Giáo trình kết cấu kim loại máy trục - Phần mở đầu. KHÁI NIỆM VỀ MÁY XẾP DỠ

Chia sẻ: Truong Van Phi Phi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

374
lượt xem 135
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

§0.1. CÔNG DỤNG VÀ PHÂN LOẠI MÁY XẾP DỠ 0.1.1 CÔNG DỤNG Máy xếp dỡ (máy nâng vận chuyển) là những máy công tác dùng để thay đổi vị trí của đối tượng công tác nhờ thiết bị mang trực tiếp như : móc treo hoặc thiết bị mang gián tiếp như : khung cẩu container, gầu ngoạm, nam châm điện, mâm hút chân không, dây băng, gầu v.v…Phạm vi làm việc của máy xếp dỡ rất rộng, ví dụ : phục vụ cho qui trình công nghệ xếp dỡ hàng hóa ở các cảng biển, cảng sông; các phân xưởng của các nhà máy chế...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình kết cấu kim loại máy trục - Phần mở đầu. KHÁI NIỆM VỀ MÁY XẾP DỠ

Phaàn môû ñaàu. KHAÙI NIEÄM VEÀ MAÙY XEÁP DÔÕ §0.1. COÂNG DUÏNG VAØ PHAÂN LOAÏI MAÙY XEÁP DÔÕ 0.1.1 COÂNG DUÏNG Maùy xeáp dôõ (maùy naâng vaän chuyeån) laø nhöõng maùy coâng taùc duøng ñeå thay ñoåi vò trí cuûa ñoái töôïng coâng taùc nhôø thieát bò mang tröïc tieáp nhö : moùc treo hoaëc thieát bò mang giaùn tieáp nhö : khung caåu container, gaàu ngoaïm, nam chaâm ñieän, maâm huùt chaân khoâng, daây baêng, gaàu v.v…Phaïm vi laøm vieäc cuûa maùy xeáp dôõ raát roäng, ví duï : phuïc vuï cho qui trình coâng ngheä xeáp dôõ haøng hoùa ôû caùc caûng bieån, caûng soâng; caùc phaân xöôûng cuûa caùc nhaø maùy cheá taïo vaø söûa chöõa cô khí, caùc phaân xöôûng hay nhaø maùy luyeän kim, caùc nhaø maùy ñoùng taøu, caùc khu khai khoaùng (moû than, moû daàu…), caùc coâng trình xaây döïng (xaây döïng coâng trình thuûy ñieän, xaây döïng nhaø daân duïng, nhaø coâng nghieäp…), cuõng nhö caùc thao taùc xeáp dôõ vaän chuyeån trong noäi boä caùc xí nghieäp. Maùy xeáp dôõ coøn duøng ñeå vaän chuyeån ngöôøi (haønh khaùch) trong caùc khu du lòch nhö caùp treo; thang maùy trong khu nhaø cao taàng, sieâu thò v.v… 0.1.2 PHAÂN LOAÏI MAÙY XEÁP DÔÕ: a) Phaân loaïi theo ñaëc tính laøm vieäc: Theo ñaëc tính laøm vieäc maùy xeáp dôõ coù theå phaân ra laøm 2 nhoùm (xem trang 3) : Nhoùm 1: Maùy xeáp dôõ hoaït ñoäng theo chu kyø: Vieäc xeáp dôõ vaø vaän chuyeån haøng do maùy thöïc hieän qua töøng chu kì laøm vieäc. Maùy xeáp dôõ hoaït ñoäng theo chu kyø chuû yeáu phuïc vuï caùc quaù trình vaän chuyeån vaät theå khoái. Ñaëc ñieåm laøm vieäc cuûa caùc cô caáu loaïi maùy naøy laø ngaén haïn, laëp ñi laëp laïi. Nhoùm 2 : Maùy xeáp dôõ hoaït ñoäng lieân tuïc (maùy vaän chuyeån lieân tuïc) : vieäc xeáp dôõ vaø vaän chuyeån haøng qua maùy laø 1 doøng lieân tuïc vaø theo moät tuyeán nhaát ñònh. Khi laøm vieäc caùc quaù trình chaát taûi vaø dôõ taûi ñöôïc tieán haønh ñoàng thôøi. b) Phaân loaïi theo ñaëc tính truyeàn ñoäng : Caên cöù vaøo ñaëc tính truyeàn ñoäng cho caùc cô caáu cuûa maùy xeáp dôõ ngöôøi ta phaân loaïi maùy xeáp dôõ theo caùc loaïi sau : + Maùy xeáp dôõ coù truyeàn ñoäng cô khí. + Maùy xeáp dôõ coù truyeàn ñoäng ñieän – cô khí. + Maùy xeáp dôõ coù truyeàn ñoäng thuûy löïc, khí eùp. + Maùy xeáp dôõ coù caùc hình thöùc truyeàn ñoäng keát hôïp, ví duï : truyeàn ñoäng ñieän – thuûy löïc, truyeàn ñoäng ñieän - khí neùn v.v… c) Phaân loaïi theo thieát bò di chuyeån: Caên cöù vaøo thieát bò di chuyeån maùy xeáp dôõ ngöôøi ta phaân loaïi maùy xeáp dôõ theo caùc loaïi sau : + Maùy xeáp dôõ di chuyeån treân ray, + Maùy xeáp dôõ di chuyeån treân baùnh loáp, + Maùy xeáp dôõ di chuyeån baùnh xích, + Caàn truïc treân taøu, + Caàn truïc noåi. 1
