Giáo trình Kỹ thuật nhân giống - MĐ02: Trồng đào, quất cảnh

Chia sẻ: Minh Minh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:53

Thêm vào BST

Báo xấu

363
lượt xem 54
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn giáo trình “Kỹ thuật nhân giống” cùng với bộ giáo trình nghề Trồng đào, quất cảnh được biên soạn đã tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề, đã cập nhật những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và thực tế sản xuất đào, quất cảnh tại các địa phương trong cả nước, do đó có thể.coi là cẩm nang cho người đã, đang và sẽ trồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kỹ thuật nhân giống - MĐ02: Trồng đào, quất cảnh

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN KỸ THUẬT NHÂN GIỐNG MÃ SỐ: MĐ 02 NGHỀ: TRỒNG ĐÀO, QUẤT CẢNH Trình độ: Sơ cấp nghề Hà Nội, Năm 2014
2 TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có th ể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các m ục đích v ề đào t ạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với m ục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. MÃ TÀI LIỆU: MĐ 02
3 LỜI GIỚI THIỆU Cuốn giáo trình “Kỹ thuật nhân giống” cùng với bộ giáo trình nghề Trồng đào, quất cảnh được biên soạn đã tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề, đã cập nhật những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và thực tế sản xuất đào, quất cảnh tại các địa phương trong cả nước, do đó có thể coi là cẩm nang cho người đã, đang và sẽ trồng. Cuốn giáo trình gồm 03 bài: 1) Bài 01: Nhân giống bằng phương pháp gieo hạt 2) Bài 02: Nhân giống bằng phương pháp chiết cành 3) Bài 03: Nhân giống bằng phương pháp ghép Cuốn giáo trình này chúng tôi sử dụng các tài liệu từ Viện rau quả, bộ môn cây rau trường Đại học nông nghiệp Hà Nội. Đồng thời chúng tôi cũng nhận được các ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật của các Viện, Trường, cơ sở sản xuất, Ban Giám Hiệu và các th ầy cô giáo Trường Cao đẳng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Bắc B ộ. Chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn đến Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT, Ban lãnh đạo các Viện, Trường, các cơ sở sản xuất, các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các thầy cô giáo đã tham gia đóng góp nhi ều ý ki ến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi để hoàn thành bộ giáo trình này. Giáo trình “Kỹ thuật nhân giống” giới thiệu khái quát về kỹ thuật tạo cây giống bằng các phương pháp khác nhau như nhân giống bằng hạt, nhân giống bằng cành chiết và phương pháp ghép. Trong quá trình biên soạn chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, chúng tôi mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp c ủa các nhà khoa h ọc, các cán bộ kỹ thuật, các đồng nghiệp để giáo trình hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tham gia biên soạn 1. Trần Văn Dư, Chủ biên 2. Lê Trung Hưng 3. Trần Ngọc Trường
4 MỤC LỤC Đề mục Trang Bài 1: Nhân giống bằng phương pháp gieo hạt ......................................................................8 A. Nội dung.............................................................................................................................. 8 1. Khái niệm về vườn ươm ....................................................................................................8 2. Lựa chọn địa điểm đặt vườn ươm giống đào, quất (tắc)..................................................8 2.2.Yếu tố đất đai. .............................................................................................................. 8 2.3. Yếu tố nguồn nước. ....................................................................................................9 2.4. Nguồn cung cấp điện. .................................................................................................9 3. Kết cấu vườn ươm cây giống đào, quất (tắc) cảnh.......................................................... 9 3.1. Đường đi lại trong vườn ươm .....................................................................................9 3.2. Luống sản xuất cây giống............................................................................................9 3.3. Hệ thống tưới tiêu.......................................................................................................10 4. Phương pháp nhân giống bằng hạt đối với cây đào, quất (tắc) cảnh.............................11 4.1. Ưu điểm...........................................................................................................................11 4.2. Nhược điểm.................................................................................................................... 12 4.3. Các thao tác trong kỹ thuật nhân giống bằng hạt..........................................................12 4.3.1. Chuẩn bị hạt giống cây đào.....................................................................................12 4.3.2. Chuẩn bị giá thể gieo hạt.........................................................................................13 Bước 1: Chuẩn bị đất gieo hạt..........................................................................................13 Bước 2: Chuẩn bị túi bầu PE và giá thể đóng bầu...........................................................13 4.3.3. Các bước thao tác trong kỹ thuật nhân giống bằng hạt......................................... 14 Bước 1: Xử lý hạt giống................................................................................................... 