Giáo trình Bảo dưỡng hệ thống điện trên máy thi công nền (Nghề: Vận hành máy thi công nền - Trung cấp) - Trường Cao đẳng Cơ giới (2019)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:66

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Bảo dưỡng hệ thống điện trên máy thi công nền (Nghề: Vận hành máy thi công nền - Trung cấp) được biên soạn gồm các nội dung chính sau: Bảo dưỡng hệ thống cung cấp điện máy thi công nền; Bảo dưỡng hệ thống khởi động máy thi công nền; Bảo dưỡng hệ thống đèn tín hiệu và chiếu sáng máy thi công nền;...Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Bảo dưỡng hệ thống điện trên máy thi công nền (Nghề: Vận hành máy thi công nền - Trung cấp) - Trường Cao đẳng Cơ giới (2019)

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN: BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG ĐIỆN TRÊN MÁY THI CÔNG NỀN NGHỀ: VẬN HÀNH MÁY THI CÔNG NỀN TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP Ban hành kèm theo Quyết định số: / QĐ-CĐCG ngày … tháng.... năm 2019 của Trường cao đẳng Cơ giới 1
Quảng Ngãi, năm 2019 (Lưu hành nội bộ) TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 2
LỜI GIỚI THIỆU Hệ thống điện trên máy thi công nền ngày nay rất hiện đại và phong phú về chủng loại, nhiều loại máy thi công nền gần như việc điều khiển các thiết bị đều sử dụng điện. Sự ra đời và hoàn thiện của các linh kiện điện tử với những tính năng điều khiển ngày càng được nâng cao đáp ứng những yêu cầu phức tạp của các loại máy thi công ở những vị trí có tính chất công việc phức tạp và có tính cơ động cao. Ở Việt Nam cho đến nay đã có khá nhiều giáo trình, tài liệu tham khảo, sách hướng dẫn bài tập về Bảo dưỡng hệ thống điện trên máy thi công nền đã được biên soạn và biên dịch của nhiều tác giả, của các chuyên gia đầu ngành về điện trên máy thi công. Tuy nhiên nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng trong quá trình đào tạo của nhà trường phải bám sát chương trình khung vì vậy giáo trình Bảo dưỡng hệ thống điện trên máy thi công nền được biên soạn bởi sự tham gia của các giảng viên của trường Cao đẳng Cơ giới dựa trên cơ sở chương trình khung đào tạo đã được ban hành, trường Cao đẳng Cơ giới với các giáo viên có nhiều kinh nghiệm cùng nhau tham khảo các nguồn tài liệu khác nhau để thực hiện biên soạn giáo trình Bảo dưỡng hệ thống điện trên máy thi công nền suất phục vụ cho công tác giảng dạy. Giáo trình này được thiết kế theo mô đun thuộc hệ thống mô đun MĐ15 của chương trình đào tạo nghề Vận hành máy thi công nền ở cấp trình độ trung cấp nghề và được dùng làm giáo trình cho học viên trong các khóa đào tạo, sau khi học tập xong mô đun này, học viên có đủ kiến thức để học tập tiếp các môn học, mô đun khác của nghề. Quảng Ngãi, ngày tháng năm 2019 Tham gia biên soạn 1. Nguyễn Quốc Mỹ Chủ biên 2. ………….............. 3. ……….............…. MỤC LỤC 3
TT NỘI DUNG TRANG 4