§0.2. ÑAËC TÍNH KEÁT CAÁU VAØ KHAI THAÙC. 0.2.1 ÑAËC TÍNH KEÁT CAÁÙU Moät maùy xeáp dôõ noùi chung bao goàm caùc keát caáu sau: thieát bò ñoäng löïc, heä thoáng truyeàn ñoäng, thieát bò coâng taùc, keát caáu theùp, thieát bò di chuyeån maùy, heä thoáng ñieàu khieån. + Thieát bò ñoäng löïc: laø nguoàn ñoäng löïc ñeå cung caáp naêng löôïng daãn ñoäng cho caùc cô caáu cuûa maùy (thöôøng laø ñoäng cô ñoát trong diezen, ñoäng cô xaêng, ñoäng cô ñieän, ...). + Heä thoáng truyeàn ñoäng: laø taäp hôïp caùc chi tieát ñeå truyeàn ñoäng töø ñoäng cô ñeán caùc cô caáu hoaëc ñeán thieát bò coâng taùc. + Thieát bò coâng taùc: laø thieát bò tröïc tieáp thöïc hieän thao taùc coâng ngheä xeáp dôõ haøng hoùa (naâng haï haøng, quay phaàn quay caàn truïc, thay ñoåi taàm vôùi, di chuyeån xe con …). + Keát caáu theùp : laø giaù ñeå ñôõ caùc cô caáu cuûa maùy, noù chieám tyû troïng lôùn nhaát treân maùy xeáp dôõ, hình daùng kích thöôùc cuûa maùy xeáp dôõ phuï thuoäc chuû yeáu vaøo keát caáu theùp. + Thieát bò di chuyeån: laø heä thoáng duøng ñeå ñôõ vaø di chuyeån toaøn boä keát caáu maùy. + Heä thoáng ñieàu khieån : taäp hôïp caùc chi tieát, caùc thieát bò ñeå ñieàu khieån söï hoaït ñoäng cuûa caùc cô caáu maùy xeáp dôõ. 0.2.2 ÑAËC TÍNH KHAI THAÙC. Ñaëc tính khai thaùc ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua caùc thoâng soá cô baûn cuûa maùy. a) Ñoái vôùi caùc maùy xeáp dôõ vaän chuyeån theo chu kyø Coù caùc thoâng soá cô baûn sau: + Söùc naâng Q: laø troïng löôïng lôùn nhaát cuûa vaät naâng maø maùy coù theå naâng haï ñöôïc ôû traïng thaùi laøm vieäc nhaát ñònh naøo ñoù cuûa maùy (nhö ôû taàm vôùi cho tröôùc, ôû chieàu daøi caàn cho tröôùc v.v…). Ñôn vò ño söùc naâng laø : [kN] hoaëc [taán]. Löu yù : [taán] ôû ñaây laø [taán – löïc], laø ñôn vò ño löïc, khoâng phaûi ñôn vò ño khoái löôïng. Ñoái vôùi caùc caàn truïc coù heä caàn caân baèng söùc naâng khoâng thay ñoåi theo taàm vôùi – ta goïi laø caàn truïc coù heä caàn caân baèng hoaøn toaøn, ñoái vôùi caùc caàn truïc coù heä caàn caân baèng söùc naâng vaãn coøn thay ñoåi theo taàm vôùi – ta goïi laø caàn truïc coù heä caàn caân baèng khoâng hoaøn toaøn. Caùc caàn truïc coù heä caàn khoâng caân baèng thì söùc naâng thay ñoåi theo taàm vôùi. Bieåu ñoà quan heä giöõa söùc naâng vaø taàm vôùi, chieàu cao naâng goïi laø bieåu ñoà söùc naâng (coøn goïi laø ñöôøng ñaëc tính taûi troïng). + Taàm vôùi R: laø khoaûng caùch theo phöông ngang tính töø taâm thieát bò mang vaät ñeán truïc quay cuûa maùy. Thoâng soá taàm vôùi R ñöôïc duøng cho caùc caàn truïc hay maùy naâng coù caàn. Ñôn vò ño taàm vôùi laø: [m] (meùt). + Moâmen haøng (coøn goïi laø moâ men taûi) MQ : laø tích soá giöõa söùc naâng vaø taàm vôùi. Moâ men haøng coù theå thay ñoåi theo taàm vôùi hay khoâng thay ñoåi theo taàm vôùi. Ñôn vò ño moâmen haøng laø: [t.m] hay [kN.m] MQ = Q.R + Chieàu cao naâng haøng H: laø khoaûng caùch theo phöông thaúng ñöùng tính töø maët baèng maùy ñöùng ñeán taâm thieát bò mang haøng ôû vò trí cao nhaát (maët maùy ñöùng coù theå laø maët ray hay maët ñaát). Vôùi caùc caàn truïc coù caàn thì chieàu cao naâng phuï thuoäc vaøo taàm vôùi – taàm vôùi caøng lôùn thì chieàu cao naâng haøng caøng nhoû vaø ngöôïc laïi. Vôùi caàn truïc kieåu caàu thì thoâng soá naøy khoâng thay ñoåi ôû moïi vò trí cuûa xe con mang haøng. Ñôn vò ño chieàu cao naâng haøng laø: [m] (meùt). + Khaåu ñoä L: laø khoaûng caùch theo phöông naèm ngang giöõa hai ñöôøng truïc cuûa 2 ñöôøng ray maø treân ñoù maùy di chuyeån. Thoâng soá khaåu ñoä thöôøng duøng cho caùc caàn truïc kieåu caàu (caàu truïc, coång truïc, caàu chuyeån taûi, caàn truïc caùp …) Ñôn vò ño khaåu ñoä laø: [m] (meùt). 2
