Giáo trình Điều dưỡng nội khoa: Phần 2

Chia sẻ: Thị Huyền | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:151

Thêm vào BST

Báo xấu

234
lượt xem 75
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp phần 1 cuốn "Giáo trình Điều dưỡng nội khoa" đến với phần 2 các bạn sẽ tiếp tục được tìm hiểu về triệu chứng bệnh tiết niệu; chăm sóc người bệnh viêm thận bể thận; chăm sóc người bệnh viêm cầu thận mạn; chăm sóc người bệnh suy thận cấp; triệu chứng học cơ quan tạo máu; chăm sóc người bệnh thiếu máu;... Cùng tìm hiểu để nắm bắt nội dung thông tin tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Điều dưỡng nội khoa: Phần 2

T R I Ệ U C H Ứ N G B Ệ N H TIẾT N I Ệ U • m a Mục tiêu học tập Ì. Nêu được một số triệu chứng của bệnh tiết niệu. 2. T r ì n h b à y đ ư ợ c t r i ệ u c h ứ n g v à n g u y ê n n h â n c ủ a c á c r ố i l o ạ n t i ế t n i ệ u . ì. ĐẠI CƯƠNG Các r ố i loạn tiết niệu thường gặp có 3 loại: -Đau. - Các r ố i loạn tiểu tiện. - C á c r ố i l o ạ n k h á c k è m theo. li. CÁC RỐI LOẠN TIẾT NIỆU THƯỜNG GẶP 1. Đ a u 1.1. Đ a u ở h ố s ư ờ n l ư n g - V ị trí C h ỗ g ặ p nhau của b ờ d ư ớ i x ư ơ n g s ư ờ n x n v à b ờ n g o à i k h ố i c ơ l ư n g có m ộ t v ù n g t r ũ n g đ ư ợ c g ọ i là h ố s ư ờ n l ư n g . N ế u bao g ồ m c ả p h ầ n sau v à một p h ầ n trước b ụ n g t h ì g ọ i l à h ô n g l ư n g . - Nguyên nhân + T h ư ờ n g l à b i ể u h i ệ n của t h ậ n ứ n ư ớ c , ứ m ủ , s ỏ i đ à i b ể t h ậ n hay t ổ n thương ở thận. + S ỏ i n i ệ u q u ả n k h i d i c h u y ể n hay g â y c ơ n đ a u q u ặ n t h ậ n đ a u p h í a m ạ n s ư ờ n l a n x u ố n g d ư ớ i b ẹ n v à b ộ p h ậ n s i n h d ụ c n g o à i t h ư ờ n g k é o theo b u ồ n nôn, n ô n m ử a , l i ệ t r u ộ t (tắc r u ộ t c ơ n ă n g ) . 1.2. Đ a u ở n i ệ u q u ả n - B ì n h t h ư ờ n g c á c đ i ể m n i ệ u q u ả n k h ô n g đ a u . T r o n g c á c t r ư ờ n g h ợ p bệnh lý ( t h ư ờ n g l à s ỏ i n i ệ u q u ả n ) ta t ì m c á c đ i ể m đ a u sau: 142
+ Đ i ể m n i ệ u q u ả n t r ê n : c h ỗ g ặ p nhau ở giữa đ ư ờ n g n g a n g r ố n v à b ờ n g o à i c ơ t h ẳ n g to. + Đ i ể m đ a u n i ệ u q u ả n giữa: c h ỗ g ặ p nhau g i ữ a đ ư ờ n g n g a n g n ố i 2 gai c h ậ u t r ư ớ c t r ê n v ớ i b ờ n g o à i c ơ t h ẳ n g to (hoặc đ ư ờ n g n ố i 2 gai c h ậ u t r ư ớ c t r ê n chia l à m 3 p h ầ n , 2 p h ầ n đ ầ u của đ o ạ n 1/3 giữa l à đ i ể m n i ệ u q u ả n g i ữ a ) . + Đ i ể m n i ệ u q u ả n d ư ớ i : M u ố n t ì m đ i ể m đ a u p h ả i t h ă m trực t r à n g hay â m đạo m ớ i thấy. 1.3. Đ a u ở b à n g q u a n g - V ị trí: Ở v ù n g h ạ v ị , t r ê n x ư ơ n g m u . - N g u y ê n n h â n : D o v i ê m b à n g quang, u b à n g q u a n g , s ỏ i b à n g q u a n g . - C ầ u b à n g q u a n g : Đ a u tức v ù n g b à n g q u a n g t r ê n k h ớ p v ệ . Đ a u c ả m g i á c c ă n g tức m ó t đ á i m à k h ô n g đ i đ á i đ ư ợ c , r ấ t k h ó c h ị u cho n g ư ờ i b ệ n h . * N h ì n t h ấ y k h ố i v ồ n g l ê n ở v ù n g h ạ vị t r ê n x ư ơ n g m u . Sờ t h ấ y k h ố i t r ò n n h ỏ , ấn c ó c ả m g i á c c ă n g m ề m v à g â y t ứ c đ á i cho người bệnh. G õ đục v ù n g b à n g quang. T h ô n g đái thấy nước tiểu nhiều và k h ố i u xẹp dần. 2. R ố i l o ạ n t i ể u t i ệ n • • B ì n h t h ư ờ n g s ố l ư ợ n g n ư ớ c t i ể u 1,2 - 1,5 lít /24 g i ờ , đ i t i ể u k h o ả n g 4 - 6 lần/ngày. 2 . 1 . Đ á i ít L ư ợ n g nước tiểu d ư ớ i 500ml/24giờ. 2.2. V ô n i ệ u - Đ ị n h nghĩa: g ọ i l à v ô n i ệ u k h i l ư ợ n g n ư ớ c t i ể u d ư ớ i 3 0 0 m l / 2 4 g i ờ . + N g u y ê n n h â n t ổ n t h ư ơ n g thực t h ể t ạ i t h ậ n n h ư v i ê m t h ậ n n h i ễ m đ ộ c k i m loại nặng ( m u ố i v à n g , thủy n g â n ) hoặc thuốc s u n í a m i d . . . + Do sỏi niệu quản, thắt nhầm niệu quản... + Do tụt huyết á p , m ấ t nước, m ấ t m á u nặng... 2.3. Đ á i n h i ề u - T r ê n l â m s à n g , n ế u n g ư ờ i b ệ n h t h ư ờ n g x u y ê n đ á i t r ê n 2 l í t / 2 4 g i ờ thì đ ó là đái nhiều. - Nguyên nhân + C ó t h ể đ á i n h i ề u d o s i n h l ý b ì n h t h ư ờ n g n h ư v ì u ố n g q u á n h i ề u n ư ớ c hay truyền q u á nhiều dịch. 143
