Giáo trình An toàn và bảo hộ lao động trong ngành Xây dựng - Phần II

Chia sẻ: Nguyễn Thị Ngọc Lựu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

255
lượt xem 86
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình An toàn và bảo hộ lao động trong ngành Xây dựng - Phần II trình bày các kiến thức về an toàn điện, an toàn chống ngạt, an toàn chống chất độc, an toàn chống ngập nước, an toàn với vi sinh vật, an toàn khi sử dụng hóa chất, an toàn khi sử dụng máy và dụng cụ. Đây là tài liệu tham khảo cho sinh viên và kỹ sư xây dựng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình An toàn và bảo hộ lao động trong ngành Xây dựng - Phần II

Ch¬ng VI. An toµn ®iÖn Nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt trong c¸c hÖ tiªu chuÈn vÒ an toµn x©y l¾p ®iÖn lµ ph¶i b¶o vÖ ®îc nh÷ng ®iÒu sau ®©y : + B¶o vÖ chèng ®iÖn giËt + B¶o vÖ chèng c¸c t¸c ®éng nhiÖt do ®iÖn g©y ra + B¶o vÖ chèng dßng ®iÖn cã ®iÖn ¸p qu¸ møc ®îc phÐp + B¶o vÖ chèng rß ®iÖn ra c¸c vËt vµ m«i trêng ®Ó cã thÓ g©y tai n¹n + B¶o vÖ chèng nhiÔu lo¹n ®iÖn ¸p. Nh÷ng ®iÒu trªn ®©y nh»m b¶o vÖ con ngêi, b¶o vÖ tµi s¶n vµ ®¶m b¶o an toµn cho mäi ho¹t ®éng. 1. Tai n¹n do ®iÖn cã thÓ cã trªn c«ng trêng ViÖc sö dông ®iÖn trªn c¸c c«ng trêng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng lªn cao. C¬ giíi ho¸ thi c«ng kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc sö dông ®iÖn. §iÖn lµ n¨ng lîng chÝnh ®Ó lµm c¸c ®éng c¬ ho¹t ®éng. ViÖc sö dông ®iÖn mang l¹i lîi Ých to lín cho s¶n xuÊt nhng ph¶i tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa tai n¹n do ®iÖn g©y ra cho ngêi s¶n xuÊt. Mét tû lÖ cao ( trªn 70%) víi c¸c vô ch¸y lµ do c¸c trang bÞ ®iÖn kh«ng hîp chuÈn. Trong nh÷ng tai n¹n vÒ ®iÖn th× kh«ng Ýt h¬n 30% vô g©y chÕt ngêi. ViÖc lo¹i trõ tai n¹n vÒ ®iÖn cÇn ®îc tÝnh to¸n ngay tõ khi thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p thi c«ng. Mäi kh¶ n¨ng g©y tai n¹n do ®iÖn sinh ra cÇn ®îc phßng 117
ngõa tríc. CÇn lËp biÖn ph¸p phßng ngõa vµ kiªn quyÕt thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa tai n¹n vÒ ®iÖn lµm cho s¶n xuÊt ®îc an toµn vµ ®iÒu nµy còng chÝnh lµ gãp phÇn cho s¶n xuÊt ®¹t c¸c môc tiªu cña nã. Tai n¹n do ®iÖn cã thÓ g©y ra trªn c«ng trêng quy tô l¹i ba d¹ng chÝnh:  Da ngêi bÞ tiÕp xóc trùc tiÕp víi d©y dÉn hoÆc thiÕt bÞ ®ang mang ®iÖn.  Da tiÕp xóc trùc tiÕp vãi kim lo¹i cña thiÕt bÞ ®iÖn cã c¸ch ®iÖn nhng phÇn c¸ch ®iÖn bÞ h háng.  Th©n thÓ ngêi lao ®éng tiÕp xóc víi ®iÖn dß rØ trong ®Êt do d©y ®iÖn bÞ ®øt ch¹m xuèng ®Êt mµ sù tiªu t¸n dßng ®iÖn cha ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ an toµn. HiÖn tîng nµy gäi lµ “®iÖn ¸p bíc”. Cßn mét d¹ng tai n¹n ®· x¶y ra do ngêi lao ®éng kh«ng tu©n thñ nghiªm tóc c¸c quy tr×nh ®ãng c¾t ®iÖn. §ãng hoÆc c¾t ®iÖn mµ kh«ng kiÓm tra kü nh÷ng mèi liªn quan ®Õn m¹ch ®iÖn sÏ ®îc thao t¸c: ®ãng ®iÖn khi cã bé phËn ®ang vËn hµnh c¸c thao t¸c trong m¹ng mµ kh«ng ®îc b¸o tríc. Ng¾t ®iÖn ®ét ngét lµm ngêi thi c«ng kh«ng chuÈn bÞ tríc ph¬ng ph¸p ®Ò phßng tai n¹n còng nh c¸c thao t¸c s¶n xuÊt thÝch hîp. 2. T¸c h¹i cña dßng ®iÖn ®i qua c¬ thÓ ngêi Dßng ®iÖn cã ®iÖn ¸p trªn 36 v«n ®i qua c¬ thÓ ngêi g©y ra sù huû ho¹i c¸c tÕ bµo cña ngêi hoÆc lµm hÖ thÇn kinh cã nh÷ng ph¶n x¹ tiªu cùc. Sù ¶nh hëng ®Õn søc khoÎ con ngêi do dßng ®iÖn g©y ra tuú thuéc ®iÖn ¸p, ®iÖn trë cña ngêi, cêng ®é dßng ®iÖn cña d©y t¶i ®iÖn, tÊn sè vµ lo¹i ßng ®iÖn. Sù t¸c h¹i cña dßng ®iÖn ®i qua c¬ thÓ l¹i phô thuéc ®êng ®i cña dßng ®iÖn vµ thêi gian t¸c ®éng cña dßng ®iÖn. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ngo¹i vi nh ®é 118
