Giáo án Ngữ văn lớp 7 (Học kì 2)

Chia sẻ: Nhung Nguyễn | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:143

Thêm vào BST

Báo xấu

843
lượt xem 61
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các quý thầy cô và các em học sinh tham khảo Giáo án Ngữ văn lớp 7 (Học kì 2) để nâng cao kĩ năng và kiến thức soạn giáo án theo chuẩn kiến thức, kỹ năng trong chương trình dạy học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án Ngữ văn lớp 7 (Học kì 2)

Häc k× II TuÇn 19 - TiÕt 73. Tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt. I - Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: HiÓu ®îc néi dung vµ nghÖ thuËt cña c¸c c©u tôc ng÷, ®Æc biÖt lµ c¸ch lËp luËn. Häc thuéc lßng c¸c c©u tôc ng÷ trong SGK, tõ ®ã cã c¬ së ®Ó tiÕn hµnh su tÇm sau tiÕt häc. BiÕt tù më réng hiÓu biÕt vÒ tôc ng÷ qua phÇn ®äc thªm. Bíc ®Çu cã kü n¨ng su tÇm v¨n häc d©n gian. II - Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: SGK, SGV, TLTK HS: SGK, chuÈn bÞ bµi ë nhµ. III- C¸ch thøc tiÕn hµnh: - §äc hiÓu cÊu tróc, néi dung ý nghÜa v¨n b¶n. IV- TiÕn tr×nh tiÕt d¹y. A. æn ®Þnh tæ chøc líp: B. KiÓm tra bµi cò. Gi¸o viªn kiÓm tra vë so¹n cña häc sinh. C. Bµi míi. Giíi thiÖu bµi. Tôc ng÷ lµ mét thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian. Nã ®îc vÝ lµ mét kho b¸u cña kinh nghiÖm vµ lµ tói trÝ tuÖ d©n gian, lµ “ tói kh«n d©n gian v« tËn ”. Tôc ng÷ lµ thÓ lo¹i triÕt lý nhng ®ång thêi còng lµ “ c©y ®êi xanh t¬i ”. Tôc ng÷ cã nhiÒu chñ ®Ò, tiÕt häc nµy giíi thiÖu 8 c©u tôc ng÷ cã chñ ®Ò vÒ thiªn nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt. Qua ®©y c¸c em sÏ bíc ®Çu lµm quen víi kinh nghiÖm vÒ c¸ch nh×n nhËn c¸c hiÖn tîng thiªn nhiªn vµ c«ng viÖc lao ®éng s¶n xuÊt, ®ång thêi häc c¸ch diÔn ®¹t ng¾n gän, hµm xóc, uyÓn chuyÓn cña nh©n d©n. I - §äc, chó thÝch: GV ®äc tríc mét lît, yªu cÇu ng¾t 1. §äc: nhÞp ®óng. 3 häc sinh ®äc l¹i. 2. Chó thÝch: Líp, gi¸o viªn nhËn xÐt. *. Kh¸i niÖm “ tôc ng÷ ”. Gi¸o viªn kiÓm tra viÖc häc chó - VÒ h×nh thøc: ng¾n gän, cã kÕt thÝch cña häc sinh, ®Æc biÖt cÊu bÒn v÷ng, cã h×nh ¶nh vµ nhÞp hiÓu c¸c tõ H¸n ViÖt: cÇn, th×, ®iÖu. thôc, tr×, viªn, ®iÒn ... - VÒ néi dung: diÔn ®¹t nh÷ng kinh Gi¸o viªn gi¶ng kü h¬n vÒ chó nghiÖm vÒ c¸ch nh×n nhËn cña thÝch “ tôc ng÷ ”. nh©n d©n ®èi víi thiªn nhiªn, lao 1
®éng s¶n xuÊt, con ngêi, x· héi. - VÒ sö dông: nh©n d©n sö dông vµo mäi ho¹t ®éng ®êi sèng ®Ó nh×n nhËn, øng xö, thùc hµnh ®Ó lµm lêi nãi thªm hay, sinh ®éng, s©u s¾c. * Tõ khã: sgk. - X® kiÓu vb vµ ptb®? II. T×m hiÓu v¨n b¶n: 1. KiÓu v¨n b¶n vµ ph ¬ng thøc biÓu ®¹t: - KiÓu v¨n b¶n: NghÞ luËn ( NLDG) - PTB§: t¶, kÓ, lËp luËn. - Häc sinh kh¸i qu¸t néi dung chÝnh 2. Bè côc. cña v¨n b¶n. Gåm 2 nhãm: - Nhãm 1: c©u 1, 2, 3, 4 nãi vÒ thiªn nhiªn. - Nhãm 2: c©u 5, 6, 7, 8 nãi vÒ lao ®éng s¶n xuÊt. Häc sinh ®äc biÓu c¶m c©u tôc 3. Ph©n tÝch. ng÷, chó ý chç ng¾t giäng, vÇn a. Nh÷ng c©u tôc ng÷ nãi vÒ thiªn vµ c¸c quan hÖ tõ ( cha, ®· ) nhiªn. còng nh c¸c tõ ®èi ý ( ®ªm / ngµy, *. C©u 1. ®· s¸ng / ®· tèi ). - §èi, nãi qu¸: + Th¸ng 5 ( ©m lÞch ): ®ªm ng¾n Em h·y chØ ra nhÞp, vÇn vµ ®èi ngµy dµi. trong c©u tôc ng÷. §iÒu ®ã cã t¸c + Th¸ng 10 ( ©m lÞch ): ngµy ng¾n dông g×? ®ªm dµi. Cã khi nµo ®i ngñ, cha n»m ®· - ý nghÜa: nhÊn m¹nh ®Æc ®iÓm s¸ng? C¸ch nãi qu¸ nh vËy nh»m cña ®ªm th¸ng n¨m vµ ngµy th¸ng m- diÔn ®¹t ý g×?( ®ªm th¸ng n¨m êi, g©y Ên tîng ®éc ®¸o khã quªn. rÊt ng¾n ). Lµm næi bËt sù tr¸i ngîc tÝnh chÊt VËy em hiÓu nghÜa cña c©u tôc gi÷a ®ªm vµ ngµy cña mïa h¹ vµ mïa ng÷ lµ g×? ®«ng, dÔ nãi dÔ nhí. - Em h·y cho biÕt, mét sè trêng hîp - Bµi häc: Gióp con ngêi nh×n nh¹n, cã thÓ ¸p dông kinh nghiÖm nªu sö dông thêi gian, søc lao ®éng hîp trong c©u tôc ng÷? lý vµo nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau Gi¸ trÞ kinh nghiÖm mµ c©u tôc trong n¨m. ng÷ thÓ hiÖn? *. C©u 2. - Néi dung: Tr«ng sao cã thÓ ®o¸n - Häc sinh ®äc biÓu c¶m c©u tôc biÕt thêi tiÕt: ma, n¾ng. ng÷. - NT: vÕ ®èi xøng ( nhÊn m¹nh); vÇn Em hiÓu nghÜa cña tõ “ mau ”, “ lng ( dÔ nãi dÔ nghe); quan hÖ v¾ng ” ë ®©y nh thÕ nµo ®Ó cã nh©n qu¶ trong tõng vÕ, tõ lËp luËn thÓ coi ®ã lµ hai tõ tr¸i nghÜa? ( th×) ( “ mau ”: nhiÒu, dµy; “ v¾ng ”: Ýt, th- a ). - NghÜa: ngµy nµo mµ ®ªm tríc cã 2
