intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình -Đánh giá tác động môi trường -chương 4

Chia sẻ: Song Song Cuoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST
Báo xấu
306
lượt xem 111
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 4: Mẫu đề cương ĐTM và một số ĐTM ở Việt Nam Mẫu đề cương đánh giá tác động môi trường Đề cương ĐTM là khung chugn cho tất cả các việc sẽ làm trong đợt đánh giá. Mỗi quốc gia, mỗi một tổ chức có thể có mẫu đề cương đánh giá tác động môi trường riêng

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình -Đánh giá tác động môi trường -chương 4

  1. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Chương IV M U ð CƯƠNG ðTM VÀ M T S ðTM VI T NAM 1. M u ñ cương ñánh giá tác ñ ng môi trư ng Ð cương ÐTM là khung chung cho các vi c s làm trong ñ t ñánh giá. M i qu c gia, m i m t t ch c có th có m u ñ cương ñánh giá tác ñ ng môi trư ng riêng. Sau ñây là m u ñ cương chung cho các d án d a cơ b n theo m u c a Ngân hàng th gi i. M u này ñ ng th i là m u ñ so n th o báo cáo t ng h p k t qu ñánh giá. 1.1. M ñ u 1.2. Thông tin cơ b n v d án Mô t sơ lư c các b ph n c u thành d án, m c tiêu c a t ng b ph n, cơ s th c hi n các b ph n này, l ch s ñ xu t d án, hi n tr ng và th i gian bi u th c hi n. M i quan h c a d án v i các d án khác trong khu v c . 1.3. M c tiêu c a ÐTM M c tiêu c a ÐTM, th i gian bi u c a ho t ñ ng ñánh giá, m i liên h v i các ho t ñ ng th c hi n d án trong các giai ño n khác nhau (lu n ch ng kh thi, thi t k , thi công, v n hành, quan tr c). 1.4. Các ñòi h i v th c hi n ÐTM Nêu lên các ñòi h i theo các quy ñ nh hi n hành c a qu c gia, c a ñ a phương, c a t ch c qu c t , mà vi c ñánh giá này ph i theo. 1.5. Ph m vi nghiên c u Xác ñ nh ph m vi không gian và th i gian xem xét trong ñánh giá, gi i thích lý do. 1.6. N i dung nghiên c u Có nh ng n i dung ñánh giá có th ñ nh trư c, có nh ng n i dung s phát hi n trong quá trình ñánh giá. C n nêu rõ ph n nào là ñ nh trư c, ph n nào s xác ñ nh trong quá trình ñánh giá. 1.7. Nhi m v 1: Mô t d án Mô t d án: m c tiêu, v trí, b trí, quy mô, công su t? các thành ph n h p thành v i mô t c n thi t; các ho t ñ ng trong th i gian chu n b , trong th i gian th c hi n chính th c; th i gian bi u; nhân l c; thi t b phương ti n; d ch v ; các ho t ñ ng v n hành, khai thác b o dư ng; các ho t ñ ng h tr ngoài hi n trư ng; th i gian phát huy hi u qu c a d án. 1.8. Nhi m v 2: Mô t môi trư ng Mô t hi n tr ng môi trư ng, các bi n ñ i môi trư ng có th x y ra do th c hi n d án t i khu v c d án, bao g m (a): môi trư ng v t lý, (b) môi trư ng sinh h c, (c) môi trư ng xã h i - văn hoá. 1.9. Nhi m v 3: Lu t pháp, quy ñ nh Các lu t pháp, quy ñ nh liên quan: ch t lư ng môi trư ng, b o v s c kho , s d ng tài nguyên thiên nhiên, b o v ña d ng sinh h c. Các lu t pháp qu c t , khu v c liên quan. 57
  2. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 1.10. Nhi m v 4: Xác ñ nh các tác ñ ng có th x y ra Phân bi t tác ñ ng tích c c và tác ñ ng tiêu c c, tr c ti p và gián ti p, trư c m t và lâu dài, ñ o ngư c và không ñ o ngư c. Mô t tác ñ ng m t cách ñ nh tính và ñ nh lư ng, n u có th c n mô t thành giá tr môi trư ng tính b ng ti n ñ phân tích chi phí l i ích. 1.11. Nhi m v 5: Nghiên c u các phương án thay th Phương án thay th bao g m các thay th : v trí d án, thi t k , công ngh , phương ti n, thi t b s d ng, t ch c thi công, phương pháp v n hành, b o qu n. So sánh phương án cũ và m i v tác ñ ng môi trư ng, v ñ u tư, v chi phí v n hành, v thích h p v i ñ a phương, v ñào t o, quan tr c. C n ch rõ tác ñ ng nào tránh ñư c, tác ñ ng nào không th tránh. C g ng so sánh chi phí - l i ích c a các phương án, k c phương án ñình ch th c hi n d án. 1.12. Nhi m v 6: K ho ch ch ng các tác ñ ng tiêu c c K ho ch bao g m: các ho t ñ ng phòng ch ng, kh c ph c, x lý, th i gian bi u, ngân sách, nhân l c, t ch c ñào t o, các ho t ñ ng h tr . 1.13. Nhi m v 7: Các th ch ñ th c hi n các khuy n cáo c a ñánh giá TÐMT Xem xét các th ch ñã có, s d ng các th ch ñã có và thi t l p th ch m i n u c n thi t. 1.14. Nhi m v 8: Ð xu t k ho ch quan tr c theo dõi 1.15. Nhi m v 9: Ph i h p v i các cơ quan khác, các t ch c khác. Ph i h p v i các ngành, các c p c a Nhà nư c có liên quan, v i các t ch c xã h i. 1.16. So n báo cáo ÐTM Báo cáo ph i ch a ñ ng các n i dung ñã xác ñ nh trong ñ cương này. Ph i t p trung vào các phát hi n l n c a ñánh giá TÐMT. Trình bày rõ ràng, d hi u. 1.17. Thành ph n nhóm chuyên môn, phân công trong nhóm, t ch c c a nhóm 1.18. Th i gian bi u làm vi c c a nhóm 1.19. Các thông tin khác c n có trong ñ cương ÐTM. Trong quá trình th c hi n các bư c trên, tuỳ theo d án v tính ch t và quy mô c a nó nhóm công tác c n quy t ñ nh t p trung công vi c vào bư c nào cho hi u qu nh t. Nhóm công tác cũng c n xác ñ nh các yêu c u c a t ng bư c theo ñ c ñi m môi trư ng (công nghi p, nông nghi p, r ng, th y s n, giao thông, b n c ng, khu x lý th i, b nh vi n, s d ng ñ t, quy ho ch ñ t.v.v...) mà tìm, ch n y u t môi trư ng phù h p v i các hành ñ ng c a d án. 2. Gi i thi u m t s tóm t t k t qu th c hi n ÐTM Vi t Nam Ð có ñi u ki n tham kh o, hình dung công tác, bư c ñi, các phương pháp suy ñoán, chúng tôi gi i thi u (tóm t t) m t s ÐTM ñã ñư c th c hi n trong th i gian trư c ñây nư c ta. Nh ng thông báo ng n g n này n m c phương pháp, c nh ng ñ xu t và báo cáo c th . Vì ñi u ki n th i gian không th ñi quá nhi u, h c viên có th ti p t c nâng cao nh các ngu n tài li u tham kh o 2.1. Quy trình ÐTM chi n lư c (ÐTMC) v i quy ho ch h th ng ñư ng giao thông (Ngu n: T p chí Giao thông v n t i 10/2002) 1. Các ch th ñánh giá 58