Èm cña m«i trêng, vËt liÖu cña kÕt cÊu mµ c¬ thÓ tiÕp xóc nh sµn nhµ, ghÕ ngåi ... §iÖn ¸p sö dông kh¸ phæ biÕn cña c¸c m¸y mãc vµ trang bÞ mang ®iÖn trªn c«ng trêng x©y dùng thêng lµ 127, 220 vµ 380 v«n, hiÖn nay cã thÓ dïng ®Õn 1000 v«n. §iÖn truyÒn ®îc qua c¬ thÓ th«ng qua líp sõng ngoµi da. NÕu da kh« th× ®iÖn trë cña líp sõng nµy tõ 60.000 ®Õn 400.000 Ohm/cm2. NÕu da bÞ ít hoÆc cã må h«i, ®iÖn trë cña líp sõng ngoµi da chØ cßn trªn díi 100 Ohm/cm2. Da nhiÒu må h«i th× ®iÖn trë líp sõng ngoµi da cßn 1000 Ohm/cm2. §iÖn ¸p cao th× líp sõng ngoµi da bÞ huû ho¹i nhanh. §iÖn ¸p thÊp th× líp sõng huû ho¹i chËm h¬n. Trong tÝnh to¸n , thêng lÊy ®iÖn trë cña líp sõng ngoµi da lµ 1000 Ohm/cm2. Khi da bÞ Èm hoÆc nhiÒu må h«i th× ®iÖn trë cña da gi¶m râ rÖt. Dßng ®iÖn qua c¬ thÓ ngêi ta g©y ra nh÷ng ph¶n øng lµm thay ®æi tr¹ng th¸i thÇn kinh, biÕn ®æi thµnh phÇn m¸u hay g©y ch¸y báng. Ngêi ta b¾t ®Çu c¶m thÊy cã dßng ®iÖn qua c¬ thÓ khi cêng ®é dßng ®iÖn kho¶ng 0,6 ~ 1,5 mA víi dßng xoay chiÒu, tÇn sè c«ng nghiÖp lµ 50 hertz vµ 5~7 mA ®èi víi dßng ®iÖn mét chiÒu. T¸c h¹i cña dßng ®iÖn qua c¬ thÓ ngêi tuú thuéc dßng ®iÖn míi tiÕp xóc ( d¹ng 1 ), dßng ®iÖn dÉn qua c¬ thÓ ( d¹ng 2 ) vµ dßng ®iÖn bÞ gi÷ l¹i c¬ thÓ ( d¹ng 3). Dßng ®iÖn míi tiÕp xóc víi c¬ thÓ( d¹ng 1 ) ngêi ta thêng n»m trong kho¶ng 0,6 ~ 5 mA. Dßng ®iÖn míi tiÕp xóc víi c¬ thÓ ®îc coi lµ khi ngêi ta cßn cã kh¶ n¨ng tù t¸ch m×nh ra khái m¹ng ®iÖn. Dßng ®iÖn dÉn qua c¬ thÓ ( d¹ng 2) trong ph¹m vi 15 mA víi dßng ®iÖn xoay chiÒu vµ 50 ~ 80 mA víi dßng mét chiÒu. Dßng ®iÖn lu gi÷ l¹i trong c¬ thÓ ( d¹ng 3) kho¶ng 15~20 mA víi dßng xoay chiÒu vµ 80 mA víi dßng mét chiÒu. Dßng ®iÖn dÉn qua c¬ thÓ ngêi ta ( d¹ng 2) cã thÓ coi lµ Ýt nguy hiÓm v× kh«ng g©y t¸c 119
h¹i ngay. Nhng nÕu kh«ng t¸ch ®îc dßng ®iÖn nhanh khái c¬ thÓ th× sè trÞ cña dßng ®iÖn bÞ t¨ng lµm cho c¬ thÓ bÞ tª liÖt. Dßng ®iÖn lu gi÷ l¹i trong c¬ thÓ ( d¹ng 3) rÊt nguy hiÓm v× dßng nµy g©y ra co giËt hÖ thèng thÇn kinh, c¬ b¾p bÞ co dËt m¹nh vµ sau ®ã bÞ tª liÖt, tríc m¾t lµ c¬ thÓ kh«ng thÓ tù ®iÒu khiÓn ®îc. HiÖn tîng tiÕp theo lµ ngng tim, ngng thë. Nhiªï nghiªn cøu vÒ tai n¹n ®iÖn cho thÊy chØ cÇn dßng xoay chiÒu 25 ~ 30 mA ®· rÊt nguy hiÓm. Trªn 50 mA cã thÓ g©y ra tai n¹n nÆng ®Õn møc chÕt ngêi. Dßng ®iÖn trªn 0,1 A , tøc lµ 100 mA thêng g©y chÕt ngêi. VÒ tÇn sè th× tÇn sè ®iÖn phæ th«ng lµ 50 hoÆc 60 Hertz rÊt nguy hiÓm. TÇn sè cao lªn ®é nguy hiÓm l¹i gi¶m ®i. Khi tÇn sè dßng ®iÖn trªn 1000 Hertz thêng kh«ng g©y ra ¶nh hëng ®Õn hÖ thÇn kinh mµ chØ g©y báng côc bé. Trong y tÕ, nhiÒu lo¹i thiÕt bÞ ®iÖn l¹i lîi dông tÇn sè ®iÖn cao ®Ó ®iÒu trÞ mét sè bÖnh. VÞ trÝ cña c¬ thÓ tiÕp xóc víi dßng ®iÖn hÕt søc quan träng v× nã t¹o ra luång ®iÖn dÉn qua c¬ thÓ. Ta h×nh dung ra dßng ®iÖn qua c¬ thÓ ph¶i dÉn tõ nguån cã ®iÖn ®Õn ®Êt hoÆc vËt kim lo¹i ®Ó dÉn tiÕp. Th«ng thêng, dßng ®iÖn ®i tõ tay ph¶i, qua c¬ thÓ dÉn xuèng ch©n ®Ó nèi víi ®Êt lµ luång nguy hiÓm nhÊt ®èi víi c¬ thÓ ngêi. Luång nµy dÉn dßng ®iÖn qua tim vµ phæi nªn dÔ g©y tö vong. Luång ®iÖn ®i qua ngêi tõ ch©n nä sang ch©n kia ®Ó dÉn tiÕp Ýt nguy hiÓm h¬n v× dßng ®iÖn ng¾n nhÊt kh«ng ®i qua c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn sù sèng quan träng tríc m¾t cña c¬ thÓ nh tim, ãc, phæi. Thêi gian t¸c ®éng cña dßng ®iÖn qua c¬ thÓ cµng dµi, cµng nguy hiÓm. Dßng ®iÖn qua c¬ thÓ ng¾n h¬n 0,2 gi©y cha g©y nguy hiÓm. Tõ 0,5 gi©y b¾t ®Çu g©y nguy hiÓm cho ngêi. 3. Tai n¹n ®iÖn víi hÖ thèng d©y dÉn : trªn kh«ng vµ c¸p ngÇm 120
