Giáo trình hình thành quy trình phân tích nguyên lý quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p3

Chia sẻ: Sdfasf Dsgfds | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

60
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình hình thành quy trình phân tích nguyên lý quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p3', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình hình thành quy trình phân tích nguyên lý quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p3

nghiÖp. §Æc trng c¬ b¶n cña giai ®o¹n nµy lµ doanh nghiÖp nhµ níc chØ lµ mét bé phËn hîp thµnh nÒn kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. §Õn n¨m 1996, Trong c«ng nghiÖp cßn 6032 DNNN sè doanh nghiÖp nµy t¹o ra 41% GDP (doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¹o ra 59%). Trong c¬ chÕ kinh tÕ míi DNNN vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o vµ chñ lùc: Trªn gi¸c ®é kinh tÕ, DNNN n¾m gi÷ toµn bé nh÷ng ngµnh träng yÕu nh ®iÖn, than s¹ch, thÐp c¸n, xi m¨ng, dÇu th«, giÊy… Nh vËy, lÞch sö ph¸t triÓn cña KTNN tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m ®Õn nay ®· h×nh thµnh mét hÖ thèng DNNN trªn kh¾p ®Êt níc. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nµy nhiÒu vÒ sè lîng, n¾m gi÷ c¸c lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, sö dông lùc lîng lao ®éng kü thuËt cã tr×nh ®é cao, lùc lîng DNNN ®· ®ãng vai trß rÊt quan träng, më ®êng vµ híng dÉn ®èi víi viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta tríc ®©y vµ ngµy nay. Trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, hÖ thèng DNNN vÉn ®ãng vµi trß chñ ®¹o ®èi víi sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
III. Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. 1. TÝnh tÊt yÕu cña vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n lu«n tån t¹i ®ång thêi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nh÷ng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë nh÷ng níc cã chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau l¹i mang nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau rÊt c¨n b¶n. NÕu nh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n gi÷ vai trß thèng trÞ th× trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN nh ë níc ta th× thµnh phÇn KTNN gi÷ vai trß chñ ®¹o vµ KTNN cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Ó ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù ®i lªn vµ ph¸t triÓn cña x· héi.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta së dÜ thµnh phÇn KTNN gi÷ vai trß chñ ®¹o bëi v× nh÷ng lý do chÝnh sau: Thø nhÊt, chóng ta ®Òu biÕt “chÝnh trÞ lµ biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ ”. NÒn chÝnh trÞ cña ViÖt Nam do §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o víi môc tiªu da níc ta tiÕn lªn CNXH, thùc hiÖn “d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh”. Thµnh phÇn KTNN cña níc ta mµ tríc hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc còng ph¶i phôc vô cho nhiÖm vô nµy. Trong suèt thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë níc ta do h¹n chÕ cña tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cßn thÊp, c¸c quan hÖ së h÷u cßn tån t¹i díi nhiÒu h×nh thøc, do ®ã nÒn kinh tÕ níc ta ë giai ®o¹n nµy lµ mét nÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng. Tuy v©y, c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ hiÖn th©n cña sù hoµn h¶o. Bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm to lín cña nã mµ kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn th× nã còng tån t¹i nh÷ng khuyÕt tËt nh: g©y ra sù ph©n ho¸ giµu nghÌo trong x· héi, khñng ho¶ng kinh tÕ, c¸c tÖ n¹n x· héi vv ®iÒu ®ã ®ßi hái c¬ chÕ thÞ trêng ph¶i