  3. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Các ch th ñánh giá giúp cho vi c cân nh c các phương án tuy n có th bao g m m t vài ho c t t c các v n ñ sau: • Ð t ñư c các m c ñích giao thông ñã ñ ra khi xác ñ nh ñ xư ng (v i ñư ng liên t nh là tuy n n i t t nh A ñ n t nh B, qua các ñi m trung gian C, D, E.v.v... có năng l c v n t i là X xe/ngày ñêm ; v i ñư ng ñô th nh m ngăn ng a n n ùn t c giao thông ñư c d ñoán có th n y sinh, t o s liên hoàn trong h th ng v n t i và c i thi n h th ng giao thông.v.v...). M i phương án tuy n ñ u ph i tho mãn yêu c u có tính chi n lư c này. • Tình tr ng chi m d ng ñ t: Sơ b tính toán trên b n ñ hi n tr ng s d ng ñ t ñ xét cho m i phương án v di n tích t ng lo i ñ t mà m i phương án tuy n chi m d ng. N u ñã có b ng giá tr cho các lo i ñ t thì ch s này có th tính toán b ng ti n ñ ti n so sánh. N u chưa có khung giá ñ t thì có th xem xét trên di n tích t ng lo i ñ t, gi m chi m d ng v i các khu v c ñông dân cư, các khu ñ t có giá tr cao, ñ t nông nghi p ñang có năng su t thu ho ch nông s n cao, ñ t vư n tr ng các lo i cây ñ c s n c a vùng, ñ t ng p nư c.v.v... • T ng s ngư i dân s ch u nh hư ng c a tuy n ñư ng quy ho ch, bao g m nh ng ngư i bu c ph i tái ñ nh cư, s ngư i m t ngu n ki m s ng, s ngư i s ph i ch u ti ng n cao, s ngư i ch u ô nhi m do con ñư ng. Cân nh c xem li u nh ng k ho ch tái ñ nh cư có bao g m nh ng kho n b i thư ng ñ y ñ cho nh ng m t mát c a ngư i dân, nh ng d ch v di chuy n nơi , s thi t l p nơi m i và s hoà nh p v i c ng ñ ng ch nhà. Li u nh ng ngư i tái ñ nh cư có kh năng l y l i ñư c m c s ng trư c ñây. Nh ng kh năng chuyên môn c a h có ñư c s d ng nơi m i không? Các y u t này ñư c cân nh c ñ ng th i như m t ñánh giá nh hư ng t i ngư i dân. • M c ñ g n v i khu v c có ñ nh y c m v môi trư ng như: Vư n qu c gia, khu b o t n, di tích l ch s , vùng danh lam th ng c nh... S lư ng các ñi m nh y c m n m trong vùng nh hư ng cu i hư ng gió ch ñ o so v i tuy n ñư ng. • M c ñ gây nh hư ng t i tài nguyên nư c: ñ xa, g n t i các dòng sông, ñ xa, g n các ngu n nư c và s thoát nư c t ñư ng: con ñư ng có n m trên nh ng kênh thoát nư c chính (sông ngòi, kênh r ch ho c các nơi tr nư c ng t chính (h ch a nư c) c a hi n t i và tương lai không? • M c ñ tác ñ ng t i ña d ng sinh h c: con ñư ng s ñi qua vùng có h sinh thái, ñ ng th c v t có giá tr b o t n (vùng b o t n, vùng hoang dã, ñ t ng p nư c, r ng nguyên sinh, nơi có loài ñang b ñe do ), ho c xét m c ñ g n c a tuy n ñư ng t i các vùng này. • Ch t lư ng không khí t i các khu dân cư g n ñư ng theo d tính có vư t giá tr cho phép c a TCVN ng v i th i gian d báo hay không, m c ñ vư t? • Ti ng n t i các khu dân cư và các khu c n yên tĩnh g n ñư ng theo d tính có vư t giá tr cho phép c a TCVN ng v i th i gian d báo hay không, m c ñ vư t; ch tiêu v n có th d dàng xác ñ nh b ng cách dùng mô hình: lan truy n ti ng n thông thư ng, các khu dân cư và các khu v c nh y c m v ti ng n (các khu vui chơi gi i trí, các vùng nông thôn yên tĩnh ho c các khu v c c n yên tĩnh do các chính quy n ñ a phương ñ xu t) trong ph m vi xem xét ñ u ñư c xác ñ nh nh mô hình này. 2. Các phương pháp ñánh giá M t s phương pháp ñánh giá thông thư ng, có th s d ng k t h p là: S d ng ý ki n chuyên gia, mô t b ng văn b n, h i th o, mô hình hoá, v b n ñ và phân tích tính g n gũi các vùng và l p ma tr n so sánh. 59
  4. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng S d ng ý ki n chuyên gia: là phương pháp thông d ng trong ÐTMC, ý ki n • chuyên gia ñư c tham kh o trong su t quá trình ÐTMC và cùng v i các phương pháp k trên ñ tránh ñư c các sai sót ñã g p. Phương pháp v b n ñ là không th thi u ñư c trong ÐTMC. B n ñ có t l ñ • làm hi n rõ ràng y u t v ñ a lý, hành chính, phân b dân cư như các con sông, vùng c ng, ñ ng lúa, làng m c, ñ t tr ng r ng ho c vùng ñ t ư t v.v... ch ra ñư c v trí c a nhà th , chùa, trư ng h c, b nh vi n, các khu v c dân cư và nhà c a h . Trên b n ñ này con ñư ng quy ho ch s ñư c ñưa vào ñ sao cho s có m t c a ñư ng không xâm h i nh ng giá tr môi trư ng c n ñư c b o v và không làm hình thành các ñi m nóng v môi trư ng, không làm quá t i ô nhi m t i vùng ti p c n. B n ñ ñư c s d ng ngay bư c sàng l c và l a ch n các phương án? tuy n ban ñ u. Nhóm ngư i làm vi c cùng b n ñ lúc này bao g m ngư i l p k ho ch giao thông, ngư i ph i h p v môi trư ng, chính quy n ñ a phương... Ngư i l p k ho ch giao thông luôn chú ý t i s t i ưu trong lưu thông hàng hoá, hành khách và s phù h p v i quy ho ch phát tri n chung trong vùng, ñưa ra quy mô và v trí con ñư ng (v i ñi m ñi và ñi m ñ n c a tuy n ñư ng, kh ñư ng, c p ñư ng có s n song có th thay ñ i d ng tuy n theo g i ý c a ngư i ph i h p v môi trư ng). Ngư i ph i h p v môi trư ng ph i luôn quan tâm ñ n các y u t môi trư ng có tính c n tr s phát tri n k ho ch giao thông, có th yêu c u thay ñ i quy ho ch; cân nh c t i các y u t t nhiên có giá tr như các vùng bãi săn b n, các khu du l ch, các khu b o t n, các di tích l ch s , có giá tr kh o c .v.v... c n ñư c gi gìn ñ c bi t v môi trư ng. Chính quy n ñ a phương hay ngư i dân ñ a phương là nh ng ngư i có kh năng xác l p v trí ñ a phương trong quá trình th c hi n quy ho ch và có th ñưa ra các ý ki n v c i ti n liên quan ñ n ñ t ñai và các v n ñ liên quan ñ n các quy n l i c a h tránh cho các mâu thu n có th phát sinh mu n hơn (mâu thu n v tín ngư ng hay phong t c t p quán.v.v...). Vi c th o lu n trong nhóm ñư c vi t ra ñ làm căn c xem xét ti p t c. H i th o: M c ñích ÐTMC trong vi c l p k ho ch h t ng GTVT là ñ t ñư c • tính b n v ng, thân thi n môi trư ng. Vi c này ch có th ñ t ñư c n u nh ng quan ñi m c a nh ng nhóm ngư i ch u nh hư ng ñư c ñưa vào xem xét m t cách ñ y ñ nh ng giai ño n khác nhau c a quá trình ÐTMC. M c ñích h i th o là ñ : tăng cư ng tính công khai trong vi c ñưa ra quy t ñ nh, qua vi c cung c p thông tin; nh n ñư c thêm thông tin h u ích v nh ng tác ñ ng ti m tàng và bi n pháp gi m nh chúng; nh n ñư c s ng h cho ñ xu t chính th c b ng cách l ng nghe ý ki n c a các nhóm liên quan trong quá trình l p k ho ch/tránh ñư c s tranh cãi, ñ i ñ u và gây ch m tr sau này trong quá trình ra quy t ñ nh do s ph n ñ i c a công chúng; ngăn ng a vi c tri n khai xây d ng ñư ng không ñư c ch p nh n v m t môi trư ng. Thành ph n tham gia h i th o bao g m các nhóm thu c cơ quan Nhà nư c và các nhóm công chúng liên quan. Nhóm thu c cơ quan Nhà nư c g m: cơ quan có th m quy n (B TN&MT); cơ quan ñ xu t quy ho ch (B GTVT); chính quy n các ñ a phương và các t ch c ch u trách nhi m v b o v môi trư ng, v b o t n thiên nhiên, di s n, b o v c nh quan, l p k ho ch s d ng ñ t và ki m soát ô nhi m; các t ch c ngành ngh thu c Nhà nư c có th ch u nh hư ng (nông nghi p, năng lư ng, ngh cá, lâm nghi p, v.v...) các t ch c qu c t có liên quan (UNEP, UNESCO). Nhóm công chúng có th g m: ñ i di n các c ng ñ ng ñ a phương, nh ng ngư i s h u ñ t và nhóm dân cư; ñ i di n cho nh ng ngư i s d ng môi trư ng (các ch trang tr i) và ñ i di n cho nh ng ngư i s d ng con ñư ng. H i th o ñư c ti n hành sau bư c sàng l c. N i dung có th xem xét ñ ng th i • t i vài phương án tuy n ñã ñư c ch n, biên b n h i th o ñư c s d ng trong quá trình xác ñ nh ph m vi và cân nh c khi thi t l p ma tr n so sánh. 60
