Ebook Lịch sử Đảng bộ xã Vinh Sơn (1999 - 2019): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung cuốn sách "Lịch sử Đảng bộ xã Vinh Sơn (1999 - 2019)" phản ánh quá trình xây dựng và trưởng thành của Đảng bộ xã Vinh Sơn sau 20 năm thành lập; là tài liệu để Đảng bộ nghiên cứu, rút kinh nghiệm, vận dụng vào công tác xây dựng tổ chức Đảng, quản lý, giáo dục và rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên ngày càng trưởng thành, lãnh đạo nhân dân thực hiện thắng lợi mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 1 cuốn sách dưới đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Lịch sử Đảng bộ xã Vinh Sơn (1999 - 2019): Phần 1

LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ XAÕ VINH SÔN (1999 - 2019)
ÑAÛNG BOÄ THAØNH PHOÁ SOÂNG COÂNG BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ xaõ vinh sôn LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ XAÕ VINH SÔN (1999 - 2019) nhaø XUAÁT BAÛN LAO ÑOÄNG NAÊM 2019
LÔØI GIÔÙI THIEÄU Vinh Sôn chính thöùc ñöôïc thaønh laäp naêm 1999, song vuøng ñaát, con ngöôøi nôi ñaây ñaõ coù truyeàn thoáng lòch söû laâu ñôøi, gaén boù maät thieát vôùi caùc xaõ Baù Xuyeân, Caûi Ñan. Qua 20 naêm xaây döïng vaø tröôûng thaønh, döôùi söï laõnh ñaïo ñuùng ñaén, saùng taïo cuûa Ñaûng boä, queâ höông Vinh Sôn ngaøy caøng giaøu ñeïp. Kinh teá cuûa ñòa phöông chuyeån dòch ñuùng höôùng, khoâng coøn hoä ñoùi, hoä ngheøo giaûm. Nhaän thöùc saâu saéc vieäc giaùo duïc truyeàn thoáng lòch söû queâ höông cho nhaân daân, thöïc hieän Chæ thò soá 20-CT/TW ngaøy 18/1/2018 cuûa Ban Bí thö Trung öông Ñaûng “veà tieáp tuïc taêng cöôøng, naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu, bieân soaïn, tuyeân truyeàn, giaùo duïc lòch söû Ñaûng” vaø Ñeà aùn soá 04-ÑA/TU ngaøy 10/10/2016 cuûa Ban Thöôøng vuï Tænh uûy Thaùi Nguyeân veà “Taêng cöôøng coâng taùc nghieân cöùu, bieân soaïn; tuyeân truyeàn, giaùo duïc lòch söû truyeàn thoáng caùch maïng, lòch söû Ñaûng boä ñòa phöông cho caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân tænh Thaùi Nguyeân giai ñoaïn 2016 - 2020”, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn nhieäm kyø 2015 - 2020 toå chöùc söu taàm, nghieân cöùu, bieân soaïn, xuaát baûn cuoán “Lòch söû Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn (1999 - 2019)”. Boá cuïc cuoán saùch goàm Lôøi giôùi thieäu, 2 chöông noäi dung vaø caùc phaàn Keát luaän, Phuï luïc, AÛnh minh hoïa. Noäi dung cuoán saùch phaûn aùnh quaù trình xaây döïng vaø tröôûng 5
thaønh cuûa Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn cuøng nhöõng thaønh töïu vaø nhöõng ñoùng goùp quan troïng cuûa caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong xaõ vaøo söï nghieäp baûo veä queâ höông, ñaát nöôùc treân töøng chaëng ñöôøng lòch söû. Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc, nhöõng maët coøn haïn cheá sau 20 naêm thaønh laäp laø baøi hoïc kinh nghieäm ñeå Ñaûng boä vaø nhaân daân Vinh Sôn tieáp tuïc phaán ñaáu trong nhöõng naêm tieáp theo. Vôùi caùc noäi dung vaø yù nghóa ñoù, cuoán saùch laø moät trong nhöõng taøi lieäu ñeå Ñaûng boä nghieân cöùu, ruùt kinh nghieäm, vaän duïng vaøo coâng taùc xaây döïng toå chöùc Ñaûng, quaûn lyù giaùo duïc vaø reøn luyeän ñoäi nguõ caùn boä, ñaûng vieân ngaøy caøng tröôûng thaønh, laõnh ñaïo nhaân daân thöïc hieän thaéng lôïi moïi chuû tröông, ñöôøng loái cuûa Ñaûng, chính saùch, phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc trong giai ñoaïn caùch maïng hieän nay. Trong quaù trình söu taàm, nghieân cöùu vaø bieân soaïn, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ luoân nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ nhieät tình cuûa caùc ñoàng chí caùn boä laõnh ñaïo chuû choát xaõ qua caùc thôøi kyø, caùc ban, ngaønh, ñoaøn theå cuøng ñoâng ñaûo caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong xaõ, söï quan taâm, chæ ñaïo chaët cheõ cuûa Ban Thöôøng vuï Thaønh uûy, tröïc tieáp laø Ban Tuyeân giaùo Thaønh uûy Soâng Coâng, söï phoái hôïp bieân soaïn cuûa Coâng ty Coå phaàn Saùch vaø Truyeàn thoâng Vaên hoùa Vieät. Maëc duø coù nhieàu coá gaéng trong quaù trình bieân soaïn nhöng do nguoàn tö lieäu thaønh vaên bò thaát laïc, nhaân chöùng lòch söû khoâng coøn nhieàu neân cuoán saùch khoù traùnh 6
khoûi nhöõng haïn cheá, thieáu soùt. Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn raát mong nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa ñoäc giaû ñeå khi taùi baûn cuoán saùch ñöôïc hoaøn thieän hôn. Nhaân dòp kyû nieäm 20 naêm thaønh laäp xaõ Vinh Sôn (1999 - 2019), Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ xin traân troïng giôùi thieäu cuoán saùch tôùi caùn boä, ñaûng vieân, nhaân daân trong vaø ngoaøi xaõ. T/M BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ BÍ THÖ Ñaøo Vaên Theùp 7
8
Môû ñaàu QUEÂ HÖÔNG, CON NGÖÔØI VAØ TRUYEÀN THOÁNG I. Queâ höông Xaõ Vinh Sôn naèm ôû phía Taây thaønh phoá Soâng Coâng, caùch trung taâm thaønh phoá 4km. Veà ñòa giôùi haønh chính cuûa xaõ, phía ñoâng giaùp vôùi soâng Coâng, laø ranh giôùi töï nhieân vôùi caùc phöôøng: Löông Chaâu, Moû Cheø, Thaéng Lôïi, phía taây giaùp xaõ Phuùc Thuaän (thò xaõ Phoå Yeân); phía nam giaùp xaõ Minh Ñöùc (thò xaõ Phoå Yeân); phía baéc giaùp xaõ Bình Sôn (thaønh phoá Soâng Coâng). Naêm 2019, toång dieän tích töï nhieân laø 828ha, trong ñoù ñaát noâng nghieäp laø 359,51ha, ñaát laâm nghieäp laø 344,80ha, coøn laïi laø caùc loaïi ñaát khaùc. Ñòa hình cuûa xaõ chuû yeáu laø goø ñoài vaø nuùi. Phía taây coù nhieàu nuùi, daûi ñoài cao, trong ñoù nuùi Ao ñöôïc coi laø ñieåm nhoâ cao nhaát cuûa thaønh phoá Soâng Coâng ngaøy nay. Ñaát ñai chia theo ñaëc ñieåm rieâng. ÔÛ khu vöïc ñoài, nuùi thaáp chuû yeáu laø ñaát feralit maøu naâu vaøng thích hôïp cho vieäc troàng caùc caây coâng nghieäp (caây cheø) vaø caây aên quaû (böôûi, oåi, nhaõn...). Ven theo soâng Coâng laø nhöõng caùnh ñoàng töông ñoái baèng phaúng, coù taàng ñaát phuø sa daøy, ñoä muøn cao, thích hôïp vôùi thaâm canh caây luùa nöôùc vaø troàng caây hoa maøu ngaén ngaøy, caây löông thöïc nhö ngoâ, khoai, saén. 9