1. Lời giới thiệu 2 2. Mục lục 3 3. Bài 1: Bảo dưỡng hệ thống cung cấp điện máy thi công nền 9 4. 1. Nhiệm vụ, yêu cầu, sơ đồ và nguyên lý làm việc của hệ thống 10 cung cấp điện trên máy thi công nền 5. 2. Bảo dưỡng ắc quy 12 6. 3. Bảo dưỡng kỹ thuật máy phát điện 17 7. Bài 2: Bảo dưỡng hệ thống khởi động máy thi công nền 31 8. 1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại hệ thống khởi động trê máy thi 32 công nền 9. 2. Sơ đồ và nguyên lý làm việc hệ thống khởi động điện trực tiếp 32 10. 3. Sơ đồ và nguyên lý làm việc hệ thống khởi động điện gián tiếp 34 11. 4. Thực hiện bảo dưỡng kỹ thuật máy khởi động điện 37 12. 5. Bảo dưỡng kỹ thuật rơ le và khóa điện 39 13. Bài 3: Bảo dưỡng hệ thống đèn tín hiệu và chiếu sáng máy thi 45 công nền 14. 1. Nhiệm vụ, yêu cầu, sơ đồ và nguyên lý làm việc của hệ thống 46 tín hiệu trên máy thi công nền 15. 2. Nhiệm vụ, yêu cầu, sơ đồ và nguyên lý làm việc của hệ thống 52 chiếu sáng trên máy thi công nền 16. 3. Thực hiện kiểm tra, dảo dưỡng và thay thế hệ thống chiếu sáng 55 17. 4. Kiểm tra, bảo dưỡng và thay thế hệ thống gạt nước mưa 57 5
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG ĐIỆN TRÊN MÁY THI CÔNG NỀN Mã mô đun: MĐ15 Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun: - Vị trí: Mô đun được bố trí dạy sau các môn học cơ sở và các mô đun bổ trợ. Mô đun này có thể được bố trí dạy song song với các mô đun chuyên môn nghề . - Tính chất: Là mô đun chuyên môn nghề. - Ý nghĩa và vai trò của mô đun: Bảo dưỡng hệ thống điện trên máy thi công nền đóng một vai trò rất quan trọng trong ngành thi công nền đáp ứng những yêu cầu phức tạp của các loại phương tiện có thiết bị điều khiển hiện đai và phức tạp. Mô đun này trang bị cho học viên những kiến thức và kỹ năng cơ bản của Bảo dưỡng hệ thống điện trên máy thi công nền - Đối tượng: Là giáo trình áp dụng cho học sinh trình độ Trung cấp nghề Vận hành máy thi công nền. Mục tiêu của mô đun: - Kiến thức: A1. Trình bày được cấu tạo và nguyên lý làm việc của các hệ thống điện trên máy thi công nền. A2. Trình bày được nội dung và quy trình bảo dưỡng các hệ thống điện trên máy thi công nền đúng yêu cầu kỹ thuật. - Kỹ năng: B1. Kiểm tra, bảo dưỡng được các hệ thống điện trên máy thi công nền đúng quy trình, quy phạm, đảm bảo an toàn cho người và thiết bị. B2. Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra và bảo dưỡng - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: C1. Chủ động, nghiêm túc trong học tập và công việc. C2. Giữ gìn vệ sinh công nghiệp, đảm bảo an toàn cho người và thiết bị. 6
