Giáo trình Lý thuyết quy hoạch kiến trúc: Phần 2

Chia sẻ: Tinh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:174

Thêm vào BST

Báo xấu

61
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Lý thuyết quy hoạch kiến trúc: Phần 2 gồm có những nội dung chính sau: Chương 8 quy hoạch xây dựng hệ thống giao thông và hạ tầng kỹ thuật đô thị; chương 9 quy hoạch xây dựng khu trung tâm đô thị và hệ thống trung tâm dịch vụ công cộng đô thị; chương 10 quy hoạch khu công nghiệp và kho tàng đô thị; chương 11 quy hoạch xây dựng hệ thống cây xanh đô thị; chương 12 thiết kế quy hoạch chi tiết đô thị; chương 13 quy hoạch cải tạo đô thị; chương 14 trình tự hồ sơ quy hoạch xây dựng đô thị; chương 15 thiết kế đô thị.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Lý thuyết quy hoạch kiến trúc: Phần 2

CHÖÔNG 8: QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG GIAO THOÂNG VAØ HAÏ TAÀNG KYÕ THUAÄT ÑOÂ THÒ 8.1. THIEÁT KEÁ QUY HOAÏCH HEÄ THOÁNG GIAO THOÂNG ÑOÂ THÒ 8.1.1.Khaùi nieäm veà giao thoâng ñoâ thò – phaân loaïi 8.1.1.1.Khaùi nieäm Heä thoáng giao thoâng laø heä thoáng quan troïng nhaát trong caùc loaïi haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò, noù ñaùp öùng nhu caàu vaän taûi haønh khaùch vaø haøng hoaù töø nôi naøy ñeán nôi khaùc trong ñoâ thò hoaëc vaän chuyeån haønh khaùch vaø haøng hoaù töø ñoâ thò ñi caùc nôi khaùc. Heä thoáng giao thoâng coù vai troø trong vieäc vieäc haønh boä khung chính caáu truùc ñoâ thò vaø coù vai troø ñònh höôùng cho caùc heä thoáng haï taàng kyõ thuaät khaùc. Trong caáu truùc ñoâ thò, heä thoáng giao thoâng giöõa vai troø lieân keát caùc khu vöïc chöùc naêng vaø taïo thaønh moät haønh lang kyõ thuaät maø treân ñoù boá trí haàu heát caùc coâng trình cuûa heä thoáng kyõ thuaät haï taàng khaùc. 8.1.1.2.Giao thoâng ñoái noäi – giao thoâng ñoái ngoaïi a. Giao thoâng ñoái ngoaïi Giao thoâng ñoái ngoaïi bao goàm moái lieân heä giöõa ñoâ thò vôùi beân ngoaøi nhö: vôùi caùc ñoâ thò khaùc, vôùi caùc khu coâng nghieäp taäp trung, khu nghæ ngôi giaûi trí. Giao thoâng ñoái ngoaïi bao goàm: Giao thoâng ñöôøng thuyû, giao thoâng ñöôøng saét, giao thoâng ñöôøng boä vaø giao thoâng ñöôøng haøng khoâng. b. Giao thoâng ñoái noäi Giao thoâng ñoái noäi laø giao thoâng beân trong ñoâ thò, noù coù moái quan heä chaët cheõ vôùi heä thoâng giao thoâng ñoái ngoaïi qua caùc nhaø ga, beán caûng, beán xe, caùc ñaàu moái giao thoâng ôû caùc ñöôøng vaøo ñoâ thò. Theo ñieàu kieän ñòa hình, kinh teá, caáu truùc ñoâ thò maø töøng loaïi hình giao thoâng ñoâ thò coù theå phaùt trieån khoâng ñeàu nhau. Trong ñoâ thò cuõng coù ñaày ñuû caùc loaïi giao thoâng nhö laø: Giao thoâng ñöôøng thuyû, giao thoâng ñöôøng saét:taøu ñieän ngaàm, maët ñaát, treân cao...nhöng ña phaàn laø phaùt trieån maïnh veà giao thoâng ñöôøng phoá. 8.1.1.2.Phaân loaïi heä thoáng giao thoâng a. Ñöôøng boä Laø moät loaïi hình thöùc giao thoâng phoå bieán ôû nhöõng thaønh phoá lôùn, noù ñöôïc söû duïng roäng raõi, vaän chuyeån haønh khaùch haøng hoaù thuaän tieän ôû moïi luùc moïi nôi, vôùi khoái löôïng töông ñoái lôùn. b. Ñuôøng saét Laø hình thöùc giao thoâng coù öu ñieåm laø vaän chuyeån vôùi khoái löôïng lôùn, an toøan, ít oâ nhieãm moâi tröôøng, tuy nhieân noù khoâng ñöôïc boá trí roäng raõi, cô sôû ñaàu tö ban ñaàu toán keùm. Höôùng vaän chuyeån keùm linh hoaït. 177
c. Ñöôøng thuûy Hình thöùc giao thoâng raát quan troïng xuaát hieän töø laâu ñôøi, coù öu ñieåm laø vaän chuyeån löôïng haønh khaùch vaø haøng hoaù raát lôùn, chi phí vaän taûi thaáp, tuy nhieân toác ñoä khoâng cao vaø phuø thuoäc vaøo ñieàu kieän töï nhieân cuûa ñoâ thò d. Ñöôøng haøng khoâng Hình thöùc hieän ñaïi, laø phöông tieän vaän chuyeån haønh khaùch vaø haøng hoaù ñi nhöõng khoaûng caùch xa vaø ra ngoaøi ñoâ thò. Coù öu ñieåm laø vaän chuyeån haøng hoùa nhanh, an toøan, nhöng khoái löôïng coøn haïn cheá, giaù thaønh cao. 8.1.1.3.Vai troø cuûa heä thoáng giao thoâng ñoái vôùi söï phaùt trieån ñoâ thò Vai troø trong söï hình thaønh vaø phaùt trieån ñoâ thò Phaùt trieån kinh teá vaø caùc ngaønh saûn xuaát trong ñoâ thò Phaùt trieån veà maët xaõ hoäi vaø naâng cao chaát löôïng soáng ñoâ thò Vai troø trong toå chöùc khoâng gian caûnh quan 8.1.2.Vai troø cuûa giao thoâng ñoái vôùi giaûi phaùp quy hoaïch ñoâ thò 8.1.2.1.Caáu truùc maïng löôùi giao thoâng vaø caáu truùc ñoâ thò a. Caáu truùc maïng löôùi giao thoâng ñoâ thò Trong caáu truùc ñoâ thò, heä thoáng giao thoâng giöõ vai troø laøm khung chính gaén keát caùc khu vöïc chöùc naêng ñaûm baûo moät caáu truùc ñoâ thò chaët cheõ. Heä thoáng giao thoâng taïo moái quan heä giöõa caùc khu vöïc trong ñoâ thò vaø moái lieân heä giöõa ñoâ thò vôùi beân ngoaøi. Heä thoáng giao thoâng trong caáu truùc ñoâ thò coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: Ñaây laø moái quan heä giöõa caùc thaønh phaàn cuûa ñoâ thò thoâng qua vieäc giaûi quyeát caùc nhu caàu söû duïng trong ñoâ thò. Ñaây cuõng chính laø yeáu toá goùp phaàn xaùc ñònh quy moâ hôïp lyù cuûa caùc thaønh phaàn chöùc naêng ñoâ thò. Ñònh höôùng phaùt trieån heä thoáng giao thoâng cuõng goùp phaàn trong vieäc xaùc ñònh chính xaùc caáu truùc ñoâ thò. Heä thoáng giao thoâng laø boä khung caên baûn ñeå xaùc ñònh vò trí cuûa heä thoáng haï taàng kyõ thuaät, vò trí caùc nguoàn cung caáp haï taàng: ñieän, nöôùc, traïm xöû lyù chaát thaõi, baõi raùc … Döïa treân heä thoáng giao thoâng ñoâ thò, caùc heä thoáng haï taàng kyõ thuaät khaùc nhö caáp ñieän, caáp thoaùt nöôùc, … seõ ñöôïc trieån khai toå chöùc theo caùc ñònh höôùng phaùt trieån cuûa ñoâ thò nhaèm ñaûm baûo söï vaän haønh vaø phaùt trieån cuûa caùc khu vöïc chöùc naêng trong caáu truùc ñoâ thò. 178