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ VINH SÔN Xaõ Vinh Sôn naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa, vôùi 2 muøa roõ reät: Muøa noùng baét ñaàu töø thaùng 4 ñeán thaùng 10, thöôøng coù gioù muøa ñoâng nam hoaït ñoäng, do aûnh höôûng cuûa caùc khoái khoâng khí aåm töø bieån thoåi vaøo ñaát lieàn neân gaây ra nhöõng traän möa lôùn. Muøa laïnh baét ñaàu töø thaùng 11 ñeán thaùng 3 naêm sau, thöôøng coù gioù muøa ñoâng baéc traøn xuoáng, tieát trôøi hanh khoâ. Nhieät ñoä trung bình naêm töø 22 ñeán 230C, nhieät ñoä cao nhaát laø 380C, nhieät ñoä thaáp nhaát 100C. Löôïng möa trung bình töø 2.000 ñeán 2.500 mm/naêm (cao nhaát vaøo thaùng 8 vaø thaáp nhaát vaøo thaùng 1). Ñoä aåm trung bình khoaûng 80%. Soâng Coâng1 chaûy doïc theo phía ñoâng ñòa baøn xaõ laø nguoàn cung caáp nöôùc saûn xuaát vaø sinh hoaït cho nhaân daân Vinh Sôn; ñoàng thôøi mang laïi nguoàn lôïi veà kinh teá nhö khai thaùc vaät lieäu xaây döïng. Tuy nhieân, haèng naêm veà muøa möa luõ, nöôùc soâng Coâng daâng cao gaây ra caùc traän luõ luït laøm thieät haïi cho saûn xuaát noâng nghieäp. Naêm 1973, hoà Nuùi Coác ñöôïc khôûi coâng xaây döïng, khi hoaøn thaønh vaø ñöa vaøo söû duïng, löu löôïng doøng chaûy cuûa soâng Coâng ñöôïc ñieàu tieát, taïo thuaän lôïi hôn cho saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa nhaân daân. Beân caïnh doøng soâng Coâng, xaõ coøn coù 1 con suoái chaûy qua. Suoái naøy baét nguoàn töø xaõ Bình Sôn chaûy qua ñòa baøn xaõ Vinh Sôn roài ñoå ra soâng Coâng. Ñoaïn chaûy qua xaõ 1. Soâng Coâng baét nguoàn töø nuùi Ba Laù (huyeän Ñònh Hoùa) chaûy qua huyeän Ñaïi Töø, qua thaønh phoá Soâng Coâng veà thò xaõ Phoå Yeân roài nhaäp vaøo soâng Caàu ôû thoân Phuø Loâi, xaõ Thuaän Thaønh (thò xaõ Phoå Yeân). 10
Lòch söû Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn (1999 - 2019) daøi 5km laø nguoàn nöôùc phuïc vuï cho saûn xuaát noâng - laâm nghieäp1. Ngoaøi ra, treân ñòa baøn xaõ coøn coù 2 hoà (Nuùc Naùc, Coå Raén) vaø 4 ñaäp (Khe Me, Khe Gieáng, Khe Lim, Khe Treân) cung caáp nguoàn nöôùc cho saûn xuaát, chaên nuoâi vaø ñôøi soáng sinh hoaït cuûa nhaân daân. Ngoaøi ra, treân ñòa baøn xaõ coøn coù soâng Con chaûy qua. Soâng Con baét nguoàn töø Ñaïi Töø chaûy qua caùc xaõ Ñaïi Töø, Phuùc Thuaän, Vinh Sôn. Xöa kia, vieäc ñi laïi cuûa ngöôøi daân gaëp nhieàu khoù khaên, nhaát laø vaøo muøa möa. Nhaân daân ñi laïi chuû yeáu treân caùc con ñöôøng moøn, vieäc keát noái vôùi caùc ñòa phöông khaùc trong khu vöïc gaëp nhieàu khoù khaên. Khi caàn ra chôï Moû Cheø ñeå mua baùn hoaëc ra Quoác loä 3 veà xuoâi, leân ngöôïc... ngöôøi daân phaûi loäi soâng hoaëc ñi ñoø. Trong phaïm vi xaõ, vaøo muøa möa, nöôùc soâng daâng cao, vieäc ñi laïi cuõng bò chia caét, ñaëc bieät vieäc qua soâng Coâng laø raát nguy hieåm. Sau khi ñaát nöôùc thoáng nhaát, ñaëc bieät töø naêm 1999, xaõ Vinh Sôn ñöôïc thaønh laäp, ñöôïc söï quan taâm cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, heä thoáng giao thoâng, caàu traøn qua soâng Coâng treân ñòa baøn xaõ töøng böôùc ñöôïc ñaàu tö tu boå, naâng caáp, beâ toâng hoùa taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc ñi laïi, giao thöông, thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Vinh Sôn coù 2.500m ñöôøng giao thoâng lieân xaõ, 7.150m ñöôøng truïc xaõ, 6.150m ñöôøng truïc thoân xoùm, 7.700m ñöôøng ngoõ xoùm; 4.860m ñöôøng truïc chính noäi ñoàng, goùp phaàn ñaùng keå vaøo phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi. 1. Ban Tuyeân giaùo Tænh uûy Thaùi Nguyeân, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2016, tr.1009. 11
