laäp, phaùt trieån noâng tröôøng Baéc Sôn, noâng tröôøng Quaân Chu, ñaëc bieät laø thôøi ñieåm thaønh laäp thò traán Quaân Chu vaø Ñaûng boä thò traán. Tuy nhieân, do taøi lieäu löu tröõ vaø caùc nhaân chöùng lòch söû khoâng coøn nhieàu neân cuoán saùch khoâng traùnh khoûi thieáu soùt. Ban Chaáp haønh Ñaûng boä thò traán Quaân Chu raát mong nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc ñoàng chí caùn boä, ñaûng vieân, nhaân daân trong vaø ngoaøi thò traán ñeå cuoán saùch ngaøy caøng hoaøn thieän hôn. T/M BCH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU Bí thö TRÖÔNG VAÊN AÙNH 8
Phaàn I QUEÂ HÖÔNG, CON NGÖÔØI VAØ LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN TRÖÔÙC KHI THAØNH LAÄP ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU (1966 - 1992) 9
10
Chöông I QUEÂ HÖÔNG, CON NGÖÔØI VAØ TRUYEÀN THOÁNG LÒCH SÖÛ, VAÊN HOÙA Töø Haø Noäi theo Quoác loä 3, ñeán ngaõ tö thò traán Ba Haøng (huyeän Phoå Yeân) reõ vaøo tænh loä 261 khoaûng 20km thì tôùi thò traán Quaân Chu - moät trong 31 ñôn vò haønh chính cuûa huyeän Ñaïi Töø, tænh Thaùi Nguyeân (naêm 2012). Thò traán Quaân Chu caùch trung taâm huyeän 21km veà phía nam, giaùp 2 xaõ Phuùc Taân vaø Phuùc Thuaän (huyeän Phoå Yeân) ôû phía ñoâng, giaùp 2 xaõ Quaân Chu vaø Caùt Neâ (huyeän Ñaïi Töø) ôû phía taây, giaùp 2 xaõ Quaân Chu (huyeän Ñaïi Töø) vaø Phuùc Thuaän (huyeän Phoå Yeân) ôû phía nam, giaùp xaõ Caùt Neâ (huyeän Ñaïi Töø) ôû phía baéc. Do moái lieân heä maät thieát vaø coù nhieàu ñaëc thuø trong lòch söû neân hieän nay moät phaàn ñòa giôùi cuûa xaõ Quaân Chu vaãn naèm xen giöõa caùc xoùm Nhaø maùy, xoùm 4, xoùm Cô khí Coâng trình, xoùm 9, xoùm 2 vaø xoùm Khe Cua 2 cuûa thò traán Quaân Chu. Ñòa baøn thò traán coù tænh loä 261 chaïy qua caùc xoùm Nhaø maùy, xoùm 4, xoùm Coâng trình, xoùm 9 vaø xoùm 11
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU 3. Tröôùc ñaây, tænh loä naøy laø ñöôøng 38 do thöïc daân Phaùp xaây döïng ñeå phuïc vuï muïc ñích quaân söï. Töø khi coù noâng tröôøng Baéc Sôn (naêm 1957), sau ñoù laø noâng tröôøng cheø Quaân Chu (ngaøy 26/4/1966), ñöôøng moøn noäi vuøng vaø caùc tuyeán ñöôøng lieân xaõ töøng böôùc ñöôïc quan taâm caûi taïo. Hieän nay, tuyeán ñöôøng lieân xaõ ñang thi coâng traûi nhöïa daøi 5km töø xoùm Thaäm Thình (xaõ Caùt Neâ) qua xoùm 2, xoùm 6, xoùm Khe Cua 1 xuoáng xoùm 8A, 8B vaø moät ñöôøng nhaùnh daøi 2km chaïy töø xoùm 2 ra xoùm 3 ñeàu noái vôùi tænh loä 261. Moät soá tuyeán ñöôøng lieân xoùm ñaõ phaàn naøo ñöôïc beâ toâng hoùa. Veà cô baûn, heä thoáng giao thoâng treân ñòa baøn töông ñoái thuaän lôïi cho ñi laïi vaø trao ñoåi buoân baùn, song chaát