14 Bước 2: Gieo hạt trên luống đất....................................................................................... 15 Bước 3: Gieo hạt trong túi bầu PE....................................................................................16 Bước 4: Chăm sóc cây con giai đoạn vườn ươm............................................................. 16 4.3.4. Tiêu chuẩn cây giống đào........................................................................................ 17 B. Câu hỏi và bài tập thực hành.............................................................................................17 1. Câu hỏi................................................................................................................................17 2. Bài thực hành......................................................................................................................19 C. Ghi nhớ:............................................................................................................................. 19 Bài 2: Nhân giống bằng phương pháp chiết cành..................................................................20 A. Nội dung............................................................................................................................ 20 1. Cơ sở khoa học...................................................................................................................20 2. Ưu nhược điểm của phương pháp....................................................................................20
5 3. Các bước trong kỹ thuật nhân giống đào, quất cảnh bằng phương pháp chiết cành.....21 3.1. Chọn cây mẹ để chiết.................................................................................................21 3.2. Chọn cành chiết...........................................................................................................22 3.3. Thời vụ chiết...............................................................................................................22 3.4. Chuẩn bị dụng cụ, vật liệu chiết cành...................................................................... 22 4.5. Các bước trong kỹ thuật chiết cành...........................................................................25 4.6. Chăm sóc cành sau khi chiết....................................................................................... 27 4.7. Hạ bầu và giâm lại cành chiết................................................................................... 28 4.8. Tiêu chuẩn cây giống đào, quất (tắc) cảnh .............................................................. 29 B. Câu hỏi và bài tập thực hành.............................................................................................29 Bài 3: Nhân giống bằng phương pháp ghép (tháp)................................................................ 32 A. Nội dung............................................................................................................................ 32 1. Cơ sở khoa học của phương pháp ghép (tháp)................................................................. 32 2. Ưu nhược điểm của phương pháp....................................................................................32 3. Các bước trong kỹ thuật nhân giống bằng phương pháp ghép (tháp)............................. 33 3.1. Gieo hạt tạo cây gốc ghép.......................................................................................... 33 3.2. Chuẩn bị dụng cụ ghép (tháp).................................................................................... 33 3.3. Tiêu chuẩn cây gốc ghép.............................................................................................34 3.4. Tiêu chuẩn cành ghép..................................................................................................35 3.5. Thời vụ ghép (tháp).....................................................................................................36 4. Nhân giống đào, quất cảnh bằng phương pháp ghép (tháp) mắt nhỏ có gỗ...................37 4.1. Các bước tiến hành ghép (tháp) mắt nhỏ có gỗ.........................................................37 4.2. Chăm sóc cây sau ghép (tháp)......................................................................................40 5. Nhân giống đào, quất (tắc) cảnh bằng phương pháp ghép (tháp) nêm đoạn cành.........40 5.1. Tiêu chuẩn cây gốc ghép.............................................................................................40 5.2. Tiêu chuẩn cành ghép (tháp)........................................................................................ 