cã bµn tay qu¶n lý, ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. Vµ c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt mµ th«ng qua nã nhµ níc thÓ hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt cña m×nh ®ã lµ thµnh ph©n KTNN. ChØ cã KTNN míi cã thÓ b¶o ®¶m v÷ng ch¾c ®Þnh híng XHCN, ®¶m b¶o cho lîi Ých cña ngêi lao ®éng, kh¾c phôc nh÷ng tiªu cùc, khuyÕt tËt vµ h¹n chÕ cña c¬ chÕ thÞ trêng, ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n mét c¸ch c«ng b»ng lµ ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng kinh tÕ, g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, víi tiÕn bé vµ c«ng b¨ng x· héi. Vai trß ®ã cña KTNN ®· ®îc chøng minh qua thc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ æn ®Þnh x· héi ë níc ta sau ®æi míi ®Õn nay: §Çu nh÷ng n¨m 1990 mÆc dï gÆp ph¶i hoµn c¶nh hÕt søc khã kh¨n, kh¾c nghiÖt nh: thÓ chÕ x· héi ë Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u sôp ®æ. MÜ thùc hiÖn chÝnh s¸ch bao v©y, cÊm vËn, khñng ho¶ng kinh tÕ, tµi chÝnh khu vùc 1997 – 1998 t¸c ®éng m¹nh, thiªn tai liªn tiÕp x¶y ra viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ tËp trung bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN cã nh÷ng thêi c¬ vµ thuËn lîi míi nhng bao hµm c¶ nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc. Song chóng ta vÉn ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng GDP n¨m 2000 t¨ng gÊp 2 lÇn n¨m 1990, t×nh h×nh
chÝnh trÞ x· héi c¬ b¶n æn ®Þnh, ®êi sèng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn, quèc phßng an ninh ®îc t¨ng cêng, søc m¹nh vÒ mäi mÆt cña níc ta ®· lín h¬n nhiÒu so víi 10 n¨m tríc. KÕt qu¶ trªn cã ®îc lµ do sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng, trong ®ã KTNN gãp phÇn rÊt to lín. N¨m 2000 DNNN lµm ra 39,5% GDP vµ ®ãng gãp 39,2% tæng thu ng©n s¸ch, chiÕm 50% kim ng¹ch xuÊt khÈu DNNN lµ ®èi t¸c chñ yÕu trong hîp t¸c ®Çu t níc ngoµi, chiÕm 98% sè dù ¸n liªn doanh víi níc ngoµi. DNNN cã n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh lín, c¬ cÊu ngµy cµng hoµn thiÖn vµ tõng bíc më réng thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. C¸c tæng c«ng ty cã quy m« lín tuy chØ chiÕm 24,8% tæng sè DNNN nhng n¾m gi÷ 65% tæng sè vèn vµ 61% sè lao ®éng, tr×nh ®é c«ng nghÖ qu¶ lý cã nhiÒu tiÕn bé. ChÊt lîng, hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh cña DNNN ®îc n©ng lªn, gãp phÇn chñ yÕu ®Ó KTNN thùc hiÖn ®îc vai trß chñ ®¹o, ®¶m b¶o æn ®Þnh chÝnh trÞ – x· héi. §©y còng lµ lùc lîng quan träng thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi, kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai vµ ®¶m b¶o s¶n xuÊt dÞch vô thiÕt yÕu cho an ninh quèc phßng. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh KTNN nãi chung vµ c¸c DNNN nãi riªng ®· gãp phÇn quan träng vµo thµnh tùu to lín cña sù nghiÖp ®æi míi ®a ®Êt níc tho¸t ra khái
khñng ho¶ng kinh tÕ – x· héi. §øng v÷ng tríc nh÷ng t¸c ®éng cña khñng ho¶ng kinh tÕ quèc tÕ, khu vùc. T¹o tiÒn ®Ò cho thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng XHCN. Thø hai lµ KTNN lu«n n¾m gi÷ nh÷ng vÞ trÝ then chèt, träng yÕu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n do ®ã chØ cã KTNN míi cã kh¶ n¨ng chi phèi, dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, ®¶m b¶o ®îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn KT-XH, thùc hiÖn CNH-H§H trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng vÉn cha hoµn thiÖn, ngêi d©n cã thu nhËp thÊp, tÝch luü kh«ng ®ñ t¹o nguån ®Çu t c¬ b¶n, kinh tÕ t nh©n cßn nhá bÐ th× DNNN cã vai trß huy ®éng vèn ®Çu t x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh lín, hiÖn ®¹i. MÆt kh¸c víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ së h¹ tÇng tèt ®Ó b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, m¹nh vµ bÒn v÷ng. Nhng thêng th× nh÷ng ngµnh nµy ®ßi hái ph¶i cã vèn ®Çu t lín, thêi gian thu håi vèn chËm hoÆc cã l·i suÊt thÊp nh c¸c ngµnh: giao th«ng vËn t¶i, gi¸o dôc, y tÕ, n¨ng lîng vv §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã ®ßi hái Nhµ níc ph¶i ®Çu t trùc tiÕp vµo c¸c lÜnh vùc nµy nh»m cñng cè thªm néi lùc cho thµnh phÇn KTNN ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc ®Ých: dÉn d¾t
