Giá trị của phân áp CO2 máu tĩnh mạch (PVCO2) trong đánh giá tình trạng thông khí phổi ở trẻ sơ sinh suy hô hấp tại khoa hồi sức sơ sinh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> GIÁ TRỊ CỦA PHÂN ÁP CO2 MÁU TĨNH MẠCH (PVCO2)<br /> TRONG ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG THÔNG KHÍ PHỔI Ở TRẺ SƠ SINH<br /> SUY HÔ HẤP TẠI KHOA HỒI SỨC SƠ SINH<br /> Nguyễn Thu Tịnh*, Phạm Lê An**, Phan Hữu Nguyệt Diễm***<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Mở đầu: Phân áp CO2 máu động mạch (PaCO2) là xét nghiệm chuẩn vàng cung cấp thông tin về thông<br /> khí phổi. Tuy nhiên, thủ thuật chích hay đặt catheter động mạch có thể gây ra nhiều biến chứng, nhất là khi<br /> thực hiện trên trẻ sơ sinh non tháng hay lặp lại nhiều lần. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đánh giá tính<br /> giá trị của phân áp CO2 máu tĩnh mạch (PvCO2) nhằm thay thế cho PaCO2 trong đánh giá tình trạng thông<br /> khí phổi ở trẻ sơ sinh suy hô hấp tại khoa hồi sức sơ sinh.<br /> Đối tượng – phương pháp nghiên cứu: chúng tôi thực hiện lấy khí máu động mạch và tĩnh mạch<br /> cùng lúc trên 322 bệnh nhân suy hô hấp nhập khoa hồi sức sơ sinh. Thực hiện phân tích tương quan, phân<br /> tích hồi qui để xác định mô hình tiên đoán PaCO2 từ PvCO2 và đánh giá mức độ tương đồng qua biểu đồ<br /> Bland-Altman. Mô hình này được ngoại kiểm về sự phân loại và sự hiệu chỉnh trên 40 trường hợp thu thập<br /> sau mẫu nghiên cứu 20 tháng.<br /> Kết quả: Qua thời gian 12 tháng thực hiện lấy mẫu, chúng tôi thu thập được 322 cặp khí máu động và<br /> tĩnh mạch. Giá trị trung bình của PvCO2 là 47,94 mmHg và của PaCO2 là 43,61 mmHg; trung bình khác<br /> biệt là 4,32 mmHg và giới hạn tương đồng là -5,32 tới 13,96 mmHg; phương trình hồi qui PaCO2 = -<br /> 1,6611 + 0,9445 x PvCO2 (R2=0,893, p < 0,0001); ngoại kiểm mô hình cho thấy có sự hiệu chỉnh và sự phân<br /> loại tốt.<br /> Kết luận: chỉ số PvCO2 có thể thay thế tốt cho PaCO2 để đánh giá tình trạng thông khí phổi ở trẻ sơ<br /> sinh suy hô hấp tại khoa hồi sức sơ sinh.<br /> Từ khoá: PaCO2, PvCO2, thông khí phổi, suy hô hấp, khí máu động mạch, khí máu tĩnh mạch.<br /> ABSTRACT<br /> THE VALIDITY OF PARTIAL PRESSURE OF VENOUS CARBON DIOXIDE (PVCO2)<br /> IN ASSESSMENT OF LUNG VENTILATION IN NEWBORNS WITH RESPIRATORY FAILURE.<br /> Nguyen Thu Tinh, Pham Le An, Phan Huu Nguyet Diem<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 21 - No 3 - 2017: 169 - 177<br /> <br /> Background and objective: Partial pressure of arterial carbon dioxide (PaCO2) is the gold standard<br /> test in assessment of lung ventilation; however, arterial puncture or arterial cannulation can cause many<br /> complications, especially when they are performed in preterm infants or repeatedly in the same patient. We<br /> investigate the validity of partial pressure of venous carbon dioxide (PvCO2) in assessment of lung<br /> ventilation in newborns with respiratory failure.<br /> Methods: We collected simultaneously venous blood and arterial blood samples from 322 neonates who<br /> had been admitted to NICU with respiratory distress. The correlation and regression model was assessed to<br /> predict PaCO2 from PvCO2; Bland – Altman plot was derived to assess the agreement between PaCO2 and<br /> PvCO2. The model was externally validated from a separate group of 40 patients who were gathered 20<br /> months later.<br /> <br /> * Bộ môn Nhi, ĐHYD TpHCM **: Bộ môn BS gia đình<br /> Tác giả liên lạc: Ths.BS. Nguyễn Thu Tịnh ĐT: 0937911277 Email: tinhnguyen@ump.edu.vn<br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016 169<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017<br /> <br /> Results: A total of 322 paired samples were collected during 12 months. The means of PvCO2 and<br /> PaCO2 were 47.94 mmHg and 43.61 mmHg repectively; the mean differences (95% CI) between venous and<br /> aterial samples were 4.32 (-5.32 to 13.96) mmHg; regression model for prediction of PaCO2 = -1.661 + 0,945<br /> x PvCO2 (R2=0.893, p < 0.0001); external validation showed good calibration, and good discrimination.<br /> Conclusion: PvCO2 is a reliable analog to replace PaCO2 in assessment of lung ventilation in<br /> newborns with respiratory failure.<br /> Keywords: PaCO2, PvCO2, lung ventilation, respiratory failure, ABG, VBG.