+ D o v i ê m t ổ chức k ẽ của thận m ạ n tính, do suy thận m ạ n . + D o bệnh đ á i t h á o đ ư ờ n g . + D o b ệ n h đ á i t h á o nhạt. 2.4. B í đ á i - N g ư ờ i b ệ n h k h ô n g đ á i được mặc dầu b à n g quang chứa đ ầ y nước t i ể u . - Nguyên nhân: + D o sỏi b à n g quang, sỏi n i ệ u đạo. + u b à n g quang p h á t t r i ể n c h è n l ấ p l ỗ b à n g quang, n i ệ u đ ạ o hoặc do u hay ung t h ư t i ề n l i ệ t t u y ế n . . . + Do c á c bệnh t ổ n t h ư ơ n g thần k i n h trung ư ơ n g c h ấ n t h ư ơ n g sọ n ã o , tai biến mạch m á u n ã o . . . 2.5. Đ á i r ắ t - L à h i ệ n tượng n g ư ờ i bệnh đ á i l ắ t nhắt n h i ề u l ầ n trong n g à y , m ỗ i l ầ n số lượng nước t i ể u r ấ t ít c ó k h i chỉ vài g i ọ t , n h ư n g số l ư ợ n g nước t i ể u cả ngày k h ô n g nhiều h ơ n b ì n h thường. - Nguyên nhân: + T h ư ờ n g là n h i ễ m k h u ẩ n tiết n i ệ u . + V i ê m b à n g quang do v i khuẩn, k ý sinh t r ù n g , s ỏ i . . . + D o u t i ề n l i ệ t t u y ế n ở nam g i ớ i thường đ á i rắt v ề đ ê m v à ở n g ư ờ i già. + Lao thận: đ á i rắt cả n g à y l ẫ n đ ê m và thường g â y v i ê m b à n g quang. 2.6. Đ á i b u ố t - N g ư ờ i bệnh c ó c ả m g i á c đ a u buốt k h i đ á i . - Nguyên nhân: + V i ê m b à n g quang. + Viêm niệu đạo. + Sỏi b à n g quang hay n i ệ u đ ạ o . + Viêm tiền liệt tuyến. + N i ệ u đ ạ o bị chít hẹp. 2.7. Đ á i k h ô n g t ự c h ủ Nước tiểu tự ri ra hoặc thường x u y ê n , hoặc từng lúc, c ó k h i n g ư ờ i bệnh nhận biết được hoặc k h ô n g nhận biết được. - Nguyên nhân: + Do c ơ thắt cổ b à n g quang suy y ế u . + Do u t i ề n l i ệ t tuyến... 144
+ D o c á c n g u y ê n n h â n k h á c : chấn thương cột sống, tai b i ế n m ạ c h m á u n ã o . . . 2.8. Đ á i m á u * Đái máu đại thể N g ư ờ i b ệ n h đ á i ra m á u n h i ề u , m ắ t thường cũng n h ì n t h ấ y được. - T r i ệ u chứng: + N ư ớ c t i ể u c ó m à u đ ỏ tươi do m á u m ớ i chảy c h ư a đ ọ n g lâu ở b à n g quang (thường t h ấ y trong trường hợp chảy m á u ở b à n g quang) hoặc nước t i ể u m à u nâu do m á u đ ọ n g lâu ở b à n g quang ( t ổ n t h ư ơ n g thận). + Đ ể x á c định vị trí đ á i m á u , n g ư ờ i ta t i ế n h à n h n g h i ệ m p h á p 3 cốc: • L ấ y 3 cốc, m ỗ i cốc c ó dung tích lOOml bằng nhau, cho n g ư ờ i b ệ n h đái lần lượt v à o 3 cốc và quan sát bằng m ắ t thường xem cốc n à o n h i ề u m á u nhất (đỏ nhất). • Cốc thứ nhất đ ỏ nhất đái ra m á u đ ầ u bãi, t ổ n thương niệu đạo, tiền liệt tuyến. • Cốc t h ứ ba đ ỏ nhất đ á i ra m á u c u ố i bãi, t ổ n t h ư ơ n g ở b à n g quang. • C ả ba cốc đ ề u đ ỏ n h ư nhau đ á i ra m á u t o à n b ã i , t ổ n t h ư ơ n g ở t h ậ n - bàng quang. - Nguyên nhân: + Ở niệu đạo: • G i ậ p v ỡ n i ệ u đ ạ o do c h ấ n t h ư ơ n g . • Ưng thư tuyến tiền liệt. • Polip n i ệ u đ ạ o . + Ở b à n g quang: • V i ê m b à n g quang, lao, s ỏ i , ung t h ư b à n g quang. • Sán m á n g ở b à n g quang. + ở thận: • Sỏi thận, t h ậ n đ a nang, ung t h ư thận, lao thận. • G i u n chỉ. + Bệnh chảy m á u t o à n t h â n : • Bạch cầu cấp, b ệ n h ưa chảy m á u , suy tủy x ư ơ n g . * Đái máu vi thể Đ á i ra m á u ít m ắ t t h ư ờ n g k h ô n g n h ì n thấy được phải n h ì n qua k í n h h i ể m v i thấy c ó n h i ề u hồng cầu. - Nguyên nhân: + V i ê m cầu t h ậ n c ấ p - m ạ n tính. + V i ê m m à n g trong t i m b á n cấp. + N h i ễ m khuẩn huyết. 145 10.GTI
2.9. Đ á i m ủ L à h i ệ n t ư ợ n g c ó m ủ trong nước t i ể u , b i ể u h i ệ n bằng nước t i ể u đ ụ c l ờ đờ, khi n h ì n t h ấ y bằng m ắ t t h ư ờ n g (đái ra m ủ đ ạ i thể) hoặc t h ấ y qua k í n h h i ể n vi; nước t i ể u c ó r ấ t n h i ề u b ạ c h cầu đ a n h â n t h o á i h ó a ( đ á i ra m ủ v i t h ể ) . - Nguyên nhân: + ở niệu đạo: viêm niệu đạo. + ở b à n g quang: v i ê m b à n g quang, lao b à n g quang. + ở thận: thận đ a nang, sỏi thận, lao thận, ung t h ư thận, v i ê m m ủ đ à i b ể thận. + Á p xe t i ề n l i ệ t t u y ế n . 