Trong m¹ng ®iÖn xoay chiÒu cã ®iÖn ¸p díi 1000V, mçi d©y dÉn ®iÖn lµm c¸ch li víi ®Êt. TrÞ sè ®iÖn trë c¸ch ®iÖn cña c¸c d©y dÉn ®îc lÊy theo kÕt qu¶ tÝnh to¸n lµ 1000 Ohm/V . V«n ë d©y lµ ®iÖn ¸p cña m¹ng. Cã thÓ lÊy ®iÖn trë cña d©y dÉn lµ Rcd = 1000 Ohm. §iÖn trë cña d©y dÉn ®èi víi ®Êt khi cho thÕ n¨ng cña ®Êt lµ 0 bao gåm ®iÖn trë c¸ch ®iÖn cña d©y dÉn, cña c¸c ®iÖn trë m¾c vµo d©y trªn ®êng tõ d©y dÉn ®Õn ®Êt cã tæng ®iÖn trë lµ Rcd . Dßng ®iÖn ®i qua d©y dÉn cã ®iÖn trë Rcd gäi lµ dßng ®iÖn rß . TrÞ sè cña dßng ®iÖn rß ®îc giíi h¹n lµ 10A. Khi ngêi bÞ ch¹m víi mét cùc ( mét d©y ) ®èi víi phÇn dÉn ®iÖn ®iÖn trë cña ngêi coi nh m¾c song song víi ®iÖn trë c¸ch ®iÖn cña pha ®ã. NÕu ch¹m ph¶i hai d©y trong m¹ng ba pha hoÆc mét pha víi d©y trung hoµ, t¹o nªn m¹ch kÝn mµ ngêi coi nh nèi tiÕp víi m¹ch ®iÖn rÊt nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng. Sau ®©y lµ mét vµi kh¸i niÖm ®Þnh lîng trong tÝnh to¸n: Khi ngêi ch¹m ph¶i mét pha cã ®iÖn, m¹ch ®iÖn ®ang cã c¸c ®iÖn trë kh¸c th× dßng ®iÖn ®i qua ngêi cã ®iÖn trë Rn sÏ lµ: U In = 2 Rn + Rcd = [A ] Khi tiÕp xóc víi mét pha kh«ng cã ®iÖn trë kh¸c hay hai pha ë hai vÞ trÝ kh¸c nhau , cã thÓ coi ngêi lµ vËt dÉn ®iÖn cã ®iÖn trë Rn ®îc m¾c theo kiÓu nèi tiÕp , lóc nµy sÏ cã dßng ®iÖn qua ngêi sÏ lµ: U In = , (A ) Rn NÕu ®iÖn trë cña ngêi chØ lµ 1000 Ohm hoÆc nhá h¬n th× ngêi ch¾c ch¾n sÏ bÞ tö vong. Tai n¹n vÒ ®iÖn x¶y ra víi ngêi do d©y dÉn trÇn trªn kh«ng thêng hay gÆp lµ bé phËn c¬ thÓ ngêi ch¹m ph¶i d©y dÉn ®iÖn. Ngêi cÇm hay mang v¸c 121
thanh kim lo¹i hoÆc c©y dµi , Èm, va ch¹m ph¶i d©y dÉn trªn kh«ng còng lµ lý do ®Ó ®iÖn giËt. §· cã nhiÒu tai n¹n khi x©y dùng díi hoÆc gÇn ®êng ®iÖn trªn kh«ng, c«ng nh©n chuyÓn nh÷ng thanh thÐp dµi ®Ó va ch¹m ph¶i d©y dÉn nªn bÞ ®iÖn giËt. Kh«ng Ýt trêng hîp c«ng nh©n thao t¸c trªn ®Çu cét cao mµ d©y dÉn ®ang mang ®iÖn bÞ ®iÖn giËt do va ch¹m víi d©y ®iÖn. Mét d¹ng tai n¹n cã thÓ x¶y ra do ®êng ®iÖn trªn kh«ng c¾t ngang trªn ®êng lé bªn díi kh«ng ®¶m b¶o kho¶ng c¸ch gi÷a mÆt ®êng ®Õn ®êng d©y theo ®óng quy ®Þnh ®Ó víng víi ph¬ng tiÖn xe cé di chuyÓn bªn díi, nhÊt lµ khi xe chÊt t¶i qu¸ cao. §êng d©y dÉn trªn kh«ng vît qua ®êng giao th«ng bªn díi ph¶i ®¶m b¶o ®é cao tèi thiÓu lµ 6 mÐt. Ph¶i cã tÝn hiÖu treo trªn d©y ®iÖn nh¾c nhë ®é cao cña d©y dÉn theo ®óng quy ®Þnh vÒ ®êng d©y ®iÖn vît ngang ®êng lé. §èi víi d©y c¸p ®i ngÇm tai n¹n thêng x©y ra do m¸y ®µo ®Êt ho¹t ®éng va ch¹m víi d©y c¸p dÉn. Khi lËp biÖn ph¸p thi c«ng ®µo ®Êt cÇn c¾m chØ giíi cho m¸y ®µo ®Ó kh«ng g©y tai n¹n d¹ng nµy. Trong nhiÒu trêng hîp, ph¶i ng¾t ®iÖn trong d©y c¸p khi thi c«ng ®µo ®Êt gÇn ®êng c¸p ®Ó ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi cho c«ng nh©n ®µo ®Êt còng nh cho ®êng c¸p. M¸y mãc nÆng di chuyÓn ®Ì lªn ®êng c¸p ngÇm bªn díi mµ ®êng c¸p ch«n kh«ng ®ñ ®é s©u cÇn thiÕt hoÆc c¸p kh«ng ®i trong èng b¶o vÖ ®óng quy c¸ch còng lµ nguyªn nh©n g©y ®øt c¸p, ®iÖn bÞ rß qua ®Êt g©y tai n¹n. §êng c¸p c¾t ngang ®êng giao th«ng ph¶i ch«n ë ®é s©u sao cho ¸p lùc cña xe cé di chuyÓn bªn trªn kh«ng lµm c¸p bÞ d·n dµi g©y nguy hiÓm. C¸p ®i díi ®êng giao th«ng ph¶i luån trong èng thÐp hoÆc èng bª t«ng mµ ®êng kÝnh èng ph¶i lín h¬n ®êng kÝnh cña d©y c¸p tèi thiÓu ba lÇn. 4. Tai n¹n ®iÖn khi vËn hµnh thiÕt bÞ ®iÖn 122