b. Caùc daïng maïng löôùi giao thoâng ñoâ thò trong caáu truùc ñoâ thò Daïng maïng löôùi oâ côø – oâ côø coù ñöôøng cheùo Daïng oâ côø vaø oâ côø coù ñöôøng cheùo thöôøng coù tính ñôn giaûn seõ thích hôïp vôùi caùc caáu truùc ñoâ thò nhoû hoaëc caùc khu vöïc chöùc naêng trong ñoâ thò. Luùc naøy tính ñònh höôùng giao thoâng khoâng cao nhöng khaû naêng phaân taùn doøng ngöôøi deã daøng. Khaû naêng di chuyeån khoâng nhanh nhöng ít coù nguy cô bò aùch taéc giao thoâng. Moät soá ñoâ thò lôùn ( ñaëc bieät ôû Myõ ) söû duïng daïng naøy vôùi söï keát hôïp caùc tuyeán ñöôøng cheùo coù naêng löïc vaän chuyeån raát lôùn. Daïng ñöôøng oâ côø vaø oâ côø coù ñöông cheùo thöôøng ñöôïc toå chöùc trong caùc khu vöïc chöùc naêng, caùc loaïi ñöôøng khu vöïc vaø noäi boä thöôøng ñöôïc toà chöùc theo daïng naøy Hình 8.1- Sô ñoà maïng löôùi oâ côø vaø oâ côø coù ñöôøng cheùo Daïng maïng löôùi höôùng taâm vaø höôùng taâm coù ñöôøng bao Daïng maïng löôùi ñöôøng höôùng taâm vaø höôùng taâm coù ñöôøng bao laø nhöõng daïng maïng löôùi ñöôøng phuø hôïp vôùi caùc caáu truùc ñoâ thò coù trung taâm taäp trung vaø caùc truïc ñöôøng chính ñoâ thò ñaûm nhaän nhieäm vuï phaân chia caùc khu vöïc chöùc naêng ñoâ thò. Caùc ñoâ thò trung bình khoâng lôùn laém coù vai troø lieân keát vôùi caùc khu vöïc trong vuøng thöôøng coù daïng maïng löôùi ñöôøng daïng naøy. Hình 8.2- Sô ñoà maïng löôùi höôùng taâm vaø höôùng taâm coù ñöôøng bao ( vaønh ñai ) 179
Daïng maïng löôùi töï do Daïng maïng löôùi töï do phuø hôïp vôùi caáu truùc ñoâ thò coù trung taâm phaân taùn, tuy vaäy vaãn phaûi ñaûm baûo caùc nhu caàu giao thoâng nhanh, giao thoâng tieáp caän vaøo caùc khu vöïc. Daïng maïng löôùi hoãn hôïp Caùc ñoâ thò lôùn, cöïc lôùn, caùc ñoâ thò laø trung taâm cuûa moät vuøng roäng lôùn thöôøng coù caáu truùc ñoâ thò ña trung taâm, vaø vì vaäy maø maïng löôùi ñöôøng cuõng phaûi coù caáu truùc theo daïng hoãn hôïp. Maïng löôùi toång hôïp thöôøng seõ bao goàm taát caû caùc daïng maïng löôùi khaùc nhau taïo thaønh moät maïng löôùi toång hôïp. Hình 8.3- Maïng löôùi ñöôøng höôùng taâm coù vaønh ñai, keát hôïp vôùi caùc maïng löôùi oâ côø trong caùc khu chöùc naêng c. Caáu truùc giao thoâng vaø phaân boá caùc chöùc naêng ñoâ thò Khaùi nieäm caáu truùc ÑT: ÑT ñöôïc xem nhö laø moät heä thoáng. Moãi heä thoáng luoân gaén lieàn vôùi hình thöùc toå chöùc nhaát ñònh cuûa caùc khu chöùc naêng. Caáu truùc ÑT chính laø boä khung goùp phaàn quan troïng trong vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån ÑT. Thaønh phaàn caáu taïo neân caáu truùc ÑT bao goàm: - Heä thoáng GT ÑT - Heä thoáng caùc khu chöùc naêng trong ÑT (caùc ñôn vò chöùc naêng ÑT ñöôïc boá trí thaønh heä thoáng) Phaân boá caùc khu chöùc naêng trong caáu truùc ÑT hieän ñaïi: Moãi moät ñoâ thò phaûi coù moät caáu truùc ñoâ thò nhaèm ñònh höôùng phaùt trieån ñoâ thò theo moät nguyeân taéc ñaûm baûo söï caân ñoái haøi hoaø caùc thaønh phaàn cuûa ñoâ thò. Caáu truùc ñoâ thò coù vai troø quyeát ñònh caùc giaûi phaùp quy hoaïch caùc thaønh phaàn ñaát ñai ñoâ thò vaø höôùng ñeán söï phaùt trieån laâu daøi vaø beàn vöõng cho ñoâ thò. Trong ñoù vai troø cuûa heä thoáng giao 180
thoâng ñöôïc xaùc ñònh laø Boä khung cuûa ñoâ thò: döïa treân boä khung naøy, caùc khu vöïc chöùc naêng ñoâ thò ñöôïc boá trí gaén keát vôùi nhau. Heä thoáng giao thoâng vöøa giöõ vai troø lieân keát giöõa caùc khu vöïc chöùc naêng, vöøa giöõ vaøi troø giôùi haïn caùc khu vöïc chöùc naêng. Khaû naêng ñònh höôùng vaø löïa choïn vò trí caùc khu vöïc chöùc naêng: trung taâm, caùc coâng trình dòch vuï, caùc khu coâng nghieäp saûn xuaát ñeàu ñöôïc nghieân cöùu treân söï thuaän lôïi cuûa heä thoáng giao thoâng. Giaûi phaùp thieát keá caùc khu vöïc chöùc naêng ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa heä thoáng giao thoâng: - Khu ôû: moâ hình ôû, loaïi hình nhaø, caùc coâng trình dòch vuï coâng coäng….ñeàu phuï thuoäc vaøo maïng löôùi ñöôøng ñoâ thò. - Khu vöïc trung taâm: boá cuïc taàng cao, khoâng gian quaûng tröôøng, baõi ñaäu xe, tieáp caän… ñeàu ñöôïc nghieân cöùu döïa treân giaûi phaùp giao thoâng ñoâ thò - Khu coâng nghieäp – saûn xuaát: caùc cuïm nhaø maùy, vò trí kho, saân baõi, khu xöû lyù chaát thaûi… ñeàu chòu taùc ñoäng cuûa heä thoáng giao thoâng vaän taûi ñoâ thò. Veà heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä ÑT: Heä thoáng GT coù nhieàu taàng baäc khaùc nhau vaø moãi vò trí ñeàu coù nhöõng nguyeân taéc boá trí rieâng cuûa noù. Ñaëc ñeåm cuûa caáu truùc ÑT seõ thay ñoåi töø trung taâm ÑT ra ngoaøi ÑT. HT CAÛN G BIEÅN -CAÛN G COÂN G NGHIEÄP -CAÛN G DU LÒCH SAÂN BAY DI DÔØI KHOÛI TT ÑT ÑÖÔØN G KHU VÖÏC ÑÖÔØN G NOÄI BOÄ BEÁN XE ÑÖÔØN G ÑOÂ THÒ ÑÖÔØN G VAØN H ÑAI ÑÖÔØN G GT ÑOÁI NGOAÏI Hình 8.4- Heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä ñoâ thò 181