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ VINH SÔN Veà taøi nguyeân röøng: Tröôùc kia, röøng treân ñòa baøn xaõ Vinh Sôn ñöôïc bao phuû bôûi caùc thaûm thöïc vaät nhieät ñôùi, nhieàu taàng ñan xen taïo neân nhöõng voøm xanh leân cao xuoáng thaáp theo daïng ñoài nuùi. Trong röøng coù nhieàu loaïi goã quyù: lim, doåi...; ñoäng vaät coù: höôu, nai, khæ, lôïn röøng, gaø loâi... Ngoaøi vai troø phaùt trieån kinh teá, röøng coøn coù taùc duïng baûo veä nguoàn nöôùc ngaàm, choáng xoùi moøn ñaát, haïn cheá thieân tai, taïo caûnh quan vaø ñieàu hoøa khí haäu. Tuy nhieân, tröôùc nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX, do khai thaùc khoâng coù keá hoaïch, dieän tích röøng daàn bò thu heïp. Tröôùc thöïc traïng ñoù, thöïc hieän chöông trình phuû xanh ñaát troáng, ñoài nuùi troïc, baèng bieän phaùp giao ñaát, giao röøng ñeán töøng hoä noâng daân, ñöôïc söï hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc, baèng chöông trình PAM1, coâng taùc troàng vaø baûo veä röøng treân ñòa baøn Vinh Sôn ñöôïc quan taâm. Ngöôøi daân tích cöïc ñaåy maïnh troàng, chaêm soùc vaø baûo veä röøng. Nguoàn lôïi thu ñöôïc töø röøng ngaøy caøng goùp phaàn phaùt trieån kinh teá, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát cho nhaân daân. Nhìn chung, ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi ñeå phaùt trieån saûn xuaát noâng - laâm nghieäp theo höôùng saûn xuaát haøng hoùa. Nhöõng thuaän lôïi ñoù ñaõ vaø ñang ñöôïc Ñaûng boä vaø nhaân daân xaõ Vinh Sôn khai thaùc, söû duïng coù hieäu quaû trong coâng cuoäc ñaåy maïnh hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp, noâng thoân, xaây döïng queâ höông ngaøy caøng giaøu ñeïp, vaên minh. 1. Chöông trình PAM (Progamme Alimentaire Mondial) laø chöông trình troàng röøng coù nguoàn goác cuûa toå chöùc Löông thöïc vaø Noâng nghieäp Lieân hieäp Quoác (PAO). 12
Lòch söû Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn (1999 - 2019) Traûi qua caùc thôøi kyø, cuøng vôùi söï bieán thieân cuûa lòch söû daân toäc, ñòa danh, ñòa giôùi haønh chính cuûa xaõ Vinh Sôn coù söï thay ñoåi. Ñòa baøn Vinh Sôn tröôùc naêm 1945 goàm xoùm Chuøa (xoùm Vinh Quang hay coøn coù teân goïi khaùc laø Thu Quang) thuoäc xaõ Lôïi Xaù, toång Hoaøng Ñaøm, phuû Phoå Yeân1 vaø xoùm Traïi (xoùm Sôn Tía) cuûa xaõ Nieäm Quang, toång Nieäm Quang, huyeän Ñoàng Hyû (Ñoäng Hæ)2. Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945 thaønh coâng, caáp toång bò baõi boû. Taïi thôøi ñieåm naøy, xoùm Sôn Tía thuoäc xaõ Nieäm Quang, huyeän Ñoàng Hyû3; xoùm Vinh Quang thuoäc xaõ Caûi Ñan, huyeän Phoå Yeân, tænh Thaùi Nguyeân. Ñaàu naêm 1946, xaõ Baùch Quang saùp nhaäp vôùi xaõ Baù Xuyeân thaønh xaõ Taân Loäc; ñoàng thôøi, xaõ Lôïi Xaù, xaõ Caûi Ñan saùp nhaäp thaønh xaõ Hoaøng Long. Luùc naøy, vuøng ñaát Vinh Sôn goàm moät phaàn cuûa xaõ Hoaøng Long, huyeän Phoå Yeân vaø moät phaàn thuoäc xaõ Taân Loäc, huyeän Ñoàng Hyû. Sau thaùng 4/1949, xaõ Taân Loäc ñoåi teân thaønh Taân Quang, xoùm Sôn Tía thuoäc xaõ Taân Quang, huyeän Ñoàng Hyû. Thaùng 9/1949, thöïc hieän chæ ñaïo cuûa UÛy ban Khaùng chieán Haønh chính tænh 1. Vuõ Thò Minh Höông, Nguyeãn Vaên Nguyeân, Philippe Papin, Ñòa danh vaø taøi lieäu löu tröõ veà laøng xaõ Baéc Kyø, Nxb. Vaên hoùa - Thoâng tin, Haø Noäi, 1999, tr.802. 