+ Caùc thoâng soá ñoäng hoïc: bao goàm caùc toác ñoä cuûa caùc chuyeån ñoäng rieâng reõ do töøng cô caáu taïo ra: *) Toác ñoä naâng haï haøng: laø toác ñoä chuyeån ñoäng tònh tieán leân Vn , xuoáng Vh cuûa vaät naâng. Ñôn vò ño toác ñoä naâng haï haøng laø: [m/s] (meùt/giaây). *) Toác ñoä di chuyeån cuûa maùy theo phöông ngang : Vdc . Ñôn vò ño toác ñoä di chuyeån laø : [m/s] (meùt/giaây). *) Toác ñoä quay phaàn quay cuûa maùy quanh truïc thaúng ñöùng laø : nq . Ñôn vò ño toác ñoä quay laø: [vg/ph] – (voøng/phuùt). *) Thôøi gian thay ñoåi taàm vôùi Ttv , [s]- (giaây) : laø khoaûng thôøi gian ñeå thay ñoåi taàm vôùi töø taàm vôùi nhoû nhaát Rmin ñeán taàm vôùi lôùn nhaát. Ñoâi khi thoâng soá naøy cho ôû daïng: toác ñoä thay ñoåi taàm vôùi trung bình [m/s]. Ngoaøi ra ngöôøi ta coøn quan taâm ñeán caùc thoâng soá kyõ thuaät khi khai thaùc caùc maùy xeáp dôõ nhö naêng suaát, tính vöôït, tính oån ñònh cuûa maùy. *) Naêng suaát: Löôïng saûn phaåm haøng hoùa ñöôïc xeáp dôõ vaø vaän chuyeån sau moät ñôn vò thôøi gian (t/h, t/ca, t/ngaøy , m3/h). *) Tính vöôït: Laø khaû naêng cuûa maùy vöôït qua caùc choã goà gheà, ñöôøng doác, chöôùng ngaïi vaät, ñaát luùn vaø aåm öôùt. Hình 0.0 – Bieåu ñoà söùc naâng vaø moät soá thoâng soá cô baûn cuûa maùy truïc. *) Tính oån ñònh: laø a) Caàn truïc coù caàn; b) Coång truïc. khaû naêng cuûa maùy 3
choáng laïi söï laät (söï ñoå maùy) khi maùy xeáp dôõ laøm vieäc. Caùc baøi toaùn veà kieåm tra oån ñònh choáng laät thöôøng laø: kieåm tra oån ñònh ngang, kieåm tra oån ñònh doïc trong caùc traïng thaùi laøm vieäc cuï theå cuûa maùy. b) Ñoái vôùi caùc maùy xeáp dôõ vaän chuyeån lieân tuïc Coù caùc thoâng soá cô baûn sau: + Naêng suaát: P , [T/h]; [T/ ca]; [T/ngaøy]; [m3/h]. + Chieàu cao vaän chuyeån: H , [m] + Chieàu daøi vaän chuyeån theo phöông ngang: L, [m]. §0.3. KEÁT CAÁU TOÅNG THEÅ CUÛA MAÙY XEÁP DÔÕ A.MAÙY TRUÏC (Maùy xeáp dôõ hoaït ñoäng theo chu kyø) 0.3.1.Caàu truïc (MOCTOBЫЕ KPAH - OVERHEAD BRIDGE CRANE) Laø maùy truïc duøng ñeå xeáp dôõ vaän chuyeån haøng trong caùc nhaø kho, caùc phaân xöôûng söûa Hình 0.1 : Caàu truïc 2 daàm. 1- Ca bin ñieàu khieån; 2- Ray ñaët treân caùc vai coät, doïc phaân xöôûng; 3- Baùnh xe di chuyeån toaøn boä caàu truïc; 4- daàm cuoái; 5- Caùp ñieän; 6- Cô caáu naâng phuï; 7- Cô caáu naâng chính; 8- Xe con mang haøng; 9- Daây treo caùp ñieän (caáp ñieän cho caùc cô caáu ñaët treân xe con); 10- Saøn ñöùng (ñeå kieåm tra ñöôøng ñieän caáp cho caàu truïc); 11- Daàm chính; 12- Cô caáu di chuyeån xe con; 13- Cô caáu di chuyeån caàu truïc. chöõa laép raùp cô khí, caùc phaân xöôûng luyeän kim. Caàu truïc di chuyeån treân ray, ray ñöôïc ñaët doïc treân töôøng nhaø kho, doïc töôøng caùc phaân xöôûng … Caàu truïc coù 3 chuyeån ñoäng coâng taùc : + Naâng (haï) haøng theo phöông thaúng ñöùng. Vôùi caàu truïc coù söùc naâng lôùn thöôøng boá trí 2 cô caáu naâng : cô caáu naâng chính vaø cô caáu naâng phuï. + Di chuyeån xe con doïc caàu. + Di chuyeån toaøn boä caàu truïc doïc theo ray (doïc theo nhaø xöôûng). 0.3.2 Caàn truïc coång (coång truïc) [KOЗЛОВЫЙ KPAH - GANTRY CRANE]. 4