Trong ñoù, heä thoáng GT ñöôøng boä trong caáu truùc ÑT bao goàm: - Heä thoáng GT ñoái ngoaïi: trong moâ hình caáu truùc laø nhöõng tuyeán ñöôøng hình tia noái caùc vuøng laân caän, goàm: +Ñöôøng cao toác +Ñöôøng quoác loä: ñoùng vai troø noái caùc vuøng laïi vôùi nhau. quoác loä ñöôïc hình thaønh töø caùc vaønh ñai cuøng caáp, do vaäy nhöõng ñieåm giao nhau thöôøng laø nhöõng nuùt GT khaùc coát. Khi ÑT lôùn ra, hình thaønh caùc ñöôøng vaønh ñai caøng lôùn ñeå ñaùp öùng nhu caàu GT trong ÑT, nhöng chæ phình ra ôû möùc ñoä nhaát ñònh tuyø theo quy ñònh ranh giôùi thaønh phoá. - Heä thoáng GT ñoái noäi: ñaây laø maïng löôùi ñöôøng trong noäi boä ÑT. +Ñöôøng truïc chính ÑT +Ñöôøng truïc chính cuûa khu vöïc +Ñöôøng noäi boä khu vöïc Veà heä thoáng VTHKCCKLL ÑT Heä thoáng GT ñöôøng saét ñoái ngoaïi: Heä thoáng ñöôïc boá trí thaønh maïng löôùi ñöôøng saét, thöôøng baùm theo truïc quoác loä. Maïng löôùi naøy khoâng ñi xuyeân qua ÑT maø chæ ñöøng laïi ôû ga cuït. Neáu xuyeân qua trung taâm ÑT, maïng löôùi phaûi noåi leân hoaëc ñi ngaàm xuoáng loøng ñaát ñeå traùnh giao caét vôùi maïng löôùi GT ñöôøng boä. HT CAÛNG BIEÅN SAÂN BAY DI DÔØI KHOÛI TT ÑT GA TRUNG TAÂM ÑÖÔØNG SAÉT QUOÁC GIA ÑÖÔØNG SAÉT ÑOÂ THÒ GA CUÏT ÑÖÔØNG SAÉT NGOAÏI OÂ Hình 8.5-Heä thoáng vaän taûi haønh khaùch khoái löôïng lôùn ñoâ thò 182
- Heä thoáng GT ñöôøng saét ÑT + Heä thoáng GT ñöôøng saét ngoaïi oâ: Maïng löôùi ñöôøng saét nheï thöôøng noái caùc khu ôû ngoaïi thaønh laïi vôùi nhau, vaø noái trung taâm ÑT ñeán caùc khu chöùc naêng beân ngoaøi. Heä thoáng naøy coøn coù theå chaïy theo caùc ñöôøng vaønh ñai ñeå noái caùc laøng ñaïi hoïc, khu CN … + Heä thoáng GT ñöôøng saét noäi oâ: Heä thoáng GT ñöôøng saét noäi oâ do naèm trong khu vöïc noäi thaønh neân maïng löôùi naøy coù theå ñi ngaàm hoaëc noåi, trong ñoù ñöôøng saét ñi qua trung taâm thöôøng laø ñöôøng saét ngaàm. Ñöôøng saét noåi bao quanh trung taâm chöù khoâng ñi xuyeân. - Heä thoáng GT thuûy: thöôøng duøng ñeå vaän chuyeån haøng hoùa vaø haønh khaùch vôùi soá löôïng lôùn. Ñaàu moái GT cuûa heä thoáng GT thuûy chính laø vò trí caûng. Caûng caàn naèm gaàn ñöôøng vaønh ñai, kho taøng, beán baõi … Heä thoáng coù theå lieân keát vôùi caùc loaïi hình GT khaùc ñeå tieáp caän deã daøng vôùi caùc khu vöïc khaùc nhö: caûng – khu coâng nghieäp – ñöôøng vaønh ñai, ñeå thuaän tieän cho vieäc löu thoâng vaø vaän chuyeån haøng hoùa ñi khaép nôi. - GT haøng khoâng: ñaây laø heä thoáng GT ñoái ngoaïi. Saân bay ñöôïc boá trí naèm caïnh ñöôøng cao toác, beân ngoaøi ÑT, coù theå toå chöùc thaønh ÑT veä tinh. Saân bay coøn coù theå naèm caïnh caùc tuyeán GT khaùc (nhöng phaûi laø GT chính trong ÑT). NHAØ MAÙY NÖÔÙC NHAØ MAÙY ÑIEÄN KHU COÂNG NGHIEÄP TAÄP TRUNG LAØNG ÑAÏI HOÏC ÑOÂ THÒ VEÄ TINH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN TT TDTT TRONG TÖÔNG LAI NHAØ MAÙY XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI KHO TAØNG NGHÓA TRANG KHU COÂNG NGHIEÄP Hình 8.6- Sô ñoà caáu truùc ñoâ thò vaø troø heä thoáng giao thoâng 183
d. Ñònh höôùng quy moâ vaø laõnh thoå ñoâ thò Vôùi nhöõng vai troø lôùn veà caùc maët kinh teá xaõ hoäi nhö: vaän chuyeån vaø phaân phoái saûn phaåm, phuïc vuï nhu caàu ñi laïi vôùi muïc ñích sinh hoaït, lao ñoäng, hoïc taäp… Söï hình thaønh caùc ñieåm daân cö ñoâ thò khoâng theå khoâng döïa treân caùc ñieàu kieän thuaän lôïi phaùt trieån giao thoâng. Hay noùi moät caùch khaùc, giao thoâng laø yeáu toá quan troïng goùp phaàn quyeát ñònh söï hình thaønh caùc ñoâ thò vaø söï phaùt trieån heä thoáng caùc ñieåm daân cö ñoâ thò. Vieäc môû roäng Quy moâ laõnh thoå cuûa caùc ñoâ thò ñöôïc xaùc ñònh töø nhieàu yeáu toá, trong ñoù naêng löïc cuûa heä thoáng giao thoâng ñoâ thò coù vai troø raát lôùn. Moät trong nhöõng chæ tieâu cuûa heä thoáng giao thoâng laø: naêng löïc vaø vaän toác vaän chuyeån cuûa caùc hình thöùc giao thoâng. Thoâng thöôøng tieâu chuaån cô baûn ñeå xaùc ñònh thôøi gian di chuyeån hôïp lyù töø trung taâm ñoâ thò ñeán caùc khu vöïc laø 30 phuùt. Neáu toác ñoä di chuyeån trung bình laø 20km/h thì baùn kính ñoâ thò hôïp lyù laø 10km. Neáu naêng löïc cuûa heä thoáng giao thoâng cao hôn thì coù theå môû roäng baùn kính ñoâ thò. Taïi caùc ñoâ thò phaùt trieån treân theá giôùi vieäc ñaàu tö hieän ñaïi hoaù caùc phöông tieän giao thoâng (ñaëc bieät laø giao thoâng coâng coäng ) ñaõ laøm cho phaïm vi ñoâ thò ngaøy caøng môû roäng. Vieäc ñònh höôùng caùc ñieåm daân cö môùi trong ñoâ thò ñöôïc toå chöùc döïa treân toác ñoä di chuyeån cuûa caùc tuyeán giao thoâng. Ñoái vôùi caùc ñoái thò ñang phaùt trieån, vieäc xaùc ñònh phaïm vi vuøng di chuyeån trong voøng 30 phuùt – 1h seõ goùp phaàn quyeát ñònh ñieàu kieän phaùt trieån caùc khu vöïc vaø giaûi phaùp phaùt trieån heä thoáng giao thoâng. Hình 8.7- Döï baùo vuøng ñi laïi trong thôøi gian 1h cuûa TP.HCM nhaèm ñònh höôùng phaùt trieån ñoâ thò vaø giaûi phaùp caûi taïo giao thoâng 8.1.2.2.Xaùc ñònh giaûi phaùp söû duïng ñaát vaø giaûi phaùp thieát keá caùc khu chöùc naêng ñoâ thò a. Löïa choïn vò trí caùc khu vöïc chöùc naêng ñoâ thò Phaân boá caùc khu chöùc naêng trong caáu truùc ÑT hòeân ñaïi luoân phaûi tính ñeán boá cuïc cuûa toaøn ÑT. Ngaøy nay, ÑT phaùt trieån luoân coù söï ñoùng goùp raát lôùn cuûa heä thoáng GT ÑT. GT ÑT coù aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán caáu truùc ÑT vaø phaân khu chöùc naêng cuûa ÑT. 184