41 5.3. Bảo quản cành ghép....................................................................................................41 5.4. Các bước tiến hành ghép (tháp) nêm đoạn cành........................................................41 5.5. Chăm sóc cây sau ghép (tháp)......................................................................................43 5.6. Các điều kiện nâng cao tỷ lệ ghép (tháp) sống:.........................................................43 5.7. Quy cách và phẩm chất cây xuất vườn đối với cây giống đào, quất (tắc) cảnh:....43 B. Câu hỏi và bài tập thực hành.............................................................................................44 1. Câu hỏi................................................................................................................................44 2. Bài thực hành......................................................................................................................46 C. Ghi nhớ...............................................................................................................................46 HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN/MÔN HỌC............................................................47
6 .................................................................................................................................................47 I. Vị trí, tinh chât cua mô đun/môn học:.................................................................................47 ́ ́ ̉ II. Mục tiêu:............................................................................................................................47 III. Nội dung chính của mô đun:............................................................................................47 IV. Hướng dẫn thực hiện bài tập thực hành.........................................................................48 V. Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập..............................................................................50 VI. Tài liệu tham khảo...........................................................................................................52
7 MÔ ĐUN: KỸ THUẬT NHÂN GIỐNG Mã mô đun: MĐ 02 Giới thiệu mô đun: - Mô đun này trang bị cho học viên các bước thao tác c ủa t ừng ph ương pháp nhân giống đào, quất (tắc) cảnh như thao tác kỹ thuật làm vườn ươm, đổ bầu đất, cách gieo hạt, chiết cành, ghép (tháp) cây và quy trình chăm sóc cây con ở giai đoạn vườn ươm. - Mô đun 02: “Kỹ thuật nhân giống” có thời gian học tập là 90 giờ, trong đó có 16 giờ lý thuyết, 62 giờ thực hành và 12 giờ kiểm tra. Môđun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc như: gieo hạt, chiết, ghép (tháp) cây và chăm sóc cây giống.
8 Bài 1: Nhân giống bằng phương pháp gieo hạt Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Trình bày được các bước trong kỹ thuật tạo dựng vườn ươm cây giống; - Trình bày được ưu, nhược điểm của các phương pháp nhân giống bằng hạt; - Thực hiện thành thạo các thao tác trong kỹ thuật nhân giống b ằng phương pháp gieo hạt; - Thực hiện nhân giống đạt tỷ lệ xuất vườn theo quy định; - Nhận thức được tầm quan trọng của việc nhân giống đối với sản xuất, kinh doanh; - Đảm bảo tiết kiệm nguyên vật liệu, an toàn lao động. A. Nội dung 1. Khái niệm về vườn ươm Hiện nay có nhiều cách hiểu khác nhau về vườn ươm, nhưng chúng ta có thể hiểu vườn ươm là nơi trực tiếp diễn ra các hoạt động sản xuất và bồi dưỡng cây giống (gồm các khâu chủ yếu: làm đất, tạo bầu, gieo h ạt t ạo ra cây mạ, cấy cây, đảo bầu, chăm sóc v.v…) đảm b ảo ch ất l ượng ph ục v ụ kế hoạch trồng và chăm sóc. 2. Lựa chọn địa điểm đặt vườn ươm giống đào, quất (tắc) Để sản xuất cây giống đào, quất (tắc) cảnh có hiệu quả, vườn ươm cần phải đảm bảo các yêu cầu sau: 2.1. Vị trí đặt vườn ươm. + Vườn ươm phải có vị trí đặt thuận lợi về giao thông, bằng ph ẳng không bị úng nước, đảm bảo đủ nước tưới cho quanh năm nhất là vào mùa đông khô hạn. + Vườn ươm phải đặt ở nơi có điều kiện khí hậu phù hợp với yêu cầu sinh thái của các chủng loại cây giống, tránh được các yếu tố th ời tiết bất thuận như: Giá rét sương muối hoặc nhiệt độ quá cao. 2.2.Yếu tố đất đai. Khu đất xây dựng vườn ươm phải bằng phẳng, có độ dốc nh ỏ hơn 5 0 và tiêu thoát nước tốt. Phải thuận lợi lấy đất làm bầu, đ ất làm b ầu là đ ất th ịt nhẹ hoặc thịt trung bình có kết cấu tốt, tầng canh tác dày, m ầu m ỡ, có kh ả năng giữ nước và thoát nước tốt.