SÔ ÑOÀ PHAÂN LOAÏI MAÙY XEÁP DÔÕ THANG MAÙY CAÀN TRUÏC COÄT QUAY M.N. CHUYEÂN DUØNG MAÙY NAÂNG NHIEÀU GAÀU (thuoäc nhoùm maùy CTR. THAÙP BAÙNH LOÁP vaän chuyeån lieân tuïc) COÅNG BAÙNH LOÁP M.NAÂNG CHAÏC CTR.THAÙP XAÂY DÖÏNG CTR. COÂNG SON M.NAÂNG CONTAINER M.N MOÄT GAÀU ROÃNG BAÙN QUAY CAÀN TR. BAÙNH XÍCH CAÀN TRUÏC CAÙP M.NAÂNG CONTAINER M.N MOÄT GAÀU DÔÕ CAÀN TRUÏC BAÙNH LOÁP CAÀU CHUYEÅN TAÛI KIEÅU KHUNG ÑÖÙNG TAÛI PHÍA SAU CAÀN TRUÏC OÂ TOÂ COÅNG TRUÏC M.NAÂNG CONTAINER M.NMOÄT GAÀU DÔÕ KIEÅU CAÀN TAÛI PHÍA TRÖÔÙC CAÀN TRUÏC CHAÂN ÑEÁ CAÀU TRUÏC CAÀN CAÀN CAÀN CAÀN CAÀN TRUÏC TRUÏC TRUÏC TRUÏC TRUÏC MAÙY NAÂNG MAÙY NAÂNG QUAY TREÂN NOÅI ÑÔN KIEÅU HAØNG KHOÁI HAØNG RÔØI TAØU GIAÛN CAÀU MAÙY TRUÏC MAÙY NAÂNG MAÙY XEÁP DÔÕ HOAÏT ÑOÄNG THEO CHU KYØ MAÙY XEÁP DÔÕ MAÙY XEÁP DÔÕ HOAÏT ÑOÄNG LIEÂN TUÏC CAÙC LOAÏI BAÊNG TAÛI TBVC DUØNG AÙP LÖÏC TRONG ÑÖÔØNG OÁNG T.BÒ VAÄN CHUYEÅN T.BÒ VCHUYEÅN MVC COÙ BOÄ PHAÄN MVC KHOÂNG COÙ BOÄ DUØNG KHÍ EÙP DUØNG NÖÔÙC KEÙO PHAÄN KEÙO BAÊNG CAO SU BAÊNG VÍT THIEÁT BÒ HUÙT THIEÁT BÒ HUÙT BAÊNG TAÁM BAÊNG CON LAÊN THIEÁT BÒ ÑAÅY THIEÁT BÒ ÑAÅY BAÊNG GAÀU BAÊNG RUNG THIEÁT BÒ HOÃN HÔÏP TH.BÒ HOÃN HÔÏP THANG MAÙY LIEÂN TUÏC 5
Coång truïc laø loaïi caàn truïc kieåu caàu, laøm vieäc ngoaøi trôøi coù daàm caàu ñaët treân chaân coång vôùi caùc baùnh xe di chuyeån treân ray ñaët döôùi ñaát. Theo coâng duïng coù theå phaân thaønh coång truïc coù coâng duïng chung hay coøn goïi laø coång truïc duøng ñeå xeáp dôõ, coång truïc duøng ñeå laép raùp trong xaây döïng vaø coång truïc chuyeân duøng. Coång truïc coù coâng duïng chung duøng ñeå xeáp dôõ vaän chuyeån haøng theå khoái, vaät lieäu rôøi trong caùc kho baõi beán caûng hoaëc nhaø ga ñöôøng saét. Coång truïc duøng ñeå laép raùp ñöôïc duøng trong laép raùp thieát bò trong nhieàu lónh vöïc, ñaëc bieät trong caùc coâng trình naêng löôïng vaø laép gheùp caùc coâng trình giao thoâng. Thieát bò mang vaät cuûa coång truïc thöôøng laø : moùc treo, gaàu ngoaïm, hoaëc nam chaâm ñieän. Coång truïc chuyeân duøng thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå phuïc vuï trong nhaø maùy thuûy ñieän. Caáu taïo chung cuûa coång truïc : goàm daàm chính ñaët treân heä thoáng chaân ñôõ. Keát caáu cuûa daàm Hình 0.2. Keát caáu chung coång truïc. 1- Daàm chính; 2- Chaân ñôõ; 3- Giaèng chaân; 4- Baùnh xe di chuyeån coång truïc; 5- Tang quaán caùp ñieän chính coù theå laø daàm hoäp hoaëc daàm daøn. Coång truïc coù theå coù hoaëc khoâng coù coâng son. ÔÛ moät soá loaïi coång truïc : coâng son coù theå naâng haï ñöôïc. Khoaûng caùch giöõa 2 ñöôøng ray di chuyeån toaøn boä coång truïc laø khaåu ñoä coång truïc L (m). Khaåu ñoä coù theå töø : 10 m ÷ 40 m. 0.3.3. Caàu chuyeån taûi.( MOCTOBOЙ ПЕРЕГРУЖΑТЕЛЬ - QUAYSIDE CRANE) Caàu chuyeån taûi veà nguyeân taéc caáu taïo töông töï nhö coång truïc nhöng coù moät soá tieâu chuaån khaùc bieät nhö sau: + Caàu chuyeån taûi thöôøng coù khaåu ñoä vaø chieàu daøi coâng son lôùn, + Caàu chuyeån taûi treân daàm chính coù theå laép caàn truïc quay, + Naêng suaát cao do Vn, Vxdc cao hôn coång truïc. Caàu chuyeån taûi khaùc vôùi coång truïc chuû yeáu khoâng phaûi laø taûi troïng maø laø naêng suaát vì toác ñoä naâng haøng vaø di chuyeån xe con lôùn, khi aáy quy ñònh caàu chuyeån taûi chæ di chuyeån khi khoâng coù haøng. Trong ñieàu kieän vaø yeâu caàu khai thaùc cuï theå, caàu chuyeån taûi coù theå thöïc hieän di chuyeån khi coù mang haøng. 6