2.10. Đ á i d ư ỡ n g c h ấ p L à h i ệ n t ư ợ n g nước t i ể u c ó chứa d ư ỡ n g chấp, nước t i ể u m à u t r ắ n g n h ư sữa hoặc n h ư nước vo gạo. N ư ớ c t i ể u cũng c ó t h ể m à u h ồ n g nhạt hay sậm do đái m á u k è m theo. - Nguyên nhân: + D o giun chỉ. + D o ung t h ư t h ậ n , ung t h ư bạch huyết g ầ n thận. m. CÁC TRIỆU CHÚNG KHÁC KÈM THEO Rối LOẠN TIẾT NIỆU 1. Đ á i ra p r o t e i n : b ệ n h lý cầu thận, h ộ i chứng t h ậ n h ư , suy t h ậ n . . . 2. S ố t : thường do n h i ễ m k h u ẩ n tiết n i ệ u hay á p xe t i ề n l i ệ t t u y ế n . 3. P h ù : g ặ p t r o n g v i ê m c ầ u t h ậ n c ấ p , v i ê m c ầ u t h ậ n m ạ n , h ộ i chứng t h ậ n hư. 4. T h i ế u m á u , t ă n g h u y ế t á p g ặ p t r o n g s u y t h ậ n m ạ n . IV. CÁCH LÂY BỆNH PHẨM NƯỚC TIỂU 1. L ấ y n ư ớ c t i ể u t r o n g 2 4 g i ờ - T ố i h ô m trước t ắ m rửa, v ệ sinh b ộ phận sinh dục - t i ế t n i ệ u sạch, chuẩn bị bô c ó nắp đ ậ y nước t i ể u , rửa sạch bằng nước s ô i . - 6 g i ờ s á n g đ á i b ỏ đ i , g h i g i ò . Sau đ ó đ i t i ể u trữ v à o b ô , k h i đ ạ i t i ệ n cũng phải gom nước t i ể u v à o b ô . - 6 g i ờ s á n g n g à y h ô m sau đ á i l ầ n c u ố i v à o b ô , g h i g i ờ . - Đ o lượng nước t i ể u trữ được tức nước t i ể u trong 24 g i ờ . 146 10.GTNỔIKHOA-B
- L ấ y nước t i ể u cho v à o ống nghiệm, gửi đi xét n g h i ệ m c á c chỉ số cần thiết. N h ớ ghi v à o phiếu xét nghiệm thể tích nước t i ể u trong 24 g i ờ . C h ú ý : P h ả i d ù n g c h ấ t c h ố n g t h ố i k h i lưu nước t i ể u t r o n g 24 g i ờ (ví dụ F o r m o l . . . ) . 2. L ấ y n ư ớ c t i ể u g i ữ a d ò n g - Đ ể cấy tìm v i khuẩn. - T ố i h ô m trước cho n g ư ờ i bệnh t ắ m rửa, vệ sinh b ộ phận sinh dục - tiết niệu bằng x à p h ò n g . - N g à y h ô m sau l ấ y bệnh phẩm. + V ệ sinh l ạ i b ộ phận sinh dục. + D ù n g nưóe m u ố i sinh lý và gạc vô khuẩn rửa sạch l ỗ niệu đạo và xung quanh. + Cho n g ư ờ i bệnh đ á i , phần đ ầ u bãi bỏ đi. + Giữa bãi hứng v à o ống n g h i ệ m vô khuẩn 5 m l nước t i ể u (ống nghiệm c ó nút b ô n g ) g ử i ngay p h ò n g xét nghiệm. 3. L ấ y n ư ớ c t i ể u q u a t h ô n g t i ể u - L ấ y nước t i ể u đ ể xét n g h i ệ m tìm v i khuẩn n i ệ u . - T i ế n h à n h t h ô n g đ á i cho n g ư ờ i bệnh, đ ả m bảo dụng cụ và thao tác đ ú n g yêu cầu k ỹ thuật. - B ỏ đi ít nước t i ể u đ ầ u , l ấ y v à o ống nghiệm v ô khuẩn 5 m l nước t i ể u t ừ ống t h ô n g g ử i xét n g h i ệ m v i sinh. 4. L ấ y n ư ớ c t i ể u qua c h ọ c h ú t b à n g q u a n g - Đ ể c ấ y t ì m v i k h u ẩ n n i ệ u , nhất là ở trẻ nhỏ. - C h u ẩ n bị cho n g ư ờ i b ệ n h : g i ả i t h í c h đ ể n g ư ờ i b ệ n h k h ô n g sợ đ a u , vệ sinh sạch v à cạo l ô n g v ù n g bụng d ư ớ i t r ê n x ư ơ n g m u . S á n g cho n g ư ờ i bệnh u ố n g t h ê m 2 0 0 m l n ư ớ c , c h ờ b à n g quang c ă n g đ ầ y t h ì sẽ t i ế n h à n h chọc h ú t . - Chuẩn bị p h ư ơ n g t i ệ n đ ầ y đ ủ n h ư k i m hút nước t i ể u , b ơ m t i ê m , thuốc gây tê, s à n g b ô n g g ạ c . . . - Phụ g i ú p b á c sĩ chọc hút, l ấ y 5 m l nước t i ể u b à n g quang v à o ống vô khuẩn g ử i đi xét n g h i ệ m . 5. L ấ y n ư ớ c t i ể u q u a s o i b à n g q u a n g 147
T ự lượng giá PHẦN CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM • Trả lời ngắn gọn cho c á c câu hỏi t ừ 1 đ ế n 8 bằng c á c h điền t h ê m t ừ hoặc cụm t ừ thích hợp v à o c h ỗ trống 1. Ba nhóm triệu chứng lâm sàng của rối loạn tiết niệu thường gặp: A B c. Các triệu chứng khác: phù, tăng huyết áp, thiếu máu. 2. Mười biểu hiện rối loạn tiểu tiện: A B c. Đái nhiều. D E. Đái rắt. F. Đái buốt. G H. Đái dưỡng chấp. I J 3. Ba vùng đau biểu hiện tổn thương đường tiết niệu: A B c. Đau ỏ bàng quang. 4. Xác định vị trí chảy máu của đường tiết niệu dựa vào nghiệm pháp 3 cốc: A. Nếu cốc đầu có máu nhiều nhất là B. Nếu cốc thứ ba có máu nhiều nhất là C.Nếu cả ba cốc đều có máu như nhau là 5. Ba tính chất cơn đau cần phải nhận định ở người bệnh có rối loạn tiết niệu là: A B c. Các rối loạn tiểu tiện kèm theo như đái buốt, đái máu, đái mủ, đái ra sỏi... 148