9 2.3. Yếu tố nguồn nước. Có nguồn cung cấp đủ nước tưới cho cả các tháng trong năm, đảm bảo yêu cầu về chất lượng. Nước tưới không được nhiễm phèn, mặn, các chất thải công nghiệp hoặc các hóa chất bảo vệ thực vật quá ngưỡng cho phép. 2.4. Nguồn cung cấp điện. Trong quá trình sản xuất cây giống cần dùng đến điện để chạy một số loại máy móc như máy bơm, điện thắp sáng do đó địa điểm đặt vườn ươm phải có guồn cung cấp điện . 3. Kết cấu vườn ươm cây giống đào, quất (tắc) cảnh Vườn ươm cây giống đào, quất cảnh thường được bố trí các phần sau: 3.1. Đường đi lại trong vườn ươm - Đường đi lại trong vườn ươm được thiết thuận tiện cho mọi hoạt động sản xuất trong vườn. - Hệ thống đường trong vườn gồm gồm: + Đường trục chính là đường vận để sử dụng cho các ph ương ti ện c ơ giới vận chuyển vật tư, công cụ dụng cụ, máy móc thi ết b ị ph ục vụ cho quá trình sản xuất. + Đường nhánh (đường phân khu) là đường phục vụ cho công tác vận chuyển vật tư, thiết bị, công cụ dụng cụ bằng các phương tiện vận chuyển thô sơ. 3.2. Luống sản xuất cây giống * Khu vực luống gieo ươm hạt: Khi thiết kế vườn ươm, nên dành một diện tích nhất định để xây d ựng luống ươm hạt. Luống gieo hạt bố trí theo hướng đông tây, nhằm tạo điều ki ện cho cây con có khả năng tiếp cận ánh sáng mặt trời được nhiều nhất. Hình 2.1.1: Luống gieo ươm hạt * Khu vực luống cây nền cứng:
10 Là luống nền láng bê tông và được xây gờ bao quanh, có l ỗ thoát n ước đóng mở được, nền luống phải được láng phẳng và h ơi dốc v ề phía l ỗ thoát nước, tháo được kiệt nước. Gờ luống nên xây bằng gạch cao 10 - 12 cm và trát vữa xi măng cẩn thận. Tùy theo địa hình cụ thể của nơi đặt vườn ươm mà xây luống dài ngắn khác nhau. Một luống bình thường có kích thước 10m dài x 1 mét rộng có thể xếp được 4.500 bầu cây với đ ường kính b ầu 4,5 cm. Luống cây nên xây thành từng cụm 4 -5 luống, các c ụm cách nhau 1,5 mét và giữa các luống cách nhau khoảng 50 cm là phù hợp trong quá trình sản xuất cây con. Hình 2.1.2: Luống cây nền cứng * Khu vực luống cây nền mềm: Luống nền mềm cũng được xây dựng theo kích thước như nền cứng, dài 10 mét, rộng 1 mét. Gờ bao quanh luống có thể làm bằng khung gỗ, đan bằng tre nứa thậm trí bằng đá, gạch để giữ cho bầu cấy cây không b ị đổ, hoặc nền luống làm thấp hơn mặt vườn khoảng 5 - 7 cm. Hình 2.1.3: Luống cây nền mềm 3.3. Hệ thống tưới tiêu a. Hế thống tưới
11 - Hệ thống tưới phải đảm bảo nước được dẫn đến kh ắp nơi trong vườn ươm. Cần phải xây dựng hệ thống cung cấp nước cố định và hệ thống cung cấp nước linh hoạt phục vụ tưới cây trong vườn ươm. - Hệ thống tưới nước trong vườn ươm chia làm các bộ phận sau: + Nguồn cung cấp nước: Nguồn cung cấp nước cho vườn ươm có th ể là sông, suối hoặc giếng khoan, đào.. + Bể chứa: Bể chứa thường được bố trí ở vị trí cao nhất trong vườn ươm để có thể sử dụng áp lực dẫn nước đến mọi nơi trong v ườn ươm. Quy mô của bể chứa lớn hay nhỏ tùy thuộc vào quy mô của vườn ươm, loài cây định sản xuất. + Máy bơm: Thường dùng các loại máy bơm loại nhỏ có công suất 350 – 750W để hút nước và tưới nước cho vườn ươm. Hình 2.1.4: Máy bơm nước b. Hệ thống thoát nước: Hệ thống thoát nước trong vườn ươm thường được thiết kế cạnh hàng rào, đường đi lại trong vườn ươm dưới dạng các kênh thoát nước. 4. Phương pháp nhân giống bằng hạt đối với cây đào, qu ất (tắc) cảnh 4.1. Ưu điểm - Kỹ thuật đơn giản dễ làm - Cây đào con có bộ rễ phát triển mạnh, tuổi thọ thường cao h ơn các phương pháp nhân giống khác. - Cây nhân giống từ hạt sinh trưởng khỏe, tính chống ch ịu với ngoại cảnh cao. - Hệ số nhân giống cao. - Chí phí sản xuất thấp hơn so với các phương pháp khác.