Hình 0.7 giôùi thieäu caàu chuyeån taûi (caàn caåu bôø - quayside crane). Caàn caåu bôø ñöôïc duøng cho xeáp dôõ container laø loaïi caàu chuyeån taûi coù coâng son phía tröôùc naâng haï ñöôïc. Taûi Hình 0.3 Coång truïc. a- Coång truïc K-30-32 – khoâng coâng son (söùc naâng 30 taán); b- Coång truïc KC-50 – 42M coù xe con vôùi cô caáu naâng chính (chaïy phía treân daøn chính) vaø xe con vôùi cô caáu naâng phuï (chaïy ôû thanh bieân döôùi daøn chính) Hình 0.4. Coång truïc 12,5T25. Söùc naâng Q = 12,5 taán, khaåu ñoä L = 32 (20) m, Coâng son traùi Lt = 08 m, coâng son phaûi Lp = 06 m troïng naâng cuûa caàu chuyeån taûi (khoâng tính troïng löôïng khung caåu - ngaùng naâng) laø 35,5 T. Vò trí xe con tieán ra phía tröôùc xa nhaát laø 36 m (chieàu daøi coâng son phía tröôùc) , caàu chuyeån taûi 7
naøy ñöôïc trang bò khung naâng cuûa haõng Bromma. Khung naâng coù theå thay ñoåi ñöôïc chieàu daøi ñeå thích öùng ñöôïc vôùi caùc loaïi Container 20’, 30’, 40’, 45’, 50’, vaø moùc phuï trôï maø moùc phuï trôï naøy coù theå naâng taûi troïng 50 T. Nguoàn ñieän cung caáp cho caàn caåu laø nguoàn ñieän xoay chieàu 3 pha, ñieän aùp 3,3 kV taàn soá 50 Hz. Caùc heä thoáng, caùc cô caáu ñöôïc ñieàu khieån baèng heä ñieàu khieån laäp trình PLC. Hình 0.5. Caàu chuyeån taûi coù caàn truïc quay, taàm vôùi coá ñònh. Hình 0.6 - Caàu chuyeån taûi coù caàn truïc quay, taàm vôùi thay ñoåi. 0.3.4 .Caàn truïc caùp : (KAБЕЛЬНЫЙ KPAH – TAUTLINE CABLEWAY) Caàn truïc caùp laø loaïi caàn truïc coù moät ñöôøng caùp treo vaø hai thaùp ôû hai phía, xe con di chuyeån treân ñöôøng caùp. Caàn truïc caùp duøng ñeå naâng vaø vaän chuyeån haøng hoùa, vaät lieäu daïng rôøi hoaëc khoái treân caùc maët baèng laøm vieäc roäng, ñieàu kieän ñòa hình phöùc taïp nhö caùc baõi khai thaùc quaëng, goã, caùc coâng tröôøng xaây döïng nhaø maùy ñieän, caàu, ñaäp nöôùc, caûng, vaän chuyeån haøng qua soâng, qua nuùi röøng v.v…Ngoaøi ra caàn truïc caùp coøn ñöôïc söû duïng ñeå phuïc vuï giao thoâng, du lòch treân nhöõng ñòa hình phöùc taïp: nuùi röøng, soâng ngoøi v.v… Hình 0.8 giôùi thieäu sô ñoà nguyeân lyù caáu taïo caàn truïc caùp. 8
0.3.6 . Caàn truïc chaân ñeá (caàn truïc caûng). hoaït ñoäng töông töï nhö caàn truïc caùp (hình 0.9). 0.3.5 .Caàn truïc caàu - caùp : ( MOCTO - KAБЕЛЬНЫЙ KPAH) Hinh 0.7a – Caàu chuyeån taûi. 1 – Chaân ñôõ; 2 – Daàm chính; 3 – Coâng son naâng haï; 4 – Khung naâng coâng son; 5 – Thanh giaèng cheùo; 6 – Pa laêng naâng haï coâng son; 7 – Thanh giaèng giöõ coâng son; 8 – Cabin buoàng maùy; 9 – Caùp ñieän; 10 – Cô caáu di chuyeån caàu; 11 – Xe con mang Coù keát caáu theùp töông töï nhö coång truïc nhöng ñöôøng ray cuûa xe con laø caùp ray, nguyeân taéc (xem hình 0.10; hình 0.11): Caàn truïc chaân ñeá ñöôïc söû duïng ñeå phuïc vuï coâng taùc xeáp dôõ haøng (ПОРТАЛЬНЫЙ КРАН – TRAVELLING GANTRY CRANE). Keát caáu toång theå 9 haøng; 12 – Cabin ñieàu khieån; 13 – Tang quaán caùp ñieän, cung caáp ñieän cho toaøn boä caàu chuyeån taûi; 14 – Maõ haøng – container; 15 – Khung caåu; 16 – Maáu treo coâng son.