2. Vuõ Thò Minh Höông, Nguyeãn Vaên Nguyeân, Philippe Papin, Ñòa danh vaø taøi lieäu löu tröõ veà laøng xaõ Baéc Kyø, Nxb. Vaên hoùa - Thoâng tin, Haø Noäi, 1999, tr.806. 3. Thaùng 7/1945, xaõ Nieäm Quang ñoåi teân thaønh xaõ Baùch Quang. 13
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ VINH SÔN Thaùi Nguyeân, UÛy ban Khaùng chieán Haønh chính huyeän Phoå Yeân toå chöùc saùp nhaäp 2 xaõ Tieán Boä vaø Hoaøng Long cuûa huyeän Phoå Yeân thaønh 1 xaõ, laáy teân laø xaõ Hoàng Tieán1, xoùm Vinh Quang thuoäc xaõ Hoàng Tieán, huyeän Phoå Yeân. Töø cuoái naêm 1953, ñeå chuaån bò cho coâng taùc giaûm toâ, xaõ Taân Quang ñöôïc chia taùch thaønh 2 xaõ Taân Quang vaø Thaønh Coâng. Taïi thôøi ñieåm naøy, xoùm Sôn Tía thuoäc xaõ Thaønh Coâng, huyeän Ñoàng Hyû. Cuõng trong thôøi gian naøy, xaõ Hoàng Tieán ñöôïc chia taùch thaønh 2 xaõ laø Hoàng Tieán vaø Thaéng Lôïi, xoùm Vinh Quang thuoäc xaõ Thaéng Lôïi, huyeän Phoå Yeân. Töø ngaøy 1/1/1975, ñòa baøn Vinh Sôn thuoäc moät phaàn xaõ Caûi Ñan, huyeän Phoå Yeân vaø moät phaàn xaõ Baù Xuyeân, huyeän Ñoàng Hyû2, tænh Baéc Thaùi3. Nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån, Tænh uûy Baéc Thaùi ñeà nghò Trung öông cho thaønh laäp thò xaõ Soâng Coâng. 1. Theo Hoà sô khen thöôûng khaùng chieán choáng Phaùp cuûa caùc ñoàng chí Trònh Quang Ñoâng (Xaõ ñoäi Tröôûng xaõ Hoàng Tieán töø thaùng 9/1949 ñeán thaùng 3/1953), Löu Ñöùc Taåy (Caùn boä Xaõ ñoäi - Chính trò vieân Trung ñoäi du kích taäp trung caùc xaõ Hoaøng Long, Hoàng Tieán), löu taïi caëp 401, soá 3257, Trung taâm Löu tröõ lòch söû, Chi cuïc Löu tröõ - Sôû Noäi vuï tænh Thaùi Nguyeân. 2. Ngaøy 7/4/1967, Boä tröôûng Boä Noäi vuï ñaõ ra Quyeát ñònh soá 136-NV pheâ chuaån vieäc söûa ñoåi teân caùc xaõ cuûa tænh Baéc Thaùi; trong ñoù coù xaõ Thaønh Coâng ñoåi thaønh Baù Xuyeân, xaõ Thaéng Lôïi ñoåi thaønh Caûi Ñan. Tuy nhieân, sau khi coù Quyeát ñònh cuûa Boä Noäi vuï, trong ñieàu kieän vöøa xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi ôû mieàn Baéc vöøa chi vieän söùc ngöôøi, söùc cuûa cho mieàn Nam neân vieäc coâng boá quyeát ñònh ñoåi teân xaõ chöa ñöôïc thöïc hieän. Ñeán ngaøy 1/5/1975, môùi chính thöùc duøng teân Baù Xuyeân, Caûi Ñan. 3. Ngaøy 21/4/1965, UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi khoùa III ban haønh Nghò quyeát soá 103-NQ-TVQH, saùp nhaäp tænh Baéc Kaïn vaø Thaùi Nguyeân thaønh tænh Baéc Thaùi, ngaøy 1/7/1965 tænh Baéc Thaùi chính thöùc hoaït ñoäng. 14