12 4.2. Nhược điểm Bên cạnh những ưu điểm thì việc sản xuất cây giống bằng hạt cũng có những nhược điểm, cụ thể như: - Hạt đào rất khó nảy mầm. - Hạt quất tỷ lệ nảy mầm rất thấp chỉ đạt khoảng 3 – 5%. - Nhiều biến dị: Cây mẹ tốt nhưng cây con có th ể xấu; nh ững cây đào giống nhân giống từ một cây mẹ nhưng lại cho chất lượng và số lượng hoa rất khác nhau. - Cây nhân giống từ hạt sinh trưởng chậm (nhất là đối với cây quất) Những nhược điểm trên đây đã làm giá thành sản xuất cây giống bị đội lên cao. Vì vậy ngày nay, trong việc nhân giống đào, qu ất c ảnh ng ười ta ch ủ yếu sử dụng các phương nhân giống vô tính như chiết, ghép để sản xu ất cây giống, hạn chế việc sử dụng phương pháp nhân giống bằng hạt. 4.3. Các thao tác trong kỹ thuật nhân giống bằng hạt 4.3.1. Chuẩn bị hạt giống cây đào Để có 1 cây đào có chất lượng hoa đẹp, thông thường chúng ta th ường phải thực hiện qua các bước như sau: * Chọn cây mẹ - Cây sinh trưởng, phát triển tốt. - Không bị sâu bệnh hại. - Có màu sắc hoa đặc trưng cho giống. - Có nhiều hoa. - Cây ra hoa liên tục trong 3 năm liền. Hình 2.1.5. Cây đào mẹ * Chọn quả để làm giống - Chọn quả đều nhau. - Quả không bị sâu bệnh hại. - Quả có độ chín sinh lý.
13 Hình 2.1.6. Quả đào * Chọn hạt - Chọn các hạt có kích thước như nhau. - Hạt mẩy, không bị sâu bệnh hại. - Hạt có tỷ lệ nảy mầm cao (trên 85%). Hình 2.1.7. Hạt đào 4.3.2. Chuẩn bị giá thể gieo hạt Đối với việc sản xuất cây giống hoa đào bằng phương pháp gieo hạt, chúng ta có thể tiến hành gieo hạt giống trực tiếp trên lu ống đất ho ặc có th ể gieo hạt giống trong túi bầu PE. Bước 1: Chuẩn bị đất gieo hạt - Đất gieo hạt giống phải được cày bừa kỹ, làm nhỏ, lên luống có kích thước mặt luống rộng từ 1,2 – 1,5m, chiều cao từ 0,1 – 0,2 m, rãnh luống rộng khoảng 0,3 – 0,5 m. Hình 2.1.8. Luống gieo hạt đào Bước 2: Chuẩn bị túi bầu PE và giá thể đóng bầu - Giá thể đóng bầu gồm các loại vật liệu sau: Đất phù sa, phân chuồng, trấu hun (sơ dừa), phân lân trộn đều với nhau theo tỷ lệ: 60% đất + 20% phân chuồng + 28% trấu hun (sơ dừa) + 1% phân lân. * Chuẩn bị túi bầu PE
14 - Túi bầu PE có kích thước 20 x 25 cm. - Túi bầu được đục lỗ để thoát nước. Hình 2.1.9. Túi bầu PE * Đóng bầu (cho giá thể vào túi bầu) - Giá thể được cho vào túi bầu. Hình 2.1.9. Giá thể đóng bầu 4.3.3. Các bước thao tác trong kỹ thuật nhân giống bằng hạt Bước 1: Xử lý hạt giống * Ngâm hạt: Đây là một kỹ thuật thông thường cho các loại cây có hạt lớn, vỏ hạt cứng như hạt đào... Trước khi gieo, hạt giống được ngâm trong nước và túi vải ẩm cho đến khi chúng bắt đầu nảy mầm. Ưu điểm của biện pháp này là rút ngắn được th ời gian, h ạn ch ế được hiện tượng khuyết cây do hạt mọc mầm không đều, giảm nước tưới... Cần phải quan sát vỏ hạt trước khi đem ủ sao cho hạt giống phải đạt ở mức đủ nước. Xử lý hạt: Là quá trình nhằm mục đích tẩy rửa hạt giống đào hoặc bảo v ệ h ạt khỏi tác hại của sâu hại. Có thể xử lý hạt bằng phương pháp vật lý, hóa học, cơ giới: - Phương pháp vật lý: Ngâm hạt trong nước ấm hoặc nhi ệt đ ộ khô. Hạt đào được ngâm trong nước ấm 45 oC trong vòng 20 phút để trừ các loại nấm bệnh, sau đó chuyển sang ngâm bằng nước sạch trong vòng 48 giờ, đãi sạch, ủ trong cát ẩm 30 – 40 ngày đến nứt nanh.