C©u tôc ng÷ nãi vÒ tÝnh chÊt nhiÒu sao sÏ n¾ng, Ýt sao sÏ ma. b¸o hiÖu thêi tiÕt cña sao nh thÕ - C¬ së thùc tiÔn: nµo? + Ýt sao —> nhiÒu m©y —> ma. - Theo em, c¬ së thùc tiÔn cña kinh + nhiÒu sao —> Ýt m©y —> n¾ng. nghiÖm nªu trong c©u tôc ng÷ lµ g×? (Gi¸o viªn nhÊn m¹nh: Tuy nhiªn cÇn chó ý, kh«ng ph¶i h«m nµo trêi Ýt —> Con ngêi cã ý thøc biÕt nh×n sao còng ma. Ph¸n ®o¸n trong c©u sao ®Ó dù ®o¸n thêi tiÕt, s¾p xÕp tôc ng÷, do dùa trªn kinh nghiÖm, c«ng viÖc. kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng.) - Gi¸ trÞ cña kinh nghiÖm mµ c©u tôc *. C©u 3. ng÷ thÓ hiÖn? - ND: P/a kinh nghiÖm cña nd vÒ - Häc sinh ®äc biÓu c¶m c©u tôc thêi tiÕt qua viÖc quan s¸t mµu s¾c ng÷, chó ý ng¾t nhÞp. ch©n trêi. - C©u tôc ng÷ nµy p/ a ®iÒu g×? - NT: ng¾n gän, vÇn lng ( gi¶i nghÜa) - NghÜa: khi trªn trêi cã xu©t hiÖn - C¸ch nãi ®ã sö dông biÖn ph¸p tu tõ nhiÒu r¸ng cã s¾c vµng mµu mì gµ g×? tøc lµ s¾p cã b·o. - VËy, em hiÓu nghÜa cña c©u tôc - Bµi häc: KN trong t×nh huèng khÈn ng÷ lµ g×? Bµi häc kn tõ c©u tôc ng÷ cÊp kh«ng ®c b¸o tríc. nµy? - Em h·y chuyÓn c©u tôc ng÷ thµnh mét c©u lËp luËn víi c¸c tõ: khi, nÕu, th× ... *. C©u 4: ( khi thÊy r¸ng mì gµ, nÕu cã nhµ th× lo gi÷ ). - Häc sinh ®äc biÓu c¶m c©u tôc - Th¸ng7, kiÕn bß lªn cao, sÏ cã lôt. ng÷, chó ý nhÞp ng¾t. - Em hiÓu t¹i sao kiÕn bß lªn l¹i lo lôt? ( KiÕn lµ lo¹i c«n trïng rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi cña khÝ hËu, thêi tiÕt, nhê c¬ thÓ cã nh÷ng tÕ bµo c¶m biÕn chuyªn biÖt. Khi trêi chuÈn - Nçi lo cña ngêi n«ng d©n vÒ lôt léi bÞ cã nh÷ng ®ît ma to kÐo dµi hay lò cø x¶y ra hµng n¨m. lôt, kiÕn sÏ tõ trong tæ bß lªn cao ®Ó tr¸nh ma, lôt vµ cßn biÕt lîi dông ®Êt mÒm sau ma ®Ó lµm tæ míi. - C©u tôc ng÷ kh«ng chØ cã tÝnh dù b¸o thêi tiÕt mµ cßn nãi lªn ®iÒu g× TiÓu kÕt. vÒ t©m tr¹ng? Qua nghÖ thuËt ®èi ý, ng¾t ( dùa vµo tõ “ chØ ”, “ l¹i ”). nhÞp, sö dông ho¸n dô, nãi qu¸ vµ - Em h·y chuyÓn c©u tôc ng÷ thµnh lËp luËn ngÇm, c¸c c©u tôc ng÷ mét c©u lËp luËn víi c¸c tõ: khi, th×, kh«ng chØ nªu lªn c¸c hiÖn tîng thiªn chØ, l¹i. nhiªn b¸o hiÖu thêi tiÕt mµ cßn cã ý ( th¸ng 7 khi thÊy kiÕn bß lªn th× chØ khuyªn nhñ nhau, th«ng c¶m víi nhau 3
lo l¹i lôt ). vÒ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n cña thêi Gi¸o viªn kh¸i qu¸t vÒ nghÖ thuËt tiÕt ®èi víi cuéc sèng. vµ chñ ®Ò cña nhãm tôc ng÷ 1: b. Nh÷ng c©u tôc ng÷ nãi vÒ lao ®éng s¶n xuÊt. *. C©u 5. - So s¸nh: gi¸ trÞ rÊt lín cña ®Êt. - Häc sinh ®äc biÓu c¶m c©u tôc ng÷, chó ý ng¾t nhÞp. - Em hiÓu “ tÊc ®Êt, tÊc vµng ” lµ nghÜa nh thÕ nµo? Nãi nh vËy cã qu¸ kh«ng? ( §Êt ®îc coi nh vµng, quý nh vµng ). - T¹i sao d©n gian l¹i nãi “ tÊc ®Êt tÊc vµng ” mµ kh«ng nãi “ thíc ®Êt thíc - Lµ mét lËp luËn c©n b»ng. vµng ”? -> ThÓ hiÖn ty, sù tr©n träng cña ( TÊc ®Êt chØ mét ®¬n vÞ ®Êt rÊt ndl® ®èi víi ®Êt ®ai => CÇn sö dông nhá, b»ng 1/10 thíc tøc 2,4 m2 ( tÊc ®Êt ®ai sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. b¾c bé ). Vµng lµ kim lo¹i quý thêng ®îc c©n ®o b»ng c©n tiÓu li, hiÕm khi ®o b»ng tÊc, thíc. TÊc vµng chØ lîng vµng lín, quý gi¸ v« cïng. C©u tôc ng÷ ®· lÊy c¸i rÊt nhá ( tÊc ®Êt ) ®Ó nãi c¸i rÊt lín ( tÊc vµng ) ®Ó nãi lªn gi¸ trÞ cña ®Êt ). *. C©u 6. - Em h·y chuyÓn c©u tôc ng÷ thµnh mét c©u lËp luËn? ( TÊc ®Êt lµ tÊc vµng, tÊc ®Êt nh tÊc vµng, tÊc ®Êt b»ng tÊc vµng ... ). - NghÜa: trong c¸c nghÒ ®îc kÓ, Gi¸o viªn chó ý: ®©y lµ mét lËp ®em l¹i nhiÒu lîi Ých kinh tÕ nhÊt lµ luËn c©n b»ng. nu«i c¸, tiÕp theo lµ lµm vên, sau ®ã Häc sinh ®äc biÓu c¶m c©u tôc lµ lµm ruéng. ng÷, chó ý ng¾t nhÞp. Em h·y dÞch nghÜa tõng tõ H¸n trong c©u tôc ng÷ ra thµnh tõng - ý nghÜa: gióp con ngêi biÕt khai tõ ViÖt? th¸c tèt ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh thiªn ( nhÊt = 1; canh = trång, lµm; tr× = nhiªn ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt. ao; nhÞ = 2; viªn = vên; tam = ba; - C¸ch gieo vÇn lng cïng thanh ®iÖu: ®iÒn = ruéng ). ®Ô ®äc, dÔ nhí, th¾t chÆt quan hÖ Em h·y dÞch c¶ c©u sang tõ cña c¸c luËn cø. ViÖt? ( thø nhÊt lµm ao, thø hai lµm vên, thø ba lµm ruéng ). Em hiÓu nghÜa cña c©u tôc ng÷ lµ g×? 4
- Em thÊy sù s¾p xÕp thø tù u tiªn trong canh t¸c cña c©u tôc ng÷ cã phï hîp víi ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ë n«ng th«n níc ta hiÖn nay kh«ng? ( + §óng víi nh÷ng n¬i nµo cã thÓ *. C©u 7. lµm tèt cat 3 nghÒ. - §Ò cËp ®Õn 4 yÕu tè cña nghÒ + Kh«ng ®óng víi nh÷ng n¬i ®iÒu trång lóa: níc, ph©n, chuyªn cÇn, kiÖn tù nhiªn chØ thuËn lîi cho mét gièng. nghÒ ph¸p triÓn ). - ¸p dông víi c©y lóa. - Còng nh c¸c c©u tôc ng÷ trªn, c¸ch gieo vÇn lng cïng thanh ®iÖu ®· cã t¸c dông g× ®èi víi tÝnh nghÞ luËn - LËp luËn võa tæng hîp ( nªu ®ñ c¸c cña c©u tôc ng÷? yÕu tè cÇn thiÕt cho viÖc trång trät - Häc sinh ®äc biÓu c¶m c©u tôc cã n¨ng suÊt ) võa ph©n tÝch (s¾p ng÷ víi ng÷ ®iÖu nh ë c©u 6. xÕp thø tù quan träng mét c¸ch døt Kinh nghiÖm trång trät ë c©u tôc kho¸t ®èi víi tõng yÕu tè ). ng÷ nµy ¸p dông cho lo¹i c©y - TØnh lîc tèi ®a mµ lËp luËn vÉn nµo? s¸ng sña, râ rµng. ( ¸p dông tríc hÕt ®èi víi c©y lóa ). *. C©u 8. T¹i sao nãi, c©u tôc ng÷ nµy cã - TÇm quan träng cña thêi vô vµ lËp luËn võa tæng hîp, võa ph©n cña ®Êt ®ai ®· ®îc