<br /> MỞĐẦU máu tĩnh mạch (PvCO2) đánh giá tình trạng<br /> thông khí phổi ở suy hô hấp sơ sinh. Trong điều<br /> Suy hô hấp là hội chứng thường gặp nhất, kiện hiện nay tại Việt Nam, hầu hết các đơn vị<br /> là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong chăm sóc trẻ sơ sinh ở các tỉnh và thành phố đã<br /> thời kỳ sơ sinh và chi phí điều trị rất tốn có máy xét nghiệm khí máu nhưng tồn tại khó<br /> kém(5,24). khăn trong việc lấy mẫu máu động mạch để xét<br /> Phân áp CO2 máu động mạch (PaCO2) là nghiệm, đặc biệt ở trẻ sơ sinh non tháng hay trẻ<br /> xét nghiệm chuẩn vàng cung cấp thông tin về suy hô hấp nặng cần lấy mẫu máu động mạch<br /> thông khí phổi(2,3,18). Trong thực hành lâm sàng nhiều lần.<br /> tại khoa Hồi sức sơ sinh, xét nghiệm khí máu Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu với<br /> động mạch để cung cấp thông tin PaCO2 là xét mục tiêu: xác định tính giá trị của phân áp CO2<br /> nghiệm phổ biến vì hầu hết bệnh nhân có suy máu tĩnh mạch (PvCO2) trong đánh giá tình<br /> hô hấp và cần được đánh giá thông khí phổi. trạng thông khí phổi ở trẻ sơ sinh suy hô hấp<br /> Lấy mẫu máu động mạch để đánh giá PaCO2 tại khoa hồi sức sơ sinh.<br /> thường được thực hiện nhiều lần trên một<br /> bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị. Để lấy ĐỐITƯỢNG–PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> mẫu cho phân tích khí PaCO2 ở trẻ sơ sinh cần Nghiên cứu được thực hiện tại khoa hồi<br /> phải chích động mạch hay đặt ống thông động sức sơ sinh, Bệnh viện Nhi Đồng 1. Đây là đơn<br /> mạch, thủ thuật này có thể gây ra những biến vị sơ sinh chuyên khoa mức độ IV, có 30<br /> chứng như tụ máu tại chỗ, co thắt động mạch, giường bệnh, hằng năm có khoảng 950 bệnh<br /> huyết khối hay thuyên tắc động mạch gây nhân suy hô hấp nhập khoa(1,4).<br /> thiếu máu phần xa của chi, viêm xương - tuỷ Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu cắt ngang<br /> xương, đặc biệt là khi lấy mẫu lặp lại nhiều mô tả và phân tích.<br /> lần(6,10). Hơn thế nữa, thủ thuật chích động<br /> Dân số chọn mẫu: tất cả những trẻ sơ sinh<br /> mạch hay đặt ống thông động mạch càng khó<br /> suy hô hấp, thở máy hay thở CPAP, nhập<br /> khăn hơn ở trẻ sơ sinh, nhất là trẻ sơ sinh non<br /> khoa hồi sức sơ sinh Bệnh viện Nhi Đồng I có<br /> tháng.<br /> xét nghiệm khí máu động mạch từ tháng<br /> Một số Bệnh viện châu Âu và Bắc Mỹ dùng 5/2013 đến tháng 4/2014.<br /> khí máu tĩnh mạch thay thế cho khí máu động<br /> Ước tính cỡ mẫu: ước tính cỡ mẫu cho hệ<br /> mạch để theo dõi tình trạng thông khí phế nang<br /> số tương quan: chọn sai lầm loại I α= 0,05; sai<br /> ở trẻ em suy hô hấp(17,19,14,8,26); người lớn bị cơn<br /> lầm loại II  = 1-power = 0,1 và r là hệ số tương<br /> cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hay tại<br /> quan Pearson, lấy từ các nghiên cứu tham<br /> khoa săn sóc tăng cường(3,22,11). Các nghiên cứu<br /> khảo tương ứng. Theo các nghiên cứu của Chu<br /> trên đều được thực hiện trên những bệnh nhân<br /> và cs (8) cho thấy hệ số tương quan giữa các giá<br /> là người lớn hay trẻ em và kết quả chưa nhất<br /> trị tương ứng của máu động mạch và tĩnh<br /> quán. Tại Việt Nam, chúng tôi chưa ghi nhận có<br /> mạch về PCO2 rất cao (> 0,8). Chúng tôi chọn<br /> nghiên cứu liên quan dùng giá trị phân áp CO2<br /> <br /> <br /> 170 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> hệ số tương quan trong nghiên cứu của Chu cùng một phòng xét nghiệm, ghi nhận lại<br /> và cộng sự vì cho giá trị thấp nhất và do đó để những trường hợp loại khỏi lô nghiên cứu<br /> cho cỡ mẫu ước tính lớn nhất. Hệ số tương (nếu có).<br /> quan giữa PCO2 máu động mạch và tĩnh mạch Lấy mẫu cho kiểm chứng các mô hình:<br /> là 0,83. Chúng tôi ước tính cỡ mẫu cho hệ số trong thời gian khoảng 1 tháng, từ 12/2015 –<br /> tương quan dựa trên phần mềm Medcalc® 1/2016, chúng tôi thu thập mẫu dùng cho kiểm<br /> v13.0.6 trên Windows kết quả n = 10 cặp khí chứng mô hình theo cùng phương pháp.<br /> máu. Ước tính cỡ mẫu cho kiểm định 2 giá trị<br /> Phương pháp đo lường: thể tích máu<br /> trung bình: với sai lầm loại I là α= 0,05 và sai<br /> thường lấy tại khoa hồi sức sơ sinh cho thử<br /> lầm loại II là  = 0,1; tỷ số cỡ mẫu 2 nhóm 1/1;<br /> khí máu theo yêu cầu của phòng xét nghiệm<br /> giá trị khí máu tĩnh mạch µ1 = 47,77; 1 = 9,89;<br /> khoảng 0,3 – 0,4 ml. Ghi nhận khoảng cách<br /> giá trị khí máu động mạch µ2 = 39,5; 2 = 8,83<br /> thời gian giữa hai mẫu máu và SpO2, FiO2,<br /> theo Chu và cộng sự(8). Chúng tôi ước tính cỡ<br /> MAP trên thở máy hay áp lực của CPAP. Cả<br /> mẫu cho kiểm định 2 giá trị trung bình dựa<br /> hai mẫu máu được thu thập bằng ống xi lanh 1<br /> trên phần mềm Medcalc® v13.0.6 trên<br /> ml (của Freedom Eagle Co. LTD, Korea) được<br /> Windows được n = 69 cặp khí máu.