Giáo trình Kinh tế quốc tế: Phần 2 - PGS.TS. Đỗ Đức Bình

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:205

Thêm vào BST

Báo xấu

439
lượt xem 207
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Kinh tế quốc tế: Phần 2 gồm nội dung chương 3, 4, 5. Chương 3 trình bày về đầu tư quốc tế và di chuyển lao động quốc tế. Chương 4 trình bày về hệ thống tiền tệ và cán cân thanh toán tiền tệ. Chương 5 trình bày về liên kết và hội nhập kinh tế quốc tế. Mời các bạn đọc tham khảo để nắm chi tiết nội dung của giáo trình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kinh tế quốc tế: Phần 2 - PGS.TS. Đỗ Đức Bình

Chtfdng 3 OAU TU QUOC TE VA DI CHUYEN LAO B0NG QUOC TE Giai thieu D;iu tu quoc te la mot trong nhung noi dung quan trong cua cac quan he kinh te quoc te. Noi dung chtrong nay truac het giai thieu v 6 khai niem va nhung tac dong cua dau tu quoc te doi vai nuac tiep nhan va nuac di dau tu. Tiep den la phan giai thieu nhung van 66 ca ban ve hai loai hinh ddu tu quoc te (dau tu true tiep va dau tu gian tiep nu 6c ngoai). Tiep sau nhung van d& chung ve dau tu nuac ngoai tai Viet Nam la phan di chuyen lao dong quoc te vai nhung van d6 lien quan den quan niem, xu hucmg van dong, hieu qua phuc lai, cac tac dong den cac doi tugng huu quan va tinh hinh xuat khau lao dong cua Viet Nam. 3.1. KHAI NIEM VA TAC D 0N G CUA DAU T l/Q U O C TE 3.1.1. Khai niem va nguyen nhan cua dau tu quoc te 3.1.L I . Khai niem Dau tu quoc te la mot hinh thtirc cua di chuyen quoc te v6 von, trong do von dugc di chuyen tu quoc gia nay sang quoc gia khac d i thue hien mot hoac mot so dir an dau tu nM m dem lai lgi l'ch cho cac ben tham gia. T \ uc chat, dau tu quoc te la su van dong cua tien te va tai san giua csc quoc gia nham dieu chinh ty le giua cac yeu to san xuat, tao die j ki 6n cho nen kinh te cac q u 6c gia phat tri£n, gop phan thue day sir phat tri 6n cua nen kinh te toan cau noi chung. ?■w i-. »[ if ■ 1 ; iHi'lijl! TRI/C5NG 0*1 HQ^KINH t £;QII0'c DAN
g iA o t r i n h k in h r i q u o c x i 3.1.1.2. Nguyen nhan cua dau tu quoc te Trong thirc te, dau tu quoc te duoc thue hien vdi nhieu ngtncn nhan khac nhau, trong do co the t6ng ket mot so nguyen nhan sau: Thu nhat, do su mat can doi v t cac yeu to san xuat giua cac quoc gia nen co su chenh lech v6 gia ca cac yeu to, dau tu quoc te duoc thirc hien nMm dat dugc lgi fch tir su chenh lech do (khai thac lgi the so sanh cua m6i quoc gia). Thu hai, do su gap go ve lgi fch cua cac ben tham gia, cu the la: + Doi vai ben co von dau tu: Can tlm nai dau tu co lai, can tranh hang rao bao ho mau dich cung nhu su kiem soat hai quan trong buon ban quoc te, can khuech truang thi trudng, uy tin, tang cudng vi the va m a rong quy mo kinh doanh. + Doi vai ben tiep nhan von dau tu: Do thieu von tich luy, do nhu cau tang truang nhanh, nhu cau doi mai ky thuat, cong nghe va tiep nhan kinh nghiem quan ly tien tien de khai thac co hieu qua cac nguon tai nguyen va tao viec lam cho lao ddng trong nuac. dau tu quoc te dugc thue hien 6i dap ung cac nhu cau do. Dac biet. doi vdi cac nude dang phat trien, thue hien tiep nhan dau tu quoc te con nh&m muc dich chuyen dich ca cau kinh te, xay dung cac khu cong nghiep va khu cong nghe cao, gop ph&n thue hien cong cuoc cong nghiep hoa dat nude. Thu ba , trong nhieu trudng hgp, ddu tu quoc te nh&m giai quyet cac nhiem vu dac biet nhu xay dung cac cong trinh co quy mo vugt ra ngoai pham vi bien gidi quoc gia, doi hoi phai c5 su phoi hgp cua nhi£u quoc gia. 3.1.2. Tac dong cua dau tu quoc te Thue te cho thay rang, dau tu quoc te co nhitng tac dong nang tinh hai mat (tac dong tich cuc va tac dong tieu cuc) ca doi vdi iudc chu dau tu (nuac chit nha) vajucdc tiep nhan dau tu (nude so tai. tra fifiw I8H T i q u 6 c o An