khai ph¸, ch¨m tÝch? §Ó ®¹t ®îc yªu cÇu lËp bãn ®èi víi nghÒ trång trät. luËn ®ã, cã c¸ch diÔn ®¹t nµo c« - Bµi häc: cÇn gieo cÊy ®óng thêi vô ®äng h¬n kh«ng? vµ c¶i t¹o ®Êt sau mçi vô ( cµy bõa, - Gi¸o viªn nhÊn m¹nh: C©u tôc ng÷ bãn ph©n, gi÷ níc) diÔn ®¹t gän ®Õn møc kh«ng thÓ TiÓu kÕt. gän h¬n n÷a, tØnh lîc tèi ®a mµ lËp Qua nghÖ thuËt dïng nhÞp ng¾t luËn vÉn s¸ng sña, râ rµng. thay cho quan hÖ tõ, c¸ch sö dông tõ H¸n ViÖt quen thuéc vµ cã tÝnh c« Häc sinh ®äc biÓu c¶m c©u tôc ®óc triÖt ®Ó cña viÖc lËp c©u, ng÷, chó ý ng¾t nhÞp. nhãm tôc ng÷ ®· nªu ra ý nghÜa to Dùa theo chó thÝch, em h·y diÔn lín cña ®Êt ®ai ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®¹t xu«i c©u tôc ng÷ nµy? c¸c kinh nghiÖm s¶n xuÊt tõ viÖc ( nhÊt lµ ph¶i ®óng thêi vô, nh× lµ chän nghÒ trång, nu«i ®Õn c¸c yÕu ®Êt ph¶i cµy bõa, cuèc xíi kü, tè quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt. nhuyÔn ). III - Tæng kÕt. Tõ ®ã, em thÊy ý nghÜa cña c©u 1. NT: tôc ng÷ nµy lµ g×? - C©u ng¾n gän; cã hai vÕ ®èi xøng; cã vÇn nhÞp. 2. ND: Gi¸o viªn kh¸i qu¸t nghÖ thuËt vµ - Qua 8 c©u TN, nd ta ®· thÓ hiÖn chñ ®Ò cña nhãm tôc ng÷ 2: kh¶ n¨ng to lín vÒ kinh nghiÖm, c¸ch øng xö tù nhiªn vµ kinh nghiÖm trong l®sx, cã ý nghÜa thùc tiÔn cao. - P/a b¶n chÊt hån nhiªn cña ngêi l®: s½n sµng truyÒn b¸ kinh nghiÖm 5
- H·y nªu nh÷ng nÐt næi bËt vÒ h×nh cho mäi ngêi. thøc nt cña 8 c©u tn? => Con ngêi hiÖn ®¹i cÇn biÕt kÕt hîp kiÕn thøc khoa häc víi kinh nghiÖm d©n gian ®Ó chñ ®éng Qua 8 c©u tn, em thÊy ngêi d©n trong nhiÒu c«ng viÖc cña ®s vµ sx. l® níc ta cã nh÷ng kh¶ n¨ng næi bËt nµo? - TN vÒ TN vµ L§SX cã ý nghÜa g× trong ®s h«m nay? ( Häc sinh ®äc vµ ghi nhí phÇn ghi nhí SGK / 5 nh lµ phÇn tæng kÕt qu¸ tr×nh ph©n tÝch.) 4. Cñng cè: Häc thuéc lßng nh÷ng c©u tôc ng÷ ®· häc. Đọc những câu tục ngữ liên quan đến môi trường. §äc vµ t×m hiÓu phÇn “ §äc thªm ” SGK / 5, 6. 5. Híng dÉn vÒ nhµ. N¾m ch¾c ®Æc ®iÓm néi dung, nghÖ thuËt cña v¨n b¶n ®· häc. So¹n bµi “ Ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ng ” ( phÇn v¨n vµ tËp lµm v¨n ). ................................................... Soạn: Giảng : TiÕt 74. ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ng PhÇn v¨n vµ tËp lµm v¨n . I - Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: BiÕt c¸ch su tÇm ca dao, tôc ng÷ theo chñ ®Ò vµ bíc ®Çu biÕt chän läc, s¾p xÕp, t×m hiÓu ý nghÜa cña chóng. T¨ng thªm hiÓu biÕt vµ t×nh c¶m g¾n bã víi ®Þa ph¬ng quª h¬ng m×nh. II - Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: SGK, SGV, TLTK HS: SGK, chuÈn bÞ bµi ë nhµ. III- C¸ch thøc tiÕn hµnh: - ë líp s¾p xÕp tæ chøc thµnh v¨n b¶n, xö lÝ kÕt qu¶, trao ®æi ý kiÕn ®¸nh gi¸ nhËn thøc. IV- TiÕn tr×nh tiÕt d¹y. A. æn ®Þnh tæ chøc líp: B. KiÓm tra bµi cò. 6
Mét häc sinh lªn b¶ng ®äc thuéc lßng c¸c c©u tôc ng÷ ®· häc vµ cho biÕt gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña chóng. C. Bµi míi. Gi¸o viªn nãi râ yªu cÇu cña tiÕt häc: su tÇm ca dao, d©n ca, tôc ng÷ lu hµnh ë ®Þa ph¬ng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c©u nãi vÒ ®Þa ph¬ng m×nh. I - ChuÈn bÞ: Bíc 1: gi¸o viªn cho häc sinh «n 1. Yªu cÇu: l¹i ca dao, d©n ca, tôc ng÷ lµ - Su tÇm ca dao, d©n ca, tôc ng÷ lu g×? hµnh ë ®Þa ph¬ng, nãi vÒ ®Þa ph- + Gi¸o viªn gäi 3 häc sinh tr¶ ¬ng. lêi. - Thêi gian su tÇm: 6 tuÇn. + Líp, gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ - Sè lîng: 20 c©u. sung. Bíc 2: + Gi¸o viªn cho häc sinh x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ “ c©u ca dao ”, ®¬n vÞ su tÇm. + Gi¸o viªn lu ý häc sinh: c¸c dÞ b¶n kh¸c nhau ®Òu ®îc tÝnh lµ nh÷ng “c©u ” kh¸c nhau. Bíc 3: 2- X¸c ®Þnh ®èi tîng su tÇm. + Gi¸o viªn cho häc sinh x¸c - Ca dao, tôc ng÷ lu hµnh ë ®Þa ph- ®Þnh thÕ nµo lµ “ ca dao, tôc ng÷ l- ¬ng: ®îc lu gi÷, truyÒn miÖng vµ vËn u hµnh ë ®Þa ph¬ng ” vµ “ nãi vÒ dông trong ®Þa ph¬ng. ®Þa ph¬ng ”. - Ca dao, tôc ng÷ nãi vÒ ®Þa ph¬ng: + Gi¸o viªn khÝch lÖ häc sinh su cã néi dung ph¶n ¸nh ®êi sèng ND tÇm lo¹i ca dao, tôc ng÷ nãi vÒ ®Þa ®Þa ph¬ng.. ph¬ng. 3 - Nguån su tÇm. + Gi¸o viªn, häc sinh nªu vÝ dô - Hái cha mÑ, ngêi ®i¹p ph¬ng, ngêi vÒ ca dao, tôc ng÷ ë ®Þa ph¬ng. giµ c¶, nghÖ nh©n, nhµ v¨n ... - Híng dÉn HS t×m nguån su tÇm - Tham kh¶o s¸ch, b¸o ë ®Þa ph¬ng. Gi¸o viªn gîi ý ®Ó häc sinh - T×m trong c¸c bé su tËp lín vÒ tôc thÊy râ c¸c nguån su tÇm: ng÷, ca dao, d©n ca nãi vÒ ®Þa ph- ¬ng m×nh. 4- C¸ch su tÇm. - ChuÈn bÞ sæ tay su tÇm. - Híng dÉn häc sinh c¸ch su tÇm. - Su tÇm ®ñ sè lîng, ph©n lo¹i theo Gi¸o viªn lu ý häc sinh: mçi häc thø tù A, B, C cña ch÷ c¸i ®Çu c©u. sinh ph¶i cã mét cuèn sæ tay su tÇm, mçi lÇn su tÇm ®îc h·y chÐp vµo sæ tay ®Ó khái quªn hoÆc thÊt l¹c. Gi¸o viªn lu ý häc sinh bíc tiÕp theo: sau khi ®· su tÇm ®ñ sè l- îng yªu cÇu th× ph©n lo¹i, ca dao, d©n ca chÐp riªng, tôc ng÷ 7