  5. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Mô t b ng văn b n ñư c s d ng sau m i cu c trao ñ i chuyên môn và sau h i • th o, cũng có th dư i d ng các k t lu n sau cùng cho m i bư c th c hi n ÐTMC, cũng chính là b n ÐTMC c a quy ho ch. Mô hình hoá ñư c dùng ñ tính toán lư ng khí nhà kính, lư ng khí axit phát th i • do giao thông ñư ng b khi quá trình khai thác v n t i ñư c th c hi n. Mô hình hoá cũng ñư c s d ng ñ d báo ñ n và m c ô nhi m không khí t i nh ng ñi m nh y c m v ti ng n và nh ng ñi m có yêu c u kh ng ch ô nhi m. Mô hình hoá ñư c s d ng sau bư c xác d nh ph m vi, k t qu mô hình góp ph n l p b ng ma tr n so sánh. V i trình ñ cao c a công ngh máy tính, mô hình còn giúp ích trong vi c t o c nh quan ñ p trong quá trình hình thành tuy n ñư ng (s u n lư n hài hoà c a ñư ng v i c nh quan chung). Ma tr n so sánh ñư c s d ng trong quá trình so sánh phương án, ma tr n có th • l p theo cách so sánh tương ñ i hay so sánh giá tr . - So sánh tương ñ i: là căn c vào m c ñ ñ t ñư c c a phương án (PA) ng v i các ch tiêu mà ñánh giá m c ñ ñ t ñư c là t t, trung bình hay kém. T các m c ñ ñánh giá ñó có th ch n ra phương án ñ t ñư c m c ñ ñánh giá có th ch n ra phương án ñ t ñư c m c ñ t t nh t, ví d xem ma tr n so sánh 3 phương án sau: V i quy ư c PA nào th a mãn t t nh t ch tiêu nào ñó thì ñư c ghi 3 d u (O), t t trung bình thì ghi 2 d u (O) và t t ít nh t thì ghi 1 d u (O), v i k t qu so sánh như v y thì có th nh n th y PA2 là ñáp ng các ch tiêu môi trư ng t t nh t. B ng 4.1. Ma tr n so sánh theo 3 phương án PA1 PA2 PA3 Ch tiêu 1 O OO OO Ch tiêu 2 OO OOO O Ch tiêu 3 OOO O OO Ch tiêu 4 O OOO OO Ch tiêu 5 OO OO O Ch tiêu 6 OO OO OOO Ch tiêu 7 OO O O Trong nhi u trư ng h p ma tr n so sánh, ngoài nh ng ch tiêu v môi trư ng, các ch tiêu v kinh t k thu t cũng ñư c ñem vào ñ so sánh ñ ng th i. - Ma tr n so sánh giá tr : khác v i ma tr n so sánh tương ñ i ch dùng tr ng s ñ cân nh c. Tuỳ theo t m quan tr ng c a các ch tiêu môi trư ng mà ñưa ra các tr ng s khác nhau. Ví d ch tiêu 1,2,5 có tr ng s là 0,5, ch tiêu 3,4 có tr ng s là 1, ch tiêu 6,7 có tr ng s 1,2 và v i ñi m tr ng s như th thì PA1 trong ví d trên s là PA t t nh t v m t môi trư ng. Vi c cho ñi m tr ng s c n ñư c th ng nh t gi a các thành viên trong nhóm xét ÐTMC. 3. Các bi n pháp gi m thi u tác ñ ng tiêu c c Các bi n pháp gi m tác ñ ng tiêu c c trong ÐTMC, n u xét riêng cho quy ho ch ñư ng b là không toàn di n, song do ph m vi nghiên c u ñã ñ ra, trong giai ño n ÐTMC có th bao g m các bi n pháp gi m thi u sau: 61
  6. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Gi i pháp ñi u ch nh quy ho ch Là gi i pháp nh m lo i b hoàn toàn các hi u ng tiêu c c nh m c i thi n s hoà nh p c a quy ho ch vào môi trư ng. Các gi i pháp gi m nh cũng có th cho phép t i ưu hoá các tác ñ ng tích c c ñ nh m làm cho quy ho ch t t hơn. Bi n pháp gi m tác ñ ng tiêu c c t t nh t trong giai ño n này là phòng tránh/có nh ng s a ñ i c n thi t ñ i v i quy ho ch ñ không nh hư ng ñ n môi trư ng (ví d , n u tuy n ñư ng d ñ nh c t ngang qua m t khu v c t nhiên có ñ nh y c m thì thay ñ i tuy n ñư ng ñi th ng ñ ñi vòng qua khu v c có ñ nh y c m, ñó là cách t t nh t ñ tránh tác ñ ng). Chính vì lý do này mà m t ñi u r t quan tr ng là phát hi n ra nh ng tác ñ ng “ñư c m t” chính ñ i v i môi trư ng càng s m càng t t trong quá trình so n th o quy ho ch ñư ng cùng v i các quy ho ch phát tri n khác ñ còn có th thay ñ i ñư c hư ng c a tuy n ñư ng tránh vi c hình thành các ñi m nóng. Gi i pháp làm gi m lư ng khí ô nhi m phát th i t giao thông ñư ng b : Mu n gi m lư ng khí phát th i t giao thông ñư ng b c n th c hi n m t s bi n pháp như sau: - Nâng cao n n p s d ng xe tình tr ng k thu t t t nh t b ng cách th c hi n ñ y ñ quy ñ nh v khám xe và b o dư ng xe thư ng xuyên ñ ng th i ñào t o lái xe có trình ñ chuyên môn cao. - Lo i d n các xe ñ i cũ, ñã s d ng quá lâu và ñang v n hành v i tình tr ng k thu t r u rã. Trong tương lai các xe nh p kh u yêu c u ph i có su t hao nhiêu li u nh . - Nghiên c u ng d ng các nhiên li u s ch cho ô tô xe máy (khí thiên nhiên, năng lư ng ñi n và năng lư ng m t tr i). - Gi m ách t c giao thông trong thành ph b ng cách gi m phương ti n cá nhân và tăng phương ti n công c ng. T o nh ng nút giao thông c t khác m c và b trí h ñi u hành giao thông ñ ng b các nút giao c t. Các gi i pháp gi m lư ng khí phát th i liên quan m t thi t ñ n các quy ñ nh hay chính sách ñư c ñưa ra mang tính chi n lư c và thư ng ñư c th c hi n b ng các chương trình hành ñ ng qu c gia. Gi i pháp gi m ti ng n t giao thông ñư ng b : tương t như gi m lư ng khí phát th i t xe c , vi c gi m n liên quan ñ n ch t lư ng xe và các bi n pháp gi m thi u s liên quan ñ n các quy ñ nh và chính sách. Trong ÐTMC quan tâm ñ n t ng s ngư i ch u nh hư ng ti ng n t GTVT và liên quan ñ n vi c ñưa ñư ng giao thông ra xa khu dân cư. Gi i pháp ñ n bù: M t s tác ñ ng không th tránh ñư c, cũng không th gi m nh ñư c. Khi ñó, ngư i ta có th th c g ng ñ n l i nh ng m t mát, b t lu n ñó là tài nguyên thiên nhiên hay m t h p ph n nhân văn. Ví d , vi c phá hu m t bãi cá ñ trong môi trư ng nư c có th ñư c ñ n bù b ng cách b trí m t bãi cá ñ khác có di n tích tương t ngay c nh ñó; các quy ñ nh này ph i ñư c d tính trên b n ñ quy ho ch. 4. Chương trình monitoring môi trư ng Chương trình monitoring môi trư ng ph c v cho ÐTMC là chương trình nh m c p nh t s li u hàng năm v các thành t môi trư ng trong ph m vi c n xem xét c a quy ho ch. Nh m ñ c t các ngu n tài nguyên (nhân t o và t nhiên) c a vùng quy ho ch. K t qu monitoring thư ng ñư c ra dư i d ng b n ñ g m: - Các công ư c qu c t v ña d ng sinh h c, v tài nguyên môi trư ng m i ñư c ký hàng năm - D báo v tình tr ng s d ng ñ t - D báo v các ngu n tài nguyên và môi trư ng 62