3.1.2.1. Doi v&i nu&c chu dau tu ❖ Tdc dong tich cuc: + Kh^c phuc dugc xu hudng giam sut loi nhuan trong nude, co ' di&u kien thu duoc loi nhuan cao hon cho chu dau tu do tlm duoc moi trucmg dau tu thuan loi hon; 4- La bien phap d £ vuat qua hang rao bao ho mau dich nham m o rong thi trudng; tan dung triet d£ nhung uu ai cua nude nhan dau tu. + Khuech truong duoc san pham, danh tieng, tao lap uy tin va tang ci ong vi the cua ho tren thi trudng the gidi; + Khai thac duoc nguon yeu to dau vao san xua't vdi chi phf thap hem so vdi dau tu trong nude. ♦> Tdc dong tieu cuc: + Meu chien luge, chfnh sach khong phu hop thi cac nha kinh doanh khong muon kinh doanh trong nude, ma chi lao ra nude ngoai k inh doanh, do dd quoc gia cd nguy co tut hau; + Dan den lam giam viec lam d nude chu dau tu; + Cd the xay ra hien tuong chay mau chat xam trong qua trinh chuyen giao cong nghe; + Chu dau tu cd ihi gap rui ro ldn neu khdng hieu ro ve moi trudng dau tu.,... 3.1.2.2. Ddi v&i nu&c tiep nhan dau tu: Tdc dong tich cUc: + Gop phan giai quyet kho khan do thieu von; + ^ ao viec lam, tang thu nhap cho lao dong trong nude; + Hoc tap kinh nghiem quan ly, tac phong lam vifec tien tien, tiep nhan cong nghe hien dai tir nude chu dau tu; + Tao dieu kien d6 khai thac cac nguon tai nguyen mot cach 1 iiilISii liii OA, HOCKIlllB llliiliM ilM m
co hieu qua; + Giup cho viec xay dung cac khu cong nghiep, khu cong nghe cao nham h6 tr a cho qua trinh cong nghiep hoa, chuyen dich c a cau kinh te; + Gop phan khac phuc nhung kho khan do thien tai, hoa hoan va giai quyet cac van 66 xa hoi. ❖ Tac dong tieu cuc: + Co the d^n tai tinh trang khai thac tai nguyen thai qua, gay o nhi£m moi truang; + Gay ra sir phan hoa, tang khoang cach phat trien giua cac vung va giua cac tang lap dan cu; + Co the" lam tang cac van d£ v6 te nan xa hoi, benh tat; + Co the" bi anh hudng hoac le thuoc vao nhung yeu cau tu phi'a chu dau tu. 3.1.3. Mot so ly thuyet ve dau tu quoc te Nhung noi dung tren day da he thong nhung nguyen nhan va tac dong mang tinh thue tiin cua dau tu quoc te. Ben canh do, thong qua nhieu cong tinh nghien curu, cac nha kinh te' hoc da dtra ra nhung quan die’m khac nhau lam c a sd ly luan de' giai thfch cho dong ca thue hien dau tu quoc te d cac quoc gia. Trong do, cac ly thuyet tieu bieu can dugc ke tdi la: ly thuyet lgi ich can bien, ly thuyet ve chu ky song quoc te cua san pham, ly thuyet v6 quyen life thi trudng, ly thuyet ve tmh khong hoan hao cua thi trudng va ly thuyet chiet trung. 3,1.3.1 . Ly thuyet led ich can bien Ly thuyet nay dugc xay dung dua tren nhung gia dinh sau: •f The gidi co hai qu6c gia: quoc gia 1 va quoc gia 2 + T6ng von d£u tu cua toan the gidi dugc bieu di£n tren hirh
iijil mmm* ssstaameatsszi ve la doan O O ’ (hinh 3.1) va vdn duoc di chuydn ty do giua cac qudc gia. Vdi cac gia djnh trdn, hidu qua cua dau tir qudc te cd the duoc bidu didn qua hinh 3.1. I Qudc gia 1 Qudc gia 2 M R vm pk2 j VMPK, O' O -------- B Hinh 3.1: Anh hucmg phuc loi cua dau tu quoc te Trong do: O O ’ tong vdn dau tu cua the gidi Oi O ’i’ - tuong ung la cac true bieu d iln gia tri san pham can bien tang them cua vdn dau tu d qudc gia 1 va qudc gia 2; C'A - vdn dau tu ciia qudc gia 1 O'A - vdn d^u tu cua qudc gia 2 VMPK1 va VMPK2 la hai dudng bi£u di6n gia tri san pham caln bien tang them ciia qudc gia 1 va qudc gia 2 tuong ung vdi cac TRlfONGBAI W M M m & f f l H K i 133