chÐp riªng. C¸c c©u cïng lo¹i s¾p xÕp theo thø tù A, B, C cña ch÷ c¸i ®Çu c©u. - GV híng dÉn, nªu vÝ dô ®Ó häc II. Tr×nh bµy nhËn xÐt ®¸nh gi¸: sinh tËp lµm. 1. Tr×nh bµy trong nhãm: 2. Tr×nh bµy tríc líp: 3. NhËn xÐt ®¸nh gi¸: III. Thi h¸t d©n ca: VD: Bµi “§i cÊy”, Trèng c¬m, Lý c©y ®a, ... D. Cñng cè: Häc sinh n¾m ch¾c nh÷ng ®iÒu ®· ®îc híng dÉn ë trªn líp. E.Híng dÉn vÒ nhµ. - VÒ nhµ, tõng bíc su tÇm. So¹n bµi “ T×m hiÓu chung vÒ v¨n nghÞ luËn. Soạn: Giảng : TuÇn 20- TiÕt 75: T×m hiÓu chung vÒ v¨n nghÞ luËn( T1). I - Môc tiªu cÇn ®¹t: - Häc sinh bíc ®Çu hiÓu thÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn, c¸c ®Ò tµi vµ lÜnh vùc sö dông v¨n nghÞ luËn. - N¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña VBNL. II - Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: sgk, sgv, tltk HS: sgk, chuÈn bÞ bµi ë nhµ. III- C¸ch thøc tiÕn hµnh: VÊn ®¸p, quy n¹p, luyÖn tËp. IV- TiÕn tr×nh tiÕt d¹y. A. æn ®Þnh tæ chøc líp: B. KiÓm tra bµi cò. Gi¸o viªn kiÓm tra tiÕn ®é su tÇm ca dao, tôc ng÷ cña häc sinh. Gi¸o viªn kiÓm tra vë so¹n cña häc sinh. C. Bµi míi. I- Nhu cÇu nghÞ luËn vµ v¨n b¶n nghÞ 8
- Híng dÉn häc sinh t×m hiÓu luËn. vÒ nhu cÇu nghÞ luËn. 1. Nhu cÇu nghÞ luËn. a. Bµi tËp / 7. Gi¸o viªn nªu c©u hái nh * T×m hiÓu 1 sè c©u hái: trong SGK/ 7. - V× sao em ®i häc? Häc sinh nªu thªm c©u hái t- - V× sao con ngêi cÇn cã b¹n bÌ? ¬ng tù b»ng c¸ch mçi häc - Theo em nh thÕ nµo lµ sèng ®Ñp? sinh nªu thªm 1 c©u, ghi vµo - TrÎ em hót thuèc l¸ lµ tèt hay xÊu? giÊy hoÆc vµo vë bµi tËp. - T¹i sao nãi m«i trêng lµ tè sèng cña con Gi¸o viªn kiÓm tra, hái mét ngêi? sè häc sinh xem cã nªu ®îc - VÝ sao nãi s¸ch lµ ngêi b¹n suèt ®êi cña vÊn ®Ò kh«ng, nªu ®óng, con ngêi? sai nh thÕ nµo? Gi¸o viªn h- * Kh«ng sö dông c¸c kiÓu v¨n b¶n TS, íng dÉn nªu l¹i cho ®óng. MT, BC v×: Häc sinh cho biÕt, nÕu gÆp - Kh«ng yªu cÇu kÓ chuyÖn c¸c vÊn ®Ò vµ c©u hái nh ®· - Kh«ng yªu cÇu giíi thiÖu h/ a nªu, em cã thÓ tr¶ lêi b»ng - Kh«ng yªu cÇu béc lé c¶m xóc. c¸c kiÓu v¨n b¶n ®· häc nh Mµ cÇn: kÓ chuyÖn, miªu t¶, biÓu Nªu ra ý kiÕn, quan ®iÓm lËp trêng c¶m hay kh«ng? T¹i sao? cña b¶n th©n. ( Kh«ng, v× b¶n th©n c©u hái Gi¶i thÝch b»ng lÝ lÏ, chøng minh buéc ph¶i tr¶ lêi b»ng lý lÏ, ph¶i b»ng dÉn chøng. sö dông kh¸i niÖm th× míi tr¶ lêi * CÇn ph¶i t¹o lËp v¨n b¶n nªu nh÷ng ®îc th«ng suèt ). nhËn ®Þnh, suy nghÜ, quan niÖm, t tëng Häc sinh chØ ra c¸c v¨n b¶n cña m×nh vÒ v®Ò ®Æt ra. nghÞ luËn thêng gÆp trªn - §Ó ®¹t ®c môc ®Ých ®ã ( nhu cÇu) b¸o chÝ, ®µi ph¸t thanh b»ng ph¶i dïng ph¬ng thøc nghÞ luËn. c¸ch ghi lªn b¶ng c¸c lo¹i bµi nghÞ luËn. b. KÕt luËn: Líp, gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ - NCNL: nhu cÇu nghÞ luËn cña con ngêi sung. khi cÇn béc lé, ph¸t biÓu thµnh lêi nh÷ng Nh vËy, theo em, khi nµo ng- nhËn ®Þnh, suy nghÜ, quan niÖm t tëng êi ta cã nhu cÇu nghÞ luËn? cña m×nh tríc mét vÊn ®Ò nµo ®ã trong Häc sinh ®äc, ghi nhí Ghi nhí cs. 1 SGK / 11. - V¨n NL tån t¹i ë d¹ng: x· luËn, b×nh luËn. 2. ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn. - Híng dÉn häc sinh t×m hiÓu a. Bµi tËp/ 7,8: ®Æc ®iÓm chung cña v¨n b¶n Bµi v¨n: Chèng n¹n thÊt häc ( HCM). nghÞ luËn. * Môc ®Ých: Kªu gäi quèc d©n VN ra søc Häc sinh ®äc mÉu v¨n b¶n “ chèng n¹n thÊt häc, biÕt ch÷ quèc ng÷ vµo c«ng cuéc xd níc nhµ. Chèng n¹n thÊt häc. Häc sinh cho biÕt: bµi v¨n lµ LuËn ®iÓm lín: Kªu gäi nh©n d©n ®i häc. nghÞ luËn díi d¹ng nµo? ( x· LuËn ®iÓm nhá: LuËn ®iÓm nhá: 9
luËn, kªu gäi, tuyªn truyÒn ... ®i häc lµ nhiÖm vô muèn x©y dùng ). cÊp thiÕt. ®Êt níc, mäi ngêi - Em h·y cho biÕt, t tëng chñ Lý lÏ: chÝnh s¸ch ph¶i biÕt ch÷. yÕu cña bµi v¨n lµ g×? ( kªu gäi ngu d©n cña Thùc Lý lÏ: d©n ta cã nh©n d©n ®i häc ). d©n Ph¸p vµ t¸c h¹i ®iÒu kiÖn ®Ó - Em h·y nªu c¸c ý chÝnh cña bµi cña nã. häc ch÷ Quèc v¨n? DÉn chøng: t¸c h¹i ng÷. ( + Chèng n¹n mï ch÷ lµ nhiÖm cña chÝnh s¸ch ngu DÉn chøng: vÒ vô cÊp thiÕt. d©n: 95% d©n kÕt qu¶ phong + Ngêi ViÖt Nam muèn x©y kh«ng biÕt ch÷. trµo truyÒn b¸ ch÷ dùng ®Êt níc th× ph¶i cã kiÕn Quèc ng÷. thøc, tríc hÕt ph¶i biÕt ch÷ Quèc ng÷ ) ( Nh÷ng ý kiÕn ®c nªu ra: (Gi¸o viªn nhÊn m¹nh: trong v¨n V× sao thêi thuéc Ph¸p d©n ta kh«ng nghÞ luËn, c¸c ý chÝnh ®îc gäi ®c häc ( së liÖu vÒ ngêi thÊt häc) lµ luËn ®iÓm). V× sao quèc d©n ph¶i häc CQN ( lµ - Em h·y cho biÕt, dùa vµo c¬ së quyÒn lîi, bæn phËn) nµo, B¸c ®a ra 2 luËn ®iÓm M® häc CQN: x©y dùng níc nhµ trªn? Häc CQN ntn? dÔ hay khã? ( + §Ó lµm s¸ng tá cho luËn Nh÷ng ai cµng cÇn ph¶i häc? ( phô ®iÓm thø nhÊt, B¸c ®· chØ ra n÷) chÝnh s¸ch ngu d©n cña thùc Ai lµ ngêi tiªn phong ? ( anh chÞ em d©n Ph¸p vµ t¸c h¹i