15 - Xử lý hóa học: Bao gồm thuốc trừ nấm, thuốc trừ sâu hoặc h ỗn h ợp của 2 loại đó. Hóa chất này có thể dùng ở dạng bột, dung dịch phun với tỷ l ệ rất thấp khoảng 1-5g/kg hạt giống. Thuốc trừ nấm thông dụng nhất cho xử lý hạt giống là Thiram và Captan (cả hai có phổ hoạt động rộng, ít độc cho động vật và người). Một số thuốc trừ nấm tổng hợp như Ridomil giúp bảo vệ hạt giống đào đến lúc trưởng thành. Xử lý cơ giới: Để hạt ngoài không khí vài ngày nhằm cho hạt khô, đồng thời khi làm như vậy, nhân bên trong vỏ cứng sẽ co lại. Sau đó, dùng vật cứng để ghè hạt ra, làm sao để không làm vỡ nhân bên trong. L ấy nhân ra khỏi hạt cứng. Ngâm nhân trong nước 3 ngày. Thay nước hàng ngày. Lấy nhân ra, dùng giấy thấm ướt để bọc các nhân lại ----> cho vào bao nylon kín miệng ---> cho vào tủ lạnh (không được cho vào ngăn đá) ----> để khoảng 4 - 6 tuần. Thi thoảng kiểm tra xem hạt có nảy mầm hay không? Nếu thấy hiện tượng hạt bắt đầu nảy mầm chúng ta có thể đem hạt đào ra gieo ngoài ru ộng sản xuất. Kiểm tra chất lượng hạt giống: Trong một số trường hợp hãn hữu, hạt giống có thể đã quá khô và được bảo quản nơi có độ ẩm thấp (như hạt đóng hộp được bảo quản trong kho lạnh) làm cho chúng không thể hút nước dễ dàng, nảy mầm yếu. Trong trường hợp này, có thể điều chỉnh bằng cách: để chúng ở nơi có độ ẩm cao trong 1- 2 ngày trước khi gieo. Cụ thể là để hạt giống trên một khay hay l ưới treo lơ lửng trong một cái lọ bịt kín có nước ở dưới để không làm ướt h ạt giống. Bước 2: Gieo hạt trên luống đất - Sau khi xử lý hạt giống, chúng ta thấy hạt giống đã bắt đầu chuy ển sang một giai đoạn mới. Hạt bắt đầu nứt nanh và nảy mầm, lúc này chúng ta bắt đầu tiến hành gieo hạt trên nền đất để chúng sinh trưởng và phát triển. - Hạt được gieo trên luống với mật độ là 5 x 5 cm. - Sau khi gieo tiến hành lấp đất có độ dày từ 2 – 3 cm. Hình 2.1.10. Gieo hạt đào trên luống đất
16 - Phủ rơm, rạ lên trên mặt luống. - Tưới nước thường xuyên, giữ ẩm cho hạt tiếp tục nảy mầm và giúp cây sinh trưởng và phát triển một cách thuận lợi. Hình 2.1.11: Phủ rơm trên mặt luống Bước 3: Gieo hạt trong túi bầu PE - Sau khi ngâm ủ hạt, chúng ta tiến hành gieo hạt vào trong túi bầu. - Phủ một lớp đất có độ dày 2 – 3 cm lên trên hạt. - Thường xuyên giữ ẩm cho hạt đến khi hạt nảy mầm và phát triển thành cây con. Hình 2.1.12: Hạt đào gieo trong túi bầu PE Bước 4: Chăm sóc cây con giai