löôïng chöa ñaùp öùng yeâu caàu. Ñòa hình thieân taïo cuûa thò traán bò chia caét bôûi daõy nuùi Khuoân Gaø, suoái Ñeàn (suoái Quaân Chu) vaø caùc khe suoái, khe laïch nhoû. Nuùi Khuoân Gaø chaïy doïc theo ñòa baøn töø xoùm 2, qua xoùm Khe Cua 2, thaáp daàn veà phía ñoâng nam vaø keát thuùc ôû xoùm 8B. Naèm ôû phía baéc vaø ñoâng nam laø daõy nuùi Thaèn Laèn; phía taây vaø taây nam laø daõy Tam Ñaûo söøng söõng vôùi ngoïn cao nhaát gaàn 1.600m - ranh giôùi töï nhieân giöõa huyeän Ñaïi Töø vaø caùc huyeän cuûa tænh Vónh Phuùc, ñoàng thôøi 12
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Quaân Chu (1966 - 2012) cuõng laø nôi khôûi nguoàn cuûa haàu heát caùc heä thuûy löu nhoû chaûy veà thò traán Quaân Chu. Ñòa hình chuû yeáu laø ñoài nuùi doác, laïi coù löôïng möa khaù lôùn ñaõ taïo neân nhieàu khe laïch, soâng suoái nhoû treân ñòa baøn thò traán. Höôùng chaûy cuûa soâng suoái, khe laïch chuû yeáu döïa theo ñòa hình cuûa ñoài nuùi. Töø daõy nuùi Tam Ñaûo, suoái Ñeàn chaûy vaøo ñòa phaän xoùm 9, voøng theo chaân nuùi Khuoân Gaø xuoâi xuoáng xoùm 8B, chaûy sang xoùm Taân AÁp (xaõ Phuùc Thuaän). Suoái Ñoâi chaûy qua xoùm Nhaø Maùy roài gaëp suoái Ñeàn taïi xoùm 8B. Suoái Lieáng chaûy qua xoùm 5 xuoáng caàu Lieáng (xoùm Nhaø Maùy) roài hôïp löu vôùi suoái Ñeàn taïi xoùm Taân AÁp (xaõ Phuùc Thuaän) taïo thaønh suoái Caùi. Ñòa baøn thò traán coù chung suoái Ba Goø vôùi xaõ Caùt Neâ ôû phía taây baéc, phaùt nguoàn töø nuùi Tam Ñaûo, chaûy xuyeân qua xoùm 3, xoùm 10 tröôùc khi xuoáng haï löu ôû xoùm Taân Laäp (xaõ Caùt Neâ). Rìa ñoâng baéc cuûa thò traán coøn coù suoái Soâng Ñaát chaûy töø xoùm 6 qua xoùm Khe Cua 1 roài ñoå xuoáng xaõ Phuùc Thuaän. Maät ñoä soâng suoái, khe laïch töông ñoái nhieàu song phaân boá khoâng ñoàng ñeàu treân ñòa baøn thò traán. Ngoaøi ra, thò traán coøn coù moät soá hoà, ñaäp nhoû nhö hoà ôû xoùm 3 roäng 5ha, hoà ôû xoùm 5 roäng 6ha. Caùc khe suoái, laïch, ñaàm, hoà laø nguoàn cung caáp nöôùc 13
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU töôùi cho sinh hoaït vaø saûn xuaát. Doïc caùc khe suoái vaø baõi boài doøng chaûy coøn coù ñaù, caùt, soûi laø nguoàn taøi nguyeân khoaùng saûn cung caáp nguyeân lieäu phuïc vuï vieäc xaây döïng taïi choã. Cuøng vôùi 10 xaõ khaùc cuûa huyeän Ñaïi Töø, thò traán Quaân Chu thuoäc vuøng ñeäm vöôøn quoác gia Tam Ñaûo. Tröôùc ñaây, nuùi röøng khoâng chæ cung caáp cho nhaân daân goã ñeå döïng nhaø cöûa, cuûi ñeå ñun naáu, rau cuû quaû ñeå aên… maø coøn laø ñòa baøn quan troïng ñeå caùc löïc löôïng caùch maïng hoaït ñoäng an toaøn. Hieän nay, vuøng ñeäm vöôøn quoác gia Tam Ñaûo coù taùc duïng lôùn trong vieäc ngaên