  7. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng - Các ñi m nóng v môi trư ng s hình thành - D báo v xói mòn ti m n, các r i ro ñ a ch t (lún, trư t và ñ ng ñ t) trong vùng quy ho ch. - D báo v vi c hình thành các ngu n gây ô nhi m và m c ñ c a ngu n th i. - D báo v tình tr ng ô nhi m trong khu v c - Các thay ñ i v quy ho ch phát tri n c a vùng có quy ho ch ñư ng. - Các tiêu chu n m i nh t ñư c áp d ng v ch t lư ng môi trư ng. 2.2. Ðánh giá tác ñ ng môi trư ng trong d án ñư ng mòn H Chí Minh ño n qua Vư n qu c gia Cúc Phương (Ngu n: T p chí C u Ðư ng Vi t Nam 5/2003) 1. Gi i thi u chung 1) Ðư ng H Chí Minh, ño n t C u S i (km57+000, theo lý trình c a D án ñư ng H Chí Minh) ñ n M c Sơn (km 170+000) thu c hai t nh Hoà Bình và Thanh Hoá. Ch n ngang gi a hai t nh này là hai h th ng núi ñá vôi ch y song song nhau, b t ngu n t cao nguyên M c Châu - Sơn La theo hư ng tây b c ñông nam kéo dài t i ñ ng b ng c a các t nh Ninh Bình và Thanh Hoá. Xen k gi a hai h th ng núi này là các ñ i th p phát tri n trên ñá sét và núi ñá vôi v i nh ng thung lũng nh h p cùng v i hư ng núi. T t c chúng h p thành m t thung lũng tương ñ i l n và dài ñư c bao quanh b i hai h th ng núi. Trong thung lũng ñó có vư n Qu c gia Cúc Phương. Tuy nhiên, h th ng núi ñá vôi này b phân cách m nh m b i các ho t ñ ng ki n t o c , trong ñó có ñ t gãy sâu ch y c t ngang qua h th ng núi ñá vôi theo hư ng b c - nam. Chính ñ t gãy này ñã t o ra sông Bư i. Nh con sông này, nư c t sư n núi phía b c ch y thoát v phía nam, tư i cho cánh ñ ng m t s huy n phía b c Thanh Hoá. Ngư i Mư ng t 5 ñ i này ñã ñ n sinh cư d c thung lũng sông Bư i, h ñi l i, giao lưu v i nhau và v i các ñ a phương khác qua m t con ñư ng n m trên th m sông và ch y men theo b sông, ñó là ñư ng TL 437. H th ng ñư ng 500 KV cũng ñi d c sông này ñưa ñi n t th y ñi n Hoà Bình v các t nh phía nam v i lý do: ñư ng t i ñi n là ng n nh t. 2) Cúc Phương là vư n qu c gia (VQG) ñ u tiên Vi t Nam, ñư c thành l p theo Quy t ñ nh s 72/TTg c a Th tư ng Chính ph ngày 7 tháng 7 năm 1962 và phê chu n lu n ch ng kinh t k thu t VQG Cúc Phương theo quy t ñ nh c a H i ñ ng B trư ng s 139/CT ngày 9 tháng 5 năm 1988. T ng di n tích t nhiên c a VQG là 22.200ha. Trong ñó, khu b o v nguyên v n là 20.745ha; khu chuyên dùng di n tích 734ha; còn l i là vùng ñ m. Ðo n sông Bư i ch y trên ph m vi VQG là m t ranh gi i t nhiên chia c t rõ r t vư n thành hai ph n: phía ñông và phía tây, 90% lãnh th VQG phía ñông sông Bư i, l p thành m t khu v c trung tâm v i h sinh c nh r ng nguyên sinh, ñ ng th i là sinh c nh thích nghi c a ph n l n các loài ñ ng v t hoang dã quý hi m c a Cúc Phương và 10% phía tây sông Bư i, nơi r ng ñã tr thành h sinh thái nông nghi p và khu v c ñ m, nơi r ng th sinh ñang trong quá trình ph c h i. Ð ñ m b o tính nguyên v n c a Vư n, t nh Thanh Hóa ñư c l nh c a Chính ph ñang xúc ti n vi c di d i s dân ra kh i ph n phía tây c a Vư n. Hi n ñang có nh ng ñ xu t n i li n Cúc Phương v i Pù Luông, t o khu sinh c nh ñá vôi n i t Sơn La ñ n Cúc Phương (hình 1) 3) VQG Cúc Phương là m t kho tàng di s n thiên nhiên v lĩnh v c ña d ng sinh v t, ña d ng c nh quan ñ a lý. Vì v y, “vi c s d ng, khai thác khu b o t n thiên nhiên ph i ñư c phép c a cơ quan qu n lý Nhà nư c v b o v môi trư ng” theo Ði u 13 - Lu t b o v môi trư ng, D án ñư ng H Chí Minh ñã xem xét m t cách nghiêm túc v n ñ này. Ðo n tuy n qua VQG Cúc Phương ñã ñư c l p báo cáo ñánh giá tác ñ ng môi trư ng (ÐTM) riêng và ñã ñư c B trư ng B KHCN và MT phê chu n trong quy t ñ nh s 209/QÐ-BKHCNMT-MTg ngày 31/1/2001. Sau 3 l n th m ñ nh c p Nhà nư c vào tháng 63
  8. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 7/2000, 6/2001 và tháng 10/2001. Vi c ÐTM ño n ñư ng ñi qua VQG Cúc Phương ñư c th c hi n sau khi ti n hành phân tích so sánh xét m t t ng h p theo các khía c nh k thu t, kinh t và môi trư ng t 5 phương án bao g m: - Phương án ñi v phía tây ñ c h m qua dãy Pù Luông (PA2a) - Phương án vòng xa v phía tây, theo Q6, QL15 qua Tòng Ð u v Ng c L c (PA 2b) - 2 phương án ñi v phía ñông trong ñó có phương án ñi qua các vùng ñ m VQG và ôm sát khu b o v nghiêm ng t (PA 3a và PA 3b) - Và phương án c u c n k t h p Hình 2: Sơ ñ v trí các phương án tuy n Do các phương án PA2a, 2b và 3b có quá nhi u như c ñi m, d dàng lo i b các phương án này. Dư i ñây là ph n gi i thi u chi ti t v k t qu so sánh l a ch n phương án t i ưu gi a PA1 và PA3a. 2. So sánh l a ch n phương án t i ưu gi a PA1 và PA3a. 2. 1. Tóm t t v phương pháp Phương pháp s (phương pháp c a Odum) ñư c s d ng ñ so sánh tìm phương án t i ưu gi a hai phương án. B n ch t c a phương pháp là t các thông s dùng ñ so sánh không cùng? th nguyên, ngư i ta quy chúng v cùng m t ñơn v chung. Sau ñó, trên cơ s th ng nh t các ñánh giá c a các chuyên gia c a nhi u lĩnh v c khác nhau ch nh bình các ch s tác ñ ng r i tính t ng các ch s tác ñ ng theo m i phương án. Phương án ñư c ch n là phương án có ch s tác ñ ng th p nh t. 2. 2. Các bư c th c hi n L a ch n các thông s dùng ñ so sánh: ñã l a ch n 23 thông s ñ so sánh (b ng 4.1). B ng 4.1: L a ch n các thông s so sánh TT Thông s Ðơn v PAI PA3a K thu t 1 Chi u dài xây d ng Km 31 58,361 m3 2 Kh i lư ng ñào n n 377.871 1.408.673 m3 3 Kh i lư ng ñ p n n 1.379.393 1.298.505 4 Cu m 3.893,36 5.315,1 5 C ng m 1.888 1.570 Kinh t 6 T ng m c ñ u tư T ñ ng 368,469 749,066 Môi trư ng Ð a m o - ñ a ch t 7 Tuy n qua cánh ñ ng Karst Km 10 30 8 Xáo tr n do xói mòn và lũ bùn ñá M cñ Th p Cao 9 Tuy n c t qua thung lũng ñá vôi và gi ng km 0 15 Karst 10 Tuy n c t qua ñ i cà nát th ôc h t ng Tân km 0 25 Lc Ng p lũ và thoát lũ 11 Ng p sâu t 3 - 5m ngay c khi có c u c n km 0 4 64
  9. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 12 Chi u dài tuy n có nguy cơ xói l do lũ núi km 2 15 13 Ng p lũ do phân lũ c a sông Hoàng Long km 0 7 Chi m d ng ñ t và tái ñ nh cư 14 S h ph i di r i H 87 921 15 S nhân kh u b nh hư ng Ngư i 348 3.684 Km2 16 Di n tích ñ t th cư b chi m d ng 374 7,4 17 Xáo tr n do tái ñ nh cư M cñ Th p Cao 18 Xáo tr n do di dân ngư c M cñ Th p Cao 19 Xáo tr n do phát tri n dân cư d c tuy n M cñ Th p Cao Tài nguyên sinh v t 20 L n chi m h sinh thái r ng (tái sinh) Km 8 20 21 Xáo tr n do ñe do ñ n các loài chim quý M cñ Th p Cao hi m 22 Xáo tr n do s di cư c a ñ ng v t hoang dã M cñ Th p Cao 23 Xáo tr n do ti p c n c a con ngư i ñ n M cñ Th p Cao vư n và kh năng gi m thi u Trong ñó, các thông s môi trư ng ñư c l a ch n theo 4 v n ñ : Ð a m o - Ð a ch t, ng p lũ và thoát lũ, chi m d ng ñ t và tái ñ nh cư, tài nguyên sinh v t. Lư ng hoá các thông s (B ng 4.2) B ng 4.2: K t qu lư ng hóa các thông s TT Thông s PA1 PA3 K thu t 1 Chi u dài xây d ng 0,53 1 2 Kh i lư ng ñào n n 0,27 1 3 Kh i lư ng ñ p n n 1 0,94 4 Cu 0,73 1 5 1 0,83 C ng Kinh t 6 T ng m c ñ u tư 0,49 1 Môi trư ng Ð a m o - ñ a ch t 7 Tuy n qua cánh ñ ng Karst 0,33 1 8 Xáo tr n do xói mòn và lũ bùn ñá 0,3 1 9 Tuy n c t qua thung lũng ñá vôi và gi ng Karst 0 1 10 Tuy n c t qua ñ i cà nát th ôc h t ng Tân L c 0 1 Ng p lũ và thoát lũ 11 Ng p sâu t 3 - 5m ngay c khi có c u c n 0 1 12 Chi u dài tuy n có nguy cơ xói l do lũ núi 0,13 1 13 Ng p lũ do phân lũ c a sông Hoàng Long 0 1 Chi m d ng ñ t và tái ñ nh cư 14 S h ph i di r i 0,09 1 15 S nhân kh u b nh hư ng 0,09 1 65