Khi vËn hµnh thiÕt bÞ ®iÖn cÇn ®îc trang bÞ c¸c nghi khÝ c¸ch ®iÖn , ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi. C«ng nh©n ph¶i ®øng lµm c¸c thao t¸c trong m«i trêng kh« r¸o, ch©n ®øng cã th¶m c¸ch ®iÖn. Ch©n ph¶i mang giµy ®¶m b¶o ®é c¸ch ®iÖn. Tay ngêi c«ng nh©n ph¶i ®i g¨ng c¸ch ®iÖn. Ph¶i mang kÝnh vµ cã mò c¸ch ®iÖn. Khi tiÕp xóc víi c¸c bé phËn kim lo¹i ®ang cã ®iÖn ph¶i dïng c¸c dông cô chuyªn cã ®é c¸ch ®iÖn tho¶ ®¸ng. Nh÷ng dông cô nµy ph¶i ®îc thêng xuyªn kiÓm tra ®é c¸ch ®iÖn ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ an toµn sö dông ®iÖn. HiÖn nay phÇn vËn hµnh thiÕt bÞ ®iÖn ®· tù ®éng ho¸ cao, ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh. CÇn khai th¸c hÕt kh¶ n¨ng nµy. Khi ®iÒu khiÓn hÖ thiÕt bÞ ®iÖn lÎ theo ph¬ng ph¸p thñ c«ng, ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn trang bÞ cho c«ng nh©n nh yªu cÇu trªn. Tai n¹n hay x¶y ra khi vËn hµnh thiÕt bÞ ®iÖn vµ biÖn ph¸p ng¨n ngõa ph¶i nh sau:  M«i trêng vËn hµnh Èm ít. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i trêng Èm ít, ph¶i cã biÖn ph¸p thÝch øng míi ®îc vËn hµnh.  Trang bÞ c¸ nh©n kh«ng ®ñ ®¸p øng c¸c yªu cÇu c¸ch ®iÖn cho mäi bé phËn c¬ thÓ cã kh¶ n¨ng va ch¹m víi c¸c bé phËn mang ®iÖn. Kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn trang bÞ an toµn, kh«ng vËn hµnh thiÕt bÞ ®iÖn.  Va ®Ëp dông cô kim lo¹i ®ang cÇm tay vµo c¸c bé phËn cã ®iÖn. Ph¶i hÕt søc chó ý khi thao t¸c vµ mäi dông cô ph¶i cã tay cÇm ®ñ c¸ch ®iÖn víi ®iÖn ¸p t¬ng øng.  Khi lªn cao , mÆt ®øng kh«ng ®ñ v÷ng ch·i, kh«ng ®ñ ®é c¸ch ®iÖn. Ph¶i cã sµn ®øng v÷ng ch·i vµ mÆt ch©n ®øng ph¶i cã líp th¶m hoÆc líp ®Öm c¸ch ®iÖn. 123
 Mäi c«ng viÖc vËn hµnh thiÕt bÞ ®iÖn cÇn ®øng trªn cao ph¶i cã mét tæ c«ng t¸c Ýt nhÊt hai ngêi, mét ngêi thao t¸c vµ mét ngêi c¶nh giíi, nh¾c nhë ®iÒu kiÖn an toµn.  Mäi thiÕt bÞ ®iÖn ph¶i cã nèi ®Êt ®Ó dßng ®iÖn song song qua ngêi nÕu x¶y ra lµ nhá, kh«ng ®ñ g©y tö vong hay tai n¹n. 5. Tai n¹n ®iÖn do thao t¸c kü thuËt Ngêi c«ng nh©n vËn hµnh c¸c thiÕt bÞ ®iÖn vµ thi c«ng sö dông ®iÖn ph¶i ®îc huÊn luyÖn vÒ an toµn sö dông ®iÖn. Mäi thao t¸c cña c«ng nh©n ph¶i thuÇn thôc, h¹n chÕ tèi ®a c¸c thao t¸c do kh«ng thuÇn thôc mµ va ch¹m víi c¸c thiÕt trÝ ®iÖn. Ngêi c«ng nh©n ph¶i ®îc trang bÞ c¸ch ®iÖn cho c¸ nh©n ®Çy ®ñ vµ chØ thi c«ng khi ®· mang ®Çy ®ñ c¸c trang bÞ b¶o vÖ c¸ch ®iÖn. TrÌo cao trªn cét ®iÖn, trªn sµn thao t¸c c¸c thiÕt trÝ ®iÖn ph¶i mang d©y an toµn ®óng quy ®Þnh, ph¶i sö dông ®Çy ®ñ trang bÞ an toµn cho c¸ nh©n nh mò, kÝnh, g¨ng, giµy, quÇn ¸o. Kh«ng bao giê ®îc lµm mét m×nh trªn cao mµ ph¶i lµm theo tæ c«ng t¸c Ýt nhÊt lµ hai ngêi, mét ngêi thi c«ng vµ mét ngêi c¶nh giíi tai n¹n. Tríc khi thùc hiÖn thao t¸c kü thuËt ®iÖn cÇn kiÓm tra mäi ®iÒu kiÖn an toµn. Khi cã nghi ngê, thÝ dô cha râ ë cuèi nguån ®iÖn cã ai ®ã ®ang thi c«ng hay kh«ng, cÇn kiÓm tra tríc khi tiÕn hµnh ®ãng ®iÖn. ChØ nèi m¹ch ®iÖn khi mäi ®iÒu kiÖn vÒ an toµn ®¶m b¶o tuyÖt ®èi. 6. Tai n¹n ®iÖn do n¬i lµm viÖc bÞ Èm hoÆc thÊm níc M«i trêng lµm viÖc liªn quan ®Õn an toµn sö dông ®iÖn ®îc chia thµnh ba nhãm: 124