6. Người bệnh có rối loạn tiết niệu khi nghi ngờ có nhiễm khuẩn tiết niệu phải (A) và phải bảo đảm (B) A B 7. Khi chụp X quang thận tiết niệu (A) chuẩn bị, người điều dưỡng phải dặn người bệnh (B) cho người bệnh trước khi chụp. A.. B 8. Các khái niệm về rối loạn tiết niệu thường gặp: A. Gọi là đái ít khi: B. Gọi là vô niệu khi: c. Gọi là đái nhiều khi: • Chọn đ ú n g , sai cho c á c câu t ừ 9 đ ế n 18 bằng c á c h đ á n h dấu (x) vào cột A (cho c á c câu đúng), và cột B (cho c á c câu sai): TT Nội dung A B 9 Gọi là bí đái khi người bệnh cả ngày không có nước tiểu. 10 Nên cho mọi người bệnh có dấu hiệu đái ít uống nhiều nước. Cơn đau quặn thận là cơn đau xuất hiện trên khớp vệ lan 11 xuống bộ phận sinh dục. Cần giúp người bệnh đi tiểu (hoặc thông tiểu) trước khi cho 12 người bệnh thực hiện phương pháp nội soi bàng quang. 13 Chỉ gọi là đái máu khi có hiện tượng nước tiểu màu đỏ. Bí đái và vô niệu cùng là tình trạng người bệnh không có khả 14 năng tiểu tiện. Mọi người rối loạn tiểu tiện, có protein trong nước tiểu có thể 15 không phải tổn thương thận. Người bệnh có biểu hiện đái ít là khi lượng nước tiểu trong 24 16 giờ đo được dưới 500ml. 17 Nước tiểu đục chỉ có thể là nhiễm khuẩn tiết niệu. 18 Nước tiểu lờ lờ đục có thể không phải là đái mủ. • Chọn một câu đ ú n g nhất cho c á c câu t ừ 19 đ ế n 21 bằng c á c h khoanh tròn vào chữ cái đ ầ u câu 19. Tiến hành lấy nước tiểu để cấy tìm vi khuẩn cho người bệnh nghi ngờ bị nhiễm khuẩn tiết niệu, phương pháp tốt nhất là: A. Lấy nước tiểu ở lần thứ hai trong ngày. 149
B. Lấy trong bô tiểu thu được trong 24 giờ sau khi đã lắc đều. c. Lấy nước tiểu đầu dòng. D. Lấy nước tiểu bãi cuối cùng trong ngày. E. Lấy nước tiểu giữa dòng. 20. Biện pháp đơn giản, an toàn nhất giúp người bệnh rối loạn tiết niệu giảm khó chịu và giảm đau là: A. Cho dùng thuốc giảm đau. B. Cho chườm nóng vùng đau. c. Cho ngâm chậu hông vào nước ấm. D. Cho uống thuốc an thần. E.A + D. 21. Nguyên tắc quan trọng nhất trong thông tiểu cho người bệnh bị bí đái tránh được biến chứng chảy máu bàng quang là: A. Chọn ống thông kích cỡ, loại thích hợp tùy theo chỉ định. B. Tiến hành thông đúng quy trình và động tác nhẹ nhàng. c. Rút nước tiểu ra từ từ. D. Không rút hết nước tiểu trong bàng quang. E. c + D. PHẦN CÂU HỎI TRUYỀN THÔNG 1. Trình bày định nghĩa và nguyên nhân của 4 rối loạn tiết niệu thường gặp: - Đái ít. - Vô niệu. - Bí đái. - Đái rắt. 2. Xác định đặc điểm và nguyên nhân đau do tổn thương thận - bàng quang - niệu quản. 150
C H Ă M S Ó C N G Ư Ờ I B Ệ N H VIÊM T H Ậ N BỂ T H Ậ N Mục tiêu học tập 1. Nêu được khái niệm viêm thận bể thận và kể được một số nguyên nhân gây v i ê m thận b ể t h ậ n . 2. M ô tả được t r i ệ u chứng và trình b à y được b i ế n chứng, c á c h đ i ề u trị của viêm t h ậ n b ể thận. 3. L ậ p được k ế h o ạ c h c h ă m s ó c n g ư ờ i bệnh v i ê m thận b ể t h ậ n . ì. ĐẠI CƯƠNG H i ệ n tượng v i ê m t ổ chức k ẽ , v i ê m c á c đài t h ậ n b ể thận do n h i ễ m k h u ẩ n được g ọ i là v i ê m t h ậ n b ể t h ậ n . Bệnh cần được p h á t h i ệ n sớm v à đ i ề u trị đ ú n g cách đ ề p h ò n g b i ế n c h ứ n g suy thận. n. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỂU KIỆN THUẬN LỢI 1. V i ê m t h ậ n b ể t h ậ n c ấ p 1.1. N g u y ê n n h â n - N h i ễ m khuẩn ngược d ò n g (do làm các thủ thuật n h ư t h ô n g đái, soi bàng quang, can thiệp sản khoa k h ô n g đ ả m bảo vô khuẩn hoặc đặt sonde đái lâu ngày). - N h i ễ m k h u ẩ n theo đ ư ờ n g m á u hoặc đ ư ờ n g bạch huyết v à o thận. 1.2. Đ i ề u k i ệ n t h u ậ n l ợ i - Sỏi đ ư ờ n g tiết n i ệ u , u t i ề n l i ệ t tuyến, c ó thai t ừ t h á n g t h ứ 4 trở l ê n . . . 2. V i ê m t h ậ n b ể t h ậ n m ạ n • • • 2.1. N g u y ê n n h â n - C á c n g u y ê n n h â n g â y v i ê m thận b ể thận cấp đ i ề u trị k h ô n g triệt đ ể . - DỊ dạng đường tiết niệu. 2.2. Đ i ề u k i ệ n t h u ậ n l ợ i - N g ư ờ i bệnh m ắ c c á c bệnh n ằ m lâu n h ư g ã y x ư ơ n g cột sống, c h ấ n t h ư ơ n g sọ n ã o . - Bệnh đ á i t h á o đ ư ờ n g . 151