1. Chương trình khung nghề Vận hành máy thi công nền Thời gian đào tạo (giờ) Số tín chỉ Tổng Trong đó Mã Tên môn số Thực MH/ học, mô hành/thực Lý Kiểm MĐ đun tập/Thí thuyết tra nghiệm/bài tập I Các môn học chung/đại 15 255 94 148 13 cương MH 01 Chính trị 02 30 15 13 2 MH 02 Pháp luật 01 15 9 5 1 MH 03 Giáo dục thể chất 01 30 4 24 2 Giáo dục quốc phòng – An MH 04 02 45 21 21 3 ninh MH 05 Tin học 03 45 15 29 1 MH 06 Ngoại ngữ (Anh văn) 06 90 30 56 4 II Các môn học, mô đun chuyên môn ngành, nghề II.1 Các mô đun, môn học kỹ 39 1350 357 947 46 thuật cơ sở MH 07 Vẽ kỹ thuật 04 60 46 10 4 Dung sai và kỹ thuật đo MH 08 02 30 20 8 2 lường trong cơ khí MH 09 Cơ kỹ thuật 03 45 35 7 3 MH 10 Điện kỹ thuật 03 45 35 7 3 Nhiên liệu và vật liệu bôi MH 11 02 30 25 3 2 trơn An toàn lao động và vệ MH 12 02 30 25 3 2 sinh công nghiệp MH 13 Kỹ thuật thi công nền 02 30 25 3 2 Bảo dưỡng máy thi công MĐ 14 05 150 34 112 4 nền Bảo dưỡng hệ thống điện MĐ 15 02 60 20 38 2 trên máy thi công nền MĐ 16 Vận hành máy san 05 150 15 131 4 MĐ 17 Vận hành máy lu 02 60 11 47 2 MĐ 18 Vận hành máy rải 04 120 18 98 4 MĐ 29 Vận hành máy xúc 04 120 15 101 4 MĐ 20 Vận hành máy ủi 04 120 15 101 4 MĐ 21 Vận hành máy xúc lật 02 60 7 51 2 Xử lý tình huống khi thi MĐ 22 02 60 7 52 1 công 7
MĐ 23 Thực tập nghề nghiệp 06 180 4 175 1 Tổng cộng: 54 1605 451 1095 59 2. Chương trình chi tiết mô đun Tên các bài Thời gian (giờ) Số trong mô TT Tổng Lý Thực Kiểm đun số thuyết hành tra Bài 1: Bảo dưỡng hệ thống cung cấp điện 20 6 14 1 máy thi công nền Bài 2: Bảo dưỡng hệ thống khởi động máy 20 7 12 1 2 thi công nền Bài 3: Bảo dưỡng hệ thống đèn tín hiệu và 20 7 12 1 3 chiếu sáng máy thi công nền Cộng: 60 20 38 2 3. Điều kiện thực hiện môn học: 3.1. Phòng học Lý thuyết/Thực hành: Đáp ứng phòng học chuẩn 3.2. Trang thiết bị dạy học: Projetor, máy vi tính, bảng, phấn, tranh vẽ.... 3.3. Học liệu, dụng cụ, mô hình, phương tiện: Giáo trình, mô hình thực hành, bộ dụng cụ nghề, xe máy thi công… 3.4. Các điều kiện khác: Người học tìm hiểu thực tế về kỹ thuật bảo dưỡng các hệ thống điện trên các loại máy hiện đại của các doanh nghiệp. 4. Nội dung và phương pháp đánh giá: 4.1. Nội dung: - Kiến thức: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kiến thức - Kỹ năng: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kỹ năng. - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trong quá trình học tập, người học cần: + Nghiên cứu bài trước khi đến lớp. + Chuẩn bị đầy đủ tài liệu học tập. + Tham gia đầy đủ thời lượng môn học. + Nghiêm túc trong quá trình học tập. 4.2. Phương pháp: Người học được đánh giá tích lũy môn học như sau: 4.2.1. Cách đánh giá - Áp dụng quy chế đào tạo Trung cấp hệ chính quy ban hành kèm theo Thông tư số 8
09/2017/TT-BLĐTBXH, ngày 13/3/2017 của Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội. - Hướng dẫn thực hiện quy chế đào tạo áp dụng tại Trường Cao đẳng Cơ giới như sau: Điểm đánh giá Trọng số + Điểm kiểm tra thường xuyên (Hệ số 1) 40% + Điểm kiểm tra định kỳ (Hệ số 2) + Điểm thi kết thúc môn học 60% 4.2.2. Phương pháp đánh giá Phương pháp Phương pháp Hình thức Chuẩn đầu ra Số Thời điểm đánh giá tổ chức kiểm tra đánh giá cột kiểm tra Thường xuyên Viết/ Tự luận/ A1, C1, C2 1 Sau 10 giờ. Thuyết trình Trắc nghiệm/ Báo cáo Định kỳ Viết và