hoùa treân caùc beán caûng hoaëc kho baõi. Caàn truïc chaân ñeá coù theå boác xeáp haøng töø taøu bieån sang taøu soâng, sang caùc phöông tieän vaän taûi boä nhö xe taûi, taøu hoûa, leân beán baõi hoaëc ngöôïc laïi. Hinh 0.7b – Caàu chuyeån taûi coù coâng son naâng haï tieát dieän tam giaùc, kieåu daøn daàm keát hôïp. 10
Hình 0.8 - Caàn truïc caùp. 1 - Xe con mang haøng; 2 - Caùp ray; 3 - Caùp treo; 4 - Caùp keùo xe con di chuyeån; 5 - Caùp naâng haï haøng; 6 - Ca bin ñieàu khieån; 7 - Ñoái troïng; 8 - Tôøi keùo – di chuyeån xe con; 9 - Tôøi naâng haï haøng. Hình 0.9 - Caàn truïc caàu caùp. a) Hình daùng chung caàn truïc kieåu caàu – caùp; b) Sô ñoà maéc caùp ñoùng môû gaàu; c) Sô ñoà maéc caùp naâng gaàu. 11
ÔÛ caùc caàn truïc chaân ñeá thoâng thöôøng phía döôùi chaân ñeá coù boá trí 1; 2 hay 3 ñöôøng taøu hoûa. Caàn truïc chaân ñeá thöôøng ñöôïc cheá taïo vôùi söùc naâng Q = 3,2 ñeán 40t ; chieàu cao naâng 40 – 60 m; toác ñoä di chuyeån 20 -25 m/ph; toác ñoä di chuyeån vaät theo phöông ngang 40 – 90 m/ph; Hình 0.10 - Caàn truïc chaân ñeá kieåu maâm quay. 01- Taûi troïng naâng; 02 – Moùc treo (thieát bò mang haøng); [03 ,14] – caùp treo haøng; 04 – Cuïm puly ñaàu voøi; 05 - Voøi; - 06 Pu ly ñaàu caàn; 07 –Lan can duøng ñeå söûa chöõa vaø baûo döôõng; 08 – Caàn; 09 – Khôùp baûn leà cuûa thanh giaèng ñoái troïng; 10 - Khôùp baûn leà cuûa thanh raêng cô caáu thay ñoåi taàm vôùi; 11- Saøn laùt tónh; 12 – Ca bin ñieàu khieån; 13- Caùp giaèng voøi; 15 – Thang giaèng ñoái troïng; 16 – Thanh raêng cô caáu thay ñoåi taàm vôùi; 17 – Ñoái troïng caân baèng heä caàn; 18, 19 – Giaù chöõ A; 20 – Ca bin maùy (buoàng maùy); 21- Saøn quay; 22 – Vaønh raêng choát ; 23 – Baùnh raêng haønh tinh cô caáu quay; 24 – Ñoái troïng (tónh) caân baèng phaàn quay; 25 – Thieát bò ñôõ quay kieåu maâm quay; 26 – Caàu thang; 27 – Thanh giaèng (4 thanh); 28- Chaân ñôõ; 29 – Tang quaán caùp ñieän; 30 – Cô caáu di chuyeån caàn truïc; 31 – Ñöôøng ray di chuyeån caàn truïc. 12
toác ñoä quay 1 –2 vg/ph; toác ñoä naâng khi duøng moùc treo : 40 – 63 m/ph, khi duøng gaàu ngoaïm: 40 – 80 m/ph. Caên cöù vaøo thieát bò ñôõ quay caàn truïc chaân ñeá coù caùc loaïi: Hình 0.11 - Caàn truïc chaân ñeá kieåu coät quay. a) Caàn truïc chaân ñeá kieåu coät quay coù keát caáu hoäp; b) Caàn truïc chaân ñeá kieåu coät quay coù keát caáu daøn. 13
+ Caàn truïc chaân ñeá kieåu coät quay. + Caàn truïc chaân ñeá kieåu maâm quay. Caên cöù vaøo keát caáu theùp heä caàn cuûa caàn truïc chaân ñeá coù caùc loaïi: + Caàn truïc chaân ñeá coù heä caàn - voøi (heä caàn caân baèng döïa treân nguyeân lyù cô caáu 4 khaâu baûn leà vaø heä tay ñoøn ñoái troïng). + Caàn truïc chaân ñeá heä caàn khoâng coù voøi. 0.3.7. Caàn truïc coù caàn vaø töï haønh Caàn truïc töï haønh laø loaïi maùy truïc coù caàn (tay caàn), quay toaøn voøng, töï di chyeån trong phaïm vi roäng vaø ñöôïc duøng phoå bieán nhaát trong caùc loaïi caàn truïc. Do tính cô ñoäng cao neân noù ñöôïc duøng nhieàu ñeå boác xeáp haøng