IU. TRIỆU CHỨNG 1. T r i ệ u c h ứ n g l â m s à n g N g ư ờ i b ệ n h v i ê m thận b ể thận thường c ó t i ề n sử n h i ễ m k h u ẩ n tiết niệu tái phát n h i ề u l ầ n hoặc sỏi n i ệ u . - D ấ u h i ệ u n h i ễ m k h u ẩ n trong v i ê m thận b ể t h ậ n c ấ p hoặc đ ạ t cấp của v i ê m thận b ể thận m ạ n : + Sốt cao, rét run. + T h ể trạng g ầ y sút, m ệ t m ỏ i ; m ô i k h ô , lưỡi bẩn. - N g ư ờ i bệnh c ó t h ể c ó r ố i l o ạ n t i ể u t i ệ n n h ư đ á i r ắ t , đ á i buốt, đ á i k h ó , đái đục, đôi k h i c ó đ á i m á u . - Đ a u â m ỉ, tức v ù n g h ô n g lưng. D ấ u h i ệ u v ỗ h ô n g l ư n g ( + ) , đ ô i k h i có cơn đ a u quặn thận do s ỏ i , đ a u lan x u ố n g b ộ phận sinh dục. Sờ nắn c ó t h ể t h ấ y t h ậ n to, ấn tức. - Da k h ô , c ó t h ể c ó d ấ u h i ệ u m ấ t nước n h ẹ . - V ớ i v i ê m thận b ể t h ậ n m ạ n , n g ư ờ i bệnh t h ư ờ n g k h ô n g r õ h ộ i chứng n h i ễ m t r ù n g , k h ô n g sốt, c ó t h ể k h ô n g c ó r ố i l o ạ n t i ể u t i ệ n n h ư n g d i ễ n b i ế n lâu n g à y c ó t h ể d ẫ n đ ế n suy thận. K h i c ó suy thận m ạ n n g ư ờ i b ệ n h c ó c á c biểu h i ệ n như: p h ù , huyết á p cao, t h i ế u m á u , c ó h ộ i chứng u r ê m á u cao (một m ỏ i , da xanh xao, vật vã hay n ằ m l ị m đi, k h ó thở, n ô n mửa, ỉa l ỏ n g ) . 2. C ậ n l â m s à n g - X é t n g h i ệ m nước t i ể u : + Protein thường < l g / 2 4 g i ờ . + Bạch cầu n i ệ u 5000/ph và nhiều t ế b à o m ủ (bạch cầu đ a n h â n t h o á i hóa), v i k h u ẩ n n i ệ u > 100.000 v i k h u ẩ n / m l . + C ấ y nước t i ể u c ó v i k h u ẩ n > 1 0 . V K / m l . 5 - Xét nghiệm máu: + C ô n g thức m á u c ó t h ể bạch cầu t ă n g , bạch cầu đ a n h â n trung t í n h tăng, tốc đ ộ m á u lắng t ă n g . + Ư r ê m á u , creatinin m á u t ă n g cao k h i c ó suy t h ậ n . - X quang và siêu â m : + T h ấ y g i ã n đ à i b ể t h ậ n , thận to (gặp trong v i ê m t h ậ n b ể t h ậ n cấp), thận có sỏi hoặc dị dạng tiết n i ệ u . . . 152
+ H o ặ c t h ấ y thận x ơ teo (gặp trong v i ê m thận bể t h ậ n m ạ n ) . + H o ặ c t ổ n t h ư ơ n g nặng g â y thận ứ m ủ , á p xe thận. IV. TIÊN TRIỂN VÀ BIẾN CHỨNG 1. V i ê m t h ậ n b ể t h ậ n c ấ p 1.1. T i ê n t r i ể n - Đ i ề u trị t ố t n g ư ờ i b ệ n h c ó t h ể k h ỏ i h o à n toàn n h ư n g d ễ tái phát. - Đ i ề u trị k h ô n g triệt đ ể , tái phát nhiều l ầ n d ẫ n đ ế n v i ê m thận b ể thận m ạ n và suy thận. ị 1.2. B i ê n c h ứ n g - Suy thận cấp. - N h i ễ m trùng máu. - Sốc n h i ễ m k h u ẩ n . 2. V i ê m t h ậ n b ể t h ậ n m ạ n 2.1. Tiên t r i ể n T h ư ờ n g c ó c á c đ ạ t c ấ p tính, tái phát nhiều l ầ n , c à n g tái phát n h i ề u c à n g mau suy thận, c u ố i c ù n g d ẫ n đ ế n suy thận m ạ n . 2.2. B i ế n c h ứ n g - D ẫ n đ ế n suy t h ậ n m ạ n và c á c b i ế n chứng của suy thận m ạ n . V. ĐIỂU TRỊ 1 . V i ê m t h ậ n b ể t h ậ n c ấ p : dựa vào l â m s à n g và n u ô i c ấ y nước t i ể u , k h á n g sinh đ ồ đ ể c h ọ n p h ư ơ n g p h á p đ i ề u trị t ố i ưu. - K h á n g sinh trong 1 0 - 1 5 n g à y , đ i ề u trị theo k h á n g sinh đ ồ , nếu k h ô n g thì chọn kháng sinh có tác dụng v ớ i trực khuẩn Gr (-) trước như Nitrofurantoin, Biseptol, C i p r o í l o x a c i n , Gentamicin... K h i c ó suy thận thì tránh d ù n g c á c k h á n g sinh c ó đ ộ c cho thận. - L o ạ i b ỏ n g u y ê n n h â n n h ư sỏi, u t i ề n liệt t u y ế n . N ế u k h ô n g l o ạ i b ỏ y ế u t ố gây bệnh thì b ệ n h tái p h á t d ẫ n đ ế n v i ê m thận b ể thận m ạ n và suy thận. - C h ú ý uống n h i ề u nước đ ể rửa đường tiết n i ệ u . 2. V i ê m t h ậ n b ể t h ậ n m ạ n - K h á n g sinh dựa v à o k h á n g sinh đ ồ , d ù n g trong những đ ạ t cấp. 153
- T h u ố c chữa t r i ệ u chứng: + H ạ huyết á p . + L ợ i tiểu. + Chống t h i ế u m á u : v i ê n sắt, acid f o l i c , v i t a m i n B,2, B . . . 6 + Vitamin... - G i ả i quyết n g u y ê n n h â n l o ạ i b ỏ c á c y ế u t ố b ệ n h n g u y ê n n h ư s ỏ i , u . . . VI. CHĂM SÓC 1. N h ậ n đ ị n h 1.1. H ỏ i b ệ n h - T i ề n sử ( x á c đ ị n h n g u y ê n n h â n ) : + N g ư ờ i b ệ n h c ó t i ề n sử n h i ễ m k h u ẩ n tiết n i ệ u tái p h á t n h i ề u l ầ n k h ô n g ? + N g ư ờ i b ệ n h c ó t i ề n sử sỏi thận, u t i ề n l i ệ t t u y ế n . . . k h ô n g ? + Thuốc đã dùng? - P h á t h i ệ n c á c t r i ệ u chứng c ơ n ă n g ( đ á n h giá mức đ ộ nặng n h ẹ của bệnh): + Số lượng nước tiểu/lần? + N g ư ờ i bệnh c ó đ á i buốt k h ô n g ? đ á i rắt? đ á i k h ó ? đ á i đục? đ á i m á u ? + N g ư ờ i b ệ n h c ó đ a u k h ô n g ? V ị trí, tính chất c ơ n đ a u ? H ư ớ n g lan? + N g ư ờ i b ệ n h c ó sốt rét run k h ô n g ? - C á c d ấ u h i ệ u k h á c : m ệ t , b u ồ n n ô n , n ô n , ỉa p h â n l ỏ n g , k h ó t h ở . . . 