cña chÝnh thanh niªn) s¸ch ®ã ®èi víi d©n trÝ ViÖt * LuËn ®iÓm: 1 trong nh÷ng c«ng viÖc Nam. ph¶i thùc hiÖn cÊp tèc trong lóc nµy lµ: + §Ó lµm s¸ng tá luËn ®iÓm n©ng cao d©n trÝ. hai, B¸c ®· ®a ra c¸c biÖn ph¸p - Mäi ngêi VN... CQN. chèng n¹n mï ch÷ ). -> PTB§: nghÞ luËn ( kiÓu vbnl). - T×m nh÷ng c©u v¨n nãi vÒ nh÷ng ®iÒu võa x¸c ®Þnh. (Gi¸o viªn nhÊn m¹nh: nh÷ng c©u tr¶ lêi cho c¸c c©u hái nh: t¹i sao? Lµ g×? thÕ nµo? ... ®îc ®Æt ra xoay quanh luËn ®iÓm ®îc gäi lµ lý lÏ. Nh÷ng c¬ së mµ chóng ta võa x¸c ®Þnh trªn lµ lý lÏ v× nã tr¶ lêi cho c©u hái t¹i sao cña luËn ®iÓm 1, b»ng c¸ch nµo cña luËn ®iÓm 2). Ngoµi c¸c lý lÏ trªn, B¸c Hå cßn nªu c¸c dÉn chøng g×? ( DÉn chøng vÒ t¸c h¹i cña chÝnh s¸ch ngu d©n vµ kÕt qu¶ cña phong trµo truyÒn b¸ ch÷ Quèc ng÷ ). Trong giai ®o¹n sau C¸ch b. Ghi nhí. 10
m¹ng th¸ng 8, bµi nghÞ luËn - V¨n NL lµ v¨n ®c viÕt ra nh»m x¸c lËp cña chñ tÞch HCM cã ý cho ngêi ®äc, ngêi nghe mét t tëng quan nghÜa thùc tÕ ®èi víi cuéc ®iÓm nµo ®ã. sèng nh thÕ nµo? - Bµi v¨n NL ph¶i cã luËn ®iÓm râ rµng, ( D©n ta ®· tÝch cùc ®i häc, n¹n cã lÝ lÏ, dÉn chøng thuyÕt phôc. mï ch÷ nhanh chãng ®îc thanh * Chó ý: Nh÷ng t tëng, quan ®iÓm trong to¸n ... bµi v¨n NL ph¶i híng tíi gi¶i quyÕt nh÷ng - Tõ c¸c c©u tr¶ lêi cña häc sinh, v® ®Æt ra trong ®s th× míi cã ý nghÜa. gi¸o viªn kh¸i qu¸t tri thøc theo ghi nhí trong SGK. D. Cñng cè: - Hs ®äc l¹i phÇn ghi nhí/ 9. E. Híng dÉn vÒ nhµ. Häc bµi vµ lµm bµi tËp 1, 2, 3, 4 phÇn luyÖn tËp SGK / 10. §äc l¹i bµi v¨n: Chèng n¹n thÊt häc, ph©n tÝch l¹i nghÖ thuËt lËp luËn trong bµi v¨n ®ã. .............................................. Soạn: Giảng : TuÇn 19- TiÕt 76: T×m hiÓu chung vÒ v¨n nghÞ luËn( T2). I - Môc tiªu cÇn ®¹t: - Häc sinh bíc ®Çu hiÓu thÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn, c¸c ®Ò tµi vµ lÜnh vùc sö dông v¨n nghÞ luËn. - N¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña VBNL. II - Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: sgk, sgv, tltk HS: sgk, chuÈn bÞ bµi ë nhµ. III- C¸ch thøc tiÕn hµnh: VÊn ®¸p, quy n¹p, luyÖn tËp. IV- TiÕn tr×nh tiÕt d¹y. A. æn ®Þnh tæ chøc líp: B. KiÓm tra bµi cò. ThÕ nµo lµ vb nghÞ luËn? Yªu cÇu ®Ó cã mét VBNL thuyÕt phôc? C. Bµi míi T×m hiÓu chung vÒ v¨n NL ( T1) : hiÓu ®c nhu cÇu NL trong ®s vµ ®Æc ®iÓm chung cña vbnl . §Ó hiÓu râ h¬n nh÷ng kiÕn thøc nµy tiÕt häc nµy chóng ta sÏ cïng nhau ®i lµm c¸c bµi tËp vËn dông. 11
II - LuyÖn tËp. - Híng dÉn häc sinh luyÖn tËp. Bµi 1. Bµi v¨n: CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong Häc sinh ®äc v¨n b¶n, cho ®s XH biÕt ®©y cã ph¶i lµ bµi v¨n a. §©y lµ mét bµi v¨n nghÞ luËn v× ®· nghÞ luËn kh«ng? V× sao? ®Ò xuÊt mét vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã b»ng lý lÏ vµ dÉn chøng Häc sinh th¶o luËn, cho biÕt: b. ë bµi v¨n nµy, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt + ý kiÕn ®Ò xuÊt: cÇn t¹o ra thãi quen ý kiÕn g×? Nh÷ng dßng, c©u tèt. nµo thÓ hiÖn ý kiÕn ®ã? + Nhan ®Ò vµ c©u cuèi cña bµi v¨n thÓ Häc sinh tiÕp tôc th¶o luËn: hiÖn ý kiÕn ®ã . §Ó thuyÕt phôc ngêi ®äc, ng- + Lý lÏ: êi nghe, t¸c gi¶ t¸c gi¶ nªu ra * PhÇn tr¶ lêi cho c©u hái: thãi quen nh÷ng lý lÏ vµ dÉn chøng tèt, thãi quen xÊu lµ g×? nµo? * PhÇn tr¶ lêi cho c©u hái: thãi quen Häc sinh cho biÕt, bµi nghÞ xÊu cã t¸c h¹i nh thÕ nµo? luËn nµy cã nh»m gi¶i quyÕt + DÉn chøng: ë mçi lý lÏ, t¸c gi¶ l¹i ®a vÊn ®Ò cã trong cuéc sèng ra rÊt nhiÒu vÝ dô . hay kh«ng? Em => T¸n thµnh v× t¸c gi¶ ®a ra vÊn ®Ò vµ cã t¸n thµnh ý kiÕn cña bµi tr×nh bµy vÊn ®Ò ®ã víi nhiÒu lý lÏ vµ viÕt hay kh«ng? V× sao? dÉn chøng rÊt thuyÕt phôc Bµi 2. - Më bµi: (Tõ ®Çu ... lµ thãi quen tèt): HS th¶o luËn, x¸c ®Þnh bè + Nªu luËn ®iÓm. côc cña bµi v¨n trªn. - Th©n bµi: ( Tõ hót thuèc l¸ ... nguy Gi¸o viªn gäi 1 häc sinh lªn hiÓm): tr×nh bµy nh÷ng thãi quen xÊu b¶ng ghi kÕt qu¶ th¶o luËn. cÇn lo¹i bá) Líp nhËn xÐt, bæ sung. + Thãi quen tèt lµ g×? Thãi quen xÊu lµ g×? DÉn chøng. Gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung. + T¸c h¹i cña thãi quen xÊu? DÉn chøng. KÕt bµi: ( Cßn l¹i) + Kh¸i qu¸t, kÕt luËn vÒ v® ®· nªu) Häc sinh ®äc bµi 4 SGK / 10, cho Bµi 4. biÕt v¨n b¶n cã ph¶i lµ v¨n b¶n VB: Hai biÓn hå. nghÞ luËn kh«ng? T¹i sao? - Ph¶i v×: tõ 2 dÉn chøng: biÓn chÕt vµ ( KC ®Ó NL). biÓn Ga–li–lª, ngêi viÕt ®a ra luËn ®iÓm: con ngêi sèng mµ biÕt chia sÎ, yªu th¬ng th× míi thùc sù lµ sèng cã ý - Suy nghÜ cña em vÒ c¸ch sèng nghÜa cßn ngîc l¹i, nÕu Ých kû, hÑp hßi cña b¶n th©n? th× sèng mµ nh chÕt => CÇn ph¶i biÕt sèng qu¶ng ®¹i, sÎ chia. D. Củng cố. 12