Caáu truùc ñoâ thò hieän ñaïi: Caáu truùc ÑT hieän ñaïi ñöôïc xaây döïng treân caùc nguyeân lyù QH ÑT hieän ñaïi, trong ñoù: Moät ÑT hôïp lyù khi caùc khu chöùc naêng ñöôïc boá trí moät caùch hôïp lyù. Söï chænh trang, caûi taïo caùc haønh lang GT moät caùch phuø hôïp vôùi caáu truùc ñoâ thò seõ laøm cho caùc khu chöùc naêng cuûa ÑT xích gaàn vôùi nhau hôn. Ngaøy nay, söï phaùt trieån cuûa ÑT raát phöùc taïp laø do ÑT ñaõ phaùt trieån 1 thôøi gian khaù daøi vaø ña chöùc naêng (vaên hoùa, dòch vuï …). Vì vaäy, caøng ngaøy caùc thaønh phaàn chöùc naêng trong ÑT caøng phaùt trieån ña daïng hôn. Söï phaùt trieån cuûa VTHKCCKLL vì theá ñoøi hoûi hieäu quaû phuïc vuï cao hôn vaø vieäc ñònh höôùng phöùc taïp hôn. Phaùt trieån heä thoáng GT coøn ñöôïc xem nhö laø khung xöông chuû yeáu ñeå hình thaønh neân ÑT. Moâ hình caáu truùc ÑT hieän ñaïi laø moâ hình ÑT coù nhieàu taàng lôùp GT. Heä thoáng GT naøy bao goàm: GT ñöôøng boä, GT baùnh saét, heä thoáng GT ñi boä, caùc beán xe … Trong ñoù, VTHKCCKLL laø moät giaûi phaùp öu tieân ôû caùc quoác gia phaùt trieån: Ñoái vôùi ÑT lôùn hôn 1 trieäu daân phaûi phaùt trieån nhöõng tuyeán GT vaän chuyeån lôùn nhö GT baùnh saét (treân cao, taøu ñieän treân cao, taøu ñieän treân maët ñaát, metro) laø raát caàn thieát vaø quan troïng. Söï keát hôïp giöõa caùc loaïi phöông tieän: taøu ñieän treân cao, taøu ñieän ngaàm, xe buyùt, taxi … moät caùch hôïp lyù vaø ña daïng seõ trôû thaønh 1 maïng löôùi GT toái öu goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa ÑT. Söï keát hôïp giöõa caùc tuyeán ñöôøng caàn linh hoaït, vaø ñaûm baûo söï löu thoâng xuyeân suoát trong ñoâ thò. Chuù yù taäp trung phaùt trieån theo höôùng phaùt trieån töông lai. Veà caùch boá trí nhaø ga: ga cuït, ga xuyeân, ga ngaàm. Ñöôøng saét quoác gia noái ñöôøng saét CN vaø noái vôùi khu CN. Choã ñaäu xe phaûi ñöôïc quan taâm, vaø phaùt trieån ñeå coù nhöõng giaûi phaùp caân ñoái cho söï phaùt trieån ÑT. Coù theå ñöa ra nhöõng phaùt trieån môùi cho baõi ñaäu xe ñeå taêng theâm dieän tích ñaát cho ñoâ thò. Phaùt trieån baõi ñaâu xe ngaàm Phaùt trieån choã ñaäu xe cao taàng Khu trung taâm: - Phaàn trung taâm naèm trong trung taâm Ñaây laø khu chöùc naêng quan troïng cuûa ñoâ thò. Thoâng thöôøng, moät ñoâ thò coù nhieàu trung taâm hay trung taâm ña chöùc naêng, bao goàm: Trung taâm haønh chính, thöông maïi, dòch vuï … 185
Khu vöïc trung taâm ñoâ thò laø ñaàu moái cuûa caùc heä thoáng GT khaùc nhau (Metro, ñöôøng saét ÑT … ) Ngoaøi ra, ñoâ thò coøn coù ñöôøng saét ñoái ngoaïi ñi xuyeân qua khu trung taâm nhöng khoâng tieáp xuùc vôùi trung taâm ñoâ thò hoaëc chæ tieáp xuùc thoâng qua nhaø ga trung taâm. Trung taâm ñoâ thò coøn laø ñaàu moái caûnh quan cuûa moät ÑT. - Phaàn trung taâm naèm ngoaøi trung taâm (trung taâm thuoäc caáp khu vöïc). Caøng ra ngoaøi, trung taâm caøng ñöôïc phaân caáp nhoû hôn: chæ coøn laø trung taâm dòch vuï coâng coäng. Trung taâm caáp khu vöïc coù söï hình thaønh töông ñoái ñôn giaûn, ban ñaàu laø khu vöïc thöông maïi, sau ñoù hình thaønh neân caùc chöùc naêng khaùc. Trung taâm ngoaøi trung taâm: trung taâm dòch vuï ôû giao loä Caùc trung taâm naøy thöôøng laø caây xaêng, khu thöông maïi baùn haøng theo giaù sæ (caùc sieâu thò, dòch vuï baùn haøng…) nhö: Cora, metro … Nhöõng heä thoáng sieâu thò naøy coù ñoái töôïng phuïc vuï laø ngöôøi mua haøng vôùi soá löôïng nhieàu. Caùc ñöôøng vaønh ñai khi hình thaønh roõ neùt thì vieäc phaùt trieån heä thoáng caùc trung taâm dòch vuï xung quanh ngaøy caøng nhieàu. Caùc KCN, kho taøng … hình thaønh khi heä thoáng GT ngoaïi vi xuaát hieän vì ñaây laø ñieàu kieän ñeå vaän chuyeån haøng hoùa thoâng suoát. KHU ÔÛ CAÁP KHU VÖÏC TRUNG TAÂM DÒCH VUÏ CAÁP ÑOÂ THÒ KHU ÔÛ CAÁP ÑOÂ THÒ KHU TRUNG TAÂM DÒCH VUÏ CAÁP ÑT KHU TRUNG TAÂM CAÁP KHU VÖÏC KHU ÔÛ VÖÔØN Hình 8.8- Heä thoáng giao thoâng vaø caùc khu vöïc chöùc naêng trong ñoâ thò 186
