Giáo án bài 22: Sóng điện từ - Vật lý 12 - GV.Đ.V.Nhật

Hoạt động của Thầy , Trò

Nội dung bài học

*Hoạt động 1 : Tìm hiểu về sóng điện từ

Mục tiêu :  Nắm khái niệm về sóng điện từ và đặc điểm của nó .

Gv :

- Thông báo kết quả khi giải hệ phương trình Mác-xoen: điện từ trường lan truyền trong không gian dưới dạng sóng → gọi là sóng điện từ.

GV : Sóng điện từ là gì ?

Gọi Hs trả lời câu hỏi C1

- Sóng điện từ và điện từ trường có gì khác nhau?

(Hs: Sóng điện từ chính là điện từ trường lan truyền trong không gian )

 - Y/c HS đọc Sgk để tìm hiểu các đặc điểm của sóng điện từ.

- Sóng điện từ có v = c → đây là một cơ sở để khẳng định ánh sáng là sóng điện từ.

Gv gọi học sinh trả lời câu hỏi C2

   (  \(\lambda  = \frac{V}{f}\) )

- Sóng điện từ lan truyền được trong điện môi. Tốc độ v < c và phụ thuộc vào hằng số điện môi.

- Y/c HS quan sát thang sóng vô tuyến để nắm được sự phân chia sóng vô tuyến.

*Hoạt động 2 : Tìm hiểu về sự truyền sóng vô tuyến trong khí quyển

Mục tiêu :  Nắm sự truyền sóng trong khí quyển

- Ở các máy thu thanh, ở mặt ghi các dải tần ta thấy một số dải sóng vô tuyến tương ứng với các bước sóng: 16m, 19m, 25m tại sao là những dải tần đó mà không phải những dải tần khác?

→ Đó là những sóng điện từ có bước sóng tương ứng mà những sóng điện từ này nằm trong dải sóng vô tuyến, không bị không khí hấp thụ.

- Tầng điện li là gì?

(Tầng điện li kéo dài từ độ cao khoảng 80km đến độ cao khoảng 800km)

- Mô tả sự truyền sóng ngắn vòng quanh Trái Đất.

I. Sóng điện từ :

1) Sóng điện từ là gì ?

 Sóng điện từ là điện từ trường lan truyền trong không gian .

2)Những đặc điểm của sóng điện từ :

-Sóng điện từ lan truyền được trong chân không, tốc độ của  sóng điện từ bằng tốc độ ánh sáng trong chân không.Sóng điện từ lan truyền được trong các điện môi và nhỏ hơn trong chân không và phụ thuộc hằng số điện môi .

-Sóng điện từ là sóng ngang :Các vec tơ cường độ điện trường \(\overrightarrow E \) và véc tơ cảm ứng từ \(\overrightarrow B \) và phương truyền sóng  vuông góc với nhau và tạo thành tam diện thuận .

-Dao động của điện trường và từ trường trong sóng điện từ luôn luôn đồng pha với nhau .

-Khi sóng điện từ gặp mặt phân cách giữa hai môi trường thì nó sẽ phản xạ và khúc xạ

-Sóng điện từ mang năng lượng .

-Sóng điện từ có bước sóng từ vài mét đến vài km được dùng trong thông tin vô tuyến là sóng vô tuyến : sóng cực ngắn , sóng ngắn , sóng trung và sóng dài

II.Sự truyền sóng vô tuyến trong khí quyển

1) Các vùng sóng ngắn ít bị hấp thụ :

 - Sóng vô tuyến bị không  khí hấp thụ . Chỉ có các sóng điện từ có bước sóng nằm trong một số vùng tương đối hẹp , các sóng có bước sóng ngắn là không bị không khí hấp thụ.

Các vùng đó gọi là các dải sóng vô tuyến .

2) Sự phản xạ của các sóng ngắn trên tầng điện li :

-Tầng điện li là một lớp khí quyển , trong đó các phân tử khí đã bị ion hóa rất mạnh dưới tác dụng của các tia tử ngoại trong ánh sáng mặt trời . Các sóng ngắn vô tuyến phản xạ rất tốt trên tầng điện li , nhờ phản xạ liên tiếp trên tầng điện li mà các sóng ngắn có thể truyền đi rất xa .