£5=aes£ mure von dau tu khac nhau. Trong di6u kien canh tranh, gia tri dc3 hieu hien thanh lgi nhuan hoac co tuc cua von dau tu ❖ Xef trudng hap toan bo von a moi quoc gia duac su dung de dciu tu trong nuac: - Doi vai quoc gia 1: dau tu toan bo von trong nuac OA vai muc lai nhuan la O C Khi do, gia tri t6ng san pharp (dugc do bang dien tich phia duai cua duang gia tri san pham can bien tang them) la dien tich cua hinh OFGA. Trong do, phan dien tich cua OCGA la gia tri san pham tao ra tir von dau tu va phan con lai la dien tich tam giac CFG la gia tri san pham tao ra tur cac yeu to phoi hgp nhu dat dai, lao don°. - Doi vai quoc gia 2: dau tu toan bo von trong nuac O'A vai muc lai nhuan O'H. Tong gia tri san pham tao ra la dien tich cua hinh O’JMA, trong do dien tich O ’HMA la gia tri san pham tao ra tir von va phan con lai la dien tich HJM - gia tri san pham cua cac yeu to phoi hgp. Xet trudng hap von dau tu di chuyen ti( quoc gia nay sang quoc gia kia (co dau tu quoc te), khi do hieu qua cua von dau tu se dugc xac dinh nhu sau: Do lgi nhuan cua von dau tu a quoc gia 2 (O'H) cao han a quoc gia 1 (OC) nen phan AB cua von dau tu se chuye’n tir quoc gia 1 sang dau tu a qu6c gia 2 va can bang a muc lgi nhuan BE (BE= ON = 0 'T ). BE chmh la muc ty suat lgi nhuan binh quan a hai quoc gia. Khi do, tong gia tri san pham tao ra bai quoc gia 1 la dien tich cua OFEB (thu nhap tu dau tu trong nuac) cong them phan dien tich ABER (t6ng lgi nhuan thu dugc nha dau tu ra nuac ngoai). N hu vay, t6ng thu nhap cua quoc gia 1 la dien tich OFERA, trong do dien tich ERG la phan thu nhap tang them so vai trudc khi co dau tu ra nuac ngoai. N ha dong von
dau ta quoc te di chuyen tir do, tong gia tri san pham tao ra (thu nhap) tir vdn d qudc gia 1 tang len den dien tich ONRA, con tdng thu nhap tir cac yeu to phoi hop giam xuong con dien tich tam giac NFE. Dong vdn dau tu nude ngoai AB tir qudc gia 1 do vao qudc gia 2 lam :ho ty suat loi nhuan cua vdn ddu tu d qudc gia nay giam tir O'H xuong cdng O ’T. Khi dd, tong gia tri san pham (tdng thu nhap) cua qudc gia 2 tang tir dien tich O’JM A len dien tich O'JEB. Tdng gia tri san pham tang them la dien tich ABEM, trong dd phan dien tich ABER la phan thu nhap thuoc ve nha dau tu nude ngoai (cac nha dau tu den tir qudc gia 1), con dien tich ERM la thu nhap lgi fch) thuc sir cua qudc gia 2 nhd cd dau tu nude ngoai. Trong khi dd, tdng gia tri san pham thu nhap tao ra tu vdn dau tu trong nude giam tir dien tfch O H M A xuong con dien tfch O'TRA, con thu nhap tir cac yea td phoi hgp tang tir dien tfch HJM len dien tfch TJE. Qua phan tfch tren, chung ta cd th i rut ra ket luan rang tir quan diem coi the gidi la mot tong the gom hai qudc gia, dau tu qudc te lam cho tdng gia tri san pham ciia toan the gidi tang len (bi6u Ji6n qua phan dien tfch EMG trong hinh 3.1). N hu vay, dau tu qudc te da gop phan tang kha nang phan phoi va hieu qua sir dung cac nguon lire cua tirng qudc gia cung nhu ciia toan n6n kinh te the gidi. 3.1.3.2 . Ly thuyet ve chu ky song quoc te cua san pham Ly thuyet nay dugc xay dung dua tren co sd ly thuyet ve chu ky song cua san pham. Theo quan di£m cua ly thuyet ve chu ky song qudc te cua san pham, ngudi ta cd the giai thich tai sao cac nha san xuat lai chuyen hudng hoat dong kinh doanh ciia ho tir chd san xuat va xuat khau san pham sang thuc hien d£u tu ra nude ngoai. Ly thuyet gia dinh rang, dau tien cac nha san xuat dat dugc lgi the doc quydn xuat khau nhd vide cho ra ddi nhung san pham mdi, hoac cai tien nhung san pham dang dugc san xuat danh rieng