VBNL thường đảm bảo rõ 4 yếu tố: ... Có 2 kiểu nghị luận: trực tiếp, gián tiếp. VBNL thường ngắn gọn, rõ ràng, đề cập đến v.đ của đời sống xã hội. E. Hướng dẫn về nhà. Tiếp tục tìm hiểu về văn nghị luận. Chuẩn bị: Tục ngữ về con người, xã hội. ......................................................................... Soạn: Giảng : TuÇn 21 - TiÕt 77. Tôc ng÷ vÒ con ngêi vµ x· héi. I- Môc tiªu Gióp häc sinh: HiÓu néi dung, ý nghÜa vµ mét sè h×nh thøc diÔn ®¹t ( so s¸nh, Èn dô, nghÜa ®en, nghÜa bãng ... ) cña c¸c c©u tôc ng÷. Häc thuéc lßng c¸c c©u tôc ng÷, su tÇm ®îc mét sè c©u tôc ng÷ ®ång nghÜa vµ tr¸i nghÜa víi c¸c c©u tôc ng÷ ®· häc. II - Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: SGK, SGV, TLTK HS: SGK, chuÈn bÞ bµi ë nhµ. III- C¸ch thøc tiÕn hµnh: - §äc hiÓu cÊu tróc, néi dung ý nghÜa v¨n b¶n. IV- TiÕn tr×nh tiÕt d¹y. A. æn ®Þnh tæ chøc líp.: B. KiÓm tra bµi cò. - §äc thuéc lßng c¸c c©u tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn vµ l®sx? - Qua nh÷ng c©u TN nµy, em nx g× vÒ trÝ tuÖ dg vµ c¸ch diÔn ®¹t cña TN ? C. Bµi míi. - Tríc khi häc sinh ®äc, gi¸o viªn I - §äc, chó thÝch: nh¾c nhë häc sinh ng¾t nhÞp cho 1. §äc: ®óng. Gi¸o viªn gäi hai häc sinh lÇn lît ®äc v¨n b¶n. 2.Chó thÝch: Gi¸o viªn kiÓm tra viÖc häc chó II. T×m hiÓu v¨n b¶n: thÝch cña HS. 1. KiÓu VB vµ PTB§: - X® kiÓu vb vµ ptb®? - KiÓu vb: NL ( NLDG) 13
- PTB§: nghÞ luËn. - Em h·y x¸c ®Þnh cÊu tróc ®Ó => VÒ ND: chóng ®Òu lµ nh÷ng kinh ph©n tÝch v¨n b¶n? nghiÖm, bµi häc d©n gian vÒ con ngêi vµ xh. VÒ HT: §Òu cã cc¸u t¹o ng¾n, cã - T¹i sao 3 nhãm trªn vÉn cã thÓ hîp vÇn nhÞp, thêng dïng h×nh ¶nh so thµnh 1 vb ? s¸nh, Èn dô. 3 - Ph©n tÝch. Híng dÉn häc sinh t×m hiÓu chi tiÕt a. Nh÷ng kinh nghiÖm vµ bµi häc v¨n b¶n. vÒ phÈm chÊt con ngêi: * Mét mÆt ngêi b»ng mêi mÆt cña. - NT: + So s¸nh : ®Ò cao gi¸ trÞ con ngêi so víi cña c¶i. - Häc sinh ®äc c©u tôc ng÷ 1, cho + §èi lËp: 1 >< 10 : kh¼ng ®Þnh sù biÕt NT ®c sö dông trong c©u TN quý gi¸ cña con ngêi. nµy? - ý nghÜa: C©u TN k® t tëng coi träng con ngêi, gi¸ trÞ cña con ngêi - ý nghÜa cña c©u TN? cña nd ta. - Bµi häc: CÇn phª ph¸n nh÷ng trêng - Em h·y cho biÕt, c©u tôc ng÷ nµy hîp coi cña h¬n ngêi. cã thÓ ®îc sö dông trong nh÷ng tr- + An ñi ®éng viªn nh÷ng ngêi gÆp êng hîp nµo? sù rñi ro, mÊt m¸t. ( + Phª ph¸n nh÷ng trêng hîp coi cña h¬n ngêi. + An ñi, ®éng viªn nh÷ng trêng hîp mµ nh©n d©n cho lµ “ Cña ®i thay (+ “ Ngêi lµm ra cña chø cña kh«ng ngêi ”. lµm ra ngêi ” + Nãi vÒ t tëng ®¹o lý, triÕt lý sèng + “ Ngêi sèng h¬n ®èng vµng ”. cña nh©n d©n: ®Æt con ngêi lªn trªn + “ LÊy cña che th©n, chø kh«ng ai mäi thø cña c¶i. lÊy th©n che cña ” ... ). + Quan niÖm vÒ viÖc sinh ®Î tríc ®©y: muèn ®Î nhiÒu con ). *. C©u 2. Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh t×m C¸i r¨ng c¸i tãc lµ gãc con ngêi. mét sè c©u tôc ng÷ cã néi dung t- - NT: So s¸nh: cã tÝnh kh¼ng ®Þnh ¬ng tù? - NghÜa: vÎ ®Ñp cña m¸i tãc, hµm r¨ng lµ mét ph¬ng diÖn h×nh thøc - NT ®c sö dông trong c©u TN? quan träng cña con ngêi. Häc sinh ®äc c©u tôc ng÷, tr×nh bµy c¸ch hiÓu cña m×nh vÒ côm tõ “ gãc con ngêi ”? Tõ ®ã diÔn xu«i c©u tôc ng÷? Theo em, ®iÒu ®ã cã ®óng kh«ng? T¹i sao? 14
( §óng v×: + R¨ng vµ tãc phÇn nµo thÓ hiÖn ®- -. îc t×nh tr¹ng søc khoÎ cña con ngêi. + R¨ng vµ tãc lµ mét phÇn thÓ hiÖn —> C©u tôc ng÷ t«n vinh gi¸ trÞ con h×nh thøc, tÝnh t×nh, t c¸ch cña con ngêi vµ khuyªn con ngêi biÕt c¸ch ngêi ). lµm ®Ñp c¸c ph¬ng diÖn h×nh thøc C©u tôc ng÷ cã thÓ ®îc sö dông quan träng. trong nh÷ng trêng hîp nµo? ( + Khuyªn nhñ, nh¾c nhë con ngêi ph¶i biÕt gi÷ g×n r¨ng, tãc cho s¹ch, ®Ñp. + ThÓ hiÖn c¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸, b×nh phÈm con ngêi cña nh©n * C©u 3: d©n ). §ãi cho s¹ch, r¸ch cho th¬m. Gi¸o viªn chèt l¹i néi dung 2 c©u NT: ®èi lËp ý trong mçi vÕ vµ ®èi tôc ng÷: xøng gi÷a hai vÕ -> nhÉn m¹nh sù th¬m vµ s¹ch, dÔ nghe, nhí l©u. - Häc sinh ®äc hai c©u tôc ng÷, ý nghÜa: lµm ngêi ®iÒu cÇn gi÷ tr×nh bµy c¸ch hiÓu cña m×nh vÒ tõ g×n nhÊt lµ phÈm gi¸ trong s¹ch, “ s¹ch ” vµ “ th¬m ”;? kh«ng v× nghÌo khæ mµ lµm ®iÒu ( + “ s¹ch ”: trong s¹ch, kh«ng lµm xÊu xa cã h¹ ®Õn nh©n phÈm. ®iÒu nh¬ bÈn, vi ph¹m ®¹o ®øc. Bµi häc: Dï trong c¶nh ngé nµo + “ th¬m ”: trong s¸ng, gi÷ v÷ng ®îc còng kh«ng ®Ó nh©n phÈm bÞ gi¸ trÞ tinh thÇn. hoan è. - NT cña c©u TN cã g× ®Æc biÖt? ( ChÕt trong cßn h¬n sèng ®ôc) - Bµi häc tõ c©u TN? b. Nh÷ng kinh nghiÖm vµ bµi häc - T×m nh÷ng c©u TN cã nd t¬ng tù? vÒ viÖc häc tËp, tu dìng: NhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm ng«n * C©u 4: Häc ¨n, häc nãi, häc gãi, ng÷ vµ t¸c dông cña nã trong c©u häc më. TN nµy? - NT: LÆp tõ ( häc) -> nhÊn m¹nh ý nghÜa cña c©u TN? viÖc häc toµn diÖn. - ý nghÜa: + CÇn ph¶i häc c¸ch giao tiÕp, nhng cßn cÇn ph¶i hiÓu ý ngêi nãi vµ nãi thÕ nµo cho cëi më, dÔ hiÓu. + Kh«ng chØ biÕt lý thuyÕt mµ ph¶i Nh vËy, c©u tôc ng÷ nµy nãi häc c¸ch thùc hµnh. ®Õn bµi häc g× trong lèi sèng + ViÖc häc ph¶i toµn diÖn, tØ mØ. cña con ngêi? —> Con ngêi ph¶i biÕt häc c¸ch ¨n - Häc sinh ®äc l¹i hai c©u tôc ng÷. nãi, c xö lÞch thiÖp. Häc sinh th¶o luËn: hai c©u tôc ng÷ nµy cã m©u thuÉn víi nhau *. C©u 5. kh«ng? T¹i sao? Kh«ng thÇy ®è mµy lµm nªn. ( Hai c©u tôc ng÷ nµy kh«ng m©u - NT: C¸ch diÔn ®¹t c« ®óc, ng«n thuÉn nhau mµ bæ sung cho nhau. ng÷ d©n d·. V×: c©u 6 kh«ng cã nghÜa lµ thÇy - ý nghÜa: + Muèn trë thµnh ngêi 15