hoùa, vaät lieäu trong caùc kho baõi, nhaø ga, beán caûng, laép ñaët maùy moùc, caáu kieän trong xaây döïng daân duïng vaø coâng nghieäp. Caáu taïo chung cuûa caàn truïc töï haønh bao goàm heä caàn, baøn quay, phaàn di chuyeån, thieát bò ñôõ quay. Caùc cô caáu coâng taùc : cô caáu naâng haï vaät, cô caáu naâng haï caàn (cô caáu thay ñoåi taàm vôùi), ca bin vaø heä thoáng ñieàu khieån. Caên cöù vaøo phaàn di chuyeån ngöôøi ta phaân caàn truïc töï haønh ra caùc loaïi sau: a) Caàn truïc oâtoâ [ABTOMOБИЛЬНЫЙ КРΑН – TRUCK CRANE] : (hình 0.12; 0.13; 0.14) Caàn truïc oâ toâ coù hai phaàn : phaàn quay vaø phaàn khoâng quay, giöõa chuùng ñöôïc lieân keát vôùi nhau baèng thieát bò ñôõ quay (voøng töïa quay). Treân phaàn quay boá trí heä caàn, cô caáu naâng haøng, cô caáu naâng caàn, cô caáu quay phaàn quay, ñoái troïng vaø thieát bò ñieàu khieån. Phaàn khoâng quay laø khung xe oâtoâ taûi hoaëc saùt xi chuyeân duøng kieåu oâ toâ taûi. Hình 0.12 Caàn truïc oâ toâ keát caáu caàn hoäp, truyeàn ñoäng thuûy löïc 1 – Saùt xi cuûa caàn truïc; 2 – Maâm quay; 3 – Caàn hoäp kieåu vieãn kính. Hình 0.13 – Caàn truïc oâtoâ keát caáu caàn daøn.1,2 – Khung saùt xi; 3 – Thieát bò töïa quay; 4 – Saøn quay; 5 – Giaù chöõ A ; 6 – Caàn; 7 – Giaù ñôõ caàn; 8 – Daây coá ñònh moùc treo khi di chuyeån; 9 – Tang quaán caùp. 14
Hình 0.14 Caàn truïc oâ toâ keát caáu caàn daøn MKA-10M a) Bieåu ñoà söùc naâng khi khoâng haï chaân choáng; b) Bieåu ñoà söùc naâng khi haï chaân choáng. Caàn truïc oâtoâ coù moät cabin boá trí ôû treân khung di chuyeån ñeå ngöôøi laùi ñieàu khieån xe di chuyeån treân ñöôøng. Treân phaàn quay coù moät ca bin khaùc ñeå ñieàu khieån caàn truïc. Caàn truïc oâ toâ phaàn lôùn coù 2 ñoäng cô, moät ñoäng cô cho phaàn di chuyeån, moät ñoäng cô boá trí treân phaàn quay ñeå daãn ñoäng cho caùc cô caáu cuûa caàn truïc. Tuøy theo söùc naâng cuûa caàn truïc maø phaàn khung di chuyeån boá trí töø 2 ñeán 6 truïc baùnh xe. Toác ñoä di chuyeån treân ñöôøng khoaûng 70 ñeán 90 km/h. b) Caàn truïc baùnh loáp (Hình 0.15) - [ПНЕВМОКОЛЕСНЫЙ КРАН]. Caàn truïc baùnh loáp duøng ñeå naâng vaø vaän chuyeån haøng treân kho baõi. Nhôø coù caùc thieát bò phuï nhö gaàu, cô caáu naâng phuï, caùc ñoaïn caàn noái v.v… maø noù ñöôïc söû duïng roäng raõi. Caáu taïo phaàn quay cuûa caàn truïc baùnh loáp gioáng nhö caàn truïc oâtoâ. Phaàn khung beä di chuyeån laø khung beä chuyeân duøng, di chuyeån baèng baùnh loáp. c) Caàn truïc baùnh xích [ГУСЕНИЧНЫЙ КРАН] (Hình 0.16). Caàn truïc baùnh xích laø phöông tieän ñöôïc söû duïng trong coâng taùc xeáp dôõ, vaän chuyeån, xaây laép. Do dieän tích cuûa beà maët cuûa daûi xích lôùn neân cho pheùp laøm vieäc ñöôïc caû vôùi neàn ñaát yeáu, neàn ñaát chöa ñöôïc ñaàm chaéc vaø laøm phaúng. d) Caàn truïc ñöôøng saét – di chuyeån treân ray. (Hình 0.17) Caàn truïc ñöôøng saét ñöôïc söû duïng khaù roäng raõi, coù 2 loaïi : + Loaïi caàn truïc chuyeân duøng trong coâng taùc xeáp dôõ haøng hoùa cuûa ngaønh ñöôøng saét; + Loaïi caàn truïc chuyeân duøng trong coâng taùc xaây döïng ñöôøng saét. Do khoå ñöôøng ray haïn cheá neân caàn truïc ñöôøng saét khoâng oån ñònh baèng nhieàu loaïi caàn truïc khaùc. Ñeå taêng tính oån ñònh, moät soá loaïi caàn truïc thöôøng coù keát caáu caû chaân choáng phuï. 15