Ngoaøi ra coøn phaùt trieån khu trung taâm ôû khu daân cö môùi. Nhöõng khu trung taâm naøy coù höôùng phaùt trieån baùm theo nhöõng truïc ñöôøng cao toác vaø coù maät ñoä xaây döïng töông ñoái thaáp. Taát caû taïo thaønh cung thöông maïi, baõi xe vaø caùc nhu caàu dòch vuï… Khu ôû: Caùc khu ôû trong ñoâ thò ñöôïc boá trí theo töøng caáp khaùc nhau phuï thuoäc vaøo giaù trò ñaát ñoâ thò. Vì theá, vieäc boá trí khu daân cö noäi thaønh vaø ngoaïi thaønh phaûi theo nhöõng hình thöùc khaùc nhau. Caùch boá trí caùc khu ôû cuõng thay ñoåi töø trung taâm ra ngoaøi trung taâm theo töøng caáp khaùc nhau veà khoâng gian, quy moâ, tyû leä söû duïng ñaát. Caùc khu ôû phuïc vuï daân cö noäi thaønh laø caùc quaän, huyeän trong thaønh phoá …, goàm: - Caùc khu ôû trong trung taâm: Hình thöùc ôû taïi ñaây thöôøng laø caùc khu ôû cao taàng vaø chung cö cao taàng do giaù trò cuûa quyõ ñaát raát cao. Trong ñoù, tyû leä caùc chung cö cao taàng chieám phaàn lôùn trong dieän tích ñaát xaây döïng. Trong khu trung taâm thoâng thöôøng khoâng xaây döïng bieät thöï (chæ tröø moät vaøi nôi coù yeáu toá caûnh quan) Caùc cuïm nhaø ôû cao taàng vaãn toå chöùc theo moâ hình ôû nhöng caàn höôùng theo maïng löôùi ñöôøng caroâ. Thoâng thöôøng, ñaây laø maïng löôùi ñöôøng hieän traïng ñaõ coù saün. Neáu söû duïng maïng löôùi GT baát kyø trong khu vöïc seõ gaây caûn trôû GT raát lôùn laõng phí quõy ñaát xaây döïng ÑT - Caùc khu ôû trong ñôn vò ôû: Coâng trình ñöôïc boá trí theo xu höôùng coù chieàu cao thaáp daàn Hình thöùc boá trí nhaø trong ñôn vò ôû ña daïng veà loaïi hình, coù tyû leä phuï thuoäc vaøo vò trí boá trí coâng trình. Nhaø vöôøn Ñaây laø hình thöùc ôû taïi nhöõng khu vöïc ngoaïi vi thaønh phoá, phaùt trieån baùm theo truïc vaønh ñai cuûa khu daân cö môùi. Caùc daïng nhaø ôû taïi ñaây thöôøng khoâng tuaân theo moâ hình ñôn vò ôû ñoâ thò, bao goàm nhaø thaáp taàng, maät ñoä thöa. Ôû giöõa caùc cuïm nhaø vöôøn laø daõy caây xanh, hình thöùc boá trí ñôn giaûn, caøng ra ngoaøi ÑT maät ñoä nhaø thöa vaø ñoä cao giaûm daàn. b. Toå chöùc khoâng gian caûnh quan Khoâng gian giao thoâng raát quan troïng ñoái vôùi moät ñoâ thò, trong ñoù nhöõng coâng trình giao thoâng: saân bay, nhaø ga, beán caûng… caùc tuyeán ñöôøng, nuùt giao thoâng, quaõng tröôøng … laø caùc khoâng gian caûnh quan aûnh höôûng ñeán caûnh quan chung cuûa ñoâ thò. Haàu heát caùc coâng trình kieán truùc ñeàu caàn ñöôïc thieát keá vôùi ñöôøng neùt, hình daùng phuø hôïp vôùi khoâng gian cuûa caùc truïc ñöôøng, beân caïnh ñoù chieàu roäng cuûa maët caét ñöôøng laïi 187
caàn phuø hôïp vôùi cao ñoä cuûa caùc coâng trình kieán truùc. Caùc giaûi phaùp thieát keá ñoâ thò luoân ñöôïc nghieân cöùu vôùi khoâng gian giao thoâng trong ñoâ thò. Caùc khoâng gian quaûng tröôøng, daõy caây xanh, caùc coâng trình kieán truùc trang trí treân caùc tuyeán giao thoâng ñeàu coù vai troø laøm taêng veû myõ quan cho ñoâ thò. Hình 8.9- Heä thoáng giao thoâng, quaûng tröôøng luoân coù vai troø quan troïng trong thieát keá ñoâ thò vaø caùc giaûi phaùp toå chöùc khoâng gian caûnh quan 8.1.2.3.Noäi dung vaø trình töï cuûa coâng taùc quy hoaïch giao thoâng trong quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò a. Ñònh höôùng quy hoaïch vuøng Trong quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò, maïng löôùi ñöôøng quoác gia trôû thaønh ñaàu moái GT ñoái ngoaïi. baét ñaàu xaùc ñònh maïng löôùi ñöôøng quoác gia: quoác loä, tænh loä … taïo thaønh ngoïai löïc taùc ñoäng leân ñoâ thò. Trong giai ñoïan naøy, maïng löôùi ñöôøng chöa caàn xaùc ñònh tæ leä moät caùch chính xaùc nhöng caàn xem xeùt ñeán ñaàu moái GT ñoái ngoaïi. b. Quy hoaïch toång theå ñoâ thò Nghieân cöùu ñòa hình vaø nhieäm vuï chöùc naêng, keát hôïp vôùi quy hoïach kieán truùc sô boä. Choïn maïng löôùi ñöôøng chính cho ñoâ thò keát noái caùc khu chöùc naêng taïo thaønh boä khung caáu truùc chính cho ÑT vaø xaây döïng cho keá hoaïch 20-50 naêm. c. Quy hoaïch chung vaø quy hoaïch chi tieát Choïn vaø phaân chia caùc tuyeán ñöôøng chính, phuï trong toaøn boä thaønh phoá vaø caùc khu chöùc naêng ñoâ thò, xaây döïng keá hoaïch 15 – 20 naêm. Trong giai ñoaïn naøy maïng löôùi ñöôøng phaûi cho thaáy ñöôïc vai troø, tính chaát khoâng gian caûnh quan hai beân truïc giao thoâng. 188
d. Thieát keá xaây döïng heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò Thieát keá chi tieát caùc tuyeán ñöôøng toaøn ñoâ thò, caùc khu chöùc naêng, caùc coâng trình phuï trôï. Phaïm vi thieát keá giao thoâng ñoâ thò: töø maïng löôùi ñöôøng caáp ñoâ thò, tieán haønh QH chi tieát ñöôøng. Trong ñoù chuù troïng ñeán maïng löôùi ñöôøng caáp ñoâ thò maïng löôùi ñöôøng caáp khu vöïc, vaø maïng löôùi ñöôøng noäi boä. Xaây döïng keá hoaïch 5 – 10 naêm. 8.1.3.Caùc coâng trình cô baûn trong maïng löôùi giao thoâng ñoâ thò 8.1.3.1.Caùc coâng trình giao thoâng vaø ñaàu moái giao thoâng ñoái ngoaïi a. Saân bay Vaän taûi baèng ñöôøng haøng khoâng laø phöông tieän quan troïng vaän chuyeån haønh khaùch vaø haøng hoùa nhôø öu theá veà toác ñoä cao vaø khaù an toøan. Maëc duø giaù thaønh coøn khaù cao nhöng vaän taûi haøng khoâng luoân coù hieäu quaû khi vaän chuyeån ôû nhöõng cöï ly xa. Haàu heát vaän taûi haøng khoâng daønh cho nhu caàu giao thoâng ñoái ngoaïi. Chæ trong ñoâ thò, vaän taûi haøng khoâng chæ phuïc vuï moät soá nhu caàu giao thoâng ñaëc bieät: nhö cöùu thöông, cöùu naïn, moät soá nhu caàu ñi laïi nhoû… Coâng trình haøng khoâng quan troïng nhaát laø saân bay. Saân bay laø coâng trình coù quy moâ raát lôùn laøm nhieäm vuï taäp trung haønh khaùch, haøng hoaù, nôi caát caùnh vaø haï caùnh maùy bay, laø coâng trình chuyeån tieáp quan troïng giöõa ñöôøng boä, ñöôøng saét vaø ñöôøng haøng khoâng. Moät soá vaán ñeà quan troïng cuûa saân bay haøng