Tự luận/ A2, B1, C1, C2 2 Sau 20 giờ thực hành Trắc nghiệm/ thực hành Kết thúc môn Vấn đáp và Vấn đáp và A1, A2, B1, B2, C1, 1 Sau 60 giờ học thực hành thực hành C2, trên mô hình 4.2.3. Cách tính điểm - Điểm đánh giá thành phần và điểm thi kết thúc môn học được chấm theo thang điểm 10 (từ 0 đến 10), làm tròn đến một chữ số thập phân. - Điểm môn học là tổng điểm của tất cả điểm đánh giá thành phần của môn học nhân với trọng số tương ứng. Điểm môn học theo thang điểm 10 làm tròn đến một chữ số thập phân, sau đó được quy đổi sang điểm chữ và điểm số theo thang điểm 4 theo quy định của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội về đào tạo theo tín chỉ. 5. Hướng dẫn thực hiện môn học 5.1. Phạm vi, đối tượng áp dụng: Đối tượng Trung cấp Vận hành máy thi công nền 5.2. Phương pháp giảng dạy, học tập môn học 5.2.1. Đối với người dạy * Lý thuyết: Áp dụng phương pháp dạy học tích cực bao gồm: Trình chiếu, thuyết trình ngắn, nêu vấn đề, hướng dẫn đọc tài liệu, bài tập cụ thể, câu hỏi thảo luận nhóm…. * Thực hành: 9
- Phân chia nhóm nhỏ thực hiện bài tập thực hành theo nội dung đề ra. - Khi Thực hành Giáo viên hướng dẫn, thao tác mẫu và sửa sai tại chỗ cho người học. - Sử dụng các mô hình, học cụ mô phỏng để minh họa. * Thảo luận: Phân chia nhóm nhỏ thảo luận theo nội dung đề ra. * Hướng dẫn tự học theo nhóm: Nhóm trưởng phân công các thành viên trong nhóm tìm hiểu, nghiên cứu theo yêu cầu nội dung trong bài học, cả nhóm thảo luận, trình bày nội dung, ghi chép và viết báo cáo nhóm. 5.2.2. Đối với người học: Người học phải thực hiện các nhiệm vụ như sau: - Nghiên cứu kỹ bài học tại nhà trước khi đến lớp. Các tài liệu tham khảo sẽ được cung cấp nguồn trước khi người học vào học môn học này (trang web, thư viện, tài liệu...) - Sinh viên trao đổi với nhau, thực hiện bài thực hành và báo cáo kết quả - Tham dự tối thiểu 70% các giờ giảng tích hợp. Nếu người học vắng >30% số giờ tích hợp phải học lại mô đun mới được tham dự kì thi lần sau. - Tự học và thảo luận nhóm: Là một phương pháp học tập kết hợp giữa làm việc theo nhóm và làm việc cá nhân. Một nhóm gồm 2-3 người học sẽ được cung cấp chủ đề thảo luận trước khi học lý thuyết, thực hành. Mỗi người học sẽ chịu trách nhiệm về 1 hoặc một số nội dung trong chủ đề mà nhóm đã phân công để phát triển và hoàn thiện tốt nhất toàn bộ chủ đề thảo luận của nhóm. - Tham dự đủ các bài kiểm tra thường xuyên, định kỳ. - Tham dự thi kết thúc môn học. - Chủ động tổ chức thực hiện giờ tự học. 6. Tài liệu tham khảo: [1]. Nguyễn Văn Hùng, Phạm Quang Dũng, Nguyễn Thị Mai – Máy xây dựng – NXB Khoa học kỹ thuật Hà Nội – 1996; [2]. Nguyễn Đình Thuận – Sử dụng máy xây dựng – NXB Giao thông vận tải Hà Nội – 1995; [3]. Trần Văn Tuấn, Nguyễn Văn Hùng, Nguyễn Hoài Nam – Khai thác máy xây dựng – NXB Giáo dục Hà Nội – 1996; [4]. Nguyễn Phước Bình – Giáo trình máy xây dựng – Đại học bách khoa Đà Nẵng – 2004. BÀI 1: BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG CUNG CẤP ĐIỆN TRÊN MÁY THI CÔNG NỀN Mã bài: MĐ15-01 Giới thiệu: Bài học này giúp cho người học hiểu được tác dụng, cấu tạo và nguyên lý làm việc của các chi tiết, bộ phận của hệ thống cung cấp điện trên máy thi công, từ đó có thể tư duy 10