1.2. K h á m v à q u a n s á t * Quan sát - T h ể trạng chung. - M à u sắc da, n i ê m mạc. T i n h trạng m ô i , l ư ỡ i . - T í n h chất, m à u sắc nước t i ể u . * Khám - Đ o huyết á p , m ạ c h , nhịp thở, nhiệt đ ộ . - Đ o lượng nước t i ể u . - C á c d ấ u h i ệ u k h á c n h ư tinh thần, tình trạng m ấ t n ư ớ c . . . 1.3. T h a m k h ả o h ồ s ơ b ệ n h á n - Chẩn đ o á n của b á c sĩ. - Y lệnh. - C á c xét n g h i ệ m : + K ế t q u ả xét n g h i ệ m m á u : c ô n g thức m á u , tốc đ ộ m á u l ắ n g , u r ê m á u , creatinin m á u , đ i ệ n g i ả i đ ồ . 154
+ K ế t q u ả xét nghiệm nước t i ể u : Protein n i ệ u . Bạch cầu n i ệ u . V i khuẩn n i ệ u . + K ế t quả X quang và siêu â m thận. 2. L ậ p k ế h o ạ c h c h ă m s ó c 2 . 1 . T h ự c h i ệ n c h ă m s ó c cơ b ả n - G i ả m những k h ó chịu cho n g ư ờ i bệnh như g i ả m đau, g i ả m sốt... nếu người bệnh c ó đ a u , c ó sốt... - C h ế đ ộ nghỉ ngơi: trong đ ạ t cấp có sốt n g ư ờ i bệnh cần được nghỉ ngơi t ạ i giường. - C h ế đ ộ ăn uống: + Â n nhạt nếu c ó p h ù . + Ă n nhẹ, uống nhiều nước lọc và nước hoa quả. + N ế u c ó suy thận, thực h i ệ n c h ế đ ộ ân của n g ư ờ i bệnh suy thận (hạn c h ế đạm, rau quả c ó nhiều kali n h ư chuối tiêu, cam, nho...). + N ế u c ó t ă n g huyết áp, thực h i ệ n c h ế đ ộ ăn của n g ư ờ i bệnh tăng huyết áp, giảm m ỡ và cholesterol. - C h ế đ ộ vệ sinh: + V ệ sinh b ộ phận sinh dục hàng ngày chống n h i ễ m khuẩn. + H ạ n c h ế c á c thủ thuật đặt sonde tiểu, soi bàng quang; nếu l à m phải đ ả m bảo vô khuẩn. 2.2. T h ự c h i ệ n y l ệ n h - Y lệnh thuốc k h á n g sinh (Biseptol, Gentamycin...), thuốc chữa triệu chứng như thuốc đ i ề u trị t ă n g huyết áp, l ợ i t i ể u . . . Chú ý tránh d ù n g thuốc gây độc với thận. - Y lệnh xét nghiệm như: + Xét nghiệm công thức m á u , máu lắng, urê m á u , creatinin m á u , điện giải đồ. + Xét nghiệm nước t i ể u : Protein n i ệ u . Bạch cầu n i ệ u . V i khuẩn n i ệ u . L ấ y bệnh phẩm nước tiểu yêu cầu đ ú n g k ỹ thuật. + X quang và siêu â m thận 155
2.3. Theo d õ i d i ễ n b i ế n b ệ n h , đ ề p h ó n g b i ế n c h ứ n g v à g h i h ồ s ơ b ệ n h á n - Theo d õ i m à u sắc, số lượng nước t i ể u trong 24 g i ờ , r ố i l o ạ n t i ể u t i ệ n (đái buốt, đ á i r ắ t . . . ) và m à u sắc nước t i ể u . - Theo d õ i m ạ c h , huyết á p , nhiệt đ ộ , nhịp thở, t i n h t h ầ n . . . đ ề p h ò n g tiến t r i ể n x ấ u d ẫ n đ ế n b i ế n chứng sốc n h i ễ m khuẩn, n h i ễ m t r ù n g h u y ế t . . . - Theo d õ i c á c xét n g h i ệ m m á u , nước t i ể u . . . p h á t h i ệ n suy t h ậ n nếu c ó . 2.4. G i á o d ụ c sức k h ỏ e - H ư ớ n g d ẫ n đ ể n g ư ờ i b ệ n h h i ể u được sự t i ế n t r i ể n của bệnh, t u â n thủ chế đ ộ thuốc men, c h ế đ ộ ăn uống và vệ sinh. - H ư ớ n g d ẫ n cho n g ư ờ i bệnh c á c h p h ò n g t r á n h b i ế n chứng của b ệ n h viêm thận b ể thận. + Phát hiện sớm các dấu hiệu n h i ễ m khuẩn tiết niệu (như đái rắt, đái buốt...) + Đ i ề u trị sớm c á c n g u y ê n n h â n gây cản trở lưu t h ô n g nước t i ể u n h ư sỏi, u . . . + Đ ố i v ớ i phụ nữ, phải g i á o dục vệ sinh nhất là b ộ phận sinh dục. 3. T h ự c h i ệ n k ế h o ạ c h c h ă m s ó c - Thực h i ệ n c h ă m s ó c c ơ bản. - Thực h i ệ n y l ệ n h . - Theo d õ i d i ễ n b i ế n b ệ n h đ ề p h ò n g b i ế n chứng v à g h i h ồ s ơ b ệ n h á n . - G i á o dục sức khỏe. Thực h i ệ n theo phần l ậ p k ế hoạch c h ă m s ó c . 4. Đ á n h g i á N g ư ờ i b ệ n h v i ê m thận bể thận được đ á n h giá là c h ă m s ó c t ố t k h i : - C á c t r i ệ u chứng l â m s à n g và cận l â m s à n g d ầ n ổn định. - K h ô n g x ả y ra b i ế n chứng trong q u á trình đ i ề u trị và c h ă m s ó c . - N g ư ờ i b ệ n h h i ể u b i ế t v ề bệnh, t u â n thủ và hợp t á c v ớ i n h â n viên y tế trong việc đ i ề u trị và c h ă m s ó c sức khỏe. T ự lượng giá PHẦN CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM • Trả lời ngắn gọn cho c á c câu hỏi t ừ 1 đ ế n 9 bằng c á c h điền thêm t ừ hoặc cụm t ừ thích hợp v à o c h ỗ trống 1. Nguyên nhân và điều kiện thuận lợi thường gây viêm thận bể thận cấp: A B 156