GtAO TRINH KINH t £QUOC t | cho thi truang nirac ngoai. Trong giai doan dau cua vong dai san pham mai, giai doan thu nghiem san xuat dugc tien hanh tap trung tai chinh quoc ngay ca ichi chi phi san xuat a nuac ngoai co the A* • 1 thap han. 0 giai doan nay, de tham nhap thi truang nuac ngoai, cac cong ty co the thue hien xuat khiu san ph&m. Tuy nhien, khi san pham da tra nen chuln hoa trong giai doan phat trien, cac nha san xuat se khuyen khich viec thue hien dau tu ra nuac ngoai nhftrn tan dung lgi the chi phi san xuat thap (vai gia cac yeu to dau vao re, chinh sach uu dai cua chinh phu nuac sa tai) va quan trong han la nham ngan chan kha nang de mat thi truang vao tay cac nha san xuat dia phuang. 3.1.3.3. Ly thuyet ve quyen luc thi trudng Ly thuyet v6 quyen luc thi truang cho ding, dau tu quoc te dugc thue hien do nhung hanh vi dac biet cua cac cong ty doc quyen nhom tren pham vi quoc te, trong do bao gom: phan ung cua cac cong ty doc quyen nhom, hieu qua kinh te nha quy mo va sir lien ket dau tu quoc te theo chieu doc. Tat ca cac hanh vi do deu nham han che canh tranh, mo rong thi truang va ngan can khong cho doi thu khac tham nhap vao nganh va thi truang cua cac cong ty doc quy£n nhom. Dau tu quoc te theo chieu doc (hay con goi la lien ket theo chieu doc giua cac nha san xuat) ton tai khi cac cong ty dau tu ra nuac ngoai di san xu£t cac san pham trung gian. Sau do nhung san phstm nay dugc xuat khiu ngugc tra lai va dugc su dung lam dau vao san xuat cua nuac chu nha. Dau tu'quoc te theo chieu doc la ( hinh thue dugc thue hien ph6 bien trong cac nganh cong nghiep che tao va nhung nganh sir dung nhi£u tai nguyen thien nhien. Theo ly thuyet nay, cac c6ng ty thue hien dau tu quoc te vai mot so ly do nhu sau: Thu nhat, do nguon cung cap nguyen lieu ngay cang tra nen khan hiem, trong khi do cac cong ty cua nude sa tai khong du kha rr-
ma nang tham do va khai thac nguydn lieu mdi. Do vay, cac cong ty da qudc £,ia tan dung lgi the canh tranh tren ca sd khai thac nguyen lieu d nude sd tai. Dieu dd gop ph£n ly giai tai sao dau tu qudc te theo chieu doc thudng dugc thuc hien d cac nude dang phat tridn. Thu hai, thdng qua dau tu qudc te theo chieu doc, cac cdng ty doc quyen nhom cd the thiet lap nen cac hang rao ngan can khdng cho cac cdng ty khac tiep can tdi ngudn nguyen lieu ho dang khai thac. Thu ba, dau tu qudc te theo chieu doc con cd thd tao ra lgi the vd chi phi thong qua viec cai tien ky thu&t b&ng cach phoi hgp san xuat v-i chuyen giao san pham giua cac cdng doan khac nhau cua qua trinh san xuat. Day la lgi the ldn hon hkn lgi the cd dugc tu vide phoi hgp giua cac nha san xu&t doc lap thdng qua viec dinh gia. 3.1.3.4. Ly thuyet chiet trung Ly thuyet nay phat bieu ding, cac cdng ty se thirc hien dau tu ra nude ngoai khi hoi du ba lgi the. Dd la lgi the vd dia didm, lgi the ve sd huu va lgi the ve noi hoa. Lai the ve dia diem la lgi the cd dugc do viec tien hanh hoat dong kinh doanh tai mot dia diem nhat dinh vdi nhung dac thu rieng (do dieu kien tu nhien hoac dugc tao ra). Lgi the ve dia didm cd thd gin lien vdi sir giau cd cua ngudn tai nguyen thien nhien, sir s£n cd cua luc lugng lao dong vdi gia re, lao dong lanh nghe,... Lai the ve sd huu la lgi the cd dugc khi mot cong ty cd ca hoi tham £,ia sd hiru mot sd tai san dac biet nhat dinh, chAng han nhu nhan hieu san pham, ban quyen cdng nghe hoac ca hoi quan ly. Lai the noi hoa la lgi the dat dugc do viec noi hoa hoat dong san xu it thay vi chuyen nd dd'n mot thi trudng kem hieu qua han. Ly thuyet chiet trung kh&ng dinh ring, khi xuat hien day du cac lgi the ke tren,.cac cong ty se tham gia vao dau tu qudc te.