 C¸c phßng Ýt nguy hiÓm vÒ ®iÖn lµ phßng cã m«i trêng kh«ng khÝ t¬ng ®èi kh«. §é Èm t¬ng ®èi cña kh«ng khÝ kh«ng qu¸ 75% khi nhiÖt ®é tõ 5 ~ 25oC. Sµn cña lo¹i phßng nµy cã ®iÖn trë lín vµ kh«ng khÝ kh«ng cã c¸c lo¹i bôi dÉn ®iÖn bay l¬ löng.  Phßng nguy hiÓm nhiÒu lµ phßng cã ®é Èm lín trªn 75%, nhiÖt ®é trung b×nh trªn 25oC. §é Èm t¬ng ®èi cã lóc nhÊt thêi t¨ng ®Õn b·o hoµ nh c¸c phßng hÊp h¬i, phßng ®ang b¶o dìng bª t«ng b»ng h¬i níc nãng. Mét sè phßng kh«, cã hoÆc kh«ng cã lß sëi vµ trong phßng ®îc phun Èm nhÊt thêi. Nh÷ng phßng cã nhiÒu bôi dÉn ®iÖn nh phßng nghiÒn than, xëng chuèt cèt thÐp còng lµ phßng nguy hiÓm nhiÒu vÒ mÆt an toµn ®iÖn. Nh÷ng phßng nguy hiÓm cßn lµ phßng cã nhiÖt ®é trªn 30oC lµm ngêi lao ®éng trong ®ã lu«n ch¶y må h«i. Khi ngêi cã må h«i, khi va ch¹m víi ®iÖn th× mèi nguy hiÓm t¨ng gÊp béi.  Phßng ®Æc biÖt nguy hiÓm lµ c¸c phßng rÊt Èm. §é Èm t¬ng ®èi cña lo¹i phßng nµy xÊp xØ 100%, mÆt têng, mÆt trÇn thêng xuyªn cã líp níc ngng tô. Phßng thêng xuyªn Èm mµ sµn l¹i dÉn ®iÖn nh b»ng t«n dËp chèng tr¬n hoÆc cã nh÷ng sµn ®øng thao t¸c b»ng t«n. Nh÷ng phßng gia c«ng chÊt næ còng nh c¸c phßng cã h¬i dÔ b¾t ch¸y næ, c¸c phßng cã nhiÒu bôi khi t¹o víi kh«ng khÝ thµnh c¸c hçn hîp næ thÝ dô nh trong c¸c gian nhµ kho chøa chÊt næ trªn c«ng trêng thuû ®iÖn. T¹i nh÷ng phßng nµy, ®êng d©y dÉn ®iÖn ph¶i ®îc thiÕt kÕ cã ®é c¸ch ®iÖn cao. Trong mçi èng dÉn chøa d©y ®iÖn chØ ®îc cã mét d©y, kh«ng ®îc bè trÝ nhiÒu d©y dÉn ®iÖn. Mäi khÝ cô ®iÖn ®Òu ®îc chøa trong c¸c hép mµ ®iÒu kiÖn c¸ch ®iÖn ®ñ ®¶m b¶o kh«ng g©y ra hiÖn tîng phãng ®iÖn. 125
C«ng nh©n thao t¸c vµ lao ®éng trong nh÷ng m«i trêng nguy hiÓm cÇn ®îc trang bÞ quÇn ¸o ®ñ ®é an toµn c¸ch ®iÖn. ¸nh s¸ng trong nh÷ng phßng nµy cÇn ®Çy ®ñ ®Ó nh×n râ mäi chi tiÕt cña dông cô, ®å vËt , m¸y mãc ®ang vËn hµnh vµ chøa ®ùng trong phßng. 7. An toµn khi hµn M¸y hµn hå quang ®iÖn sö dông c«ng suÊt ®iÖn lín, dßng ®iÖn qua d©y hµn cã cêng ®é cao ( xÊp xØ 100 A ) . Qu¸ tr×nh hµn, ®Çu que hµn hoÆc má hµn ph¸t ra ¸nh s¸ng hå quang ®ång thêi ph¸t ra c¸c tia hång ngo¹i vµ tia cùc tÝm. ¸nh s¸ng hå quang vµ c¸c lo¹i tia hång ngo¹i, tia cùc tÝm lµm h¹i m¾t vµ da cña c¬ thÓ ngêi. Kim lo¹i bÞ ch¶y do nhiÖt ®é cao díi t¸c ®éng cña dßng ®iÖn hoÆc h¬i ch¸y lµm b¾n v¨ng ra xØ hµn ( gäi lµ tia löa hµn) cã thÓ g©y báng vµ ch¸y. D©y dÉn ®iÖn hµn thêng tr¶i ngay trªn mÆt sµn ®i l¹i v× m¸y hµn vµ vÞ trÝ vËt ®îc hµn kh«ng cè ®Þnh. Ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra ®é c¸ch ®iÖn cña d©y dÉn dßng ®iÖn hµn. NÕu cã dÊu hiÖu bÞ trÇy, xíc ph¶i d¸n b¨ng c¸ch ®iÖn kÞp thêi, kh«ng ®Ó ®iÖn rß rØ ra bªn ngoµi. NhiÒu vô ch¸y nh vô ch¸y kho lèp « t« t¹i c«ng trêng s«ng §µ, nhµ Trung t©m th¬ng m¹i ITC thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2002 do tia löa hµn g©y ra. C«ng nh©n hµn vµ ngêi phô hµn ph¶i ®eo kÝnh vµ mÆt n¹ ®Ó b¶o vÖ m¾t vµ mÆt khái bÞ ¸nh s¸ng vµ c¸c d¹ng tia lµm h¹i. C«ng nh©n hµn ph¶i mang g¨ng tay ®ñ dµi ®Ó b¶o vÖ tay khái bÞ søc nãng cña tia löa hµn, cña kim lo¹i nãng ch¶y vµ bøc x¹. C«ng nh©n cÇn mang giµy cao cæ ®Ó chèng tia löa b¾n vµo ch©n. Ph¶i lµm nh÷ng v¸ch ng¨n kh«ng ®Ó ngêi qua l¹i nh×n trùc tiÕp 126
vµo tia hå quang. Ngêi v« ý nh×n trùc tiÕp vµo ngän löa hå quang khi ®ang hµn cã thÓ bÞ tæn th¬ng m¾t do tia bøc x¹ vµ c¸c tia cùc tÝm, tia hång ngo¹i. Hµn h¬i thêng dïng khÝ axªtylen vµ «xy. B×nh chøa tõng lo¹i khÝ cÇn ®Ó t¸ch biÖt v× hèn hîp hai khÝ nµy, nÕu rß rØ cã thÓ g©y næ m¹nh. C¸c b×nh khÝ hµn ph¶i ®Ó xa nguån nhiÖt vµ ¸nh n¾ng mÆt trêi. Kho chøa c¸c b×nh khÝ ph¶i cã th«ng giã thËt tèt. Nh÷ng b×nh ®ang dïng ph¶i ®Æt trªn gi¸ hay xe ®Èy, kh«ng ®îc ®Ó ®øng ®¬n ®éc tù do. ThiÕt bÞ c¾t ngän löa t¹t l¹i cña thiÕt bÞ hµn h¬i ph¶i ®îc l¾p trªn van ®iÒu chØnh cña b×nh vµ van mét chiÒu ph¶i ®îc l¾p ë ®Çu èng dÉn, phÝa cã ngän löa. èng dÉn khÝ ph¶i tèt, dÔ ph©n biÖt vµ ®îc b¶o vÖ chèng nãng vµ chèng bÞ va ch¹m, bôi bÈn hoÆc bÞ dÇu, mì b¸m. Mäi