Lòch söû Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn (1999 - 2019) Ngaøy 11/4/1985, Hoäi ñoàng Boä tröôûng (Chính phuû) ra Quyeát ñònh soá 113-HÑBT veà vieäc thaønh laäp thò xaõ Soâng Coâng thuoäc tænh Baéc Thaùi, thò xaõ Soâng Coâng ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû vuøng ñaát thuoäc thò traán Moû Cheø, xaõ Caûi Ñan, xaõ Taân Quang vaø xaõ Baù Xuyeân. Töø ñaây, thò xaõ Soâng Coâng chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng theo ñôn vò haønh chính môùi; xaõ Baù Xuyeân, Caûi Ñan laø ñôn vò haønh chính cuûa thò xaõ Soâng Coâng. Ngaøy 6/11/1996, taïi kyø hoïp thöù 10, Quoác hoäi khoùa IX ban haønh Nghò quyeát chia taùch tænh Baéc Thaùi taùi laäp 2 tænh Thaùi Nguyeân vaø Baéc Kaïn. Ngaøy 1/1/1997, tænh Thaùi Nguyeân chính thöùc hoaït ñoäng theo ñôn vò haønh chính môùi, ñòa baøn Vinh Sôn thuoäc xaõ Baù Xuyeân vaø Caûi Ñan, thò xaõ Soâng Coâng, tænh Thaùi Nguyeân. Thöïc hieän Nghò ñònh soá 18/1999/NÑ-CP ngaøy 10/4/1999 veà vieäc “Ñieàu chænh ñòa giôùi haønh chính vaø thaønh laäp caùc xaõ, phöôøng thuoäc caùc huyeän Ñaïi Töø, Phoå Yeân vaø thò xaõ Soâng Coâng, tænh Thaùi Nguyeân”, xaõ Vinh Sôn ñöôïc thaønh laäp vôùi 827ha dieän tích töï nhieân vaø 2.023 nhaân khaåu (trong ñoù, coù 410ha dieän tích töï nhieân vaø 904 nhaân khaåu cuûa xoùm Sôn Tía (xaõ Baù Xuyeân); 382ha dieän tích töï nhieân vaø 1.119 nhaân khaåu cuûa xoùm Vinh Quang (xaõ Caûi Ñan). Taïi thôøi ñieåm thaønh laäp, xaõ goàm 4 xoùm: Sôn Tía, Vinh Quang 1, Vinh Quang 2, Vinh Quang 3. Thaùng 5/1999, xoùm Sôn Tía taùch thaønh 3 xoùm Taân Sôn, Bôø Lôû, Sôn Tía. 15
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ VINH SÔN Töø thaùng 5/2015, xaõ Vinh Sôn laø ñôn vò haønh chính cuûa thaønh phoá Soâng Coâng1, tænh Thaùi Nguyeân. Ñòa giôùi haønh chính oån ñònh ñeán nay. II. Con ngöôøi vaø truyeàn thoáng Tröôùc Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945, ñòa baøn xaõ Vinh Sôn ngaøy nay daân cö thöa thôùt. Theo ñieàu tra daân soá naêm 1927, khi ñoù, xaõ Nieäm Quang coù 502 ngöôøi2, daân soá xaõ Baù Xuyeân laø 38 ngöôøi, xaõ Phi Ñôn coù 547 ngöôøi, xaõ Caûi Ñan coù 327 ngöôøi3. Traûi qua thôøi gian, daân cö daàn ñoâng ñuùc. Nhöõng naêm 1945 - 1950, xoùm Thu Quang (Vinh Quang) coù 20 hoä, Sôn Tía coù 18 hoä. Naêm 1999, xaõ Vinh Sôn ñöôïc thaønh laäp vôùi 2.023 nhaân khaåu. Daân soá cuûa xaõ naêm 2009 laø 2.212 ngöôøi, thuoäc 6 thaønh phaàn daân toäc Taøy, Nuøng, Saùn Dìu, Möôøng, Dao, Kinh4. Ñeán naêm 2016, xaõ coù 2.370 ngöôøi5, trong ñoù daân toäc Kinh (chieám 98%), daân toäc khaùc Taøy, Nuøng, Saùn Dìu, Möôøng, Dao (chieám 2%). 1. Nghò quyeát soá 932/NQ-UBTVQH13, ngaøy 15/5/2015 cuûa UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi veà vieäc “Thaønh laäp thò xaõ Phoå Yeân vaø 4 phöôøng thuoäc thò xaõ Phoå Yeân, ñieàu chænh ñòa giôùi haønh chính thaønh phoá Thaùi Nguyeân ñeå thaønh laäp phöôøng Löông Sôn thuoäc thò xaõ Soâng Coâng vaø thaønh laäp thaønh phoá Soâng Coâng, tænh Thaùi Nguyeân”. 2. Ngoâ Vi Lieãn, Teân laøng xaõ vaø ñòa dö caùc tænh Baéc Kyø, Nxb. Vaên hoùa - Thoâng tin, Haø Noäi, 1999, tr.377. 3. Ngoâ Vi Lieãn, Teân laøng xaõ vaø ñòa dö caùc tænh Baéc Kyø, Nxb. Vaên hoùa - Thoâng tin, Haø Noäi, 1999, tr.176. 4. Ban Tuyeân giaùo tænh Thaùi Nguyeân, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2016, tr.1009. 5. Chi cuïc Thoáng keâ thaønh phoá Soâng Coâng, Nieân giaùm thoáng keâ thaønh phoá Soâng Coâng naêm 2017, 2018. 16