c D. Nhiễm trùng theo đường máu và đường lân cận. 2. Nguyên nhân và điều kiện thuận lợi gây viêm thận bể thận mạn: A. B „„.„.„..zz...zzz.z..z c .....ì........................................ D. Các bệnh nằm liệt giường. 3. Bốn triệu chứng lâm sàng chính của bệnh viêm thận bể thận: A..... B c D. Có thể có dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc mất nước nhẹ. 4. Bốn triệu chứng cận lâm sàng chính của viêm thận bể thận: A..... B. X quang thận - tiết niệu c D. Công thức máu: bạch cầu đa nhân trung tính tăng. 5. Ba biến chứng của viêm thận bể thận cấp: A B c 6. Hai nguyên tắc điều trị viêm thận bể thận: A..~ B 7. Viêm thận bể thận là một bệnh (A) cho nên cần phát hiện và điều trị (B) nhằm hạn chế các (C) A .' B c 8. Viêm thận bể thận là bệnh nhiễm khuẩn, cho nên muốn điều trị có hiệu quả phải cho (A) đặc hiệu dựa vào xét nghiệm (B) để tìm vi khuẩn và làm (0 A B c 9. Viêm thận bể thận mạn ở phụ nữ thường do nguyên nhân (A) vì vậy phòng bệnh đối với phụ nữ đặc biệt cần (B) đầy đủ cho họ: A .' '. B .. ........................ 157
• Chọn đ ú n g , sai cho c á c c â u t ừ 10 đ ế n 18 bằng c á c h đ á n h d ấ u (x) v à o cột A (cho c á c câu đúng), v à o cột B (cho c á c câu sai): TT Nội dung A B Nguyên nhân gây viêm thận bể thận thường gặp là do sỏi 10 đường tiết niêu. 11 Viêm thận bể thận mạn thường dẫn đến suy thận mạn. Nước tiểu dùng để nuôi cấy tìm vi khuẩn phải lấy nước tiểu 12 đầu dòng. 13 Người bệnh viêm thận bể thận phải ăn nhạt và hạn chế nước. Tất cả người bệnh viêm thận bể thận đều ăn chế độ hạn 14 chế protit. 15 Viêm thận bể thận thường có protein niệu ít hơn 1g/24 giờ. Người bệnh viêm thận bể thận mạn thường có triệu chứng 16 sốt cao dao động. Triệu chứng đặc hiệu của bệnh viêm thận bể thận trên lâm 17 sàng là đái ít và nước tiểu đỏ đục. 18 Viêm thận bể thận có khi cấy nước tiểu không thấy vi khuẩn. • Chọn một câu đ ú n g nhất cho c á c câu t ừ 19 đ ế n 20 bằng c á c h khoanh tròn vào chữ cái đẩu c â u 19. Biện pháp có giá trị giúp cho chẩn đoán viêm thận bể thận: A. Xét nghiệm công thức bạch cầu. B. Xét nghiệm protein niệu. c. Cấy nước tiểu tìm vi khuẩn. D. Xét nghiệm urê máu. E. Điện giải đồ. 20. Nhằm làm giảm khó chịu do triệu chứng đái rắt, đái buốt trong viêm thận bể thận cấp cần khuyên người bệnh: A. Uống ngay thuốc hạ nhiệt giảm đau. B. Uống nhiều nước đ ể gây lợi tiểu. c. Thực hiện nhiều chế độ dinh dưỡng tốt. D. Ngồi ngâm hông trong chậu nước ấm. E. A + D. PHẦN CÂU HỎI TRUYỀN THỐNG 1. Trình bày định nghĩa và nguyên nhân bệnh viêm thận bể thận. 2. Mô tả triệu chứng bệnh viêm thận bể thận. 3. Trình bày biến chứng và điều trị bệnh viêm thận bể thận. 158
C H Ă M S Ó C N G Ư Ờ I B Ệ N H VIÊM C Ầ U T H Ậ N M Ạ N Mục tiêu học tập 1. Nêu được khái niệm viêm cầu thận mạn và kể được một số nguyên n h â n g â y v i ê m cầu t h ậ n m ạ n . 2. M ô t ả đ ư ợ c t r i ệ u chứng v à trình b à y được b i ế n chứng, c á c h đ i ề u trị của v i ê m cầu t h ậ n m ạ n . 3. L ậ p đ ư ợ c k ế h o ạ c h c h ă m s ó c n g ư ờ i bệnh v i ê m cầu t h ậ n m ạ n . ì. ĐẠI CƯƠNG V i ê m cầu t h ậ n m ạ n là h i ệ n tượng v i ê m n h i ễ m v à g â y t ổ n t h ư ơ n g m ạ n t í n h k é o d à i ở c ầ u t h ậ n d ầ n d ẫ n đ ế n suy thận m ạ n . n. NGUYÊN NHÂN - D o v i ê m c ầ u t h ậ n c ấ p đ i ề u trị k h ô n g triệt đ ể , k h ô n g k h ỏ i , v i ê m cầu thận cấp c ó h ộ i chứng t h ậ n h ư . - D o c á c bệnh t o à n t h ể n h ư Luput ban đ ỏ , Schlein - henoch, ban dạng t h ấ p . . . - Do đái tháo đường: chưa rõ nguyên nhân. m. TRIỆU CHÚNG 1. T r i ệ u c h ứ n g l â m s à n g 1.1. G i a i đ o ạ n đ ầ u : C á c t r i ệ u chứng k í n đ á o , n g u ô i b ệ n h chỉ m ệ t m ỏ i , xanh xao v à x é t n g h i ệ m nước t i ể u t h ấ y c ó protein n i ệ u , h ồ n g cầu n i ệ u , c ó t h ể có trụ hạt. G i a i đ o ạ n n à y chẩn đ o á n x á c định dựa v à o sinh t h i ế t t h ậ n . 1.2. G i a i đ o ạ n b ệ n h r õ N g ư ờ i b ệ n h c ó t h ể c ó c á c t r i ệ u chứng sau: - P h ù n h ẹ , c ó k h i chỉ nặng m í m ắ t . P h ù trắng, m ề m , ấn l õ m . N ế u b ệ n h nặng thì p h ù t o à n t h â n . N ế u c ó h ộ i chứng thận h ư thì k è m theo c ổ trướng, tràn dịch m à n g p h ổ i . - H u y ế t á p : 8 0 % n g ư ờ i b ệ n h v i ê m cầu thận m ạ n c ó t ă n g h u y ế t á p . N g ư ờ i bệnh c ó t h ể c ó b i ể u h i ệ n m ờ m ắ t , chảy m á u cam, hay c h ó n g m ặ t . N ế u nặng c ó t h ể c ó c á c b i ế n c h ứ n g v ề n ã o hoặc t i m . 159