mèi nèi ( m¨ngx«ng ) ph¶i chÆt, khÝt, kh«ng ®îc rß rØ. Khi b×nh axªtylen bÞ ph¸t nãng, ph¶i kho¸ van ngay tøc th×, ph¸t lÖnh b¸o ®éng s¬ t¸n ngêi khái khu vùc sÏ nguy hiÓm vµ t×m níc lµm l¹nh b×nh nhanh chãng ®ång thêi ph¸t lÖnh b¸o ®éng ch¸y, gäi cøu ho¶. Khi c«ng nh©n ®ang sö dông c¸c c«ng cô cÇm tay cã ®iÖn, ph¶i t¾t ®iÖn ë c¸c c«ng cô nµy tríc khi ®Æt c«ng cô xuèng ®Êt. TuyÖt ®èi kh«ng ®îc ®Ó diªm hay bËt löa trong tói khi hµn. Khi hoµn thµnh c¸c thao t¸c hµn, ph¶i kho¸ c¸c van cÈn thËn. Kh«ng ®îc dïng khÝ «xy ®Ó phñi bôi trªn quÇn ¸o. Khi hµn trong m«i trêng kÝn, kim lo¹i ®îc hµn tríc ®©y ®· s¬n, do nhiÖt ®é cao, khÝ ®éc sÏ bèc h¬i lµm nguy h¹i cho c«ng nh©n. Khi sö dông mét sè lo¹i que hµn ®Æc biÖt còng cã thÓ cã khÝ ®éc bèc ra g©y h¹i cho c«ng nh©n khi hÝt thë. NÕu m«i trêng hµn kh«ng thÓ th«ng giã ®îc th× ngêi lao ®éng ph¶i ®îc trang bÞ mÆt n¹ vµ ®îc cung cÊp dìng khÝ. NÕu kim lo¹i hµn cã che phñ bÒ mÆt b»ng c¸c hîp chÊt cã chøa kim lo¹i ch×, kÏm, thuû ng©n, cadmi th× m«i trêng hµn nhÊt thiÕt ph¶i trang bÞ hót khãi v× nh÷ng hçn hîp 127
cã c¸c kim lo¹i nµy rÊt ®éc, rÊt nguy hiÓm. Tèt nhÊt, tríc khi hµn nh÷ng kim lo¹i cã phñ b»ng s¬n hay chÊt dÎo, h·y tÈy s¹ch s¬n vµ chÊt dÎo råi míi tiÕn hµnh hµn. 8. An toµn ®iÖn khi hµn trong níc Cã hai c¸ch hµn díi níc lµ:  C¸ch hµn ít  C¸ch hµn kh« C¸ch hµn díi níc theo kiÓu hµn ít lµ hµn trùc tiÕp trong m«i trêng níc. Que hµn lµ lo¹i ®Æc biÖt dïng ®Ó hµn díi níc gièng nh hµn trªn c¹n. Hµn kiÓu nµy hiÖu qu¶ cao vµ kh¸ kinh tÕ. N¨ng lîng dïng ®Ó hµn bè trÝ trªn xuång ngay trªn mÆt níc mµ bªn díi tiÕn hµnh c«ng t¸c hµn. Nguån ®iÖn hµn lµ dßng ®iÖn kh«ng ®æi. Dßng ®iÖn ®¹t tõ 300 ~ 400 A. §éng c¬ cña lo¹i m¸y hµn nµy chuyªn dïng ®Ó ph¸t ra nguån ®iÖn cho viÖc hµn díi níc. Thî hµn trong níc ph¶i mÆc quÇn ¸o thî lÆn, c¬ thÓ hoµn toµn c¸ch biÖt víi níc. Mäi trang bÞ ®iÖn nh d©y dÉn, má hµn, ph¶i c¸ch níc tuyÖt ®èi. ViÖc bè trÝ m¹ch hµn nh sau: 128
M¸y ph¸t ®iÖn Má hµn - + Que hµn n¬i hµn CÇu dao Hµn theo quy tr×nh ít rÎ vµ còng cã hiÖu qu¶ cao nªn ®îc sö dông phæ biÕn. Tèc ®é hµn nhanh vµ c«ng t¸c chuÈn bÞ tèn Ýt thêi gian. Tuy nhiªn kim lo¹i nhóng trong m«i trêng níc nªn bÞ nguéi nhanh, sù ph©n bè ph©n tö kim lo¹i kh«ng nh mÉu kim lo¹i ban ®Çu mµ bÞ gißn. Tuy nhiªn c¸c ®iÒu kiÖn vÒ an toµn lao ®éng kh¸ ngÆt nghÌo. Nh m« t¶ qu¸ tr×nh c«ng t¸c hµn th× viÖc trang bÞ an toµn cÇn rÊt cÈn thËn. Nh÷ng tai n¹n cã thÓ x¶y ra lµ báng da, rß ®iÖn lµ kh¶ dÜ. C¸ch hµn kh« ®îc chuÈn bÞ hÕt søc kü cµng. Ph¶i lµm mét buång kÝn bäc quanh kÕt cÊu cÇn hµn. Trong buång b¬m ®Çy khÝ, thêng lµ khÝ helium chøa «xy cã ¸p suÊt 0,5 bary.Buång nµy gäi lµ buång ¸p lùc cao. C«ng t¸c hµn tiÕn hµnh trong buång kÝn nµy nªn chÊt lîng ®¶m b¶o tèt. ViÖc hµn x¶y ra díi ¸p suÊt cao c©n b»ng víi ¸p suÊt cña m«i trêng níc bªn ngoµi buång kÝn chøa kÕt cÊu hµn. 129
§ang hµn díi níc theo quy tr×nh ít ¶nh ®ang hµn díi níc theo quy tr×nh kh« C¸c ®iÒu kiÖn vÒ an toµn rÊt ngÆt nghÌo. Ngêi ph¶i hµn trong buång kÝn vµ chÞu c¶nh ¸p lùc cao, nãng còng nh ¸nh s¸ng chãi chang cña tia löa hµn. C¸c chÊt khÝ hydro vµ «xy sinh ra khi hµn dÔ g©y næ mµ sinh ra tai n¹n. KhÝ nit¬ t¹o ra trong qu¸ tr×nh hµn sÏ lu trong m¸u lµm cho ngêi lao ®éng bÞ ¶nh hëng søc khoÎ. Ngêi thî hµn ph¶i ®îc huÊn luyÖn vÒ nghÒ nghiÖp, kü n¨ng còng nh rÌn luyÖn søc khoÎ ®Ó cã thÓ chÞu dùng ®îc ®iÒu kiÖn lao ®éng. Trang bÞ b¶o hé ®îc chó träng ®óng møc ®Ó tr¸nh ®Õn møc tèi ®a nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn søc khoÎ ngêi c«ng nh©n. 130