Lòch söû Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn (1999 - 2019) Nguoàn soáng chính cuûa ngöôøi daân Vinh Sôn laø saûn xuaát noâng nghieäp vôùi caây troàng chuû ñaïo laø luùa, maøu. Luùa ñöôïc caáy 2 vuï chính laø ñoâng xuaân vaø heø thu. Hieän nay, cheø laø caây coâng nghieäp coù theá maïnh cuûa xaõ. Beân caïnh ñoù, nhaân daân coøn troàng caùc loaïi hoa maøu vaø caây aên quaû. Ngöôøi daân Vinh Sôn coù truyeàn thoáng lao ñoäng caàn cuø, saùng taïo ñaõ chung söùc, ñoàng loøng ñeå khai hoang, bieán nhöõng maûnh ñaát hoang sô, caèn coãi thaønh vuøng ñaát maøu môõ, nhöõng caùnh ñoàng töôi toát. Beân caïnh ñoù, moãi gia ñình thöôøng nuoâi traâu, boø ñeå laáy söùc keùo, ñoàng thôøi taïo ra nguoàn phaân chuoàng toát ñeå boùn cho caây troàng, caûi taïo ñaát ñai. Ñeå taïo nguoàn thöïc phaåm, ngöôøi daân coøn chaên nuoâi caùc loaïi gia caàm nhö gaø, vòt. Hieän nay, beân caïnh saûn xuaát noâng nghieäp vaø chaên nuoâi, moät soá hoä chuyeån ñoåi sang laøm caùc ngheà dòch vuï, buoân baùn, söûa chöõa vaø caùc ngheà phuï khaùc. Cuõng nhö nhieàu laøng queâ ôû Baéc Boä, ngöôøi daân Vinh Sôn coù tuïc thôø cuùng toå tieân. Ñaây laø tín ngöôõng quan troïng cuûa ngöôøi daân, theå hieän loøng hieáu thaûo vaø söï töôûng nhôù coâng ôn sinh thaønh döôõng duïc cuûa con chaùu ñoái vôùi baäc tieàn nhaân, taïo neân neàn taûng cho quan heä gia ñình, doøng toäc. Trong moãi gia ñình ngöôøi daân trong xaõ ñeàu coù ban thôø toå tieân. Ban thôø toå tieân (gia tieân) thöôøng ñöôïc ñaët ôû chính giöõa ngoâi nhaø (nôi trang troïng nhaát). Haèng naêm, vaøo nhöõng ngaøy Teát, ngaøy gioã, caùc gia ñình laøm coã, ñaët 17
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ VINH SÔN leân ban thôø toå tieân. Ngoaøi ra, vaøo caùc ngaøy muøng 1, ngaøy raèm haèng thaùng, nhieàu gia ñình cuõng ñaët hoa, quaû, keïo, baùnh leân ban thôø thaép höông. Ngaøy 10/5/1884, thöïc daân Phaùp toå chöùc ñaùnh chieám thaønh Thaùi Nguyeân laàn thöù ba. Töø ñaây, chuùng môû caùc cuoäc tieán coâng leân moät soá huyeän mieàn nuùi hoøng môû roäng phaïm vi chieám ñoùng ra toaøn tænh. Sau khi chieám ñoùng ñöôïc haàu heát caùc huyeän trong tænh, thöïc daân Phaùp thöïc hieän chính saùch chuyeân cheá veà chính trò, boùc loät veà kinh teá vaø kìm haõm noâ dòch veà vaên hoùa treân vuøng ñaát naøy. Ñöùng ñaàu tænh Thaùi Nguyeân laø vieân coâng söù ngöôøi Phaùp, caáp huyeän laø tri huyeän, caáp toång laø chaùnh toång, giuùp vieäc coù phoù chaùnh toång vaø toång ñoaøn; caáp laøng (xaõ) coù lyù tröôûng, phoù lyù, xaõ ñoaøn, chöôûng baï vaø hoä laïi; hoã trôï cho lyù tröôûng laø tröông tuaàn vaø moät soá tuaàn ñinh. Döôùi aùch thoáng trò cuûa thöïc daân, phong kieán, nhaân daân phaûi soáng trong caûnh ñoùi ngheøo. Phaàn lôùn ruoäng ñaát ñeàu bò ñòa chuû ngöôøi Phaùp vaø ñòa chuû ngöôøi Vieät cöôùp ñoaït. Ñeán thaùng 7/1898, teân ñòa chuû Phaùp Raây-noâ (Raynaud) ñaõ chieám 14.605ha ñaát ôû Phoå Yeân1 ñeå laäp ñoàn ñieàn troàng saû, caø pheâ vaø luùa. Thöïc daân Phaùp coøn ñaët ra nhieàu thöù thueá 1. Vieän daân toäc hoïc, Moät soá vaán ñeà veà ruoäng ñaát ôû Thaùi Nguyeân tröôùc Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945 ñeán heát caûi caùch ruoäng ñaát naêm 1957, 2002, tr.13. 18