  10. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 16 Di n tích ñ t th cư b chi m d ng 0,45 1 17 Xáo tr n do tái ñ nh cư 0,3 1 18 Xáo tr n do di dân ngư c 0,3 1 19 Xáo tr n do phát tri n dân cư d c tuy n 0,3 1 Tài nguyên sinh v t 20 L n chi m h sinh thái r ng (tái sinh) 0,4 1 21 Xáo tr n do ñe do ñ n các loài chim quý hi m 0,3 1 22 Xáo tr n do s di cư c a ñ ng v t hoang dã 0,3 1 23 Xáo tr n do ti p c n c a con ngư i ñ n vư n và kh năng gi m thi u 0,3 1 B ng 4.3: Ch nh bình và tính t ng ch s tác ñ ng TT Thông s T m quan PA1 PA3a tr ng K thu t 1 chi u dài xây d ng 5 2,65 5 2 Kh i lư ng ñào n n 4 1,08 4 3 Kh i lư ng ñ p n n 3 3 2,82 4 Cu 3 2,19 3 5 C ng 2 2 1,66 Kinh t 6 T ng m c ñ u tư 5 2,45 5 Môi trư ng Ð a m o - ñ a ch t 7 Tuy n qua cánh ñ ng Karst 4 1,33 4 8 Xáo tr n do xói mòn và lũ bùn ñá 4 1,2 4 9 Tuy n c t qua thung lũng ñá vôi và gi ng Karst 5 0 5 10 Tuy n c t qua ñ i cà nát th ôc h t ng Tân L c 4 0 4 Ng p lũ và thoát lũ 11 Ng p sâu t 3 - 5m ngay c khi có c u c n 5 0 5 12 Chi u dài tuy n có nguy cơ xói l do lũ núi 3 0,39 3 13 Ng p lũ do phân lũ c a sông Hoàng Long 4 0 4 Chi m d ng ñ t và tái ñ nh cư 14 S h ph i di r i 5 0,45 5 15 S nhân kh u b nh hư ng 5 0,45 5 16 Di n tích ñ t th cư b chi m d ng 4 1,8 4 17 Xáo tr n do tái ñ nh cư 5 1,5 5 18 Xáo tr n do di dân ngư c 3 0,9 3 19 Xáo tr n do phát tri n dân cư d c tuy n 3 0,9 3 Tài nguyên sinh v t 20 L n chi m h sinh thái r ng (tái sinh) 4 1,6 4 66
  11. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 21 Xáo tr n do ñe do ñ n các loài chim quý hi m 5 1,5 5 22 Xáo tr n do s di cư c a ñ ng v t hoang dã 4 1,2 1 23 Xáo tr n do ti p c n c a con ngư i ñ n vư n và kh năng? gi m 5 1,5 5 thi u T ng ch tiêu tác ñ ng 28,09 90,48 Khía c nh k thu t và kinh t : - Vi c ñào ñ p m t kh i lư ng ñ t ñá trong khu v c có nhi u hang ñ ng ñá vôi và trong khu ñ m VQG ngoài chi phí l n s t o ra nguy cơ s t gây m t n ñ nh cho chính công trình thi t h i này là quan tr ng. - Xét thu n tuý v giao thông, khi kho ng cách t A ñ n B b kéo dài ra, thì nh ng t n th t v n doanh s kéo dài trong su t quá trình khai thác tuy n ñư ng sau này. ý nghĩa c a t n th t này ñư c ñánh giá là r t quan tr ng. - T ng kinh phí dành cho tuy n ñư ng H Chí Mình dài 1.100km kho ng là 5.000t ñ ng. Ðây là s c g n l n nh t c a nhà nư c ñ u tư cho d án này. Cân nh c th n tr ng chi phí ñ u tư cho ño n tuy n mang m t ý nghĩa r t quan tr ng. Khía c nh môi trư ng • V n ñ ñ a m o ñ a ch t: Tai bi n ñ a ch t như s t trư t, ñá l , ñá lăn... Trong d án luôn ñư c quan tâm không ch ñ i v i các nhà môi trư ng mà còn c các nhà k thu t. B i chính ñi u ki n ñ a ch t quy ñ nh vi c ñ u tư cho các công trình nh m ñ m b o tính b n v ng. Hi n tư ng s t lún công trình có th x y ra t i các cánh ñ ng Karst ng m gây s t; khi ch xây d ng ñư ng qua nh ng thung khe và các thung lũng ñá vôi s tr thành các vùng tích nư c, m t y u t giúp cho ho t ñ ng Kast; v phong hoá t i vùng phân b ñá l c nguyên r t dày, ngu n cung c p v t li u cho lũ bùn ñá, nh hư ng t i ñư ng; s m t nư c trong ñ i ñ p v c a h t ng Tân L c là tiêu ñ d n ñ n s t lún công trình. T m quan tr ng c a nh ng nguyên nhân gây tai biên ñ a ch t thay ñ i t m ch ñ n t n m ch r t m nh ph thu c vào quy mô c a m i tai bi n. • V n ñ ng p lũ và thoát lũ g n như ñã ñư c gi i quy t khi xây d ng tuy n c u c n - ñư ng ñ p ñ i v i PA1. Nhưng ñ i v i PA3a s xu t hi n tình tr ng lũ núi d c tuy n sư n b c (km130 ñ n cu i tuy n), ng p lũ do phân lũ sông Hoàng Long và tình tr ng ng p sâu ñ n 5m t i các xã Thành Vinh. Thành M ngay c khi có c u c n. M c ñ quan tr ng do tình tr ng ng p lũ và thoát lũ có th ñư c? ñánh giá m c trung bình ñ n m c nghiêm tr ng tuỳ thu c vào m c ñ nh hư ng c a chúng. Ð c bi t, tình hình ng p lũ sâu t i các xã Thành Vinh và Thành M là r t nghiêm tr ng. • Chi m d ng ñ t và tái ñ nh cư. V n ñ di dân, ñ n bù, tái ñ nh cư luôn luôn ñư c quan tâm ñ c bi t trong các d án giao thông. N u không gi i quy t t t v n ñ này thì nó s gây t n th t cho d án và gây m t tác ñ ng x u t i môi trư ng nhân văn. Vi c ñi m t s lư ng r t l n các h gia ñình thu c các hu ên Nho Quan, Hoàng Long, Th ch Thành Trong vùng d án là r t nghiêm tr ng vì ñây là các vùng ñ t ch t, ngư i ñông, di n tích ñ t canh tác l i ít, l i là ñ t x u, thư ng hay b ng p l t, do v y tìm ra vùng ñ t m i dành cho vi c tái ñ nh cư không ph i là v êc ñơn gi n, r t khó gi i quy t. Nguy cơ di dân ngư c và ñ nh cư d c tuy n là ch c ch n s x y ra làm cho v n ñ phân b dân cư và môi trư ng tr lên nghiêm tr ng. • Tài nguyên sinh v t các phương án tuy n ñ u tránh khu v c b o v nghiêm ng t vùng gi a VQG Cúc Phương. Chúng ñư c ñ nh v t i các h sinh thái canh tác nông nghi p (d c t nh l 437, hai bên b sông Bư i). Tuy nhiên, dù theo phương án tuy n nào, cũng ñ u ít xâm h i ñ n tài nguyên nào, cũng ñ u ít nhi u xâm h i ñ n tài nguyên sinh v t và h sinh thái ñang t n t i ñây, ñ ng th i ñe d a ñ n vi c b o v khu trung tâm v a Vư n, Ðó là nhưng nh hư ng r t nghiêm tr ng khi tác ñ ng ñ n 15 loài quý hi m và 01 loài cá ñ c h u (Cá Ni t Cúc Phương) d c theo ño n tuy n phía nam Vư n t km 110 67