các phương pháp bảo dưỡng cụ thể. Mục tiêu: - Trình bày được nhiệm vụ, yêu cầu của hệ thống cung cấp điện máy thi công nền; - Trình bày được sơ đồ và nguyên lý làm việc của mạch điện hệ thống cung cấp điện máy thi công nền; - Trình bày được nội dung và quy trình bảo dưỡng các bộ phận trong hệ thống cung cấp điện máy thi công nền; - Kiểm tra, bảo dưỡng được các bộ phận trong hệ thống cung cấp điện máy thi công nền; - Sử dụng thành thạo, hợp lý các dụng cụ kiểm tra và bảo dưỡng; - Bố trí vị trí làm việc hợp lý, đảm bảo an toàn và vệ sinh công nghiệp. Phương pháp giảng dạy và học tập bài mở đầu - Đối với người dạy: Sử dụng phương pháp giảng giảng dạy tích cực (diễn giảng, vấn đáp, dạy học theo vấn đề); yêu cầu người học nhớ các giá trị đại lượng, đơn vị của các đại lượng. - Đối với người học: Chủ động đọc trước giáo trình trước buổi học Điều kiện thực hiện bài học - Phòng học chuyên môn hóa/nhà xưởng: Phòng học chuyên môn - Trang thiết bị máy móc: Máy chiếu và các thiết bị dạy học khác - Học liệu, dụng cụ, nguyên vật liệu: Chương trình môn học, giáo trình, tài liệu tham khảo, giáo án, phim ảnh, và các tài liệu liên quan. - Các điều kiện khác: Không có Kiểm tra và đánh giá bài học - Nội dung:  Kiến thức: Kiểm tra và đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kiến thức  Kỹ năng: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kĩ năng.  Năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trong quá trình học tập, người học cần: + Nghiên cứu bài trước khi đến lớp + Chuẩn bị đầy đủ tài liệu học tập. + Tham gia đầy đủ thời lượng môn học. + Nghiêm túc trong quá trình học tập. - Phương pháp:  Điểm kiểm tra thường xuyên: 1 điểm kiểm tra (hình thức: hỏi miệng) 11
 Kiểm tra định kỳ lý thuyết: không có  Kiểm tra định kỳ thực hành: không có Nội dung chính: 1. Nhiệm vụ, yêu cầu, sơ đồ và nguyên lý làm việc của hệ thống cung cấp điện máy thi công nền 1.1. Nhiệm vụ Dù tr÷ ®iÖn n¨ng cung cÊp cho c¸c phô t¶i khi ®éng c¬ cha lµm viÖc hoÆc lµm viÖc ë sè vßng quay nhá. Dùng để khởi động động cơ. S¶n sinh ra ®iÖn n¨ng ®Ó cung cÊp cho c¸c thiÕt bÞ dïng ®iÖn trªn máy thi công khi động cơ đang hoạt động. 1.2. Yêu cầu Dự trữ được điện năng tốt không dò, hao hụt điện. Cung cÊp ®ñ ®iÖn n¨ng cho c¸c phô t¶i khi cÇn thiÕt CÊu t¹o ®¬n gi¶n, dÔ ch¨m sãc vµ b¶o dìng vµ cã ®é tin cËy cao trong qu¸ tr×nh sö dông. 1.3. Sơ đồ và nguyên lý làm việc của hệ thống cung cấp điện máy thi công nền 1.3.1. Sơ đồ cấu tạo 12