khoâng: Löïa choïn vò trí saân bay: Dieän tích chieám choã cuûa caùc coâng trình saân bay raát lôùn, beân caïnh ñoù saân bay coù caùc yeâu caàu ñaëc bieät veà ñöôøng baêng, an toaøn… neân vaønh ñai baûo veä saân bay raát lôùn. Chính vì vaäy dieän tích khu vöïc caàn thieát cho moät saân bay raát lôùn. Dieän tích cuûa saân bay neân caên cöù vaøo quy moâ, tính chaát cuûa caùc saân bay vaø söï phaùt trieån sau naøy ñeå xaùc ñònh. Khoâng gian caàn thieát cuûa moät khu vöïc saân bay bao goàm 2 vuøng chính vaø 2 khu vöïc - Vuøng trôøi vaø vuøng ñaát khu vöïc saân bay - Vuøng ñaát goàm 2 khu vöïc laø: Khu vöïc maùy bay hoaït ñoäng: ñöôøng baêng, khu vöïc saân ñaäu Khu vöïc coâng taùc maët ñaát: nhaø ga, baõi xe, boä phaän an ninh, kho baõi… - Phía tröôùc saân bay phaûi coù heä thoáng tieáp caän töø caùc tuyeán ñöôøng caáp ñoâ thò ñöôïc noái töø trung taâm ñoâ thò ñeán saân bay - Boá trí saân bay chuû yeáu theo sô ñoà: 189
VUØNG TRÔØI VUØNG TRÔØI SAÂN BAY KHU VÖÏC MAËT ÑAÁT ÑÖÔØNG BAÊNG KHU HOAÏT ÑOÄNG CUÛA MAÙY BAY SAÂN CHÔØ LOÁI RA ÑÖÔØNG LAÊN SAÂN ÑOÃ MAÙY BAY NHAØ GA HAØNG KHOÂNG KHU COÂNG TAÙC MAËT ÑAÁT SAÂN ÑOÃ OÂ TOÂ ÑÖÔØNG GIAO THOÂNG ÑOÂ THÒ Hình 8.10- Sô ñoà hoaït ñoäng cuûa saân bay (III) GIAO THOÂNG CAÁP ÑOÂ THÒ Hình 8.11- Sô ñoà vò trí vaø (I) keát noái saân bay vôùi ñoâ thò - Vò trí soá (I) vaø soá (II) TRUNG TAÂM thuaän lôïi cho vieäc phaùt ÑOÂ THÒ trieån saân bay vôùi khoaûng GIAO THOÂNG HÖÔÙNG GIOÙ caùch gaàn ñoâ th CHUÛ ÑAÏO CAÁP ÑOÂ THÒ (II) 10km - Vò trí (III),(IV) khoâng 15km thuaän lôïi vì höôùng caát (IV) caùnh vaø haï caùnh bay 30km ngang qua ñoâ thò, trong 50km Vò trí cuûa saân bay caàn ñaûm baûo maùy bay coù theå haï, caát caùnh moät caùch deã daøng. Toát nhaát khu ñaát saân bay cao baèng hoaëc cao hôn neàn ñaát xung quanh, khoâng ñöôïc xaây döïng saân bay ôû nôi ñaát thaáp hoaëc khu loøng chaûo. 190
Caùc coâng trình xung quanh saân bay cuõng phaûi coù ñoä cao hôïp lyù nhaèm traùnh aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng caát caùnh vaø haï caùnh cuûa maùy bay. Do yeâu caàu kyõ thuaät maùy bay leân xuoáng chuyeån ñoäng ngöôïc höôùng gioù ôû khu vöïc saân bay neân ñöôøng baêng cuûa saân bay thöôøng truøng vôùi höôùng gioù chuû ñaïo, vì vaäy ñeå traùnh ñöôøng leân xuoáng cuûa maùy bay caét qua ñoâ thò, vò trí saân bay vaø ñöôøng bay caàn ñaët ôû phaïm vi ngoaøi ñoâ thò vaø song song vôùi höôùng gioù chuû ñaïo cuûa ñoâ thò. Quan heä giöõa saân bay vaø ñoâ thò: Trong caùc ñoâ thò, tuyø theo quy moâ maø soá löôïng saân bay vaø tính chaát caùc saân bay seõ thay ñoåi nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu vaän taûi trong ñoâ thò. Haàu heát caùc saân bay chæ ñaûm nhieäm vai troø vaän taûi ñoái ngoaïi. Moät soá saân bay kyõ thuaät hoaëc phuïc vuï cho ñoâ thò, tuy nhieân tính chaát phuïc vuï trong ñoâ thò chöa phoå bieán ôû caùc caùc ñoâ thò ít phaùt trieån. Do tính chaát vaän taûi khoái löôïng lôùn haønh khaùch vaø haøng hoaù, neân nhu caàu di chuyeån töø caùc nôi trong ñoâ thò ñeán caùc saân bay raát quan troïng vaø phaûi ñöôïc toå chöùc nhanh choùng. Do ñaëc ñieåm yeâu caàu veà ñaát ñai raát cao neân haàu heát caùc saân bay ñeàu coù cöï ly khaù xa trung taâm thaønh phoá. Phoå bieán laø baùn kính 10 –50 km. Chính vì vaäy caùc tuyeán ñöôøng noái ñeán saân bay haàu heát phaûi laø caùc tuyeán ñöôøng löu thoâng tröïc tieáp coù toác ñoä cao. ÔÛ caùc ñoâ thò lôùn caùc tuyeán naøy do caùc truïc cao toác ñaûm nhieäm nhaèm ñaûm baûo thôøi gian trung bình töø trung taâm ñeán saân bay khoâng quaù 30 phuùt. Ngoaøi ra caùc tuyeán giao thoâng coâng coäng cuõng laø nhöõng tuyeán ñöôøng vaän taûi haønh khaùch quan troïng ñeán saân bay. Vò trí ga haøng khoâng neân coá gaéng keát hôïp vôùi caùc loaïi phöông tieän giao thoâng ñoái ngoaïi khaùc (ñöôøng boä, ñöôøng saét, ñöôøng thuyû). b. Ñöôøng saét vaø ga ñöôøng saét Ñöôøng saét laø phöông tieän vaän taûi quan troïng coù naêng löïc vaän taûi raát lôùn. ÔÛ caùc quoác gia phaùt trieån, heä thoáng ñöôøng saét ñaûm nhieäm khoái löôïng vaän taûi haønh khaùch vaø haøng hoaù raát lôùn, ñaùp öùng nhu caàu lieân keát giöõa caùc ñieåm daân cö vôùi nhau, vöôït xa ñöôøng boä veà vieäc ñaûm nhieäm nhu caàu vaän taûi haønh khaùch. Haàu heát caùc nöôùc phaùt trieån xem ñöôøng saét laø moät tuyeán giao thoáng quan troïng goùp phaàn hình thaønh nhöõng khu vöïc daân cö môùi hay ñoâ thò môùi. Ñöôøng saét ngoaøi ñoâ thò ñöôïc phaân loaïi döïa treân naêng löïc vaän taûi - Ñöôøng saét quoác gia: laø nhöõng tuyeán ñöôøng saét coù yù nghóa quan troïng caáp quoác gia, ñöôïc toå chöùc lieân keát nhieàu vuøng, nhieàu tænh thaønh, thaäm chí noái vôùi caùc nöôùc khaùc. Ñöôøng saét quoác gia coù naêng löïc vaän chuyeån raát lôùn - Ñöôøng saét ñòa phöông: Laø nhöõng tuyeán caáp ñòa phöông, giöõa nhieäm vuï lieân laïc caùc khu vöïc trong ñòa phöông. Coù naêng löïc vaän chuyeân töôn ñoái nhoû - Ñöôøng saét chuyeân duøng: laø caùc tuyeán ñöôøng saét daønh rieâng cho caùc khu vöïc kha taøng, khu coâng nghieäp... Coù theå xeáp ñöôøng saét ñoâ thò ( vaän chuyeån haønh khaùch vaøo daïng naøy ). Thoâng thöôøng loaïi ñöôøng saét naøy coù nhöõng ñaëc ñieåm kyõ thuaät rieâng. 191