Trang bÞ t¹o ra buång kÝn ®ßi hái ®ång bé vµ phøc t¹p nªn gi¸ thµnh cuèi cïng cña ®êng hµn kh¸ cao. ChØ khi nµo ®ßi hái chÊt lîng rÊt ®Æc biÖt míi dïng ph¬ng ph¸p hµn kh«. 9. HuÊn luyÖn vÒ thiÕt kÕ, l¾p ®Æt còng nh lao ®éng trong m«i trêng cã ®iÖn ®Ó ®¶m b¶o an toµn trong x©y l¾p ®iÖn. Khi thiÕt kÕ hÖ thèng ®iÖn trªn c«ng trêng , ph¶i ®Æt thiÕt bÞ b¶o vÖ nh aptomat hoÆc cÇu dao ®iÖn tæng cho ®êng d©y ®iÖn chÝnh trong nhµ, cho tõng ®êng d©y ®iÖn phô, cho tõng thiÕt bÞ cã c«ng suÊt lín. Ph¶i ®Æt cÇu ch× tríc tõng æ c¾m ®iÖn, ®¶m b¶o khi cã ch¹m chËp c¾t ngay ®îc nguån ®iÖn. TiÕt diÖn d©y dÉn ph¶i chän sao cho cã ®ñ kh¶ n¨ng t¶i dßng ®iÖn ®Õn c¸c thiÕt bÞ, dông cô ®iÖn mµ nã cung cÊp. Kh«ng dïng d©y cã tiÕt diÖn nhá cho c¸c dông cô ®iÖn cã c«ng suÊt qu¸ lín ®Ó tr¸nh g©y ho¶ ho¹n. Kh«ng dïng phô t¶i qu¸ møc cho phÐp cña c«ng suÊt thiÕt kÕ v× sÏ g©y qu¸ t¶i dÉn ®Õn ch¸y thiÕt bÞ, d©y dÉn, g©y ch¸y næ. Kh«ng dïng d©y ®iÖn, thiÕt bÞ ®iÖn trong nhµ cã chÊt lîng kÐm. Nh÷ng thiÕt bÞ ®iÖn, ®å ®iÖn trong nhµ qu¸ cò cÇn ph¶i ®îc kiÓm tra thêng xuyªn ®Ó cã kÕ ho¹ch ®¹i tu hoÆc thay thÕ. Kh«ng dïng bÕp ®iÖn ®Ó ®un nÇu mµ kh«ng cã ngêi tr«ng coi. ThiÕt bÞ ®å ®iÖn, ®å ®iÖn dïng trong nhµ khi kh«ng sö dông ph¶i ng¾t ra khái nguån ®iÖn. Tríc khi ra khái nhµ hoÆc tríc khi ®i ngñ ph¶i kiÓm tra l¹i c¸c thiÕt bÞ, ®å ®iÖn, ®Ìn, qu¹t. Kh«ng ®Ó trÎ nhá, ngêi m¾c bÖnh t©m thÇn sö dông c¸c thiÕt bÞ ®iÖn, ®å dïng ®iÖn trong nhµ. Kh«ng l¾p ®Æt hoÆc ®Ó c¸c thiÕt bÞ . ®å dïng ®iÖn cã to¶ nhiÖt nh chÊn lu, bãng ®Ìn, bµn ñi, bÕp ®iÖn trªn c¸c vËt dông dÔ ch¸y nh gç, giÊy, giÊy c¸c 131
t«ng, tÊm xèp ®Ó ng¨n ngõa ho¶ ho¹n. Khi nèi d©y ph¶i nèi so le vµ quÊn b¨ng keo c¸ch ®iÖn cÈn thËn. Kh«ng ®Æt c¸c chÊt dÔ ch¸y ( gaz, x¨ng, dÇu , giÊy) gÇn c¸c thiÕt bÞ, dông cô ®iÖn nh ®Ìn, bµn ñi, bÕp ®iÖn, æ c¾m ®iÖn. Khi x¶y ra ch¸y do chËp ®iÖn, ph¶i nhanh chãng ng¾t cÇu dao ®iÖn tæng, b¸o cho mäi ngêi xung quanh biÕt, b¸o cho c¶nh s¸t PCCC vµ dïng ph¬ng tiÖn ch÷a ch¸y t¹i chç dËp löa. CÊm dïng níc ch÷a löa khi cha c¾t ®iÖn. 10. BiÓn b¸o vµ nh÷ng gi¶i ph¸p an toµn c¬ b¶n cho hÖ thèng ®iÖn t¹m trªn c«ng trêng §Ó chèng ®iÖn giËt, vÞ trÝ nh÷ng vËt dÉn ®iÖn ph¶i ®Æt ë n¬i thÝch hîp. Nh÷ng æ c¾m ph¶i ®Æt ë ®é cao trªn 1,2 mÐt. HÖ thèng ®Çu mèi ®iÖn ph¶i ®Ó trong kh«ng gian cã b¶o vÖ nh tñ chøa, phßng riªng. Ph¶i chèng ®iÖn giËt do con ngêi tiÕp xóc gi¸n tiÕp qua kim lo¹i khi dßng ®iÖn bÞ rß. Ph¶i lµm c¸c tÊm che ch¾n n¬i chøa thiÕt bÞ ®iÖn mµ nÕu con ngêi v« ý cã thÓ va ch¹m ngoµi ý muèn. C¸c vËt dÉn ®iÖn ph¶i ®îc c¸ch ®iÖn víi møc c¸ch ®iÖn ®ñ an toµn cho ngêi. Víi nh÷ng phô t¶i thêng xuyªn tiÕp sóc víi ngêi ®îc gäi lµ thiÕt bÞ nhãm II, nh qu¹t m¸y, æ ®ãng ng¾t ®iÖn, nh÷ng thiÕt trÝ mµ ngêi hay tiÕp sóc ph¶i lµm b»ng vËt liÖu kh«ng dÉn ®iÖn nh ªb«nÝt hay lo¹i nhùa t¬ng øng. B¶o vÖ chèng c¸c t¸c ®éng nhiÖt thêng dïng c¸c thiÕt trÝ che ch¾n. Chñ yÕu chèng c¸c t¸c ®éng nhiÖt nh»m chèng ch¸y. Kh«ng ®îc l¾p ®Æt ®êng d©y ®iÖn, b¶ng ®iÖn trªn ®êng tho¸t hiÓm. VËt liÖu x©y dùng sö dông t¹i lèi tho¸t hiÓm ph¶i lµ vËt liÖu khã ch¸y. Lu ý r»ng dßng ®iÖn rß cã thÓ kh«ng ®ñ lín ®Ó g©y ®iÖn giËt, lµm ¶nh hëng ®Õn an toµn cña con ngêi nhng nÕu kÐo dµi cã thÓ g©y ra ch¸y. 132