đoạn vườn ươm - Sau thời gian khoảng 30 – 35 ngày, hạt đào bắt đầu nảy mầm chui lên khỏi mặt đất và phát triển thành cây đào giống. - Trong giai đoạn đầu của cây hoa đào, thường bị các loài sâu, bệnh hại như: nhện đỏ, sâu ăn lá, rệp sáp, bệnh lở cổ rễ. * Dùng thuốc Comite 73 EC, Sutin Hình 2.1.13: Cây đào giống 5EC, luân phiên hai loại thuốc này để phòng trừ nhện đỏ. * Dùng thuốc Anvil 10EC; Carbenzim 50WP để phòng trừ bệnh lở cổ rễ. * Dùng thuốc Supracide 40 EC để phòng trừ rệp sáp, sâu ăn lá.
17 Lưu ý: Phương pháp nhân giống bằng hạt không áp dụng cho cây quất cảnh vì một số nhược điểm sau: - Tỷ lệ nảy mầm của hạt quất rất thấp chỉ khoảng 2 – 5% - Cây giống quất cảnh được gieo từ hạt có khả năng sinh trưởng và phát triển rất yếu. - Cây khó ra hoa, kết quả. - Khả năng chống chịu với điều kiện ngoại cảnh kém, dễ bị sâu bệnh hại tấn công. - Thời gian từ khi trồng đến thu hoạch dài. 4.3.4. Tiêu chuẩn cây giống đào - Chiều cao cây từ 30 – 50 cm. - Có từ 2 -3 cành cấp 1. - Sinh trưởng và phát triển khỏe, không bị sâu bệnh hại. Hình 2.1.14: Cây giống đào nhân giống bằng hình thức gieo hạt B. Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi * Câu hỏi trắc nghiệm: Chọn ý trả lời đúng nhất trong các câu dưới đây: Câu 1: Để có một cây giống đào tốt chúng ta ph ải ch ọn gi ống theo các bước nào? A. Chọn cây mẹ - chọn quả - chọn hạt – chọn cây giống B. Chọn quả - chọn hạt – chọn cây giống C. Chọn hạt – chọn cây giống D. Chọn cây giống Câu 2: Kỹ thuật ngâm ủ hạt giống đào như thế nào là đúng k ỹ thuật?
18 A. Hạt đào được ngâm trong nước sạch trong vòng 5 ngày, đãi sạch, ủ trong cát ẩm 30 – 40 ngày đến nứt nanh. B. Hạt đào được ngâm trong nước ấm 45 oC trong vòng 20 phút để trừ các loại nấm bệnh, sau đó chuyển sang ngâm bằng nước s ạch trong vòng 48 giờ, đãi sạch, ủ trong cát ẩm 30 – 40 ngày đến nứt nanh. C. Hạt đào được ngâm trong nước sạch trong vòng 6 ngày Câu 3: Sau bao nhiêu ngày ủ ẩm thì hạt đào bắt đầu nứt nanh? A. Sau 10 ngày B. Sau 20 ngày C. Sau 30 – 40 ngày D. Sau 60 -70 ngày Câu 4: Khi gieo hạt, chúng ta cần phủ một lớp đất có đ ộ dày là bao nhiêu để cho hạt nảy mầm thuận lợi? A. Phủ lớp đất dày 1 cm B. Phủ lớp đất dày 2 – 3 cm C. Phủ lớp đất dày 4 – 5 cm D. Phủ lớp đất dày 6 – 7 cm Câu 5: Trong giai đoạn đầu của vườn ươm, cây đào giống th ường bị bệnh nào sau đây gây hại nặng? A. Bệnh chảy gôm B. Bệnh cháy lá C. Bệnh lở cổ rễ Câu 6: Trong giai đoạn đầu ở vườn ươm, cây đào giống thường bị các loại sâu hại nào sau đây gây hại nặng? A. Nhện đỏ, rệp sáp, sâu ăn lá B. Sâu đục ngọn đào C. Sâu róm Câu 7: Để phòng trừ nhện đỏ gây hại trên cây đào ở giai đo ạn vườn ươm chúng ta nên dùng loại thuốc nào? A. Thuốc Comite B. Thuốc Padan C. Thuốc Ridomil Câu 8: Bệnh lở cổ rễ trên cây đào, thường gây hại nặng nh ất vào giai đoạn nào của cây?