Lòch söû Ñaûng boä xaõ Vinh Sôn (1999 - 2019) voâ lyù nhö: thueá thaân, thueá ñieàn, chôï... Trong ñoù, naëng neà nhaát laø thueá thaân, ñaùnh vaøo nam giôùi töø 18 ñeán 60 tuoåi; ñònh möùc moãi suaát ñinh phaûi noäp 2,5 ñoàng vaø nhieàu loaïi phuï thu (quy theo giaù nhöõng naêm 1939 - 1940 baèng 1 - 1,5 taï thoùc). Ngoaøi ra, nhaân daân coøn phaûi noäp toâ cho ñòa chuû. Nhaân daân caùc xoùm Sôn Tía, Vinh Quang phaûi lónh canh ruoäng ñaát vaø noäp toâ cao neân ñôøi soáng voâ cuøng khoù khaên, nhieàu gia ñình ñoùi aên, phaûi leân röøng ñaøo cuû maøi, laáy maêng ñeå aên qua ngaøy. Beân caïnh ñoù, chính quyeàn thöïc daân, phong kieán coøn haïn cheá vieäc hoïc taäp, khoâng quan taâm tôùi söùc khoûe cuûa ngöôøi daân, ngaên caám quyeàn töï do hoäi hoïp, ñoàng thôøi ra söùc tuyeân truyeàn veà chính saùch “khai hoùa vaên minh” cuûa chuùng. Vì vaäy, haàu heát ngöôøi daân Vinh Quang, Sôn Tía khoâng bieát chöõ; khi ñau oám, beänh taät khoâng coù thuoác, thöôøng chæ duøng thuoác nam hoaëc cuùng ma, tröø taø. Söï thoáng trò cuûa thöïc daân, phong kieán ñaõ laøm cho xaõ hoäi ôû Thaùi Nguyeân noùi chung vaø vuøng ñaát Nieäm Quang, Lôïi Xaù noùi rieâng phaân hoùa giai caáp, maâu thuaãn giöõa noâng daân lao ñoäng vôùi boïn thöïc daân, phong kieán ngaøy caøng saâu saéc. Tröôùc naêm 1945, vuøng ñaát Vinh Sôn ngaøy nay vöøa nhoû, vöøa heûo laùnh, daân cö thöa thôùt neân vuøng ñaát naøy haàu nhö khoâng coù phong traøo caùch maïng hay hoaït ñoäng noåi baät. 19
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ VINH SÔN Trong Caùch maïng thaùng Taùm, cuøng vôùi nhaân daân Nieäm Quang, Lôïi Xaù, ngöôøi daân xoùm Sôn Tía, Vinh Quang tham gia giaønh chính quyeàn. Ñeâm 13/8/1945, UÛy ban Khôûi nghóa toaøn quoác ra “Quaân leänh soá 1” hieäu trieäu toaøn daân Toång khôûi nghóa trong caû nöôùc. Ngaøy 14/8/1945, Hoäi nghò ñaïi bieåu Ñaûng toaøn quoác dieãn ra taïi Taân Traøo (Tuyeân Quang). Hoäi nghò thoâng qua keá hoaïch laõnh ñaïo toaøn daân Toång khôûi nghóa vaø quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà quan troïng veà chính saùch ñoái noäi, ñoái ngoaïi sau khi giaønh ñöôïc chính quyeàn. Ngaøy 16/8/1945, Ñaïi hoäi Quoác daân hoïp taïi ñình Taân Traøo taùn thaønh chuû tröông Toång khôûi nghóa cuûa Ñaûng. Döôùi söï chæ ñaïo cuûa Ban Chæ huy Khu Giaûi phoùng, löïc löôïng töï veä xaõ Baùch Quang vaø caùc xaõ Taây Nam huyeän Ñoàng Hyû taäp trung veà xoùm Bình Ñònh (xaõ Taân Cöông) ñeå chôø leänh phoái hôïp vôùi quaân giaûi phoùng. Trong khoâng khí soâi ñoäng vaø khaån tröông cuûa Toång khôûi nghóa, ñoàng chí Trònh Thò Taâm - caùn boä Xöù uûy Baéc Kyø veà kieåm tra tình hình chuaån bò khôûi nghóa vaø phoå bieán keá hoaïch cuûa caáp treân cho Ban Vieät Minh caùc xaõ vuøng giaùp ranh giöõa Ñoàng Hyû vaø Phoå Yeân, trong ñoù coù xaõ Baùch Quang vaø xaõ Lôïi Xaù. Ngaøy 28/8/1945, cuoäc Toång khôûi nghóa treân toaøn quoác cuûa nhaân daân ta giaønh thaéng lôïi. Ngaøy 2/9/1945, taïi quaûng tröôøng Ba Ñình (Haø Noäi), tröôùc haøng chuïc vaïn quoác daân ñoàng baøo, Chuû tòch Hoà Chí Minh thay maët 20