chaën söï xaâm haïi tôùi khu vöïc röøng ñaëc duïng. Thoå nhöôõng nôi ñaây chòu taùc ñoäng cuûa nhöõng daõy nuùi ñöôïc kieán taïo töø laâu ñôøi. Chieám dieän tích lôùn nhaát vaø phaân boá roäng raõi ôû caùc xoùm laø ñaát ñoû vaøng hình thaønh treân phieán thaïch seùt. Ñaát ñoû vaøng (ñaõ bieán ñoåi tính chaát do troàng luùa) coù maët ôû haàu khaép caùc thung luõng, thích hôïp troàng luùa vaø moät soá caây troàng ngaén ngaøy. Ñaát doác tuï (hình thaønh treân neàn ñaù meï gabro) laø saûn phaåm cuûa quaù trình röûa troâi vaø laéng ñoïng caùc loaïi ñaát ôû nhöõng söôøn nuùi thoaûi hoaëc khe doác neân thöôøng coù ñoä phì 14
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Quaân Chu (1966 - 2012) khaùc nhau, phaân taùn treân khaép ñòa baøn. Ngoaøi ra, moät phaàn dieän tích treân ñòa baøn laø ñaát coù thaønh phaàn cô giôùi töø ñaát thòt trung bình ñeán ñaát thòt naëng, caáu truùc daïng cuïc, ngaäp nöôùc laâu ngaøy daãn ñeán hieän töôïng glaây hoùa maïnh. Hieän nay, haàu heát dieän tích ñaát ôû caùc khu vöïc baèng phaúng ñaõ ñöôïc söû duïng vaøo saûn xuaát noâng nghieäp. Tuy nhieân, treân ñòa baøn vaãn coøn moät phaàn dieän tích ñaát baïc maøu, phaân boá ôû haàu khaép caùc xoùm. Ñeán naêm 2012, toång dieän tích töï nhieân cuûa thò traán coù 1.181,2ha, trong ñoù ñaát noâng - laâm nghieäp laø 1.083,21ha (chieám 91,7%), ñaát phi noâng nghieäp laø 75,69ha (chieám 6,4%), ñaát chöa söû duïng laø 22,3ha (chieám 1,9%). Thò traán Quaân Chu coù löôïng möa haøng naêm lôùn, trung bình töø 1.800 - 2.000mm, thuaän lôïi cho phaùt trieån saûn xuaát noâng - laâm nghieäp. Song löôïng möa phaân boá khoâng ñeàu giöõa caùc thaùng vaø coù söï cheânh leäch lôùn giöõa muøa möa vaø muøa khoâ. Muøa möa thöôøng dieãn ra töø thaùng 4 ñeán thaùng 10, thôøi tieát noùng aåm vaø möa nhieàu; muøa khoâ keùo daøi töø thaùng 11 naêm tröôùc ñeán thaùng 3 naêm sau vôùi ñaëc ñieåm laø hanh khoâ vaø coù nhöõng ñôït reùt ñaäm, reùt haïi. Do möa nhieàu neân khí haäu thöôøng aåm öôùt, ñoä aåm trung bình 15
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU töø 70 - 80%, nhieät ñoä trung bình haøng naêm dao ñoäng töø 22 - 270C. Caùc daõy nuùi aùn ngöõ ôû rìa phía ñoâng baéc vaø taây baéc giuùp chaén gioù taây noùng böùc vaø gioù muøa ñoâng baéc khoâ laïnh. Nhöõng ñaëc tröng veà ñòa hình, thoå nhöôõng, khí haäu cuûa thò traán cô baûn thích hôïp vôùi ñaëc tính sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caây cheø töø sôùm, taïo neân ñaëc saûn cheø thôm ngon vaø ñaäm chaát töï nhieân. Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån thò traán Quaân Chu gaén lieàn vôùi quaù trình ñònh cö cuûa nhaân daân caùc daân toäc treân ñòa baøn trong caùc thôøi kyø lòch söû. Vôùi söùc ngöôøi beàn bæ vaø nhöõng noâng cuï thoâ sô laø chuû yeáu, baø con ñaõ khoâng ngöøng khai hoang töøng vaït ñaát ven trieàn nuùi ñeå laøm ñieåm cö truù vaø canh taùc noâng nghieäp. Tieàm naêng phaùt trieån caùc vuøng chuyeân canh cheø phaàn lôùn ñöôïc phaùt huy sau caùc chieán dòch khai hoang “Trung Duõng”, “Baéc Sôn quaät khôûi”, “Thoáng nhaát thaéng lôïi”…, nhöõng vuøng röøng giaø ñaõ trôû thaønh nöông ñoài. Ñòa baøn canh taùc, cö truù cuûa nhaân daân thò traán Quaân Chu töø ñoù cuõng ñöôïc môû roäng nhö ngaøy nay. Ñôn vò haønh chính thò traán Quaân Chu tuy xuaát hieän muoän nhöng quaù trình tuï cö, daân sinh treân vuøng ñaát naøy ñaõ dieãn ra töø laâu. Tìm veà coäi nguoàn 16
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Quaân Chu (1966 - 2012) lòch söû, ñòa baøn Quaân Chu thuoäc boä Vuõ Ñònh döôùi thôøi Huøng Vöông, sau ñoù naèm trong ñòa giôùi cuûa huyeän An Ñònh (huyeän Phoå Yeân ngaøy nay) döôùi thôøi thuoäc Minh. Thôøi Leâ sô, Quaân Chu thuoäc phuû Phuù Bình, thöøa tuyeân Ninh Soùc, sau ñoù thuoäc traán Thaùi Nguyeân (naêm 1533). Sau caûi caùch haønh chính cuûa vua Minh Meänh (naêm 1831), ñòa baøn Quaân Chu thuoäc laøng Caùt Neâ, toång Thöôïng Keát, huyeän Phoå Yeân. Ñaàu theá kyû XX, laøng Caùt Neâ ñöôïc chuyeån sang huyeän Ñaïi Töø vaø chia thaønh 2 laøng laø Caùt Neâ, Quaân Chu, thuoäc toång Kyù Phuù. Töø sau Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945 ñeán tröôùc naêm 1954, caùc xoùm thuoäc ñòa baøn thò traán hieän nay thuoäc ñòa giôùi moät soá xaõ trong huyeän Ñaïi Töø: Xoùm 1, xoùm 7 thuoäc xoùm Taân AÁp (xaõ Phuùc Thuaän); caùc xoùm coøn laïi ñeàu thuoäc ñòa phaän xaõ Quaân Chu, trong ñoù, xoùm 2, nöûa coøn laïi cuûa xoùm 3, xoùm 9 vaø xoùm Cô khí Coâng trình thuoäc xoùm Ñeàn; xoùm 4 thuoäc xoùm Doác Vuï; moät nöûa xoùm Nhaø maùy thuoäc xoùm Vuï Taây, phaàn coøn laïi thuoäc xoùm Caây Hoàng. Coù theå thaáy, phaàn lôùn dieän tích cuûa thò traán tröôùc ñaây naèm trong xaõ Quaân Chu, do ñoù quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa thò traán coù moái lieân heä maät thieát vôùi ñòa baøn xaõ Quaân Chu. 17
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU Naêm 1957, theo chuû tröông cuûa Ñaûng, moät soá ñôn vò quaân ñoäi ñöôïc ñieàu ñoäng ñi xaây döïng noâng tröôøng treân caùc khu vöïc thuoäc vuøng nuùi phía baéc cuûa Toå quoác. Treân ñòa baøn cuûa 2 huyeän Ñaïi Töø vaø Phoå Yeân, noâng tröôøng quaân ñoäi Baéc Sôn ñöôïc thaønh laäp. Sau moät thôøi gian hoaït ñoäng, do yeâu caàu chuyeân moân hoùa trong saûn xuaát, theo Quyeát ñònh 119/QÑ-TC cuûa Boä Noâng tröôøng, ngaøy 