g iA o m i m kinh r € w 6 t l i 3.2. DAU T U GIAN T IE P N U tfC NGO A I 3.2.1. Khai niem va dac diem cua dau tu gian tiep nude ngoai 3.2.1.1. Khai niem: Dau tu gian tiep nude ngoai la mot loai hinh di chuyen von giua cac quoc gia, trong do nguai chu sa htru von khong true tiep quan ly va dieu hanh cac hoat dong sir dung von. Noi cach khac, dau tu gian tiep nuac ngoai la mot loai hinh dau tu quoc te ma quyen sd huu tach rdi quy^n sir dung doi vdi mot tai san dau tu. Chu dau tu nude ngoai co the’ dau tu dudi hinh thue cho vay va hudng lai suat hoac dau tu mua c6 phieu, trai phieu va hudng lai tuc. 32.1.2. Dac diem - Nguon von dau tu gian tiep nude ngoai dugc cung c£p bdi cac Chfnh phu, cac 16 churc quoc te, cac to chuc phi chinh phu (NGO) va tu nh&n. Neu la von dau tu cua cac to chuc quoc te thi thudng co khoi lugng ldn va kern theo la cac dieu kien uu dai ve lai suat va thdi gian (gom thdi gian an han va thdi gian tra ng). Ngoai ra, no con g in liin vdi cac yeu cau mang sic thai chfnh tri cua cac 16 chuc quoc te. Neu la von dSu tu cua tu nh&n thi dugc thue hien thong qua viec mua c 6 phieu, trai phieu va bi khong che d muc dudi 10-25% v6n phap dinh. - Chu dau tu nude ngoai khong true tiep tham gia dieu hanh hoat dong cua doi tugng d£u t u - Chu d iu tu nude ngoai thu dugc lgi nhuan thong qua lai suat cho vay hoac lgi tire c6 ph&n. 3.2.2. Cac hinh thufc dau tu gian tiep nude ngoai Dau tu gian tiep nude ngoai dugc thue hien tir nhieu nguon khac nhau, dudi cac hinh thiic sau: vien trg co hoan lai va vien trg khong hoan lai, vay uu dai hoac khong uu dai, mua c6 phieu hoac trai phieu. 138 I TRUONG Ht?C K1NHTS' QU6C I g M 1 II11
Hinh thirc mua c 6 phieu, trai phieu la hinh thilc dau tu cua tu nhan. Chu d
GlAO T R iN H K IN H T 6Q U 6C l i c. Cdc phuang thuc cung cap ODA - Ho tra can can thanh toan vd ngan sach: gom cac khoan ODA dirge cung c£p dirai dang tien mat hoac hang hoa de" h
- |u £ c t£ ss& ssaesssi am (ADB); Quy cac nuac xuat khau dau mo (OPEC); Ngan hang dau tu Bic Au (NIB); Quy phat trien Bdc Au (NDF); Quy Co-oet. e. Cac link vrfc icu tien siidung ODA Nhin chung, ODA thudng dugc su dung sir dung dira tren ke hoach phat trien cua nuac tiep nhan va g in vai tmh chat cua nguon von cung cap. * Von O DA khong.hoan lai thuang dugc uu tien sir dung cho nhung ch uan g trinh, du an thuoc cac llnh virc sau: - Xoa doi giam ngheo, truac het tai cac vung nong thon, vung sau, vung xa; - Y te, dan so va phat trien; - Giao due, phat trien nguon nhan luc; - Cac v£n de xa h6i (tao viec lam, cap nuac sinh hoat, phong chong dich benh, phong chong cac te nan xa hoi; - Bao ve moi truang, bao ve phat trieh cac nguon tai nguyen thien nhien, nghien cuu khoa hoc va cong nghe, nang cao nang luc nghien cuu va trien khai; - Nghien cuu ch u in bi cac chuang trinh, du an phat trien; - Cai each hanh chfnh, tu phap, tang cucmg nang lire cua ca quan quan ly Nha nuac a Trung uang, dia phuang va phat tri6n the cha; - Mot so llnh vuc khac theo quyet dinh cua Thu tudng Chfnh phu. Von ODA vay dugc su dung cho nhung chuang trinh, du an thuoc cac llnh vuc: - Xoa doi giam nghco, nong nghifep va phat tri^n nong th6n; - Giao thong van tai, thong tin lien lac; - Nang iugng; TRlfONGDAtHQC KINHTiQUOCDAN, 1 H |1