<br /> tráng dung dịch Heparin 5000IU/ml. Các mẫu<br /> Phương pháp chọn mẫu: thuận tiện máu được dán nhãn và gởi ngay tới phòng xét<br /> (convenience) với cách chọn liên tiếp nghiệm. Xét nghiệm được thực hiện trên máy<br /> (consecutive sample), tất cả những trẻ sơ sinh phân tích khí máu (của Roche COMPACT 3<br /> nhập khoa hồi sức sơ sinh Bệnh viện Nhi Blood Gas Analyzer).<br /> Đồng I có xét nghiệm khí máu động mạch<br /> theo quyết định của bác sĩ điều trị, từ tháng<br /> 5/2013 đến tháng 4/2014.<br /> Tiêu chí chọn vào nhóm nghiên cứu: tất cả<br /> trẻ sơ sinh nhập khoa hồi sức sơ sinh, Bệnh<br /> viện Nhi Đồng I được hỗ trợ hô hấp bằng thở<br /> áp lực dương liên tục, thở máy thông thường<br /> hay thở máy tần số cao, SpO2 trong khoảng<br /> 80% - 98%, có catheter động mạch, trong thời<br /> gian từ tháng 5/2013 đến tháng 4/2014 và gia<br /> đình đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> Tiêu chí loại khỏi nhóm nghiên cứu: trẻ<br /> không lấy được mẫu máu (tĩnh mạch và động<br /> mạch) cùng lúc với đo SpO2 (khoảng cách > 5<br /> phút), hay bệnh nhân đang hạ huyết áp hay<br /> sốc, hay tim bẩm sinh tím.<br /> Kiểm soát sai lệch chọn lựa: tuân thủ tiêu<br /> chí chọn vào và loại ra khỏi nhóm nghiên cứu.<br /> Kiểm soát sai lệch thông tin: thu thập<br /> Chú thích: *thực hiện ở cùng khoa hồi sức sơ sinh,<br /> thông tin theo phiếu thu thập dữ liệu thống<br /> sau lấy mẫu nghiên cứu 20 tháng.<br /> nhất; các mẫu xét nghiệm trong nhóm nghiên<br /> cứu được lấy vào cùng một dụng cụ và lượng Biểu đồ 1: Sơ đồ minh họa tiến trình nghiên cứu.<br /> giá bởi cùng một máy phân tích khí máu tại<br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016 171<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017<br /> <br /> Xử lý dữ liệu: dữ liệu thu thập bằng bảng Đặc điểm Kết quả<br /> câu hỏi sẽ được kiểm tra tính hoàn tất và lỗi. Tuổi lúc lấy khí máu (ngày) 4 (2; 8)<br /> Dữ liệu được mã hóa, nhập liệu và quản lý Giới<br /> Nam 189 (41,3%)<br /> bằng phần mềm Excel. Thống kê tần số của các<br /> Nữ 133 (58,7%)<br /> biến để xem tính logic và lỗi. Sau đó, dữ liệu Đặc điểm lâm sàng (n=322)<br /> được xử lý bằng phần mềm Medcalc® v13.0.6 Thân nhiệt lúc lấy khí máu<br /> trên Windows và IBM® SPSS® 20 for Mac. Hạ thân nhiệt 0 (0%)<br /> Tăng thân nhiệt 0 (0%)<br /> Phân tích dữ liệu: được thực hiện theo một<br /> Bình thường 322 (100%)<br /> kế hoạch phân tích đã được xác định trước Phương tiện hỗ trợ hô hấp<br /> nhằm trả lời cho mục tiêu nghiên cứu. Thống Máy thở tần số cao 43 (13,4%)<br /> kê mô tả: các biến số liên tục được trình bày Thở máy thông thường 219 (68%)<br /> dưới dạng trung bình  độ lệch chuẩn (tối CPAP 60 (18,6%)<br /> <br /> thiểu - tối đa) hay trung vị (25%ile; 75%ile); Bảng 2. Vị trí lấy mẫu máu động mạch và tĩnh<br /> các biến số không liên tục được trình bày dưới mạch<br /> tần số (tỷ lệ). Thống kê phân tích: phân tích Vị trí n (%)<br /> mối tương quan của hai giá trị tương ứng Động mạch<br /> PaCO2 và PvCO2; ý nghĩa hệ số tương quan: hệ Quay 312 (96,9)<br /> số tương quan gần nhất với 0: không tương Chày sau 8 (2,5)<br /> Khác 2 (0,6)<br /> quan; 0,3: tương quan yếu (weak); 0,5 tương<br /> Tĩnh mạch<br /> quan trung bình (moderate); 0,7: tương quan<br /> Mu tay 262 (81,4)<br /> mạnh (strong); 1: tương quan rất mạnh Mu chân 57 (17,7)<br /> (perfect)(23). Đánh giá độ tin cậy của PvCO2 Đầu 1 (0,3)<br /> dựa vào biểu đồ Bland – Altman; kiểm định Khác 2 (0,6)<br /> cho 2 giá trị trung bình, chúng tôi dùng t- Bảng 3. Chẩn đoán lâm sàng của dân số nghiên<br /> test(7). Có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05. cứu<br /> KẾTQUẢ Chẩn đoán n (%)<br /> Bệnh màng trong ở trẻ non 147 (45,6)<br /> Qua thời gian 12 tháng lấy mẫu nghiên tháng<br /> cứu từ 5/2013 tới 4/2014, chúng tôi thu thập Viêm phổi 132 (41)<br /> được 322 trường hợp thỏa tiêu chí nhận vào Nhiễm trùng huyết 124 (38,5)<br /> Teo ruột non 22 (6,8)<br /> nhóm nghiên cứu. Thời gian lấy mẫu cho kiểm<br /> Bệnh màng trong sinh mổ 20 (6,2)<br /> chứng mô hình trong thời gian 1 tháng từ chủ động<br /> 12/2015 tới 1/2016, chúng tôi thu thập được 40 Cao áp phổi tồn tại 17 (5,3)<br /> trường hợp thỏa tiêu chí nhận vào. Tim bẩm sinh không tím 17 (5,3)<br /> Thoát vị hoành bẩm sinh 15 (4,7)<br /> Bảng 1. Đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng dân số Ngạt 14 (4,3)<br /> nghiên cứu Viêm phổi hít ối phân su 13 (4,0)<br /> Đặc điểm Kết quả Teo thực quản 13 (4,0)<br /> Hở thành bụng bẩm sinh 6 (1,8)<br /> Đặc điểm dịch tễ học (n=322)<br /> Vỡ dạ dày 3 (1,25)<br /> Cân nặng lúc sanh (gam) 2367,3 ± 857,3 (700 –<br /> Suy thận (0,06)<br /> 4800)<br /> Tuổi thai (tuần) 34,9 ± 4,5 (25 – 40) Chú thích: hầu hết các trường hợp có nhiều chẩn<br /> Địa dư đoán trên một bệnh nhân ở thời điểm lấy mẫu<br /> Hồ Chí Minh 91 (28,3)<br /> nghiên cứu.<br /> Tỉnh 230 (74,1)<br /> Nước ngoài 1(0,3)<br /> Tuổi lúc nhập viện (ngày) 2 (1; 4)<br /> <br /> <br /> 172 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Khảo sát tương quan giữa PvCO2 và nhiên, độc lập với giá trị PCO2, đa số các trường<br /> PaCO2 hợp nằm trong giới hạn trên và giới hạn dưới của<br /> Giá trị trung bình (ĐLC) của PvCO2 và trung bình khác biệt, trung bình PvCO2 có khuynh<br /> PvCO2 lần lượt là 47,91 (14,86) và 43,61 hướng cao hơn PaCO2 4,323 (3,791- 4,829)<br /> (14,85). Trung bình PvCO2 cao hơn PaCO2 mmHg.<br /> 4,323 (3,791- 4,829) mmHg. Kiểm chứng mô hình tiên đoán PaCO2 từ<br /> Hệ số tương quan Pearson r = 0,945; KTC PvCO2<br /> 95% 0,939-0,987; p < 0,0001. Phương trình hồi quy PaCO2 = -1,6611 + 0,9445 x<br /> PvCO2; R2=0,893, p < 0,0001)<br /> Phân tích hồi quy tuyến tính giữa PvCO2<br /> và PaCO2<br /> 140<br /> <br /> 120<br /> <br /> 100<br /> PaCO2(mmHg)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0<br /> 0 20 40 60 80 100 120 140 Hình 3. Biểu đồ tán xạ giữa PaCO2 từ PaCO2 dự<br /> PvCO 2 (mmHg) đoán; n = 40.<br /> Hình 1. Biểu đồ tán xạ và đường thẳng hồi qui Liên quan đánh giá sự hiệu chỉnh: biểu đồ<br /> giữa PvCO2 và PaCO2. Phương trình hồi quy phân tán cho thấy có sự tương quan tuyến<br /> PaCO2 = -1,6611 + 0,9445 x PvCO2 (KTC 95% của tính rất cao và có ý nghĩa thống kê giữa PaCO2<br /> PaCO2 = (-3,462 tới 0,1398) + (0,909 tới 0,980) x từ PaCO2 dự đoán (r = 0,94 (0,88 – 0,97), p <<br /> PvCO2; R2=0,893, p < 0,0001). 0,0001).<br /> Biểu đồ Bland-Altman của PvCO2 và Liên quan đánh giá sự phân loại: R2= 0,875;<br /> PaCO2 p < 0,0001, cho thấy PaCO2 dự đoán giải thích<br /> được 87,5% sự biến thiên của PaCO2 quan sát.<br /> BÀNLUẬN<br /> Bàn luận về đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng<br /> và lấy mẫu của các cặp mẫu nghiên cứu<br /> Khoa nhận bệnh từ các tỉnh phía Nam và<br /> thành phố Hồ Chí Minh, nên trẻ sơ sinh bệnh<br /> nặng được chuyển tuyến về khoa có cân nặng<br /> và tuổi thai thay đổi từ cực nhẹ cân (700 gam)<br /> / cực non (25 tuần) tới đủ tháng (40 tuần) / quá<br /> cân (4800 gam). Phần lớn (74,1%) được chuyển<br /> Hình 2. Biểu đồ Bland-Altman cho thấy trung đến từ các tỉnh phía Nam; có 01 trường hợp từ<br /> bình khác biệt, giới hạn trên, giới hạn dưới của Campuchia. Tuổi lúc nhập viện và tuổi lúc lấy<br /> trung bình khác biệt giữa PvCO2 và PaCO2. Biểu khí máu có trung vị tương ứng là 2 ngày và 4<br /> đồ cho thấy sự khác biệt phân bố tương đối ngẫu ngày cho thấy phần lớn trẻ nhập khoa có tình<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016 173<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017<br /> <br /> trạng suy hô hấp xuất hiện sớm sau sinh. của chỉ số PCO2 là -5,32 tới 13,96 (Hình 2).<br /> Trong 322 cặp khí máu nghiên cứu, có 189 Khảo sát mối tương quan giữa PvCO2 và<br /> nam (chiếm 58,7%) và 133 nữ (chiếm 41,3%), tỷ PaCO2 cho thấy mối tương quan rất mạnh và<br /> lệ nam/nữ là 189/133 = 1,42 (Bảng 1). Kết quả ở mối tương quan có ý nghĩa thống kê (r = 0,945;<br /> Bảng 1 cho thấy tất cả các trường hợp mẫu p < 0,0001) (Hình 1). Kết quả phân tích hồi quy<br /> máu trong nghiên cứu lấy ở trẻ có thân nhiệt tuyến tính xác nhận mối quan hệ tuyến tính và<br /> trong giới hạn bình thường vì trẻ sơ sinh tại tỷ lệ thuận giữa PvCO2 và PaCO2; phương<br /> khoa Hồi sức sơ sinh được ổn định thân nhiệt trình hồi quy PaCO2 = -1,6611 + 0,9445 x PvCO2<br /> trước khi tiến hành lấy mẫu xét nghiệm nói (KTC 95% của PaCO2 = (-3,462 tới 0,1398) +<br /> chung. Trẻ suy hô hấp trong mẫu nghiên cứu, (0,909 tới 0,980) x PvCO2; R2=0,893, p < 0,0001);<br /> thường nhất là thở máy thông thường có 219 cho thấy trung bình PaCO2 tăng 0,9445 đơn vị<br /> (chiếm 68%) kế đến là thở áp lực dương liên cho mỗi đơn vị tăng của PvCO2; R2=0,893 cho<br /> tục qua đường mũi có 60 cặp (chiếm 18,6%) và thấy PvCO2 giải thích được 89,3 % sự biến<br /> cuối cùng là thở máy tần số cao có 43 cặp thiên của PaCO2 (Hình 1).