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn, v÷ng ch¾c, chèng khñng ho¶ng kinh tÕ, ng¨n ngõa nh÷ng ®ét biÕn xÊu trong nÒn kinh tÕ. Ngoµi ra DNNN lµ lùc lîng vËt chÊt chñ lùc ®Ó nhµ níc can thiÖp, b×nh æn thÞ trêng, h¹n chÕ ¶nh hëng xÊu cña ngµnh nghÒ ®éc quyÒn tù nhiªn cã t¸c h¹i lín cho nÒn kinh tÕ. Thø ba, trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chØ cã DNNN lµ nh÷ng ®¬n vÞ tæ chøc kinh tÕ lín cña quèc gia lµ cã ®ñ kh¶ n¨ng hîp t¸c liªn doanh víi c¸c c«ng ty lín quèc tÕ ®ång thêi lµm ®èi träng víi hä trªn thÞ trêng trong níc vµ v¬n ra thÞ trêng quèc tÕ, gãp phÇn quan träng x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ cña ®Êt níc. Kh«ng chØ riªng ViÖt Nam mµ Trung Quèc còng lµ níc chñ tr¬ng x©y dùng CNXH th«ng qua ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng mµ KTNN gi÷ vai trß chñ ®¹o, víi tØ träng trªn70% cña chÕ ®é c«ng h÷u trong toµn bé nÒn kinh tÕ song Trung Quèc vÉn gi÷ møc t¨ng trëng kinh tÕ vµo lo¹i cao nhÊt thÕ giíi, ®¹t kho¶ng trªn díi 10% liªn tôc trong
nhiÒu n¨m vµ ®ang cã dù b¸o cho r»ng trong t¬ng lai kh«ng xa Trung Quèc sÏ trë thµnh nÒn kinh tÕ sè mét thÕ giíi, lín h¬n c¶ Mü vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi. Ngay chÝnh ë c¸c níc t b¶n, DNNN còng cßn cã vai trß kh«ng nhá. Theo ®¸nh gi¸ cña UNDP, DNNN trong c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn vÉn cßn chiÕm kho¶ng 10%. Tõ nh÷ng lý do trªn ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh KTNN cã vai trß chñ ®¹o vµ sù tån t¹i cña KTNN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ chØ cã ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña KTNN th× chóng ta míi cã mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ. Bëi v× KTNN n¾m gi÷ phÇn lín tµi s¶n cña nÒn kinh tÕ cho nªn t¹o ra khèi lîng hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng lín chi phèi gi¸ c¶ thÞ trêng, dÉn ®¸t gi¸ c¶ thÞ trêng b»ng chÝnh chÊt lîng, gi¸ c¶ cña s¶n phÈn dÞch vô do m×nh cung cÊp. Th«ng qua ®ã Nhµ níc cã thÓ kiÓm so¸t ®îc thÞ trêng, x©y dùng nÒn kinh tÕ níc ta trë thµnh mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh toµn diÖn lu«n chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng quèc tÕ. 1.Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc
Nh chóng ta ®· biÕt vai trß chñ ®¹o cña KTNN trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ trong thêi kú qu¸ ®é hiªn nay vai trß Êy l¹i ®îc thÓ hiªn s©u s¾c vµ cÊp thiÕt h¬n bao giê hÕt. §¹i héi §¶ng VIII ®· kh¼ng ®Þnh KTNN cã 4 vai trß: - Lµm ®ßn bÈy ®Èy nhanh t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. - Më ®êng, híng dÉn, hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn. - Lµ lùc lîng vËt chÊt ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý ®iÒu tiÕt vÜ m«. - T¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi. Víi h×nh thøc tæ chøc ®a d¹ng vµ ph¹m vi réng kh¾p ë c¸c lÜnh vùc kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ ®Êt níc. TÝnh chÊt chñ ®¹o cña KTNN thÓ hiÖn qua c¸c néi dung chÝnh sau ®©y:
Néi dung thø nhÊt còng lµ néi dung quan träng nhÊt cña KTNN ®ã lµ KTNN thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt hÖ thèng kinh tÕ x· héi th«ng qua c¸c c«ng cô x· héi kh¸c nhau trong ®ã DNNN lµ c«ng cô thiÕt yÕu. ë níc ta c¸c DNNN ®îc h×nh thµnh ë c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt – kinh doanh ®îc coi lµ kh«ng hÊp dÉn bëi kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp. Ch¼ng h¹n lµ khu vùc s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng céng. Thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt cña DNNN theo híng nµy t¹o ra tÝnh c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Víi t c¸ch lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt, viÖc h×nh thµnh vµ tån t¹i cña c¸c DNNN trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh nµo ®ã kh«ng cè ®Þnh, lu«n ®îc nhµ níc thùc hiÖn theo ph¬ng ch©m: ë ®©u, khi nµo nÒn kinh tÕ kinh quèc d©n dang cÇn më réng s¶n xuÊt kinh doanh mét mÆt hµng cô thÓ nµo ®ã mµ c¸c doanh nghiÖp d©n doanh hoÆc kh«ng ®ñ søc kinh doanh hoÆc chèi tõ th× ë ®ã vµ khi ®ã cÇn cã sù cã mÆt cña DNNN. §Õn mét lóc nµo ®ã khi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ®· ®ñ søc ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng, DNNN cã thÓ rót khái thÞ trêng ®ã nhêng chç cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh, qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra mét c¸ch liªn tôc, lÆp ®i lÆp