19 A. Giai đoạn cây con B. Giai đoạn kiến thiết cơ bản C. Giai đoạn ra hoa Câu 9: Phương pháp nhân giống bằng hạt có áp d ụng được cho việc nhân giống cây quất cảnh hay không? A. Có áp dụng B. Không áp dụng 2. Bài thực hành Bài thực hành số: Ngâm ủ hạt giống đào. C. Ghi nhớ: - Cách chọn hạt giống đào - Cách ngâm ủ và gieo hạt giống đào - Tiêu chuẩn cây giống đào
20 Bài 2: Nhân giống bằng phương pháp chiết cành Thời gian: 30 giờ Mục tiêu: - Liệt kê được các loại công cụ, trang thiết bị dùng trong ph ương pháp chiết cành; - Trình bày được ưu, nhược điểm của các phương pháp nhân giống bằng chiết cành; - Thực hiện thành thạo các thao tác trong kỹ thuật nhân giống b ằng phương pháp chiết cành; - Thực hiện nhân giống đạt tỷ lệ xuất vườn theo quy định; - Nhận thức được tầm quan trọng của việc nhân giống đối với sản xuất, kinh doanh; - Đảm bảo tiết kiệm nguyên vật liệu, an toàn lao động. A. Nội dung 1. Cơ sở khoa học Chiết cành là tách bỏ một lớp vỏ kể cả mạch libe (mạch rây), chỉ ch ừa lại phần gỗ (mạch gỗ), sau khi bó bầu thì chỗ bó sẽ mọc rễ nh ư chúng ta biết trong thân cây, mạch gỗ dẫn nước và muối khoáng từ dưới lên, và m ạch rây dẫn chất tổng hợp từ lá xuống dưới (tinh bột, auxin...) khi auxin vận chuyển tới chỗ bị cắt, do mạch rây bị đứt, nên chất dinh dưỡng và auxin sẽ bị ứ lại, auxin là một chất giúp tạo rễ, do đó rễ được tạo ra. Việc chiết cành sẽ đạt tỉ lệ thành công cao h ơn giâm vì khi giâm, cành phải tự cung cấp cho mình tất cả, còn chiết thì cành vẫn được cây m ẹ "nuôi" cho nước và khoáng. 2. Ưu nhược điểm của phương pháp - Những ưu điểm của biện pháp chiết cành: Cây con giữ nguyên đặc điểm về di truyền chất lượng, năng suất của cây mẹ. Cây chiết nhanh ra hoa, quả. Có thể ra hoa từ năm thứ nhất nhưng để cây đủ sức sinh trưởng tạo tán và cành lá thì thường đ ể quả ở năm th ứ 2, thứ 3. Điều này có lợi là rút ngắn thời gian kiến thiết cơ bản, nhanh thu hoạch để thu hồi vốn, có lợi cho kinh doanh. Cây con có bộ rễ ăn nông phù hợp với mực nước ngầm sát mặt đất. Cây chiết có bộ tán thấp nhỏ dễ chăm sóc, thu hoạch và phòng trừ sâu bệnh. Thời gian nhân giống nhanh.