<br /> (chiếm 13,4%). Mẫu động mạch được lấy Biểu đồ Bland-Altman (Hình 2) cho thấy<br /> thường nhất là từ động mạch quay là 312 sự khác biệt phân bố tương đối ngẫu nhiên,<br /> trường hợp (chiếm 96,9%), có 02 trường hợp độc lập với giá trị PCO2, đa số các trường hợp<br /> lấy từ động mạch thái dương và động mạch nằm trong giới hạn trên và giới hạn dưới của<br /> khuỷu. Mẫu tĩnh mạch được lấy từ tĩnh mạch trung bình khác biệt, trung bình PvCO2 có<br /> mu tay là 262 trường hợp (chiếm 81,4%), từ khuynh hướng cao hơn PaCO2 là 4,323 mmHg,<br /> tĩnh mạch mu chân là 57 trường hợp (chiếm ở ngưỡng phân cắt PCO2 < 35 mmHg có 4<br /> 17,7%), có 02 trường hợp mẫu máu tĩnh mạch trường hợp nằm trên giới hạn trên của trung<br /> lấy tự tĩnh mạch thái dương và tĩnh mạch bình khác biệt, có giá trị (PaCO2; PvCO2) lần<br /> cảnh ngoài (Bảng 2). Điều này phù hợp với lượt là (32,5; 48,1), (34,1; 51), (31,4; 49) và (13,3;<br /> kiến thức và thói quen của Điều dưỡng ở khoa 32,7) cho thấy PvCO2 lớn hơn PaCO2, kết quả<br /> Hồi sức sơ sinh Bệnh viện Nhi Đồng I. Bảng 3 là bỏ sót chẩn đoán kiềm hô hấp trong 3<br /> cho thấy hầu hết các trường hợp có nhiều hơn trường hợp đầu tiên; với PCO2 từ 35 – 45<br /> 01 chẩn đoán trên một bệnh nhân ở thời điểm mmHg có 2 trường hợp nằm trên giới hạn trên<br /> lấy mẫu nghiên cứu. Có 03 bệnh lý thường của trung bình khác biệt, có giá trị (PaCO2;<br /> gặp nhất ở bệnh nhân suy hô hấp tại khoa là PvCO2) lần lượt là (36,8; 51,3) và (39,1; 57,5)<br /> bệnh màng trong do sinh non có 147 trường cho thấy PvCO2 lớn hơn PaCO2, kết quả là<br /> hợp (chiếm 45,6%); viêm phổi có 132 trường chẩn đoán quá mức toan hô hấp và có 2<br /> hợp (chiếm 41%) và nhiễm trùng huyết có 124 trường hợp nằm dưới giới hạn dưới của trung<br /> trường hợp (chiếm 38,5%). Đây cũng là các bình khác biệt, có giá trị (PaCO2; PvCO2) lần<br /> nguyên nhân gây suy hô hấp thường gặp nhất lượt là (37,1; 31,1), (43,8; 35,9) cho thấy PvCO2<br /> ở trẻ sơ sinh theo ghi nhận của y văn(9,25). nhỏ hơn PaCO2, tuy nhiên chỉ có giá trị PvCO2<br /> Bàn luận về mối tương quan và độ tin cậy nhỏ hơn ngưỡng 35 mmHg, kết quả là chẩn<br /> của PvCO2 trong đánh giá tình trạng đoán quá mức kiềm hô hấp; với PCO2 > 45<br /> thông khí phổi ở suy hô hấp sơ sinh. mmHg có 8 trường hợp nằm dưới giới hạn<br /> dưới của trung bình khác biệt, có giá trị<br /> Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy<br /> (PaCO2; PvCO2) lần lượt là (47,6; 41,1), (53,5;<br /> giá trị trung bình PaCO2 và PvCO2 lần lượt là<br /> 47,7), (59,9; 52,5), (61,7; 54,2), (73,1; 65,8), (76,6;<br /> 43,61 mmHg (KTC 95% 42,05 – 45,18) và 47,94<br /> 67,7) và (82,7; 74) cho thấy PvCO2 nhỏ hơn<br /> mmHg (KTC 95% 46,26 – 59,51) với trung bình<br /> PaCO2, tuy nhiên chỉ có 2 trường hợp PvCO2 <<br /> khác biệt là 4,32 và giới hạn tương đồng 95%<br /> <br /> <br /> 174 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 45 mmHg, kết quả là bỏ sót chẩn đoán toan hô sàng. Có mối tương quan rất mạnh (r = 0,92)<br /> hấp trong 2 trường hợp này. Ở trẻ sơ sinh, giữa PaCO2 và PvCO2, mối tương quan này có<br /> nhất là sơ sinh non tháng hay trẻ bệnh phổi ý nghĩa thống kê (p < 0,0001)(15). Nghiên cứu<br /> nặng, giúp thở với tăng PaCO2 cho phép với của Koul cho kết quả về mối tương quan và<br /> PaCO2 khoảng 55 mmHg(16); với PCO2 > 55 giới hạn tương đồng tương tự nghiên cứu của<br /> mmHg có 6 trường hợp nằm dưới giới hạn chúng tôi.<br /> dưới của trung bình khác biệt, có giá trị Chu và cộng sự nghiên cứu trên 46 cặp khí<br /> (PaCO2; PvCO2) lần lượt là (59,9; 52,5), (61,7; máu động mạch và tĩnh mạch trên 46 bệnh<br /> 54,2), (73,1; 65,8), (76,6; 67,7) và (82,7; 74) cho nhân suy hô hấp đang thở máy là người lớn<br /> thấy PvCO2 nhỏ hơn PaCO2, tuy nhiên chỉ có 2 tại khoa săn sóc tăng cường. Kết quả cho thấy<br /> trường hợp PvCO2 < 55 mmHg, kết quả là bỏ giá trị trung bình PaCO2 và PvCO2 lần lượt là<br /> sót chẩn đoán toan hô hấp trong 2 trường hợp 39,5 ± 8,83 mmHg và 47,77 ± 9,89 mmHg. Có<br /> này. Như vậy, PvCO2 tin cậy để ước tính mối tương quan mạnh (r = 0,86) giữa PaCO2 và<br /> PaCO2 ở dân số nghiên cứu. PvCO2, mối tương quan này có ý nghĩa thống<br /> Qua kết quả ngoại kiểm mô hình tiên đoán kê (p < 0,0001). Phương trình hồi quy dự đoán<br /> PaCO2 từ PvCO2 (Hình 3) cho thấy biểu đồ PaCO2 từ PvCO2 là y = 3,06 + 0,76x, r = 0,86(8).