Trong hÖ thèng c¸c thiÕt bÞ ®iÖn ph¶i l¾p c¸c thiÕt trÝ tù ®éng ng¾t m¹ch khi cã sù cè. T¹i nh÷ng ®Çu mèi cña c«ng tr×nh ®iÖn nh * C¸c thiÕt bÞ ph©n phèi vµ tr¹m biÕn ¸p trong nhµ , tr¹m biÕn ¸p ngoµi trêi * C¸c bé chØnh lu * C¸c m¸y ®iÖn , thiÕt bÞ khëi ®éng , ®iÒu chØnh vµ b¶o vÖ * ThiÕt bÞ ®iÖn cña m¸y trôc * C¸c hÖ thèng thanh c¸i * C¸c thiÕt trÝ ®iÖn ph©n * §Çu mèi c¸c thiÕt bÞ chiÕu s¸ng * §Çu nguån ®êng d©y ®iÖn 1 chiÒu vµ xoay chiÒu * §Çu ®êng c¸p ®iÖn lùc * §Çu ®êng d©y dÉn ®iÖn trªn kh«ng. ph¶i cã b¶ng ghi râ tªn cña ®Çu mèi nµy, c¸c tÝnh n¨ng kü thuËt chñ yÕu cña toµn bé ®Çu mèi, s¬ ®å hÖ thèng c¸c thiÕt bÞ ®Æt trong ®Çu mèi, chØ dÉn vËn hµnh vµ an toµn khi thao t¸c. B¶ng ®ñ ®é lín ®Ó ch÷ viÕt kh«ng qu¸ nhá hoÆc qu¸ dµy ®Æc. Khæ ch÷ cao Ýt nhÊt 2 cm, nÐt dµy trªn 2 mm. §êng d©y trÇn qua lé giao th«ng, t¹i ®iÓm thÊp nhÊt cña ®êng d©y ph¶i treo mét tÊm biÓn cã kÝch thíc 0,8 x 0,5 mÐt b»ng vËt liÖu c¸ch ®iÖn, nÒn s¬n mµu da cam nh¹t. Trªn biÓn ph¶i ghi dßng trªn cïng hai ch÷ “ nguy hiÓm” , dßng díi ghi ®é cao hiÖn nay cña d©y t¹i ®iÓm c¾t nµy ( ®¬n vÞ mÐt) so víi mÆt ®êng, tiÕt diÖn d©y vµ ®iÖn ¸p t¶i. 11. HÖ thèng tiÕp ®Êt 133
T¹i n¬i b¾t ®Çu cña d©y tiÕp ®Þa ph¶i cã biÓn b¸o ®¸nh dÊu. Cã s¬ ®å ®êng tiÕp ®Þa ch«n ngÇm g¾n trªn têng ®Ó cã thÓ nhËn biÕt phÇn n»m díi ®Êt. Ký hiÖu n¬i b¾t ®Çu cña d©y tiÕp ®Þa. Mét sè ký tù trong hÖ thèng tiÕp ®Êt: T lµ ký tù ®Çu ghi cho ®îc nèi víi hÖ thèng tiÕp ®Þa. I lµ ký tù ®Çu ghi cho ®îc t¸ch rêi T lµ ký tù thø hai cho ®îc nèi trùc tiÕp víi ®Êt N lµ ký tù thø hai cho ®îc nèi víi trung tÝnh t¹i gèc hÖ thèng l¾p ®Æt. TN-C lµ ký tù thÓ hiÖn d©y trung tÝnh (N) vµ d©y ®Êt (PE) nèi víi nhau (PEN). TN-S lµ ký tù thÓ hiÖn d©y trung tÝnh (N) vµ d©y ®Êt (PE) kh«ng nèi chung TN-C-S lµ ký tù thÓ hiÖn TN-C híng ngîc vµ TN-S híng thuËn trong cïng hÖ thèng ( ngîc l¹i víi TN-S híng ngîc vµ TN-C híng thuËn lµ kh«ng ®îc phÐp. 134
ViÖc lùa chän hÖ thèng tiÕp ®Êt tuú thuéc tiªu chuÈn cña c¸c níc. Níc ta cha cã c¸c tiªu chuÈn cho hÖ thèng nµy nªn Bé X©y dùng ®ang khuyÕn khÝch ¸p dông c¸c tiªu chuÈn cña thÕ giíi IEC 60364. Cã hai h×nh thøc nèi ®Êt b¶o vÖ cho thiÕt bÞ ®iÖn: + Nèi ®Êt b¶o vÖ trùc tiÕp: Nèi bé phËn kim lo¹i trªn vá thiÕt bÞ ®iÖn b»ng d©y kim lo¹i lóc b×nh thêng, kh«ng cã ®iÖn víi cùc nèi ®Êt b»ng s¾t, thÐp ch«n díi ®Êt cã ®iÖn trë nhá ®èi víi dßng ®iÖn rß qua ®Êt vµ ®iÖn trë c¸ch ®iÖn ë c¸c pha kh«ng bÞ h háng. H×nh thøc nµy thêng ¸p dông ë m¹ng 3 pha cã trung hoµ c¸ch ®iÖn. Dßng ®iÖn rß trong c¸c m¹ng víi trung hoµ c¸ch ®iÖn cã ®iÖn ¸p díi 1000V, kh«ng lín qu¸ 10A, cùc nèi ®Êt víi ®iÖn trë tÝnh to¸n nhá (
Rn lµ ®iÖn trë tÝnh to¸n cña ngêi ( Ohm) Rn® lµ ®iÖn trë cña cùc nèi ®Êt ThÝ dô : NÕu chän trÞ sè ®iÖn trë tÝnh to¸n cña ngêi lµ Rn = 1000 Ohm ; Rn® = 4 Ohm ; Ir = 10 A th× dßng ®iÖn ®i qua ngêi sÏ lµ : 4 I n = 10. 10 + 4 = 0,039A NÕu ngêi lao ®éng ®îc trang bÞ quÇn ¸o, giµy b¶o hé th× dßng ®iÖn qua ngêi cßn nhá h¬n n÷a nªn khi cã nèi ®Êt sÏ kh«ng g©y nguy hiÓm cho ngêi vµ thËm chÝ còng kh«ng ¶nh hëng ®Õn søc khoÎ n÷a. + KiÓu nèi ®Êt b¶o vÖ qua d©y trung hoµ dïng d©y dÉn nèi vá kim lo¹i cña thiÕt bÞ ®iÖn vµo d©y trung hoµ. Thêng c¸ch nèi nµy hay dïng cho m¹ng cã ®iÖn ¸p díi 1000 V, 3 pha 4 d©y víi d©y trung hoµ ®· nèi ®Êt. Khi cã sù cè, thñng c¸ch ®iÖn ch¼ng h¹n, xuÊt hiÖn dßng ®iÖn trªn th©n cña thiÕt bÞ ®iÖn nh th©n m¸y th× lËp tøc mét trong c¸c pha sÏ g©y ®o¶n m¹ch vµ lµm ch¸y cÇu ch× b¶o vÖ hoÆc bé phËn tù ®éng t¸c ®éng c¾t ®iÖn khái m¸y. Khi tiÕp sóc víi th©n m¸y trong thêi ®iÓm ®o¶n m¹ch, ngêi sÏ m¾c song song víi m¹ng kÝn vµ dßng ®iÖn qua ngêi sÏ lµ : r k I = R +r +r +R n + r k Idm ; (A ) n g s nd Trong ®ã: rk lµ ®iÖn trë nh¹y cña d©y trung hoµ ( Ohm ) rg ®iÖn trë cña gi©y (Ohm) 136