1 - Ca sa ha ting xa hoi (cac cong trinh phuc lgi cong cong, y te, giao due va dao tao, c^p thoat nuac, bao ve moi trudng); - Ho trg can can thanh toan. - Mot so llnh virc khac theo quyet dinh cua Thu tuang Chinh phu. g. Quy trinh thu hut, quan ly vd su dung ODA Quy trinh thu hut, quan ly va sir dung ODA dugc tien hanh theo cac buac chu yeu sau: - Xay dung danh muc cac chuang trinh, du an uu tien van dong va sir dung ODA. - Van dong ODA. - Dam phan, ky ket dieu udfc quoc te khung ve ODA. - Thong bao didu udc quoc te khung ve ODA. - Chuan bi van kien chuang trinh, du an ODA. - Tham dinh, phe duyet noi dung chuang trinh, du an ODA. - Dam phan, ky ket, phe chuan hoac phe duyet didu uac quoc te cu the ve ODA. - Thuc hien chuang trinh, du an ODA. - Theo doi, danh gia, nghiem thu, quyet toan va ban giao ket qua chuang trinh, du an ODA. 3.2.22 . Loi the vd bdt loi cua dau tu gian tiep nu&c ngoai a. Loi the - Ben tiep nhan v6n dau tu hoan toan chu d6ng trong viec sir dung von, do do von diu tu dugc phan bo hgp ly cho cac vung, cac nganh, cac llnh vuc.
- Doanh nghiep co kha nang ph&n tan rui ro kinh doanh trong nhung ngudi mua c6 phieu, trai phieu. - Chu dau tu nude ngoai it chiu rui ro vi led nhuan thu dugc luon theo mot ty le lai su£t co dinh. b. B a t lg i - Han che kha nang thu hut von dau tu vi chu dSu tu nuac ngoai bi khong che a muc do gop von toi da. - Dau tu gian tiep nuac ngoai han che kha nang tiep thu cong nghe, ky thuat hien dai va kinh nghiem quan ly tien tien tu cac chu dau tu nude ngoai. - Pham vi d£u tu bi han che do chu dSu tu nuac ngoai chi dau tu vao cac doanh nghiep co trie’n vong kinh doanh. - Hieu qua sir dung von khong cao a cac nu6c tiep nM n von dau tu va thuang d in den tinh trang ng nu6e ngoai, co nude con rai vao tinh trang khong co kha nang tra ng. - Cac nuac tiep nh£n von dau tu d6 bi cac chu d&u tu nuac ngoai troi buoc vao vong anh huang chfnh tri cua ho. 3.3. DAU T U T R U C T lfiP NUOC NGOAI 3.3.1. K hai niem va dac diem cua dau tir true tiep nude ngoai 3.3.1.1. Khai niem va nguon von cua dau tu tru c tiep nude ngoai •> Khai niem : Dau tu true tiep nude ngoai (FDI) la mot loai hinh cua d iu tu quoc te, trong do ngucri chu so hiru von dong thai la nguai true tiep quan ly va dieu hanh hoat dong su dung von. Vi; thue ch&t, FDI la su diiu tu cua cac cong ty nham x&y dung cac co sa, chi nhanh a nude ngoai va lam chu toan bo hay tung pM n c a so do. Day la loai hinh dau tu, trong do chu dau tu nude ngoai tham gia dong gop m6t so von du ldn vao viec san xu£t hoac cung cap dich vu va cho phep ho true tie'p tham gia quan ly, dieu Ifill* BfllllllMiMIBMilSIMHHMMi
GIAO q g j j g l KINH Tfe QUOC TE hanh doi tuong dau tir. Nguon von: FDI chu yeu dirge thirc hien tir nguon von tu nhan, von cua cac cong ty nham muc dfch thu dugc lgi nhuan cao hon qua viec trien khai hoat dong san xuat kinh doanh d nude ngoai. 3.3J . 2. Dac diem cua dau tu tru c tiep nude ngoai + Cac chu dau tu nude ngoai phai ddng gop mot so tdi thieu vao von phap dinh, tuy theo luat doanh nghiep cua m6i nude. + Quyen quan ly, didu hanh ddi tugng dau tu tuy thuoc vao muc do gop vdn. Neu gop 100% vdn thi ddi tugng dau tu hoan toan do chu dau tu nude ngoai dieu hanh va quan ly. + Lgi nhuan tir hoat dong dau tu phu thuoc vao ket qua hoat dong san xuat kinh doanh va dugc phan chia theo ty le gop vdn trong vdn phap dinh. + FDI dugc xay dung thong qua viec xay dung doanh nghiep mdi, mua lai toan bo hay tirng phan doanh nghiep dang hoat dong hoac mua cd phieu dd thon tfnh hay sap nhap cac doanh nghiep vdi nhau. 3.3.2. Cac hinh thuc cua