<br /> phân tán có sự tương quan tuyến tính rất cao Nghiên cứu của Chu không đề cập tới độ tin<br /> và có ý nghĩa thống kê giữa PaCO2 quan sát và cậy của giá trị PvCO2 và tương quan giữa<br /> PaCO2 dự đoán (r = 0,94 (0,88 – 0,97), p < PaCO2 và PvCO2 yếu hơn so với nghiên cứu<br /> 0,0001) nên mô hình cho thấy có độ hiệu chỉnh của chúng tôi.<br /> tốt, R2= 0,875; p < 0,0001, cho thấy PaCO2 dự Ak và cộng sự nghiên cứu trên 132 cặp khí<br /> đoán giải thích được 87,5% sự biến thiên của máu động mạch và tĩnh mạch trên bệnh nhân<br /> PaCO2 quan sát, do đó mô hình cho thấy có sự cơn cấp của bệnh phổi tắc nghẽnmạn tính. Kết<br /> phân loại tốt. quả cho thấy giá trị trung bình PaCO2 và<br /> Theo nghiên cứu của một số tác giả: PvCO2 lần lượt là 44,7 ± 12,4 mmHg và 51,3 ±<br /> Malatesha và cộng sự trên 95 cặp khí máu 12,3mmHg, với trung bình khác biệt ± SD là -<br /> động mạch và tĩnh mạch trên 95 bệnh nhân 6,6 ± 5,3. Có mối tương quan rất mạnh (r =<br /> người lớn tại khoa cấp cứu. Kết quả cho thấy 0,908) giữa PaCO2 và PvCO2. Phương trình hồi<br /> giá trị trung bình PaCO2 và PvCO2 lần lượt là quy PaCO2= 0,873 x PvCO2, R2 = 0,987(3). Kết<br /> 39 ± 15,11 mmHg và 42 ± 20,71 mmHg với giới quả nghiên cứu tương tự với nghiên cứu của<br /> hạn tương đồng 95% của chỉ số PCO2 là 6,8 – (- chúng tôi.<br /> 7,6)(17). Nghiên cứu của Malatesha cho kết quả Rang và cộng sự nghiên cứu trên 218 cặp<br /> về mối tương quan và giới hạn tương đồng khí máu động mạch và tĩnh mạch ngoại biên<br /> tương tự nghiên cứu của chúng tôi. tuổi từ 15 – 90. Kết quả cho thấy giữa PvCO2<br /> Koul và cộng sự nghiên cứu trên 100 cặp và PaCO2 có mối tương quan rất mạnh và mối<br /> khí máu động mạch và tĩnh mạch trên 100 tương quan có ý nghĩa thống kê (r = 0,921); giá<br /> bệnh nhân là người trưởng thành tại khoa hô trị trung bình PaCO2 và PvCO2 lần lượt là 43,5<br /> hấp và nội tổng quát ở Ấn Độ. Kết quả cho (41,1 – 45,9) mmHg và 49,6 (47,3 – 51,9) mmHg<br /> thấy trung vị PaCO2 và PvCO2 lần lượt là 36,35 với trung bình khác biệt trung bình (KTC 95%)<br /> (20,70 – 71,00) mmHg và 40,10 (26,00 – 74,00) giữa hai phương pháp là ± 13,9 mmHg(20).<br /> mmHg với giới hạn tương đồng 95% và trung Nghiên cứu của Rang cho kết quả về mối<br /> bình khác biệt của chỉ số PCO2 hẹp là (-12,80) tương quan tương tự như nghiên cứu của<br /> tới 4,70 và (-4,05), có thể chấp nhận trên lâm chúng tôi nhưng giới hạn tương đồng rộng<br /> hơn nghiên cứu của chúng tôi.<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016 175<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017<br /> <br /> Kelly và cộng sự (2002) nghiên cứu trên trong nghiên cứu của chúng tôi hầu hết là<br /> 196 cặp khí máu động mạch và tĩnh mạch tại bệnh màng trong, viêm phổi và nhiễm trùng<br /> khoa cấp cứu người lớn. Kết quả cho thấy giá huyết. Bệnh nền trong các nghiên cứu khác đa<br /> trị trung bình PaCO2 là 46 mmHg và trung số là hậu phẫu tim mạch, sau chấn thương,<br /> bình khác biệt là 5,8 mmHg với PvCO2 cao viêm phổi, sốt xuất huyết dengue, viêm màng<br /> hơn; giới hạn tương đồng 95% của chỉ số PCO2 não, COPD bội nhiễm, hít sặc. Các nghiên cứu<br /> là -8,8 tới 20,5. Giới hạn tương đồng này rộng trong y văn trước đây không tiến hành kiểm<br /> hơn so với nghiên cứu của chúng tôi. Hạn chế chứng các mô hình trong kết quả thu được.<br /> của nghiên cứu này là cỡ mẫu nhỏ, lấy mẫu Như vậy, PvCO2 là một chỉ số ít xâm lấn<br /> thuận tiện và nguyên nhân phân tán, bao gồm hơn PaCO2, tin cậy khi thay thế cho PaCO2<br /> COPD, viêm phổi, suy tim, suyễn, thuyên tắc trong đánh giá tình trạng thông khí ở trẻ sơ<br /> động mạch phổi, khó thở không rõ nguyên sinh suy hô hấp tại khoa hồi sức sơ sinh.