H×nh 1.1 Sơ đồ cấu tạo của hệ thống cung cấp điện 1.3.2. Nguyên lý làm việc Khi bËt kho¸ ®iÖn ë vÞ trÝ ON, dßng ®iÖn tõ cùc ( ) ¾c quy kho¸ ®iÖn tiÕt chÕ chæi than d¬ng cæ gãp cuén d©y r«to cæ gãp chæi than ©m m¸t ©m ¾c quy. Dßng ®iÖn ch¹y qua cuén d©y kÝch tõ, c¸c vÊu cùc tõ cña r«to thµnh nam ch©m ®iÖn cã c¸c cùc nam S vµ b¾c N ®Æt xen nhau. Khi ®éng c¬ lµm viÖc, chuyÓn ®éng quay tõ ®éng c¬ th«ng qua c¬ cÊu truyÒn d©y ®ai lµm r« to quay. Tõ trêng cña cùc tõ trªn r«to cña m¸y ph¸t do dßng ®iÖn mét chiÒu kÝch thÝch sinh ra sÏ quÐt qua c¸c bèi d©y phÇn øng stato, c¶m øng ra trong c¸c cuén d©y phÇn øng søc ®iÖn ®éng xoay chiÒu, th«ng qua bé chØnh lu n¾n thµnh dßng ®iÖn mét chiÒu cung cÊp cho phô t¶i, cô thÓ dßng ®iÖn ®i nh sau: Gi¶ sö pha A ®ang ë nöa chu kú d¬ng vµ pha B ®ang ë nöa chu kú ©m (h×nh 7.16) Tõ pha B §iÓm trung tÝnh pha A(16) 16 Bé chØnh lu D1 15 (+m¸y ph¸t) (+¾c quy) ( ¾c quy) M¸t §i èt D5 0 pha B. Còng t¬ng tù AC tiÕp theo (h×nh7.16) pha C pha A ... 13
H×nh 1.2: Nguyªn lý ho¹t ®éng 2. Bảo dưỡng kỹ thuật ắc quy 2.1. Tác dụng, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của ắc quy 14
2.1.1. Tác dụng Dù tr÷ ®iÖn n¨ng cung cÊp cho c¸c phô t¶i khi ®éng c¬ cha lµm viÖc hoÆc lµm viÖc ë sè vßng quay nhá. Dùng để khởi động động cơ. 2.1.2. Cấu tạo ắc quy axít H×nh 1.3. CÊu t¹o ¾c quy axÝt 1 TÊm líi cùc; 2 TÊm ng¨n c¸ch; 3 TÊm cùc d¬ng; 4 TÊm cùc ©m; 5 Chïm cùc d¬ng; 6 §Çu nèi; 7 Chïm cùc ©m; 8 Khèi c¸c tÊm cùc d¬ng; 9 §Çu cùc; 10 Vá b×nh ®iÖn; 11 N¾p; 12 Nót lç rãt. Vá b×nh Vá b×nh ¾c quy ®îc chÕ t¹o b»ng vËt liÖu cøng cã tÝnh chÞu axit, chÞu nhiÖt, do ®ã thêng ®îc ®óc b»ng nhùa cøng hoÆc ª b« nÝt. PhÝa trong cña vá b×nh cã c¸c v¸ch ng¨n ®Ó t¹o thµnh tõng ng¨n riªng biÖt. Mçi ¾c quy riªng biÖt ®ã gäi lµ ¾c quy ®¬n. Díi ®¸y b×nh ngêi ta lµm hai ® êng gê gäi lµ yªn ®ì b¶n cùc. Môc ®Ých cña yªn ®ì b¶n cùc lµ cho c¸c b¶n cùc tú lªn ®ã tr¸nh bÞ ng¾n m¹ch khi trong dung dÞch cã cÆn bÈn bét ch× l¾ng ®äng. 15
B¶n cùc H×nh 1.5. CÊu t¹o chïm b¶n cùc d¬ng vµ chïm b¶n cùc ©m B¶n cùc lµm b»ng hîp kim ch× vµ antimon, trªn mÆt b¶n cùc cã c¸c c¸c x¬ng däc vµ ngang ®Ó t¨ng ®é cøng v÷ng cho b¶n cùc vµ t¹o ra c¸c « cho bét ch× b¸m ch¾c trªn b¶n cùc. Hai bÒ mÆt cña b¶n cùc ®îc tr¸t bét ch× (bét ch× trén chÊt kÕt dÝnh) . §Ó t¨ng bÒ mÆt tiÕp xóc cña c¸c b¶n cùc víi dung dÞch ®iÖn ph©n ngêi ta chÕ t¹o c¸c b¶n cùc cã ®é xèp, ®ång thêi ®em ghÐp nhiÒu tÊm cùc cïng tªn song song víi nhau thµnh mét chïm cùc ë trong mçi ng¨n cña ¾c quy ®¬n. Chïm b¶n cùc d¬ng vµ chïm b¶n cùc ©m ®îc lång xen kÏ vµo nhau gi÷a hai b¶n cùc kh¸c tªn ®îc xÕp thªm mét tÊm ng¨n. Trong mét ng¨n sè b¶n cùc ©m nhiÒu h¬n sè b¶n cùc d¬ng lµ mét tÊm, môc ®Ých ®Ó cho c¸c b¶n cùc d¬ng lµm viÖc ë c¶ hai phÝa. TÊm ng¨n TÊm c¸ch lµ chÊt c¸ch ®iÖn nã ®îc chÕ t¹o b»ng nhùa xèp, thuû tinh hoÆc gç. 16