thua b¹n, mµ lµ ngoµi häc thÇy cßn thµnh ®¹t ngêi ta cÇn ®c d¹y dç bëi cÇn ph¶i häc b¹n, häc thÇy cã khi c¸c bËc thÇy kh«ng thuËn lîi b»ng häc b¹n ( do + Trong sù häc cña con ngêi kh«ng gÇn gòi, dÔ th«ng c¶m ), häc thÇy lµ thÓ thiÕu thÇy d¹y. quyÕt ®Þnh nhng nÕu häc thªm b¹n - Bµi häc: Kh«ng ®c quªn c«ng lao th× cµng tèt ). d¹y dç cña ngêi thÇy. Con cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch lËp =>NghÜa: kh«ng m©u thuÉn mµ bæ luËn cña hai c©u tôc ng÷ nµy? sung cho nhau. ( + C©u 5: lËp luËn theo quan hÖ => LËp luËn theo quan hÖ ®iÒu ®iÒu kiÖn – kÕt qu¶: nÕu kh«ng kiÖn – kÕt qu¶. thÇy th× mµy kh«ng thÓ lµm nªn. - C©u 6: lËp luËn theo kiÓu so s¸nh + C©u 6: lËp luËn theo kiÓu so kh«ng ngang b»ng. s¸nh kh«ng ngang b»ng: häc thÇy - ý nghÜa: + Tù m×nh häc hái trong kh«ng b»ng häc b¹n ). cs lµ c¸ch häc tèt nhÊt Tõ ®ã, con thÊy ®îc ý nghÜa nµo + Dï cã thÇy giái nhng b¶n th©n tõ hai c©u tôc ng÷? kh«ng cè g¾ng th× còng v« Ých. Häc sinh liªn hÖ thùc tÕ. + Muèn häc tèt th× ph¶i më réng sù häc ra xa nhÊt lµ liªn kÕt víi b¹n bÌ. Häc sinh ®äc hai c©u tôc ng÷, —> Con ngêi cÇn biÕt häc hái, häc cho biÕt hai c©u tôc ng÷ nãi vÒ thÇy vµ häc b¹n. phÈm chÊt g× cña con ngêi? c. Kinh nghiÖm vÒ bµi häc vµ Thñ ph¸p nghÖ thuËt ®îc sö quan hÖ øng xö: dông trong hai c©u tôc ng÷ lµ * C©u 7. g×? Th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n. - Em h·y gi¶i thÝch râ nghÖ thuËt Èn - NT: so s¸nh -> nhÊn m¹nh vÕ thø dô ë c©u 8? nhÊt. ( Dïng viÖc “¨n qu¶ ”, “ trång c©y ” vµ - ý nghÜa: + §· gäi lµ t×nh th¬ng th× quan hÖ cña hai sù viÖc ®ã ®Ó nãi kh«ng ph©n biÖt ngêi hay ta. vÒ lßng biÕt ¬n cña ngêi hëng thô + H·y biÕt sèng b»ng lßng nh©n ¸i, s¶n phÈm tinh thÇn vµ vËt chÊt cña vÞ tha kh«ng nªn Ých kØ. x· héi ®èi víi ngêi ®· s¸ng t¹o ra c¸c => Con ngêi sèng ph¶i cã lßng nh©n s¶n phÈm ®ã ). ¸i vµ lßng biÕt ¬n. - Häc sinh cho biÕt, hai c©u tôc ng÷ nµy cã thÓ sö dông trong nh÷ng tr- * C©u 8: Èn dô. êng hîp nµo? - ý nghÜa: + Kh«ng cã g× tù nhiªn ( Khi ngêi kh¸c gÆp khã kh¨n, ho¹n cho ta n¹n; khi thÓ hiÖn t×nh c¶m víi «ng, + Mäi thø ta ®c hëng thô lµ ®Òu do bµ, cha, mÑ, nh÷ng ngêi cã c«ng víi c«ng søc l® cña con ngêi. ®Êt níc ... ). + CÇn tr©n träng søc l® cña mäi ng- - Häc sinh ®äc l¹i c©u tôc ng÷. êi, kh«ng ®c l·ng phÝ, biÕt ¬n ngêi - Em hiÓu “ mét c©y ”, “ ba c©y ” lµ ®i tríc, kh«ng ®c ph¶n béi qk. g×? Thñ ph¸p nghÖ thuËt ®îc sö dông ë ®©y lµ g×? * C©u 9: - Em hiÓu thÕ nµo vÒ nghÜa tõ - NT: Èn dô tîng trng. “non” vµ “nói cao”? Nh÷ng tõ nµy lµ - ý nghÜa: §K sÏ t¹o thµnh søc m¹nh, thñ ph¸p nghÖ thuËt nµo? chia rÏ sÏ kh«ng cã viÖc g× thµnh 16
( Èn dô: viÖc lín, thµnh c«ng lín, sù c«ng. nghiÖp lín ). - Bµi häc: + Tinh thÇn tËp thÓ trong - Em hiÓu “ chôm ” lµ g×? lèi sèng vµ lµm viÖc lµ v« cïng qt. - Tõ ®ã, em hiÓu c©u tôc ng÷ nh + Tr¸nh lèi sèng c¸ nh©n. thÕ nµo? —> Con ngêi muèn thµnh c«ng th× ph¶i biÕt ®oµn kÕt. - Híng dÉn häc sinh tæng kÕt. III - Tæng kÕt. Gi¸o viªn tæng kÕt toµn bé qu¸ Ghi nhí SGK. tr×nh ph©n tÝch, kh¸i qu¸t theo ghi nhí SGK. Häc sinh ®äc nhiÒu lÇn ghi nhí. D. Cñng cè: GV hÖ thèng l¹i néi dung bµi häc. E. Híng dÉn vÒ nhµ. Häc bµi, lµm vµo vë phÇn luyÖn tËp SGK. So¹n bµi “ Rót gän c©u ”. S:10/ 01 G: 12/ 01 TuÇn 21 - TiÕt 78. rót gän c©u. I - Môc tiªu bµi häc. - Häc sinh biÕt c¸ch rót gän c©u. - HiÓu ®îc t¸c dông cña viÖc rót gän c©u. - GD ý thøc sö dông c©u rót gän ®óng ng÷ ph¸p. II - Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: SGK, SGV, TLTK HS: SGK, chuÈn bÞ bµi ë nhµ. III- C¸ch thøc tiÕn hµnh: - VÊn ®¸p, quy n¹p, luyÖn tËp. IV- TiÕn tr×nh tiÕt d¹y. A. æn ®Þnh tæ chøc líp.: B. KiÓm tra bµi cò. - Mét häc sinh lªn b¶ng ®äc thuéc lßng v¨n b¶n: tôc ng÷ vÒ con ngêi vµ x· héi, cho biÕt gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña chóng. C. Bµi míi. - Híng dÉn häc sinh t×m hiÓu thÕ I - ThÕ nµo lµ rót gän c©u. nµo lµ rót gän c©u. 1. Bµi tËp: / 14, 15. Gi¸o viªn x¸c lËp hÖ thèng ng÷ a. “ Häc ¨n, häc nãi, häc gãi, häc më liÖu trªn b¶ng: ”: lîc chñ ng÷. - HS cho biÕt, trong c¸c vÝ dô b. Hai ba ngêi ®uæi theo nã. Råi ba 17