  12. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng ñ n km 130 (PA3a), nh ng nh hư ng có t m quan tr ng n u như có m t tuy n ñư ng ñ p ngăn c n vi c di cư, ñi l i và tìm ñ n ngu n th c ăn, nư c u ng c a các thú sư n phía nam Vư n cũng r t nghiêm tr ng n u như không ki m soát ñư c s ti p c n ñ khai thác trái phép tài nguyên r ng t i khu trung tâm c a Vư n n u như c a r ng ñã ñư c m t i 30 km d c theo m t tuy n ñư ng dài trên 58km ôm sát Vư n. Gi i quy t tri t ñ v n ñ c n ph i có tuy n c u c n như ñã ñư c trù tính ñ i v i PA1. • Căn c vào k t qu so sánh, PA1 ñi d c sông Bư i theo t nh l 437 có t ng ch tiêu tác ñ ng th p hơn r t nhi u so v i phương án 3a. Vì v y phương án 1 là phương án t i ưu. 2.3. Ðánh giá tác ñ ng môi trư ng c a d án kh thi Xây d ng giao thông v n t i. (Ngu n: T p chí Giao thông v n t i 4/ 2002). Ð t nư c ta ñang bư c vào th i kỳ công nghi p hoá, hi n ñ i hoá. Ph n ñ u ñ n năm 2020 Vi t Nam tr thành m t nư c công nghi p. Ngành GTVT ñóng vai trò vô cung quan tr ng, c n ñư c phát tri n ñi trư c m t bư c. M t m ng lư i cơ s h t ng GTVT hoàn thi n s góp ph n to l n thúc ñ y kinh t phát tri n, th c hi n công nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ t nư c. Trong ñó m ng lư i GTVT Vi t Nam còn l c h u, s lư ng ít , ch t lư ng s u r t h n ch phương pháp kinh t ñ t nư c. Chính vì v y Ð ng và Nhà nư c ñang t p trung ưu tiên ñ u tư xây d ng cơ s h t ng GTVT. Nhi u d án xây d ng, nâng c p, c i ta các công trình giao thông ñã ñ u tư ñúng m c d n mang l i hi u qu cao, bên c nh vi c tính toán phân tích, các ch tiêu ñánh giá v m t kinh t , tài chính c a m t m t d án, chúng ta không th không ñánh giá phân tích các tác ñ ng c a nó ñ n môi trư ng. Trong ñó bài báo này ñ c p ñ n quan ñi m v ñánh giá tác ñ ng môi trư ng và các n i dung c n thi t trong vi c nghiên c u kh thi ñánh giá tác ñ ng c a môi trư ng các d án ñ u tư xây d ng GTVT. 1. Quan ñi m v phát tri n b n v ng Chúng ta c n ph i hi u rõ môi trư ng là m t h th ng các y u t bao g m: - Y u t v con ngư i, văn hoá,xã h i: M c s ng, ñi u ki n sinh ho t, trình ñ văn hoá, phong t c t p quán, truy n th ng văn hoá c a c ng ñ ng dân cư ñó. - Y u t sinh thái, t nhiên: Ð t ñai, nư c, không khí, môi trư ng v t lý. - Y u t kinh t , công ngh : Các d án, các quy t ñ nh ñ u tư. Môi trư ng luôn có tính h th ng nên nó tuân theo quy lu t c a lý thuy t h th ng c a chúng ta không th tách r i m t vài y u t nào ñó ra kh i h th ng c a nó ñ phân tích, nghiên c u nó, toàn b các y u t c a h th ng. M i h th ng môi trư ng b n v ng ph i tính ñ n s phát tri n hài hoà c a t t c các y u t . M c ñích c a nghiên c u kh thi ñánh giá tác ñ ng c a môi trư ng là: Phân tích ñánh giá ñư c toàn b các tác ñ ng tích c c c a d án trong quá trình th c hi n d án cũng như sau khi d án ñư c hoàn thành, nêu các y u t : Con ngư i, xã h i và môi trư ng sinh thái. 2 Các bư c th c hi n c a m t nghiên c u kh thi ñánh giá tác ñ ng Môi trư ng Bư c 1: Xác ñ nh gi i h n c a nghiên c u Bao g m 3 gi i h n, ph m vi ñ a lý, th i gian và kinh phí. • Ph m vi ñ a lý: Ph i xác ñ nh vùng nghiên c u: Là vùng ch u tác ñ ng c a d án khi th c hi n cũng như khi hoàn thành. Vi c xác ñ nh ñúng ph m vi vùng nh hư ng r t quan tr ng trong m t s trư ng h p tác ñ ng c a vi c th c hi n d án ñ n các vùng ph c n th hai và th ba còn m nh hơn là ño n vùng tr c ti p có d án th c hi n. 68
  13. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng • Ph m vi th i gian: Ph i xác ñ nh ñư c th i kì nghiên c u là giai ño n th i gian chúng ta c n ph i ñánh gía nh ng tác ñ ng c a d án. Các tác ñ ng c a d án có th thay ñ i ñư c theo th i gian. Có th tác ñ ng x y ra ngay khi d án b t ñ u th c hi n, có nh ng tác ñ ng x y khi d án ñã ñi vào v n hành. • Gi i h n v kinh phí cho nghiên c u: Nó quy t ñ nh m c ñ ñi sâu vào trong phân tích ñánh gía c a nghiên c u. Cũng như l a ch n phương pháp phân tích ñánh giá phù h p. Bư c 2: Phân tích hi n tr ng c a khu v c nghiên c u v xã h i nhân văn và môi trư ng sinh thái. Phương pháp thu nh p thông tin: B ng các ñi u tra, ph ng v n ho c t các s li u th ng kê v.v.. Ðánh giá hi n tr ng v xã h i, nhân văn: Dân s , l c lư ng lao ñ ng, t l có vi c làm, các lo i v êc làm. • Thu nh p, phân ph i. • Các d ch v công c ng hi m có. • Y t , giáo d c. • Tôn giáo, dân t c thi u s (n u có). • ... • Ðánh giá hi n tr ng môi trư ng sinh thái: Ch t lư ng không khí. • Ch t lư ng nư c. • Th m th c v t, ñ ngv t hi n t n t i trong khu v c. • v.v.. • Bư c 3: Xác ñ nh các v n ñ c n ñánh giá trong nghiên c u Các v n ñ ch y u v xã h i nhân văn: Ð i v i các d án ñ u tư xây d ng GTVT nhìn chung ñ u có tác ñ ng (Tuỳ theo m c ñ c a m i d án) ñ n các m t sau: Vi c làm c a dân cư trong vùng nghiên c u. • M c s ng: Thu nh p • Trình ñ văn hoá. • Ði u ki n sinh ho t: Ði h c, ñi làm, ñi khám ch a b nh, thu ho ch, mua bán • s n ph m, các d ch v công c ng. Chi m d ng ñ t ñai và tái ñ nh cư • Di s n văn hoá, l ch s và tôn giáo. • Dân t c thi u s . • Th m m và c nh quan. • v.v.. • Các m t quan tâm ch y u v môi trư ng? sinh thái + Ð i v i công trình giao thông c u, ñư ng b và c u, ñư ng, ñư ng s t thư ng có các lo i tác ñ ng sau: Môi trư ng ñ t và xói l . • Môi trư ng nư c. • Ch t lư ng không khí. • Th m th c v t và ñ ng v t • Ti ng n, ñ rung • v.v.. • + Ð i v i các CTGT ñư ng thu , c ng và công trình c ng thư ng có các lo i tác ñ ng sau: Môi trư ng nư c • 69
  14. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Th y văn và thu h c ven b • Môi trư ng ñ t và tr m tích • Th m th c v t và ñ ng v t • Ch t lư ng không khí. • Bư c 4. Xác ñ nh các ch tiêu xã h i nhân văn văn và môi trư ng sinh thái Các ch tiêu con ngư i, xã h i T l th t nghi p • T l ch t, t l sinh • T c ñ tăng dân s • T c ñ tăng GDP vùng nghiên c u • Thu nh p bình quân trên h gia ñình • Trình ñ văn hóa bình quân • T l tăng dân s và nhà • T c ñ gia tăng t i ph m • v.v.. • Các ch tiêu môi trư ng sinh thái Ð ô nhi m khí quy n • Di n tích không gian xanh • Ð ô nhi m nư c • Ð n xung quanh • Ð rung ñ ng • v.v.. • Bư c 5: D báo các ch tiêu xã h i nhân văn và môi trư ng D báo trong vi n c nh có d án theo các k ch b n L c quan • Th c t • Bi quan • D báo ch tiêu trong vi n c nh không có d án D báo các tác ñ ng c a d án Trên cơ s s khác bi t c a các ch tiêu nghiên c u khi có d án và khi không có d án ñ ño các tác ñ ng c a d án. Bư c 6: Phân lo i tác ñ ng tiêu c c và tích c c Bư c 7: Tuyên truy n r ng rãi các thông tin này trong nhân dân vùng nghiên c u Bư c 8: Ghi nh n các ph n ng, phân tích và ñ ra quy t ñ nh Thu nh n các ph n ng b ng các câu h i, ph ng v n ñi u tra. • Phân tích các ph n ng • K t lu n liên quan ñ n d án • Tài li u tham kh o. 2.4. Ðánh giá tác ñ ng môi trư ng c a d án m r ng b nh vi n ña khoa t nh Thanh Hóa (trích ph n ñ u) (Ngu n: S Y t Thanh Hóa - 2001) 70