H×nh 1.6. CÊu t¹o tÊm ng¨n T¸c dông cña tÊm ng¨n lµ ng¨n hiÖn tîng c¸c b¶n cùc ch¹m vµ nhau g©y ra ®o¶n m¹ch trong nguån. N¾p b×nh PhÇn n¾p cña b×nh ¾c quy ®Ó che kÝn nh÷ng bé phËn bªn trong b×nh, ng¨n ngõa bôi vµ c¸c vËt kh¸c tõ bªn ngoµi r¬i vµo trong ¾c quy, ®ång thêi gi÷ cho dung dÞch ¾c quy kh«ng bÞ ®æ ra ngoµi. Trªn n¾p b×nh cã c¸c lç ®Ó ®æ vµ kiÓm tra dung dÞch ®iÖn ph©n c¸c lç nµy ®îc nót kÝn b»ng c¸c nót, trªn nót cã lç th«ng h¬i, lç ®Ó ®a ®Çu cùc ra ngoµi. Dung dÞch ®iÖn ph©n Dung dÞch ®iÖn ph©n dïng trong ¾c quy thêng lµ axit sunfuaric (H2S04) ®îc pha chÕ theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi níc cÊt (H20). Nång ®é dung dÞch tõ 1,26 1,28 g/cm3. 2.1.3. Nguyên lý hoạt động của ắc quy axít Qu¸ tr×nh n¹p ®iÖn Khi ¾c quy ®îc l¾p r¸p xong ngêi ta ®æ dung dÞch axit Sunfuaric vµo c¸c ng¨n b×nh th× trªn c¸c b¶n cùc sÏ sinh ra mét líp máng ch× sunfat (PbS04) v× ch× oxit t¸c dông víi axit Sunfuaric cho ph¶n øng: Pb0 + H2S04 PbS04 + H20 §em nèi nguån ®iÖn mét chiÒu vµo hai ®Çu cùc cña ¾c quy th× dßng ®iÖn mét chiÒu sÏ ®îc khÐp kÝn m¹ch qua ¾c quy vµ dßng ®iÖn ®ã ®i theo chiÒu: Cùc d¬ng nguån mét chiÒu ®Õn ®Çu cùc 1 ¾c quy. Chïm b¶n cùc 1 qua dung dÞch ®iÖn ph©n chïm b¶n cùc 2 ®Çu cùc 2 cña ¾c quy cùc ©m nguån mét chiÒu. Dßng ®iÖn sÏ lµm cho dung dÞch ®iÖn ph©n ph©n ly: H2S04 2H+ + S042 17
ion H+ theo dßng ®iÖn ®i vÒ phÝa chïm b¶n cùc nèi víi ©m nguån vµ t¹o ra ph¶n øng t¹i ®ã: 2H+ + PbS04 H2S04 + Pb C¸c ion S042 ch¹y vÒ phÝa chïm b¶n cùc nèi víi cùc d¬ng nguån ®iÖn t¹o ra ph¶n øng t¹i ®ã: PbS04 + 2H20 + S042 Pb02 + 2 H2S04 KÕt qu¶ lµ ë chïm b¶n cùc ®îc nèi víi cùc d¬ng cña nguån ®iÖn cã ch× ®ioxit (Pb02), ë chïm b¶n cùc kia cã ch× (Pb). Nh vËy hai lo¹i chïm cùc ®∙ cã sù kh¸c nhau vÒ cùc tÝnh. Tõ c¸c ph¶n øng ho¸ häc trªn ta thÊy qu¸ tr×nh n¹p ®iÖn ®∙ t¹o ra lîng axit sunfuaric bæ xung vµo dung dÞch, do ®ã nång ®é cña dung dÞch ®iÖn ph©n trong qu¸ tr×nh n¹p ®iÖn sÏ t¨ng dÇn lªn. Qu¸ tr×nh phãng ®iÖn Nèi hai cùc cña ¾c quy ®∙ ®îc n¹p víi mét phô t¶i ch¼ng h¹n bãng ®Ìn bãng ®Ìn s¸ng, dßng ®iÖn cña ¾c quy sÏ ®i theo chiÒu: Cùc d¬ng cña ¾c quy (®Çu cùc ®∙ nèi víi cùc d¬ng cña nguån n¹p) t¶i (bãng ®Ìn) cùc ©m cña ¾c quy dung dÞch ®iÖn ph©n cùc d¬ng cña ¾c quy. Qu¸ tr×nh phãng ®iÖn cña ¾c quy ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra trong ¾c quy nh sau: T¹i cùc d¬ng: Pb02 + 2H+ + H2S04 + 2e PbS04 + 2H20 T¹i cùc ©m: Pb + S042 PbS04 + 2e Nh vËy khi ¾c quy phãng ®iÖn, ch× sunfat l¹i ®îc h×nh thµnh ë hai chïm b¶ng cùc, lµm cho c¸c b¶ng cùc dÇn ®Çn trë l¹i gièng nhau, cßn dung dÞch axxit bÞ ph©n tÝch thµnh cation 2H+ vµ anion S042, ®ång thêi qu¸ tr×nh phãng ®iÖn còng t¹o ra níc trong dung dÞch, do ®ã nång ®é cña dung dÞch gi¶m dÇn vµ søc ®iÖn ®éng cña ¾c quy còng gi¶m dÇn. 2.2. Nội dung và yêu cầu kỹ thuật bảo dưỡng ắc quy axít - Bao dương ắc quy: Lam sach đâu cực, vo, năp, thay dung dich va nap điện cho ăc ̉ ̃ ̀ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ̀ ̣ ́ 18