- T h i ế u m á u : da xanh, n i ê m mạc nhợt. N ế u đ ã c ó suy t h ậ n t h ì t r i ệ u chứng thiếu m á u c à n g r õ . - C á c b i ể u h i ệ n k h á c n h ư c h á n ăn, m ệ t m ỏ i , g ầ y sút, đ á i đ ê m . Giai đ o ạ n nặng của suy thận c ó t h ể t h i ể u n i ệ u hoặc x u ấ t h i ệ n suy t i m , phù, gan to, k h ó thở, c ó h ộ i chứng urê m á u cao. 2. C ậ n l â m s à n g - X é t n g h i ệ m nước t i ể u : + G i a i đ o ạ n t i ề m t à n g protein n i ệ u í g / l í t , t h ư ờ n g g ặ p protein n i ệ u t ừ 2 - 3g/lít. N ế u c ó h ộ i chứng t h ậ n h ư protein n i ệ u > 3,5g/24 g i ờ . + C ó hồng cầu (thường v i ê m cầu t h ậ n m ạ n ít đ á i m á u đ ạ i t h ể ) . + Trụ hạt. - X é t n g h i ệ m m á u : u r ê m á u , creatinin m á u t ă n g . N ế u suy thận thì u r ê m á u , creatinin m á u t ă n g cao, k a l i m á u t â n g . - X quang hai thận teo n h ỏ đ ề u nhau ( k h i đ ã c ó suy t h ậ n ) . IV. TIẾN TRIỂN VÀ BIẾN CHỦNG 1. T i ế n t r i ể n - T i ế n t r i ể n â m ỉ, c ó những đ ạ t cấp tính (kịch p h á t ) l à m b ệ n h nặng thêm r ồ i d ẫ n đ ế n suy t h ậ n m ạ n . - T i ê n lượng t ù y theo t h ể bệnh c ó t h ể k é o dài 5 - 10 n ă m , c ó trường hợp trên 20 n ă m m ớ i c ó suy thận. T i ê n lượng c ò n phụ thuộc c á c y ế u t ố l à m xuất h i ệ n c á c đ ạ t c ấ p t í n h n h ư t ă n g huyết á p á c tính, n h i ễ m k h u ẩ n , c ó t h a i . . . 2. B i ế n c h ứ n g - Suy t i m . - Tai biến mạch m á u não. - Phù p h ổ i cấp. - Suy thận và c á c b i ế n chứng của suy thận n h ư k a l i m á u cao, toan m á u , h ô n m ê do urê m á u cao... V. ĐIỂU TRỊ - C h ế đ ộ ăn: + Ă n nhạt t ư ơ n g đ ố i . + H ạ n c h ế đ ạ m n h i ề u hay ít t ù y thuộc v à o lượng u r ê m á u . + K h i c ó suy thận: h ạ n c h ế rau q u ả (nếu k a l i m á u cao), hạn c h ế chất chua. 160
- K h á n g sinh k h i c ó đ ạ t v i ê m n h i ễ m . T r á n h c á c k h á n g sinh c ó đ ộ c cho thận n h ư Tetraxyclin, C l a í o r a n , Gentamicin, Streptomycin... - Đ i ề u trị t r i ệ u chứng: + T h u ố c l ợ i t i ể u Furosemid. U ố n g b u ổ i s á n g và c h ú ý b ù đ ủ k a l i (nếu k h ô n g suy thận). + T h u ố c h ạ huyết á p n h ư Dopegyt, Captopril, N i í e d i p i n . . . + Chống t h i ế u m á u n h ư viên sắt, vitamin B , v i t a m i n c . . . N ế u nặng thì 1 2 truyền m á u (chỉ t r u y ề n h ồ n g cầu rửa hoặc k h ố i hồng cầu k h i c ó suy thận). L ư u ý k h ô n g d ù n g c á c thuốc đ ộ c cho thận. VI. CHĂM SÓC 1. N h ậ n đ ị n h : x á c định mức đ ộ nặng nhẹ của bệnh, đ á n h giá tình trạng suy thận n ế u c ó v à x e m b ệ n h đ ã c ó b i ế n chứng chưa. 1.1. H ỏ i b ệ n h - X e m n g ư ờ i b ệ n h c ó v i ê m cầu thận cấp trước đ ó k h ô n g ? T ừ bao giờ? C ó được đ i ề u trị ở đ â u k h ô n g ? Đ ã d ù n g thuốc gì? - N g ư ờ i b ệ n h c ó b i ể u h i ệ n nhức đ ầ u , m ờ mắt, chảy m á u cam, hay hoa m ắ t c h ó n g m ặ t k h ô n g ? C ó bị t ă n g huyết á p k h ô n g ? - N g ư ờ i bệnh c ó nặng mặt không? có phù không? - Số lượng nước t i ể u trong 24 giờ?, m à u sắc nước tiểu? C ó r ố i l o ạ n t i ể u tiện k h ô n g ? - C á c d ấ u h i ệ u k h á c n h ư m ệ t m ỏ i , ă n c ó ngon m i ệ n g k h ô n g . . . ? 1.2. T h ă m k h á m * Quan sát - T h ể trạng chung? G ầ y ? b é o ? - Da xanh, n i ê m m ạ c nhợt k h ô n g ? - T í n h chất, m à u sắc nước t i ể u . - X e m n g ư ờ i b ệ n h c ó p h ù k h ô n g ? V ị trí p h ù ? * Khám - Đ o l ư ợ n g nước t i ể u trong 24 g i ờ . - Đ ế m mạch, đ o huyết áp. - Đ o nhiệt đ ộ . - Đ ế m nhịp thở, quan sát k i ể u thở. - K h á m p h ù , đ o c â n nặng cho n g ư ờ i bệnh. - Đ á n h giá trạng t h á i t i n h thần của n g ư ờ i bệnh. 161 11.GTI