26/4/1966, noâng tröôøng ñöôïc chia taùch thaønh 2 boä phaän: Noâng tröôøng Baéc Sôn vaø noâng tröôøng cheø Quaân Chu. Cuõng trong naêm 1966, Ñaûng boä noâng tröôøng Quaân Chu (tröïc thuoäc Ñaûng boä tænh Baéc Thaùi)(1) ra ñôøi tröïc tieáp laõnh ñaïo, chæ ñaïo moïi hoaït ñoäng treân noâng tröôøng Cheø Quaân Chu. Boä maùy chính quyeàn cuûa thò traán noâng tröôøng Quaân Chu ñöôïc thaønh laäp, song chæ coù chöùc naêng phuïc vuï noâng tröôøng, chöa hoaït ñoäng theo chöùc naêng cuûa boä maùy chính quyeàn caáp thöù 4. Naêm 1978, Ñaûng boä noâng tröôøng Cheø Quaân Chu tröïc thuoäc Ñaûng boä huyeän Ñaïi Töø. Ñeán thaùng Ngaøy 21/4/1965, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi ra Nghò quyeát saùp (1) nhaäp 2 tænh Thaùi Nguyeân vaø Baéc Kaïn thaønh tænh Baéc Thaùi. Theo Nghò quyeát ngaøy 6/11/1996 cuûa Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, töø ngaøy 1/1/1997, tænh Baéc Thaùi chính thöùc taùch ra thaønh 2 tænh Thaùi Nguyeân vaø Baéc Kaïn. 18
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Quaân Chu (1966 - 2012) 12/1980, noâng tröôøng cheø Quaân Chu chuyeån sang Lieân hieäp caùc xí nghieäp cheø Vieät Nam. Ngaøy 18/4/1981, theo Quyeát ñònh 288/CNTP-TCQL cuûa Boä Coâng nghieäp thöïc phaåm, Xí nghieäp Coâng noâng nghieäp cheø Quaân Chu thaønh laäp treân cô sôû saùp nhaäp noâng tröôøng vaø nhaø maùy cheø Quaân Chu, trong ñoù noâng tröôøng chuû yeáu ñaûm nhaän khaâu troàng, chaêm soùc vaø thu haùi cheø, sau ñoù chuyeån veà nhaø maùy ñeå cheá bieán. Naêm 1986, Xí nghieäp Coâng noâng nghieäp cheø Quaân Chu ñoåi teân thaønh Xí nghieäp Noâng coâng nghieäp cheø Quaân Chu. Qua thöïc tieãn laõnh ñaïo, chæ ñaïo phaùt trieån saûn xuaát, Ñaûng boä xí nghieäp ngaøy caøng tröôûng thaønh vaø lôùn maïnh. Naêm 1992, do yeâu caàu môùi trong vieäc laõnh ñaïo, chæ ñaïo caùc nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá, vaên hoùa - xaõ hoäi treân ñòa baøn, Huyeän uûy Ñaïi Töø ñaõ thoáng nhaát vôùi Lieân hieäp caùc xí nghieäp cheø Vieät Nam vaø ra quyeát ñònh veà vieäc taùch Ñaûng boä Xí nghieäp Noâng coâng nghieäp cheø Quaân Chu thaønh 2 Ñaûng boä: Ñaûng boä Xí nghieäp doanh nghieäp cheø Quaân Chu vaø Ñaûng boä thò traán Quaân Chu. Boä maùy chính quyeàn thò traán Quaân Chu tieáp tuïc hoaït ñoäng theo chöùc naêng cuûa chính quyeàn caáp thöù 4. Ñeán naêm 2011, theo Nghò quyeát soá 05/NQ-CP (ngaøy 13/1/2011) cuûa Chính phuû, teân goïi vaø ñòa giôùi haønh chính cuûa thò 19