Heä thoáng ñöôøng saét ñoái ngoaïi goàm hai thaønh phaàn chính - Ga ñöôøng saét ñoái ngoaïi Ga ñöôøng saét laø nôi döøng ñoã ñaäu taøu, laø nôi taäp keát haønh khaùch haøng hoaù, laø nôi taäp trung söûa chöõa caùc ñoaøn taøu. Veà giao thoâng ñoái ngoaïi coù theå phaân chia nhaø ga ñöôøng saét laøm nhieàu loaïi, tuy nhieân coù moät soá loaïi ga chính sau: + Ga haønh khaùch: Ga haønh khaùch laø nôi phuïc vuï soá löôïng lôùn haønh khaùch cuûa ñoâ thò ñi laïi. Tuyø thuoäc quy moâ ñoâ thò, ga haønh khaùch coù theå coù quy moâ raát lôùn vôùi raát nhieàu ñöôøng taøu ñaäu. Goàm 3 loaïi chính: ga xuyeân, ga cuït vaø ga hoãn hôïp. + Ga haøng hoaù: Laø nôi chuû yeáu ñeå boác dôõ vaø xeáp haøng hoaù. Ñoái vôùi caùc ñoâ thò lôùn ga haøng hoaù boá trí ñöôïc boá trí rieâng bieät. Ga haøng hoaù coù hai boä phaän chính laø baõi haøng vaø saân ga. Baõi haøng duøng ñeå chöùa haøng, vaø xeáp dôõ haøng hoaù. + Ga kyõ thuaät laäp taøu: ga laäp taøu thöôøng ñöôïc boá trí ôû caùc ñoâ thò lôùn, khu coâng nghieäp, khu khai thaùc moû…Khu vöïc ga laäp taøu laø khu vöïc khaùc phöùc taïp. Ñaây laø nôi laép raùp caùc toa taøu, ñaàu maùy. Khi toå chöùc traùnh choàng laán caûn trôû laãn nhau. Ngoaøi ra tuyø theo tính chaát vaø quy moâ ga coøn coù theå coù ga caûng, ga khu ñoaïn hay ga trung gian…Thoâng thöôøng vieäc boá trí nhaø ga ñöôøng saét luoân laø söï phoái hôïp vôùi nhau caùc loai ga coù theå keát noái nhau thaønh moät chuoãi. Ñoái vôùi caùc ñoâ thò lôùn soá löôïng nhaø ga raát nhieàu tuyø theo quy moâ vaän chuyeån cuûa ñoâ thò. Hình 8.12- Ga caûng ôû Nago Hình 8.13- Ga haønh khaùch trung taâm Waterloo - Caùc tuyeán ñöôøng saét ñoái ngoaïi Caùc tuyeán ñöôøng saét laø caùc tuyeán ray coá ñònh ñeå caùc ñoaøn taøu di chuyeån treân ñoù. Tuyø theo ñieàu kieän khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä, ñöôøng saét thöôøng coù caùc loaïi ray coù kích thöôùc khaùc nhau: + Ray tieâu chuaån b = 1435 mm ôû caùc nöôùc Taây Aâu, Myõ, Trung Quoác + Ray roäng b = 1524 mm ôû Nga vaø caùc nöôùc Ñoâng Aâu + Ray heïp b = 1000 mm, b = 762 mmm 192
Ñöôøng saét neân traùnh chia caét ñoâ thò hoaëc xuyeân qua khu nhaø ôû, bôûi vì ñöôøng saét chaïy xuyeân qua ñoâ thò khoâng nhöõng phaù hoaïi söï yeân tónh cuûa ñoâ thò, gaây tieáng oàn vaø khoùi buïi cho nhaân daân ñoâ thò laøm aûnh höôûng ñeán giao thoâng vaän taûi trong ñoâ thò maø coøn laøm cho toác ñoä cuûa xe löûa bò giaûm ñi, aûnh höôûng ñeán naêng löïc vaän chuyeån. Nhöng ñoái vôùi caùc ñoâ thi lôùn vaø cöïc lôùn, vieäc tuyeán ñöôøng saét chaïy ngang qua ñoâ thò cuõng khoù traùnh. Tuyeán ñöôøng saét toát nhaát khoâng neân bao quanh ñoâ thò ñeå traùnh aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò. Hình 8.14- Giaûi phaùp Toå chöùc ñöôøng saét ñoái ngoaïi ñi trong ñoâ thò Ga haønh khaùch caàn coù söï lieân heä thuaän tieän vôùi khu nhaø ôû vaø trung taâm ñoâ thò ñeå cho nhaân daân trong ñoâ thò vaø haønh khaùch ñi laïi ñöôïc deã daøng vaø nhanh choùng. Nhöng caùc loaïi ga khaùc nhö: laäp taøu – kyõ thuaät – haøng hoaù… neân caùch xa khu nhaø ôû, bôûi vì nghieäp vuï cuûa caùc loaïi keå treân khoâng coù quan heä gì lôùn ñeán ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa nhaân daân maø chæ laøm aûnh höôûng ñeán söï yeân tónh cuûa khu nhaø ôû. Trong tröôøng hôïp caùc tuyeán ñöôøng saét ñoái ngoaïi ñi vaøo trong ñoâ thò, caàn phaûi toå chöùc caùch ly vôùi caùc khu vöïc xung quanh vaø khaùc möùc vôùi caùc loaïi hình giao thoâng khaùc. 193
c. Ñöôøng thuyû vaø caûng ñöôøng thuûy Vaän taûi ñöôøng thuyû Laø phöông thöùc vaän taûi xuaát hieän laâu ñôøi, khoái löôïng lôùn vaø coù chi phí reû nhaát trong caùc phöông thöùc giao thoâng. Haïn cheá cuûa giao thoâng thuyû laø toác ñoä chaäm vaø phuï thuoäc vaøo ñòa hình, thôøi tieát. Coâng trình giao thoâng thuyû Laø nhöõng coâng trình phuïc vuï cho coâng taùc vaän taûi ñöôøng thuyû, laø nôi taäp keát - boác dôõ haøng hoaù, taäp keát haønh khaùch, laø nôi neo ñaäu cuûa caùc phöông tieän ñöôøng thuyû, coâng trình giao thoâng thuyû coøn laø nôi cho taøu beø truù aån, caäp beán tieáp nhieân lieäu hoaëc söõa chöõa…. Coâng trình giao thoâng thuûy coù theå ñöôïc chia laøm caùc loaïi chính: Tuyeán giao thoâng: laø maët nöôùc, bao goàm: bieån, soâng raïch, keânh ñaøo… treân ñoù toå chöùc caùc doøng vaän chuyeån cuûa taøu beø. Thoâng thöôøng vaän taûi thuyû söû duïng doøng nöôùc töï nhieân, tuy nhieân moät soá khu vöïc laïi duøng keânh ñaøo ñeå vaän taûi thuyû. - Caûng: laø coâng trình thuyû coù chöùc naêng toång hôïp vôùi nhieàu chöùc naêng: caûng haøng hoaù, haønh khaùch, naêng löïc cuûa caùc caûng khaù lôùn, ñaëc bieät laø caùc caûng bieån thöôøng coù quy moâ vaø naêng löïc vaän chuyeån raát lôùn, ñaûm baûo cho nhöõng taøu lôùn neo ñaäu. - Beán: laø nhöõng nôi neo ñaäu taøu nhoû, beán cuõng coù theå laø nhöõng nôi taäp keát haønh khaùch vaø haøng hoaù nhöng vôùi quy moâ nhoû - Coâng trình baûo veä caûng: moät soá caûng caàn coù nhöõng coâng trình baûo veä caûng nhaèm ñaûm baûo an toaøn vaø khaû naêng hoaït ñoäng cao cuûa caûng. d. Ñöôøng boä vaø