trªn, thµnh phÇn nµo bÞ lîc bá? bèn ngêi, s¸u b¶y ngêi: lîc vÞ ng÷. Thö kh«i phôc l¹i cho hoµn c. - Bao giê cËu ®i Hµ Néi? chØnh? - Ngµy mai: lîc chñ ng÷ - vÞ ng÷. a. Lîc chñ ng÷: chóng ta, häc sinh, * Nguyªn nh©n lîc bá: mäi ngêi. a. Lîc bá chñ ng÷ ®Ó c©u khuyªn r¨n b. Lîc vÞ ng÷: ®uæi theo nã. ®îc ng¾n gän, dÔ thuéc, dÔ nhí, v× c. Lîc chñ ng÷ - vÞ ng÷: t«i ®i Hµ c©u cã ngô ý hµnh ®éng cña chñ ng÷ Néi ). lµ chung cho mäi ngêi. - Em h·y cho biÕt, t¹i sao trong c¸c b. Rót gän ®Ó tr¸nh lÆp l¹i vÞ ng÷ ®· vÝ dô trªn, ngêi ta l¹i lîc bá ®i c¸c cã ë c©u tríc. thµnh phÇn nh vËy? c. Rót gän ®Ó c©u ng¾n gän h¬n 2. Ghi nhí: SGK / 15. Tõ viÖc t×m hiÓu vÝ dô, gi¸o II - C¸ch dïng c©u rót gän. viªn kh¸i qu¸t vÒ môc ®Ýnh rót 1. Bµi tËp 1/ 15, 16: gän c©u, kh¼ng ®Þnh theo a. - CËu cã thÝch ®i xem ®¸ banh ghi nhí trong SGK. kh«ng? Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh - §¸ banh. lµm bµi tËp 1 phÇn luyÖn tËp b. S¸ng chñ nhËt, trêng em tæ chøc SGK: c¾m tr¹i. S©n trêng thËt ®«ng vui. + X¸c ®Þnh c¸c c©u cã rót gän? Ch¹y lo¨ng qu¨ng. Nh¶y d©y. Ch¬i c©u b, c, d kÐo co. + Häc sinh t×m hiÓu lËp luËn cña c. - MÑ ¬i, h«m nay con ®îc mét c¸c c©u ghÐp? Thªm chñ ng÷, vÞ ®iÓm 10. ng÷ cho thÝch hîp? * b. Quan hÖ suy diÔn: khi - Con ngoan qu¸! Bµi nµo ®îc ®iÓm chóng ta ¨n qu¶ ph¶i nhí kÎ 10? trång c©y. - Bµi kiÓm tra to¸n. * c. Quan hÖ t¬ng ph¶n: ngêi ta nu«i lîn th× ¨n c¬m n»m cßn nu«i t»m th× ¨n c¬m ®øng. * d. Quan hÖ so s¸nh ngang b»ng: tÊc ®Êt lµ tÊc vµng ... ) + Theo em, trong tôc ng÷, nÕu lµ c©u ghÐp, ngêi ta thêng rót gän thµnh phÇn nµo? ( Trong tôc ng÷, nÕu lµ c©u ghÐp, th× c¸c yÕu tè ®îc rót gän lµ: c¸c tõ hay cÆp tõ chØ quan hÖ. Tôc ng÷ rót gän c©u lµ ®Ó dÔ nhí, dÔ thuéc ). GV x¸c lËp ng÷ liÖu trªn b¶ng: - Häc sinh x¸c ®Þnh nh÷ng c©u rót gän trong 3 vÝ dô trªn. ( + a. C©u : ®¸ banh. + b. C©u: ch¹y lo¨ng qu¨ng, nh¶y 18
d©y, ch¬i kÐo co. + c. C©u: bµi kiÓm tra to¸n ). Häc sinh cho biÕt, rót gän c©u nh c¸c trêng hîp a, b, c trªn ®©y cã nªn kh«ng? T¹i sao? ( Kh«ng nªn v×: + a. g©y hiÓu lÇm: thÝch ®i xem hay lµ thÝch ®¸ banh. + b. c©u kh«ng ®Çy ®ñ, hiÓu kh«ng râ lµ ai ch¹y, nh¶y, kÐo co. + c. c©u céc lèc, thiÕu lÔ phÐp ). 2. Ghi nhí SGK / 16. Häc sinh kh«i phôc l¹i c¸c c©u - Khi RGC cÇn chó ý: cho ®Çy ®ñ. + Kh«ng lµm cho ngêi ®äc, ngêi nghe - Gi¸o viªn kh¸i qu¸t vÒ c¸ch rót hiÓu sai hoÆc hiÓu kh«ng ®Çy ®ñ gän c©u hîp lý, kh¼ng ®Þnh theo néi dung c©u nãi. ghi nhí SGK / 16. + Kh«ng biÕn c©u nãi thµnh 1 c©u céc lèc, khiÕm nh·. - Híng dÉn häc sinh luyÖn tËp. III - luyÖn tËp. - Häc sinh ®äc hai bµi th¬. Bµi 2. - Gi¸o viªn gäi hai häc sinh lªn - C¸c c©u rót gän: b¶ng, mçi häc sinh x¸c ®Þnh sè a. Bíc tíi ®Ìo Ngang bãng xÕ tµ. c©u rót gän trong tõng bµi th¬ vµ Dõng ch©n ®øng l¹i, trêi, non, níc. kh«i phôc l¹i nh÷ng thµnh phÇn b. CÆp 1, cÆp 2, cÆp 3. c©u bi rót gän? - Kh«i phôc CN: - Líp nhËn xÐt, bæ sung. + cÆp 1: Ngêi ta - HS cho biÕt t¸c dông cña c©u rót + cÆp 2: vua, quan gän trong th¬ ca? + cÆp 3: quan tíng => CÇn diÔn ®¹t sóc tÝch. (Trong ca dao, th¬ ca, chóng ta thêng gÆp c©u rót gän bëi th¬, ca dao chuéng lèi diÔn ®¹t sóc tÝch v¶ l¹i sè ch÷ trong mét dßng rÊt h¹n chÕ) Bµi 3. - LÝ do hiÓu lÇm: - Häc sinh t×m c©u rót gän trong + mÊt råi! —> kh¸ch tëng bè mÊt . c©u chuyÖn? Ph¸t hiÖn sù hiÓu -> Kh«ng biÕt rót gän c©u trong hoµn lÇm? c¶nh giao tiÕp. - Lý do hiÓu lÇm lµ g×? => Khi nãi n¨ng, cÇn tËp trung t tëng - Tõ ®ã, em rót ra bµi häc g× khi vµ l¾ng nghe lêi giao tiÕp, lµm ngêi nãi n¨ng? giao tiÕp hiÓu sai dÔ dÉn ®Õn nh÷ng hiÓu lÇm tiÕp theo . Bµi 4. Häc sinh x¸c ®Þnh c©u rót gän trong c©u chuyÖn : “ Tham ¨n ”? Häc sinh x¸c ®Þnh c©u rót gän ( + §©y trong c©u chuyÖn : “ Tham ¨n + Mçi 19
”? + TiÖt ). H·y kh«i phôc l¹i ®Çy ®ñ c¸c c©u H·y kh«i phôc l¹i ®Çy ®ñ c¸c ®ã? c©u ®ã? ( + T«i ë ®©y. C¸c c©u rót gän nµy g©y cêi + T«i chØ cã mçi mét c« do ®©u? ( hay cËu ). + C¸c cô th©n sinh t«i ®Òu chÕt tiÖt ). C¸c c©u rót gän nµy g©y cêi do ®©u? ( Tham ¨n tíi møc tiÕt kiÖm lêi nãi qu¸ møc, sî mÊt th× giê ¨n, nãi ®Õn c¸i chÕt cña cha mÑ mµ dïng tõ kh«ng phï hîp ) D. Cñng cè: - ThÕ nµo lµ c©u rót gän? M® sö dông c©u rót gän? - Nh÷ng ®iÓm cÇn chó ný khi sd c©u rót gän? E. Híng dÉn vÒ nhµ. Häc bµi, lµm c¸c bµi tËp phÇn luyÖn tËp. So¹n bµi “ §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghi luËn ”. .................................................... S:10/ 01 G: 12/ 01 TuÇn 21 - TiÕt 79. ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghÞ luËn. I - Môc tiªu cÇn ®¹t: - Gióp häc sinh nhËn biÕt c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña bµi v¨n nghÞ luËn: hiÓu ®îc thÕ nµo lµ luËn ®iÓm, luËn cø, c¸ch lËp luËn. - Bíc ®Çu biÕt x¸c ®Þnh ®îc luËn ®iÓm, luËn cø trong vbnl. II - Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: sgk, sgv, tltk HS: sgk, chuÈn bÞ bµi ë nhµ. III- C¸ch thøc tiÕn hµnh: 20