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN QUAÂN CHU traán Quaân Chu ñöôïc hôïp thöùc hoùa treân vaên baûn phaùp lyù. Saûn xuaát caây coâng nghieäp laø hoaït ñoäng kinh teá chính cuûa thò traán. Vôùi ñaëc tröng cuûa moät ñòa baøn mieàn nuùi, tính chaát thoå nhöôõng vaø khí haäu cuûa thò traán phuø hôïp vôùi söï sinh tröôûng cuûa caây cheø. Töø xöa, cheø ñöôïc ñoàng baøo daân toäc troàng töï phaùt raûi raùc treân caùc khu ñoài cao, chuû yeáu laø loaïi cheø ñòa phöông. Tuy saûn löôïng chöa cao nhö caây cheø hieän nay nhöng caùc loaïi cheø ñòa phöông coù höông vò töông ñoái ngon vaø khoâng gioáng vôùi cheø caùc vuøng khaùc. Traûi qua quaù trình tìm toøi, thöû nghieäm, töø giöõa nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû XX, caây cheø ñaõ ñöôïc ñöa vaøo troàng ñaïi traø theo quy hoaïch vuøng chuyeân canh treân ñòa baøn thò traán. Caùc gioáng cheø môùi phuø hôïp vôùi thoå nhöôõng vaø cho naêng suaát cao ñöôïc ñöa vaøo troàng treân dieän roäng. Töø ñaây, noâng tröôøng cheø vaø caùc saûn phaåm töø cheø trôû thaønh moät trong nhöõng neùt noåi baät cuûa vuøng ñaát thò traán Quaân Chu. Caùn boä, coâng nhaân vieân coi troïng vieäc chaêm soùc cheø theo muøa sinh tröôûng vaø thôøi ñieåm thu haùi. Haùi buùp cheø phaûi ñuùng quy caùch “moät toâm hai laù” thì môùi laáy ñöôïc phaàn ngon nhaát, taïo ñieàu kieän cho löùa sau phaùt trieån nhanh, nhieàu buùp hôn. Sau khi thu 20
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Quaân Chu (1966 - 2012) haùi, buùp cheø töôi ñöôïc ñeå trong boùng raâm khoaûng 3 tieáng ñoàng hoà roài ñem cheá bieán thì cheø môùi coù höông vò thôm ngon nhaát. Buùp cheø haùi veà ñöôïc cheá bieán ngay trong ngaøy theo ñuùng quy trình kyõ thuaät truyeàn thoáng: sao, voø cheø lieân tuïc (goïi laø sao suoát). Giöõ nhieät ñoä phuø hôïp trong quaù trình sao laø moät bí quyeát ñeå cheø ñaït ñöôïc söï thôm ngon. Sau khi sao xong, cheø ñöôïc saøng saûy ñeå phaân loaïi thaønh cheø caùm, cheø ban, cheø buùp… Sao cheø baèng chaûo gang vaø cuûi laø caùch giuùp saûn phaåm cheø ngon nhaát, song naêng suaát cheá bieán thaáp. Ngaøy nay, vieäc sao, voø cheø ñaõ coù maùy moùc hieän ñaïi, thôøi gian cheá bieán vì theá ñöôïc ruùt ngaén. Cheá bieán cheø laø moät khaâu quan troïng trong coâng nghieäp saûn xuaát cheø ôû thò traán Quaân Chu. Cheø Quaân Chu coù caùnh saên nhoû vaø cong nhö moùc caâu, thôm ngon töï nhieân, chaùt dòu, maøu nöôùc xanh trong vaø vò ngoït haäu. Ñeå vaøi caùnh cheø trong loøng baøn tay haø hôi vaøo ñaõ thaáy muøi thôm ngaùt, ñöa leân mieäng nhai thöû maø caûm nhaän ñöôïc vò chaùt tan daàn nôi ñaàu löôõi, ñoïng laïi laø vò ngoït ñaäm ñaø ñaëc tröng neân cheø thò traán Quaân Chu ñöôïc xuaát khaåu sang moät soá nöôùc treân theá giôùi. Vieäc buoân baùn, trao ñoåi haøng hoùa treân ñòa baøn tröôùc ñaây coù moái lieân heä vôùi caùc phieân hoïp cuûa chôï 21