dau tu true tiep nude ngoai Trong thuc tidn, FDI dugc thuc hien theo nhidu hinh thuc khac nhau, trong do nhung hinh thuc dugc ap dung pho bien bao gom: + Hgp tac kinh doanh trdn ca sd hgp dong hgp tac kinh doanh + Doanh nghiep lien doanh + Doanh nghiep 100% vdn nude ngoai Tuy vao dieu kien cu the ciia tirng qudc gia, cac hinh thuc dau tu tren dugc ap dung d muc do khac nhau. Ben canh dd, de tao dieu kien thuan lgi cho cac nha dau tu, chfnh phu nude sd tai con lap ra cac khu vuc uu dai dau tu trong lanh tho nude minh nhu: Khu che xua't, khu cong nghiep tap trung, 144;
ited^aaciiM jidbiiiicacaV 'f^rr;ia •: :r.ir.siaiBis*isteia^asi^satckfaflBi3ysiai^ici>iia^^ saiait S iii ~ '•ia'rW: ii ‘,a khu ccng nghe cao va dac khu kinh te, dong thdi con ap dung cac hop d6ng xay dung - kinh doanh - chuy£n giao (B.O.T), xay dung- chuydn giao - kinh doanh (B.T.O) va xay dung chuyen giao (B.T) 3.3.3. Khu che xuat va khu cong nghiep tap trung 3.3.3.1. Khu che xuat (Export Processing Zone - EPZ) * Khai niem I* Ti en thue te, co nhieu khai niem khac nhau ve khu che xuat. Theo y kien cua nhi£u chuyen gia kinh te, khu che xuat ngay nay la su phat trien, hoan thien cua cac cang tu do va khu vuc mau dich tu do. .^ T ie o khai niem cua to chuc phat trien cong nghiep cua Lien hiep quoc (UNIDO), khu che xuat la mot khu vuc tuang doi nho, co phan cach ve dia ly trong lanh th6 mot quoc gia nh&m thu hut cac doanh nghiep co von d iu tu nude ngoai hudng ve xu£t kh&u b&ng cach cung cap cho cac doanh nghiep do nhung dieu kien ve dau tu va mau dich thuan lgi dac biet so vdi cac doanh nghiep trong nude. Dac biet, khu che xuat cho phep cac doanh nghiep nhap khau hang hoa dung cho san xuat hang xuat khau mi6n thue dua tren kho qua canh. Theo luat d&u tu nude ngoai tai Viet Nam, khu che xuat dugc hieu la "khu cong nghiep chuyen san xuat hang xuat khau, thue hien cac dich vu cho san xuat hang xuat khiu va cho cac hoat dong xuat kh&u, trong do bao gom mot hoac nhi6u doanh nghiep hoat dong, co ranh gidi ve mat dia ly xac dinh, do chinh phu quyct dinh thanh lap. Nhu vay, theo nghTa rong, khu che xu&t bao gom tat ca cac khu v jc dugc chinh phu nude sd tai cho phep chuyen mon hoa san xuat hang hoa chu yeu vi muc dich xuat kh&u. No la khu vuc biet lap cc che do mau dich va thue quan rieng theo phuang thue tu do, khong phu thuoc vao che do mau dich va thue quan cua nude sd tai. , / „ TRCTdNG 0*1 HQC KINH j i QUdC DAN; -f45
Theo nghla hep, khu che xuat la mot khu virc rieng biet, co an dinh ranh giai, an dinh ca sir kiem tra rieng doi vai cac luong hang hoa vao va ra khu virc do. ** Ddc diem cua khu che xuat 1 + Do la mot khu virc lanh th6 cua mot nuac, duac quy hoach doc lap, thudng dugc ngan cach bang tuang rao kien co de hoat dong cach biet vai phan noi dia. + Muc dich hoat dong cua khu che xuat la thu hut cac nha san xuat cong nghiep nuac ngoai va trong nuac huang vao xuat khau thong qua nhtrng bien phap dac biet nhu iru dai ve thue quan, vd cac ditu kien m&u dich va cac loai thue khac. + Hang hoa, tu lieu xuat - nhap khiu cua khu che xuat dugc mien thue quan. ❖ Vai trd cua khu che xuat Viec xay dung va dua cac khu che xuat vao hoat dong nh&m dat dugc nhung muc tieu sau: + Tang kha nang thu hut von dau tu nuac ngoai; + Tiep nhan khoa hoc - cong nghe va kinh nghiem, tac phong lam viec tien tien cua chu dau tu nuac ngoai; + Tao viec lam, tang thu nhap, d6ng thai nang cao chat lugng lam viec cua lao d6ng a nuac sa tai; + Tang thu ngoai te thong qua viecthu tien cacdich vu dien, nuac, thong tin, thue m at bang,... + Thuc d iy sir phat trien kinh te vacai thien canh quan cua mot so vung lanh tho quoc gia. ❖ Cdc budc hinh thanh vd trien khai mot khu che xuat + Lua chon thdi didm de" x&y dung khu che xu&'t + Lira chon dia diem d£ xay dung khu che xuat