  15. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 1. Ðánh giá tác ñ ng t i môi trư ng c a giai ño n th c hi n d án Ð ti n hành công vi c ñi u ch nh - b sung và hi n ñ i hóa, d án này ph i th c hi n giai ño n chu n b c i t o và giai ño n thi công xây d ng (trong su t th i gian trên b nh vi n v n ph i ti p t c khám và ch a b nh). Các ngu n gây ô nhi m chính trong quá trình thi công c i t o là: - B i: B i phát sinh do t p k t v t li u như g ch, ñá, xi măng, cát gây tác ñ ng tr c ti p ñ n công nhân thi công, cán b công nhân viên và nh t là các b nh nhân ñang ñi u tr t i các khoa, phòng trong b nh vi n. - Khí th i: SO2, CO2, NO2 và THC. Các khí th i này thoát ra t các phương ti n v n t i, phương ti n và máy móc thi công, ch y u là khí th i c a ñ ng cơ, máy móc c ng thêm khí th i t các công trình v sinh, b ph t ñã quá cũ c a b nh vi n. Các khí th i này s làm nh hư ng ñ n s c kh e công nhân xây d ng và cán b công nhân viên c a b nh vi n cũng như b nh nhân ñang ñi u tr t i b nh vi n. - Nư c th i t công trình xây d ng do r a ñá, cát (có ch a vôi cát và xi măng), nư c th i t các ho t ñ ng sinh ho t c a công nhân xây d ng trong khuôn viên b nh vi n. N u không x lý t t thì nư c th i này s nh hư ng ñ n h th ng thoát nư c c a b nh vi n và tr c ti p là h th ng x lý nư c th i c a b nh vi n. - Ti ng n và ñ rung do ho t ñ ng c a các phương ti n v n t i, thi t b b c d và máy móc ph c v thi công trên công trư ng. Các y u t trên gây nh hư ng ñ n s c kh e c ng ñ ng. Ðây là v n ñ c n gi i quy t vì hi n t i b nh nhân, cán b , công nhân viên c a b nh vi n ñã ph i ch u ñ ng s ô nhi m do nh ng công trình t ho i, b ph t không ñ m b o yêu c u v thông s H2S (như ph n hi n tr ng ñã nêu) và s ô nhi m do nư c th i (có BOD, COD cao). N u c ng thêm ô nhi m do xây d ng s nh hư ng l n ñ n s c kh e c a b nh nhân, cán b , công nhân viên c a b nh vi n cũng như công nhân t nhi u nơi t p trung trong b nh vi n, ñi u ki n sinh ho t ăn không thu n l i có th nh hư ng ñ n s c kh e, b nh d ch có th x y ra nh hư ng tr c ti p ñ n công nhân và các cán b ph c v , b nh nhân trong b nh vi n. V an toàn lao ñ ng : Khi thi công các công trình, v n chuy n, phá d các nhà 2 t ng cũ, l p ñ t thi t b , s d ng phương ti n thi công ñ u ph i có bi n pháp an toàn lao ñ ng và phòng ng a s c . 2. Ðánh giá tác ñ ng t i môi trư ng do ho t ñ ng c a b nh vi n ña khoa Thanh Hóa Ho t ñ ng c a B nh vi n Ða khoa Thanh Hóa t o nên nhi u tác nhân làm nh hư ng ñ n môi trư ng c a b nh vi n và khu v c lân c n. Các tác nhân ch y u làm nh hư ng t i môi trư ng là: ch t th i r n, các tác nhân gây ô nhi m không khí, các tác nhân gây ô nhi m nư c và các tác nhân gây ô nhi m ñ t. Các ch tiêu ño ñ c ñ i v i t ng y u t ñã nêu trong ph n hi n tr ng, ngu n g c phát sinh ñư c trình bày trong b ng. B ng 4.4. Ma tr n y u t ô nhi m môi trư ng và ngu n phát sinh tác ñ ng Y u t ô nhi m môi trư ng Ngu n g c phát sinh Ô nhi m không khí:Mùi, các - Do s phân hu sinh h c các ch t h u cơ. ch t h u cơ bay hơi, SO2, - Quá trình khám và ñi u tr b nh nhân có dùng m t s NO2, H2S, CO, vì khí h u, ch t h u cơ bay hơi (Alcol, Ete) ti ng n và b c x ion, vi - S d ng thi t b có phóng x khu n trong không khí. - Quá trình ñ t nhiên li u do n u b p và ô tô ñi l i trong và ngoài khu v c. - Do b i d n truy n các vi khu n khu trú t i các bu ng b nh Ô nhi m nư c: Các ch tiêu Nư c th i sinh ho t, nư c v sinh t i b nh vi n, nư c 71
  16. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng hóa lý: ch t r n lơ l ng, mưa ch y tràn BOD, COD, vi sinh v t. Ô nhi m ñ t: nh hư ng ñ n Do nư c th i b nh vi n nhi u năm chưa x lý tri t ñ các vi sinh v t có l i trong gây nên. ñ t. - T khám ch a và ñi u tr b nh - Gi i ph u, xét nghi m, pha ch thu c t i khoa Dư c. - T quá trình sinh ho t c a cán b công nhân viên, b nh nhân và ngư i thăm nuôi b nh nhân 2.1. Các y u t gây ô nhi m không khí a. B i B i (ch y u là b i cơ h c) trong khu v c b nh vi n và lân c n gây ra ch y u do m t ñ ngư i ñi l i quá ñông, không có phương ti n phun nư c trong khu v c b nh vi n. Khi ng i ph i b i cơ h c vào ph i, ph i s b kích thích và phát sinh nh ng ph n ng gây xơ hóa ph i t o nên các b nh v hô h p. b. Các khí axit (SOx, NOx) SO2, NO2 là các ch t khí kích thích, khi ti p xúc v i niêm m c m ư c t o thành các a xít SOx, NOx vào cơ th qua ñư ng hô h p ho c hòa tan vào nư c b t ru i vào ñư ng tiêu hóa sau ñó phân tán vào máu tu n hoàn. SOx, NOx khi k t h p v i b i t o thành các h t b i axít lơ l ng, n u kích thư c nh hơn 2-3µm s vào t i ph nang, b ñ i th c bào phá hu ho c dưa ñ n h th ng b ch huy t. SO2 có th nhi m ñ c qua da gây s chuy n hóa ki m tính làm gi m d tr ki m trong máu, ñào th i amoni c ra nư c ti u và ki m ra nư c b t. Ð c tính chung c a SO2 th hi n r i lo n chuy n hóa Protein và ñư ng, thi u vitamin B và C, c ch Enzym oxydaza. S h p th lư ng l n SO2 có kh năng gây b nh cho h t o huy t và t o ra methemoglobin tăng cư ng quá trình ô xy hóa Fe (II) thành Fe (III). Ð i v i th c v t, các khi SOx, NOx khi b ô xy hóa trong không khí và k t h p v i nư c mưa t o thành mưa a xít gây nh hư ng t i s phát tri n c a cây tr ng và th m th c v t. Khi n ng ñ SO2 trong không khí kho ng 1-2ppm có th gây t n thương ñ i v i lá cây sau vài gi ti p xúc. Ð i v i các loài th c v t nh y c m gi i h n gây ñ c kinh niên kho ng 0,15 - 0,30 ppm. Nh y c m nh t ñ i v i SO2 là ñ ng v t b c th p như rêu, ñ a y. Ð i v i v t li u, s có m t c a SOx, NOx trong không khí nóng m làm tăng cư ng quá trình ăn mòn kim lo i, phá hu v t li u bê tông và các công trình xây d ng nhà c a. c. Ô xít các bon (CO) và khí các bonic (CO2) Ô xít các bon d gây ñ c do k t h p khá b n v ng v i hemoglobin thành cácboxyhemoglobin d n ñ n gi m kh năng v n chuy n ô xy c a máu ñ n các t ch c t bào. Khí CO2 gây r i lo n hô h p c a ph i và t bào do chi m m t ch c a ôxy. M t s ñ c trưng gây ng ñ c c a CO2 như sau: N ng ñ CO2 ppm% Bi u hi n ñ c tính 50.000 ppm% Khó th , nh c ñ u 100.000 ppm % Ng t, ng t th N ng ñ CO2 trong không khí s ch chi m 0,003 - 0,004%. N ng ñ t i ña cho phép c a CO2 là 0,1%. d. Khí H2S Khí H2S sinh ra do quá trình phân hu các ch t protit, albumin, khi hô h p H2S s ng m d n vào máu t o k t t a s t làm gi m h ng c u, nh hư ng ñ n s c kh e c a ngư i hít ph i. 72