quy +Kiểm tra mức dung dịch điện phân trong mỗi ngăn của ắc quy: Với loại vỏ trắng trong mức dung dịch phải nằm trong khoảng giữa hai vạch: Vạch trên (Upper), Vạch dưới (Lower) Với loại vỏ đen hay đục mờ thì dùng thước chuyên dùng đo sao cho mức dung dịch điện phân phải cao hơn tấm ngăn bao vệ 10 15 mm. Nếu mức dung dịch điện phân thiếu thì chỉ bổ sung thêm nước cất chuyên dùng của nhà máy sản suất ắc quy. Không có nước cất chuyên dùng thì có thể dùng bằng nước mưa nhưng phải hứng bằng vật liệu phikim loại như: Nhựa, thủy tinh, sành, sứ…vv + Thông các lỗ thông hơi cho mỗi ngăn của ắc quy để chúng cân bằng áp suất khí trời vì ắc quy sinh nhiệt trong quá trình nạp và phóng điện. + Tháo đầu booc dùng giấy giáp mịn P1000 làm sạch trong ngoài đầu booc và đầu cực của ắc quy cho tới khi hết cháy rỗ. 2.3. Quy trình kiểm tra và bảo dưỡng kỹ thuật ắc quy axít 2.3.1. Kiểm tra ắc quy axít - Kiêm tra ắc quy: Vo, năp, đâu cưc va dung dich a xit ̉ ̉ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ́ + Vệ sinh bên ngoài ắc quy + Đánh dấu đầu dây điện rồi tháo các đầu dây điện vào ắc quy + Tháo ắc quy ra khỏi máy - 2.3.2. Quy trình bảo dưỡng kỹ thuật ắc quy axít - Bao dương ắc quy: Lam sach đâu cực, vo, năp, thay dung dich va nap điện cho ăc ̉ ̃ ̀ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ̀ ̣ ́ quy +Kiểm tra mức dung dịch điện phân trong mỗi ngăn của ắc quy: Với loại vỏ trắng trong mức dung dịch phải nằm trong khoảng giữa hai vạch: Vạch trên (Upper), Vạch dưới (Lower) Với loại vỏ đen hay đục mờ thì dùng thước chuyên dùng đo sao cho mức dung dịch điện phân phải cao hơn tấm ngăn bao vệ 10 15 mm. Nếu mức dung dịch điện phân thiếu thì chỉ bổ sung thêm nước cất chuyên dùng của nhà máy sản suất ắc quy. Không có nước cất chuyên dùng thì có thể dùng bằng nước mưa nhưng phải hứng bằng vật liệu phikim loại như: Nhựa, thủy tinh, sành, sứ…vv + Thông các lỗ thông hơi cho mỗi ngăn của ắc quy để chúng cân bằng áp suất khí trời vì ắc quy sinh nhiệt trong quá trình nạp và phóng điện. + Tháo đầu booc dùng giấy giáp mịn P1000 làm sạch trong ngoài đầu booc và đầu cực của ắc quy cho tới khi hết cháy rỗ. + Lắp ắc quy lên máy đúng đầu dây và đề thử. 3. Bảo dưỡng kỹ thuật máy phát điện 3.1. Tác dụng, phân loại, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy phát điện 3.1.1. Tác dụng và phân loại máy phát điện * Tác dụng S¶n sinh ra ®iÖn n¨ng ®Ó cung cÊp cho c¸c thiÕt bÞ dïng ®iÖn trªn máy thi công vµ lµm 19
nhiÖm vô n¹p ®iÖn cho ¾c quy khi ®∙ thùc hiÖn xong qu¸ tr×nh khëi ®éng m¸y. * Phân loại M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiều kÝch tõ b»ng nam ch©m vÜnh cöu. M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiều kÝch tõ b»ng nam ch©m ®iÖn. 3.1.2. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy phát điện xoay chiều kích thích bằng nam châm điện * Cấu tạo H×nh 1.9. CÊu t¹o m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu 1 N¾p sau; 2 Bé chØnh lu; 3 §ièt; 4 §i èt kÝch tõ; 5 Bé ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p vµ c¸c chæi than tiÕp ®iÖn; 6 PhÇn øng (Stato); 7 R« to; 8 Qu¹t; 9 Buly; 10 Ch©n g¾n. 20