<br /> nhân, tràn dịch màng phổi, xơ nang phổi, ho<br /> Nghiên cứu của chúng tôi có điểm mạnh<br /> ra máu, viêm thanh quản, ung thư phổi, chấn<br /> đó là: (1) nghiên cứu đầu tiên được thực hiện<br /> thương ngực và các nguyên nhân ít hơn<br /> trên trẻ sơ sinh, (2) phân tích cả về tương<br /> khác(13). Chính tác giả thực hiện tổng quan<br /> quan, hồi qui, độ tin cậy qua biểu đồ Bland-<br /> khác (2016) cho kết luận tương tự, giới hạn<br /> Altman, và ngoại kiểm mô hình tiên đoán mô<br /> tương đồng 95% của PCO2 là ± 20 mmHg cho<br /> hình tiên đoán. Tuy nhiên, nghiên cứu của<br /> thấy mối tương đồng kém. Hạn chế của<br /> chúng tôi có hạn chế là ở các tất cả các bệnh<br /> nghiên cứu tổng quan này theo bàn luận tác<br /> nhân có chỉ định xét nghiệm khí máu động<br /> giả là các nghiên cứu mẫu còn nhỏ, nguyên<br /> mạch, chúng tôi chỉ lấy được mẫu trên phần<br /> nhân đa dạng và bệnh nhân rối loạn huyết<br /> lớn các trẻ sơ sinh suy hô hấp, không lấy hết<br /> động cũng được đưa vào nhóm nghiên cứu(12).<br /> được các mẫu khí máu trên cùng một bệnh<br /> Raoufy và cộng sự cho nghiên cứu trên 132 nhân và chỉ lấy mẫu trên bệnh nhân có<br /> cặp khí máu động mạch và tĩnh mạch trên catheter động mạch. Do đó, để tăng thêm giá<br /> bệnh nhân cơn cấp của bệnh phổi tắc nghẽn trị của các kết luận, giải quyết những hạn chế<br /> mạn tính(21). Kết quả cho thấy giá trị trung trong nghiên cứu, cũng như mở rộng hơn kết<br /> bình PaCO2 và PvCO2 lần lượt là 53,18 ± 7,04 quả nghiên cứu của chúng tôi, các hướng<br /> mmol/L và 61,02 ± 7,86 mmol/L, với trung bình nghiên cứu khác có thể thực hiện trong tương<br /> khác biệt là -7,84 ± 7,86. Có mối tương quan lai: (1) nghiên cứu liên quan đến kiểm chứng<br /> mạnh (r = 0,749) giữa PaCO2 và PvCO2. mô hình tiên đoán PaCO2 từ PvCO2 ở trẻ sơ<br /> PaCO2= 12,247 + 0,677 x PvCO2, R2 = 0,487. sinh suy hô hấp tại các khoa sơ sinh ở các<br /> Nghiên cứu của Routy không đề cập tới độ tin Bệnh viện khác nhau, (2) nghiên cứu trên các<br /> cậy của giá trị PvCO2 và tương quan giữa bệnh lý khác nhau như bệnh màng trong,<br /> PaCO2 và PvCO2 yếu hơn so với nghiên cứu viêm phổi, sốt xuất huyết dengue, hậu phẫu,<br /> của chúng tôi. Mô hình tiên đoán PaCO2 từ chấn thương, ngạt nước...và trên các đối tượng<br /> PvCO2 của tác giả có hệ số xác định R2 thấp nghiên cứu khác nhau ngoài khoa hồi sức sơ<br /> hơn so với nghiên cứu của chúng tôi. sinh, (3) xây dựng các mô hình tiên đoán<br /> Sở dĩ có sự khác biệt về trị số PaCO2 và PaCO2 từ PvCO2 trên dân số sơ sinh có huyết<br /> PvCO2 giữa các nghiên cứu là do tuổi nghiên động không ổn định.<br /> cứu khác nhau, bệnh nền gây suy hô hấp khác KẾTLUẬN<br /> nhau. Tuổi trong nghiên cứu của chúng tôi là<br /> lứa tuổi sơ sinh trong khi các nghiên cứu còn Chỉ số PvCO2 có giá trị và tin cậy khi thay<br /> lại thực hiện ở người lớn hay trẻ em. Bệnh nền thế cho PaCO2 để đánh giá tình trạng thông<br /> <br /> <br /> 176 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * PB Tập 21 * Số 3 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> khí phổi ở dân số nghiên cứu; phương trình 14. Koul P. A., Khan U. H., Wani A. A., Eachkoti R., Jan R. A.,<br /> Shah S., et al. (2011). "Comparison and agreement between<br /> hồi quy PaCO2 = -1,661 + 0,945 x PvCO2 venous and arterial gas analysis in cardiopulmonary<br /> (R2=0,893, p < 0,0001). Kết quả ngoại kiểm mô patients in Kashmir valley of the Indian subcontinent", Ann<br /> Thorac Med, 6 (1), pp. 33-37.<br /> hình tiên đoán PaCO2 từ PvCO2 cho thấy có sự<br /> 15. Ma J., Ye H. (2016). "Effects of permissive hypercapnia on<br /> hiệu chỉnh rất tốt (r = 0,94, p < 0,0001) và sự pulmonary and neurodevelopmental sequelae in extremely<br /> phân loại rất tốt (R2= 0,875; p < 0,0001). low birth weight infants: a meta-analysis", Springerplus, 5<br /> (1), pp. 764.<br /> TÀILIỆUTHAMKHẢO 16. Malatesha G., Singh N. K., Bharija A., Rehani B., Goel A.<br /> (2007). "Comparison of arterial and venous pH, bicarbonate,<br /> 1. Lê Thị Tuyết Lan (1999), "Cách đọc kết quả phân tích khí<br /> PCO2 and PO2 in initial emergency department<br /> trong máu". Sổ tay hướng dẫn phương pháp phân tích khí trong<br /> assessment", Emerg Med J, 24 (8), pp. 569-571.<br /> máu TP.HCM, Nhà xuất bản Y học.<br /> 17. Michael S. Kornhauser (2005), "Blood Gas Interpretation".<br /> 2. Ak A., Ogun C. O., Bayir A., Kayis S. A., Koylu R. (2006).<br /> In: Alan R. Spitzer (eds). Intensive Care of The Fetus &<br /> "Prediction of arterial blood gas values from venous blood<br /> Neonate, Elsevier Mosby, pp. 523-537.