+ Tim ngudn von dau tu cho viec x&y dung khu che xu£t + Xay dung lu&n chung kinh te - ky thu&t cho khu che xuat + Tha’m dinh va ra quy dinh ve thanh lap khu che xuat + Trien khai hoat dong kinh doanh khu che xu£t 3.33.2. Khu cong nghiep tap trung (KCNTT) •> Khai niem: Khu cong nghiep tap trung la mot khu vtrc duoc xay dimg cho cac doanh nghiep vira va nho tien hanh cac hoat dong san xuat kinh doanh, trong do co sin cac nha may va cac dich vu tien nghi cho con nguai sinh song. Muc tieu x&y dung cac khu cong nghiep tap trung cua nudfe sa tai duoc th6 hien a mot sd di6m sau: + Thu hut dau tu tren quy mo Ion va phat trien kinh te; + Thue day xuat khau; + Tao viec lam; + Tiep nhan cong nghe kinh nghiem quan ly va tac phong lam viec tien tien; + Phat trien cac doanh nghiep vira va nho; + Phat trien ca sa ha tang; + Can doi su phat trien giua cac vung; + Kiem soat sir o nhilm moi truang. ** Dac diem cua khu cong nghiep tap trung 1 - Ve mat phap ly, khu cong nghidp tap trung la mot phan lanh tho cua nuac s a tai, cac doanh nghiep hoat dong trong khu cong nghiep tap trung chiu su dieu chinh cua phap luat nuac so tai. Vi du, cac doanh nghiep hoat dong trong cac khu cong nghiep tap trung o Viet Nam chiu su dieu chinh cua phap luat Viet Nam, trong 36 hao gom: Quy che v6 khu cong nghiep va khu che xuat, ... .. :: . " 7 i i i l l i l i i i i i i ju d c c iis s ii S l « l l
GIAO TRINH KINH 1*6'QUOC 7& Luat dau tu nuac ngoai, Luat khuyd'n khich dSu tu trong nuac, Luat lao don?,... - Ve mat kinh te, khu cong nghiep tap trung la noi tap trung nguon lire dd phat tridn cong nghiep, cu the la: + Huy dong dugc cac nguon lire cua nuac sa tai, cua nha dau tu nuac ngoai dong gop vao viec phat trien ca cau vung va cac nganh cong nghiep iru tien theo muc tieu cua nude sd tai. + Viec phat tridn kinh te cua khu cong nghiep tap trung thuan lgi han so vdi cac khu virc khac cua dat nuac. Dd la do cac khu cong nghiep dugc ap dung quy che va cac thu tuc thong thoang, hap d in han cac khu virc khac (trir khu che xuat), chang han nhu: thu tuc hanh chinh dan gian, gon nhe; dugc hudng cac khuyen khfch tai chfnh, dam bao an ninh, an toan xa hoi,...) dong thdi cd ca sd ha ting phat trien hien dai han. c. Phdn biet khu che xuat (KCX) va khu cdng nghiep tap trung (KCNTT) Tir khai niem, cac dac diem neu tren va xuat phat tir qua trinh trien khai thuc te ciia cac KCX va KCNTT cd the rut ra mot sd diem khac nhau ca ban giua chung nhu sau: - Ve hang hod san xuat: KCNTT san xuat cac hang hoa cong nghiep cd the phuc vuc xua't khau, cd thd dap urng nhu cau sir dung trong nude, con KCX san xua't cac hang hoa chu yeu phuc vu muc dfch xuat khalu. - Ve cdc khuyen khich tai chinh: Tuy thuoc vao tirng thdi ky, muc do iru tien cho tirng khu, chfnh phii nude sd tai ban hanh cac iru dai cu thd khac nhau (dira tren c a sd khung iru dai da cong bo cho cac nha dau tu) cho cac KCX va KCNTT. Trong dd thudng bao gom cac iru dai v6 thue thu nhap cdng ty, thud' xua't - nhap khau, che' do hoan thue, thue chuydn lgi nhuan ra nude ngoai v,v...