Caàn truïc ñöôøng saét söû duïng thuaän lôïi nhaát trong coâng taùc xaây döïng ñöôøng saét, chuû yeáu laøm nhieäm vuï ñaët ñöôøng. Trong quaù trình xeáp dôõ haøng hoùa, caàn truïc ñöôøng saét söû duïng thuaän lôïi khi xeáp dôõ sang toa, xeáp dôõ haøng hoùa töø baõi leân toa hoaëc töø toa xuoáng baõi trong ñieàu kieän nhöõng nôi baõi haøng chaät hoaëc khi khoái löôïng haøng hoùa xeáp dôõ khoâng lôùn. Hình 0.15 – Caàn truïc baùnh loáp. Hình 0.16 Caàn truïc baùnh xích 0.3.8. Caàn truïc thaùp – [БАШЕННЫЕ КPAHЫ]; (Hình 0.18) Caàn truïc thaùp laø loaïi maùy truïc cô baûn ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc coâng trình xaây döïng nhaø ôû, nhaø coâng nghieäp vaø moät soá coâng trình xaây döïng khaùc. Taûi troïng naâng cuûa loaïi caàn truïc naøy töø 1 taán ñeán 80 taán. Taûi troïng naâng phuï thuoäc taàm vôùi cuûa moùc. Caàn truïc thaùp thöôøng coù cô caáu di chuyeån baèng baùnh saét theo ñöôøng ray chuyeân duøng ñaët treân maët ñaát vaø naâng haï haøng theo phöông thaúng ñöùng. Loaïi naøy ñöôïc aùp duïng ñeå xaây döïng nhaø nhieàu taàng. Ñoái vôùi loaïi caàn truïc naøy, coù loaïi chæ di chuyeån theo ñöôøng thaúng, coù loaïi coù theå di chuyeån theo ñöôøng cong. Caên cöù vaøo keát caáu, ngöôøi ta phaân loaïi caàn truïc naøy nhö sau: *) Theo keát caáu phaàn quay coù caùc loaïi: + Caàn truïc thaùp coù thaùp quay, + Caàn truïc thaùp coù thaùp khoâng quay. *) Theo phöông phaùp thay ñoåi taàm vôùi coù caùc loaïi: + Caàn truïc thaùp thay ñoåi taàm vôùi nhôø xe con, + Caàn truïc thaùp thay ñoåi taàm vôùi baèng caùch naâng haï caàn. 16
Hình 0.17 – Caàn truïc ñöôøng saét. Ñaëc ñieåm caàn truïc thaùp duøng trong xaây döïng nhaø cöûa laø : + Taûi troïng naâng töø : Q = 3,2 ÷ 8 taán ; + Taàm vôùi lôùn nhaát : L = 20 ÷32 m; 17
Hình 0.18 - Caàn truïc thaùp coù thaùp quay, thay ñoåi taàm vôùi nhôø xe con. 1-Caàn; 2-Thaùp; 3- Saøn quay coù caùc cô caáu; 4- Thieát bò ñôõ quay; 5- Khung ñôõ ; 6- Cô caáu di chuyeån; 7 - Ñoái troïng; 8- Giaèng caàn; 9- Moùc naâng haøng. 18
+ Chieàu cao naâng : H = 32 ÷40 m; + Toác ñoä naâng haøng: Vn = 0,5 ÷ 0,25m/s; + Toác ñoä di chuyeån caàn truïc: Vdc = 0,5÷0,25m/s; + Toác ñoä quay : nq = 0,5 ñeán 0,8 vg/ph. Ñaëc ñieåm caàn truïc thaùp duøng trong coâng nghieäp : + Taûi troïng naâng töø: Q = 10 ÷ 80 taán ; + Chieàu cao naâng: H = 63 ÷80 m; + Taàm vôùi lôùn nhaát: L = 32 ÷40 m; + Toác ñoä di chuyeån caàn truïc: Vdc = 0,1÷0,16m/s; + Toác ñoä quay : nq = 0,16 ñeán 0,32 vg/ph. + Toác ñoä naâng haøng : Vn = 0,16 ÷ 0,2m/s; 0.3.9 -Caàn truïc thaùp baùnh loáp (Hình 0.19). Hình 0.19.a – Caàn truïc thaùp baùnh loáp Gottwalld – HKM 360E. 19
Hình 0.19.b – Caàn truïc thaùp baùnh loáp Gottwalld vôùi keát caáu caàn tieát dieän tam giaùc. 20