  17. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng e. Khí NH3 Khí NH3 kích thích th n kinh và có mùi khó ch u 2.5. Ðánh giá tác ñ ng MT d án QHSD ñ t Huy n Phong Châu, T nh Phú Th (giai ño n 1999 - 2005) (Ngu n PGSTS Nguy n Ðình M nh Khoa ñ t & môi trư ng, ÐHNNI. - 2004) 1. Tóm t t d án: Phong Châu là huy n trung du có 35 xã, 3 th tr n, cách Hà n i g n 100km. Phong Châu có 2 tuy n qu c l qua là Qu c L 2 và 32C • Hai tuy n sông: Sông Lô (phía b c) và Sông H ng (phía Nam) • Hai khu công nghi p l n là Bãi B ng & Lâm Thao. • Có trung tâm văn hoá qu c gia: Ð n Hùng. • Mùa nóng nhi t ñ trung bình là 26,870, mùa mưa là 197,7mm/tháng. T ng • tích ôn là 57520C. Mùa l nh nhi t ñ trung bình là 19,00c, mùa mưa là 66,2mm/tháng. T ng • tính ôn là 28730C. Tài nguyên ñ t: • + Ð t d c < 3ñ là 52%. - T p trung t ñ n Hùng ñ n Nam. + Ð t d c t 8 - 15 ñ là >20% - Phú H , Phù Ninh, Hy Cương + Ð t d c trên 150 là 28% - R i rác B c, Tây b c huy n. + Ð t xám b c màu 381ha (>1%) + Vùng ñ i núi: Ð vàng : 9105ha (31%) Vàng nh t : 5471ha (18,6ha) Xói mòn trơ s i ñá : 132ha (0,45%) + Ð t PS ñư c b i : 1259ha (4,3%) + Ð t PS không ñ ơc b i ñ p, không glay 4216 ha (14,5%) + Ð t PS không b i ñ p glay 3392 ha (11,6%) + Ð t PS khác 428ha (1,50%) + Ð t d c t 3429ha (11,7%) + Ð t ng p nư c1469ha ( 5,03%) Trong ñó: Ð t PS úng nư c 958 ha (1,73%) R ng: T ng di n tích: 4256,3 ha (ch y u r ng s n xu t) • Tài nguyên nhân văn: 1999 t ng dân s 240.000ngư i. • + Dân s Nông nghi p : 85,3%. Phi NN 14,7%. + Lao ñ ng NN: 81.395 ngư i (82%) + Lao ñ ng phi NN : (17,9%) + M t ñ dân s : 766 ngư i/ km2 (Cao so v i t nh) 2. Ð nh hư ng SD ñ t (theo quy ho ch) 2115 ha chuy n t 2 lúa sáng 2 lúa + v Ðông. • 246 ha tr ng cây có giá tr kinh t cao. • 955 ha ñ t d c làm kinh t vư n ñ i và cây công nghi p dài ngày (lo i) • 370 ha tr ng lúa nư c chuy n v th cá (Sơn v , Sao Mai, Phú M ) • 1250 ha s n xu t cây nguyên li u gi y và cây c i t o ñ t (lo i) • 73
  18. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng S a, c i t o ñ tư i t ch y cho 8000 ha. • Tiêu úng cho c huy n là 2000 ha • 230,15 ha dành thêm cho th tr n, khu dân cư, văn hoá - th thao, thương m i • d ch v . 61 ha m r ng ñư ng giao thông. • 23 ha Xây d ng thu lơ . • 400 ha m r ng c ng An Ð o, b n ñò. • 3. Ðánh giá tác ñ ng MT c a d án QHSD ñ t ñai. 3.1 M c tiêu: Xác ñ nh các tác ñ ng quan tr ng ñ n MT và ña d ng sinh h c t ñó ñ i chi u v i yêu c u c n phát tri n b n v ng. 3.2. Xác ñ nh các ho t ñ ng quan tr ng c a d án. Các hành ñ ng quan tr ng là: 2115 ha lúa chuy n sang 2 lúa + cây v Ðông. (th i gian khô cao hơn) • 730 ha lúa chuy n sang th cá (s ph i ñào, nư c sâu, nư c ng m...) • 400 ha m r ng c ng An Ð o (Xây ñ p, ñào, n o vét, ph th i) • Tiêu úng 200 ha (m t l p nư c, l bùn: CH4, nư c ng m , ÐDSH) • 955 ha cho KT vư n ñ i & CCN dày ngay (lo i cây ña d ng SH) • 1255 ha cho nguyên li u gi y + cây c i t o ñ t ( không rõ loài, che ph ít) • 292, 15 ha dành cho m r ng ñô th , giao thông,văn hoá, thương m i và d ch • v (ô nhi m b i, ch t th i, khí th i, cơ lý ñ t...) 3.3. Các hành ñ ng quan tr ng tác ñ ng ñ n y u t MT. Hành ñ ng ñào, nén ñ t. • Hành ñ ng ñào ao, nuôi cá. • Hành ñ ng tiêu úng, bơm nư c. • Hành ñ ng thu ho ch cây nguyên li u gi y. • Các hành ñ ng c th này n m trong các ho t ñ ng ñ th c hi n d án. Có ho t ñ ng bao g m nhi u hành ñ ng. Sau khi xem xét, l a ch n và x p x p chúng ta có ma tr n sau ñây: (Trong ma tr n này quy ñ nh: + +; Có tác ñ ng m nh; + Tác ñ ng y u; 0 Là không có tác ñ ng c a các hành ñ ng trong ho t ñ ng y u t MT) K t qu tương tác c a các hành ñ ng t ho t ñ ng c a d án ñ n các y u t môi trư ng cơ b n ñư c gi i thi u b ng 4.5. Khi phân tích các tác ñ ng ñó ñ n y u t môi trư ng, chúng ta ph i luôn khách quan, c th m i có kh năng hình thành m t ma tr n bán ñ nh lư ng t t. Ví d : Hành ñ ng c a d án là "chuy n 376 ha lúa sang th cá". Vì là di n tích ñáng k nên m i tác ñ ng ñ n ñ t, nư c m t... N u cũng là hành ñ ng ñó nhưng ch quy ho ch 3,76ha thì tác ñ ng c a nó lên môi trư ng ñ t và nư c là không ñáng k . Lúc ñó ph i xác ñ nh trong 2 ô ma tr n là + th m chí 0. 74
  19. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng B ng 4.5. Ma tr n tương tác gi a hành ñ ng c a d án và y u t môi trư ng Các tác ñ ng ñ n môi trư ng tài nguyên Ma tr n ñánh giá m c ñ tác ñ ng MT Ðt Nư c Nư c Không Ða Ða KT VH d án QHSD ñ t. mt ng m khí d ng d ng - SH loài XH Các hành ñ ng c a DA 1. 376 ha lúa sang th cá ++ ++ + + (0) + 0 + + 2. 400 ha m r ng c ng An Ð o. ++ + 0 + (0) + (0) (+) ++ + 3. Tiêu úng cho 2000 ha ( 1480 ha + + + + 0 0 + ñ t PS úng & ñ t l y th t) 4. 955 ha ñ t d c cho KT vư n ñ i + + + + &CCN dài ngày 5. 1250 ha cho cây nguyên li u 0 + + + + 0 (+) + gi y & cây c i t o ñ t. (+) 6. 292,15 ha cho ñô th , giao thông, + ++ (+) 0 + (+) 0 (+) ++ ++ VH, thương m i và d ch v . Ghi chú: 1) ( ) D u ngo c ch yêu c u th m ñ nh l i b ng phép ño th c t . 2) Hành ñ ng 4 c a d án có 2 kh năng: S n xu t, khai thác ñúng và s n xu t, khai thác sai quy trình k thu t. 3) Hành ñ ng 6: nh hư ng ñ n MT th c s ph i xem xét thêm v quy mô h p lý c a Quy ho ch chi ti t. 4) C n ki m tra v n ñ h t s c quan tr ng là: Qu ñ t này l y ñâu? lo i ñ t gì? có phù h p v i ch t ñ t không? Như v y m t yêu c u r t quan tr ng là QHSD ñ t ph i v ch tuy n ñúng trên b n ñ ñ ñánh giá. Ðây là yêu c u b t bu c. Nh n xét và ñánh giá: 1. Trong 6 hành ñ ng chính c a d án có: + 3 hành ñ ng nh hư ng m nh ñ n ñ t, 4 hànhñ ng nh hư ng ñ n y u ñ n ñ t. + 3 hành ñ ng nh hư ng m nh ñ n nư c m t, 3 hành ñ ng nh hư ng ñ n y u nư c m t. + Nư c ng m ch u nh hư ng y u ñ n không khí. + 4 hành ñ ng nh hư ng ña d ng SH, ña d ng loài c n ki m tra kỳ. + Kinh t là m c tiêu, VH - XH là m c tiêu song cũng c n th m ñ nh l i m t trái c a tác ñ ng ñ n hai y u t này. 2. D án c a QHSD ñ t Huy n Phong Châu c n: + Ki m tra qu ñ t nông nghi p mà s chuy n m c ñích (hành ñ ng 2, 4, 6 - hành ñ ng 6 tuy l y ít ñ t song chú ý ch n lo i ñ t ñúng (n u s d ng Feralit, vàng, ñ i tr c...) + Chú ý ki m soát nư c m t ( hành ñ ng 1, 3, 4) + Th m tra v ña d ng SH, ña d ng loài ( hành ñ ng 5, 6) + Chú ý ñ n VH - XH hành ñ ng (4, 6) ñ b o t n văn hóa. 3. C n làm ÐTM chi ti t cho d án c th (hành ñ ng 2, 3, 6) trư c khi th c hi n chúng và d án chi ti t này b t bu c ph i th m ñ nh. 4. D án ho t ñ ng 5 - 10 năm sau nh t là các tác ñ ng ti m n s có th x y ra (ñ c bi t là v i hành ñ ng 2 và3.) 75
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2