<br /> gas values in patients with acute exacerbation of chronic<br /> 18. Middleton P., Kelly A. M., Brown J. (2006). "Agreement<br /> obstructive pulmonary disease", Tohoku J Exp Med, 210 (4),<br /> between arterial and central venous values for pH,<br /> pp. 285-290.<br /> bicarbonate, base excess, and lactate", Emerg Med J, 23, pp.<br /> 3. American Academy of Pediatrics Committee on F.,<br /> 622–624.<br /> Newborn (2012). "Levels of neonatal care", Pediatrics, 130 (3),<br /> 19. Rang L. C., Murray H. E., Wells G. A., Macgougan C. K.<br /> pp. 587-597.<br /> (2002). "Can peripheral venous blood gases replace arterial<br /> 4. Angus D. C., Linde-Zwirble W. T., Clermont G. (2001).<br /> blood gases in emergency department patients?", CJEM, 4<br /> "Epidemiology of neonatal respiratory failure in the United<br /> (1), pp. 7-15.<br /> States: projections from California and New York", Am J<br /> 20. Raoufy M. R., Eftekhari P., Gharibzadeh S., Masjedi M. R.<br /> Respir Crit Care Med, 164 (7), pp. 1154-1160.<br /> (2011). "Predicting Arterial Blood Gas Values from Venous<br /> 5. Bilan N., Behbahan A. G., Khosroshahi A. J. (2008). "Validity<br /> Samples in Patients with Acute Exacerbation Chronic<br /> of venous blood gas analysis for diagnosis of acid-base<br /> Obstructive Pulmonary Disease Using Artificial Neural<br /> imbalance in children admitted to pediatric intensive care<br /> Network", J Med Syst. Aug; 35(4):483-8..<br /> unit", World J Pediatr, 4 (2), pp. 114-117.<br /> 21. Razi E., Moosavi G. A. (2007). "Comparison of arterial and<br /> 6. Bland J. M., Altman D. G. (1999). "Measuring agreement in<br /> venous blood gases analysis in patients with exacerbation of<br /> method comparison studies", Stat Methods Med Res, 8 (2), pp.<br /> chronic obstructive pulmonary disease", Saudi Med J, 28 (6),<br /> 135-160.<br /> pp. 862-865.<br /> 7. Chu Y. C., Chen C. Z., Lee C. H., Chen C. W., Chang H. Y.,<br /> 22. Rumsey D. J. (2011), "Correlation and Regression.<br /> Hsiue T. R. (2003). "Prediction of arterial blood gas values<br /> Interpreting the correlation". In: Rumsey D. J. (eds). Statistics<br /> from venous blood gas values in patients with acute<br /> for Dummies, Wiley Publishing, Inc., pp. 298-299.<br /> respiratory failure receiving mechanical ventilation", J<br /> 23. Victorian The (1997). "Economic outcome for intensive care<br /> Formos Med Assoc, 102 (8), pp. 539-543.<br /> of infants of birthweight 500-999 g born in Victoria in the<br /> 8. Crowley M.A. (2015), "Neonatal Respiratory Disorders.". In:<br /> post surfactant era. The Victorian Infant Collaborative Study<br /> Martin R. J., Fanaroff A. A., Walsh M. C. (eds). Fanaroff and<br /> Group", J Paediatr Child Health, 33 (3), pp. 202-208.<br /> Martin’s neonatal - perinatal medicine, Elsevier, pp. 1113-1133.<br /> 24. Wambach J.A., Hamvas A. (2015), "Respiratory Distress<br /> 9. Dawn M. Walton (2002), "Arterial Puncture". In: Mhairi G.<br /> System in the Neonate.". In: Martin R. J., Fanaroff A. A.,<br /> MacDonald, Jayashree Ramasethu (eds). Atlas of Procedures<br /> Walsh M. C. (eds). Fanaroff and Martin’s neonatal -<br /> in Neonatology Lippincott Williams & Wilkins.<br /> perinatal medicine, Elsevier, pp. 1074-1083.<br /> 10. Kelly A. M., McAlpine R., Kyle E. (2001). "Venous pH can<br /> 25. Yildizdas D., Yapicioglu H., Yilmaz H. L. (2004).<br /> safely replace arterial pH in the initial evaluation of patients<br /> "Correlation of simultaneously obtained capillary, venous,<br /> in the emergency department", Emerg Med J, 18 (5), pp. 340-<br /> and arterial blood gases of patients in a paediatric intensive<br /> 342.<br /> care unit", Arch Dis Child, 89 (2), pp. 176-180.<br /> 11. Kelly A. M. (2016). "Can VBG analysis replace ABG analysis<br /> in emergency care?", Emerg Med J, 33 (2), pp. 152-154.<br /> 12. Kelly A. M., Kyle E., McAlpine R. (2002). "Venous pCO(2) Ngày nhận bài báo: 07/12/2016<br /> and pH can be used to screen for significant hypercarbia in Ngày phản biện nhận xét bài báo: 15/12/2016<br /> emergency patients with acute respiratory disease", J Emerg<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/04/2017<br /> Med, 22 (1), pp. 15-19.<br /> 13. Kirubakaran C., Gnananayagam J. E., Sundaravalli E. K.<br /> (2003). "Comparison of blood gas values in arterial and<br /> venous blood", Indian J Pediatr, 70 (10), pp. 781-785.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương năm 2016 177<br />