caùc ñaàu moái giao thoâng ñöôøng boä Giao thoâng ñoái ngoaïi Giao thoâng ñoái ngoaïi laø heä thoáng caùc coâng trình giao thoâng phuïc vuï caùc nhu caàu giao thoâng khoâng tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng trong ñoâ thò. Nhö vaäy tuyø theo quan ñeåm boá trí caùc coâng trình giao thoâng ñoái ngoaïi coù theå naèm trong ñoâ thò. Tuy nhieân phaûi ñaûm baûo caùc tuyeán giao thoâng ñoái ngoaïi khoâng ñöôïc aûnh höôûng ñeán caùc hoaït ñoäng trong ñoâ thò. Quan ñieåm veà vò trí giao thoâng ñoái ngoaïi ñoái vôùi ñoâ thò coù theå coù nhöõng giaûi phaùp sau: - Giao thoâng ñoái ngoaïi ñi beân ngoaøi ñoâ thò: Toå chöùc caùc tuyeán ñi voøng beân ngoaøi caùc ñoâ thò, töø ñoù noái caùc truïc chính ñoâ thò vaøo ñoâ thò - Giao thoâng ñoái ngoaïi ñi xuyeân qua thaønh phoá: trong tröôøng hôïp baét buoäc coù theå toå chöùc caùc tuyeán ñoái ngoaïi ñi xuyeân qua ñoâ thò, nhöng phaûi toå chöùc caùch ly hôïp lyù vaø khoâng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng hai beân ñöôøng 194
ÑÖÔØNG ÑOÁI NGOAÏI ÑÖÔØNG ÑOÁI NGOAÏI ÑOÂ THÒ ÑOÂ THÒ ÑI NGAÀM HOAËC ÑI TREÂN CAO ÑÖÔØNG ÑOÁI NGOAÏI ÑÖÔØNG ÑOÁI NGOAÏI ÑI TREÂN MAËT ÑAÁT DUØNG CAÀU VÖÔÏT LIEÂN KEÁT HAI PHAÀN ÑOÂ THÒ ÑOÂ THÒ ÑOÂ THÒ Hình 8.15- Quan ñieåm veà gaén keát heä thoáng giao thoâng ñoái noäi vaøo ñoái ngoaïi Ñaàu moái giao thoâng – ñaàu moái giao thoâng ñoái ngoaïi Ñaàu moái giao thoâng laø coâng trình giao thoâng chuyeån tieáp giöõa caùc hình thöùc giao thoâng, caùc phöông thöùc giao thoâng… Xeùt treân nguyeân lyù, ñaàu moái giao thoâng laø moät daïng nuùt giao thoâng ñaëc bieät. Vieäc chuyeån ñoåi caùc phöông tieän, toå chöùc caùc ñaàu moái toát seõ goùp phaàn laøm cho heä thoáng giao thoâng hoaït ñoäng nhanh choùng vaø hieäu quaû. Coù hai loaïi ñaàu moái giao thoâng chuû yeáu: - Ñaàu moái giao thoâng coâng coäng: Chuyeån tieáp giöõa ñi luoàng ñi boä vaø caùc phöông tieän, chuyeån tieáp giöõa caùc loaïi hình phöông tieän coâng coäng vôùi nhau. - Ñaàu moái giao thoâng ñoái ngoaïi: chuyeån tieáp giöõa giao thoâng ñoái noäi vaø giao thoâng ñoái ngoaïi. Ñaàu moái giao thoâng ñoái ngoaïi coù theå chuyeån tieáp giöõa hai loaïi phöông tieän hoaëc chuyeån tieáp trong cuøng moät loaïi hình giao thoâng. Ví duï: beán xe lieân tænh: giöõa ñöôøng boä vaø ñöôøng boä, saân bay: giöõa ñöôøng haøng khoâng, ñöôøng boä, ñöôøng saét.. 8.1.3.2.Moät soá coâng trình cô baûn trong maïng löôùi ñöôøng ñoâ thò a. Ñöôøng ñoâ thò vaø phaân caáp ñöôøng Ñöôøng ñoâ thò Ñöôøng ñoâ thò laø coâng trình quan troïng nhaát cuûa maïng löôùi ñöôøng. Caùc tuyeán ñöôøng giao thoâng trong ñoâthò coù theå naèm treân maët ñaát, ngaàm, hoaëc treân cao. Tuyø theo nhu caàu veà löu löôïng löu thoâng vaø loaïi phöông tieän giao thoâng maø chieàu roäng vaø caáu taïo cuûa caùc tuyeán ñöôïc ñöôïc tính toaùn khaùc nhau. Thaønh phaàn chính cuûa moät tuyeán ñöôøng giao thoâng bao goàm: phaàn ñöôøng daønh cho caùc phöông tieän ñi laïi, phaàn daønh cho ngöôøi ñi boä, caây xanh vaø caùc daõi caùch ly. 195
CHÆ GIÔÙI ÑÖÔØNG ÑOÛ ÑÖÔØNG ÑOÛ XAÂY DÖÏNG B ( CHIEÀU ROÄNG ÑÖÔØNG ) - LOÄ GIÔÙI vóa heø + ñi boä xe thoâ sô caây xanh döøng xe xe ñieän xe buyùt xe oâ toâ vóa heø + ñi boä xe oâ toâ xe buyùt xe ñieän döøng xe caây xanh xe thoâ sô vóa heø + ñi boä Hình 8.16- Maët caét ngang moät tuyeán ñöôøng giao thoâng Moái quan heä giöõa caùc truïc ñöôøng cuûa ñoâ thò vaø caùc khu vöïc chöùc naêng ven ñöôøng phaûi ñöôïc quy hoaïch vaø thieát keá tuyø theo caáp ñoä vaø tính chaát cuûa caùc truïc ñöôøng. Vieäc tieáp caän vaøo caùc coâng trình kieán truùc cuõng tuyø thuoäc vaøo chöùc naêng cuûa caùc tuyeán ñöôøng. Caùc coâng trình kieán truùc luoân coù xu höôùng höôùng maët veà phía caùc tuyeán ñöôøng. Chính vì vaäy maø caùc tuyeán ñöôøng coøn coù yù nghóa raát quan troïng veà maët kieán truùc caûnh quan trong ñoâ thò. Caáp ñöôøng trong ñoâ thò Tuyø theo caáp ñoâ thò maø tieâu chuaån phaân caáp maïng löôùi ñöôøng coù thay ñoåi. Trong ñoù, ñoái vôùi caùc ñoâ thò loaïi 1 trôû leân thì môùi coù ñöôøng cao toác. Caùc ñoâ thò loaïi 4 –5 coù theå laáy caùc ñöôøng chính ñoâ thò töông ñöông vôùi ñöôøng khu vöïc vaø ñöôøng khu nhaø cuûa caùc khu daân cö coù cuøng daân soá. Thöïc chaát maïng löôùi giao thoâng ñöôøng boä laø söï keát hôïp giöõa caùc maïng löôùi coù caáp khaùc nhau. Caùc caáp naøy ñöôïc choàng leân nhau theo thöù baäc trong phaân caáp. Moãi moät caáp ñöôøng seõ ñaûm nhaän moät nhieäm vuï vaän chuyeån giao thoâng khaùc nhau. Trong ñoù: - Caáp ñoâ thò: chòu traùch nhieäm nhöõng chuyeán löu thoâng toác ñoä nhanh, tröïc tieáp töø nhöõng khu vöïc trong ñoâ thò ñeán trung taâm hoaëc ra ngoaøi ñoâ thò. Chuû yeáu caùc nhu caàu löu thoâng cöï ly xa. - Caáp khu vöïc: ñaùp öùng caùc nhu caàu giao thoâng trong noäi boä khu vöïc hoaëc keát noái töø khu vöïc ra caùc truïc ñöôøng caáp ñoâ thò. Chuû yeáu laø caùc nhu caàu di chuyeån trung bình - Caáp noäi boä: ñaûm nhaän caùc nhu caàu di chuyeån ngaén trong noäi boä caùc cuïm daân cö hay caùc khu vöïc coâng trình. Giao thoâng noäi boä chuû yeáu ñaûm nhaän vai troø tieáp caän vaøo caùc coâng trình hay cuïm coâng trình. 196