Giáo trình nghiệp vụ thuế_3

Chia sẻ: Thanh Thảo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

133
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình nghiệp vụ thuế_3', tài chính - ngân hàng, kế toán - kiểm toán phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình nghiệp vụ thuế_3

tr¸ch nhiÖm cÊp m· sè thuÕ vµ GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký thuÕ theo chÕ ®é quy ®Þnh. - §èi t−îng thuéc diÖn ph¶i ®¨ng ký thuÕ: bao gåm tÊt c¶ c¸c c¬ së kinh doanh, kÓ c¶ c¸c c«ng ty, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, chi nh¸nh, cöa hµng trùc thuéc c¬ së kinh doanh chÝnh ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ. - Néi dung ph¶i ®¨ng ký: C¬ së kinh doanh ph¶i ®¨ng ký vÒ ®Þa ®iÓm kinh doanh, ngµnh nghÒ kinh doanh, lao ®éng, tiÒn vèn, n¬i nép thuÕ, ph−¬ng ph¸p tÝnh vµ nép thuÕ vµ c¸c chØ tiªu liªn quan kh¸c theo mÉu ®¨ng ký nép thuÕ. - Thêi h¹n ®¨ng ký nép thuÕ: §èi víi c¬ së míi thµnh lËp, thêi gian ®¨ng ký nép thuÕ chËm nhÊt lµ 10 ngµy kÓ tõ ngµy cÊp GiÊy phÐp ®Çu t− hoÆc GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh vµ cÊp con dÊu; tr−êng hîp c¬ së ch−a ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh nh−ng cã ho¹t ®éng kinh doanh, c¬ së ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ tr−íc khi kinh doanh. C¸c c¬ së ®· ®¨ng ký nép thuÕ nÕu cã thay ®æi ngµnh nghÒ kinh doanh, chuyÓn trô së kinh doanh, s¸p nhËp, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, hîp nhÊt, chia, t¸ch hay thµnh lËp c¸c c«ng ty, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, chi nh¸nh, cöa hµng míi .v.v. ph¶i ®¨ng ký bæ sung víi c¬ quan thuÕ chËm nhÊt lµ 5 ngµy tr−íc khi cã sù thay ®æi ®ã. Mét sè tr−êng hîp cô thÓ viÖc ®¨ng ký nép thuÕ ®−îc quy ®Þnh nh− sau: - C¬ së ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cã trô së chÝnh ë mét ®Þa ph−¬ng (tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng) nh−ng cã c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc ë mét ®Þa ph−¬ng kh¸c th× c¬ së kinh doanh ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ n¬i ®ãng trô së, c¸c c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ GTGT víi c¬ quan thuÕ ®Þa ph−¬ng n¬i c¬ së phô thuéc ®ãng trô së. - C¬ së x©y dùng, l¾p ®Æt ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ ®Þa ph−¬ng n¬i ®ãng trô së, ®ång thêi ph¶i ®¨ng ký, kª khai, nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ ®Þa ph−¬ng n¬i x©y dùng c«ng tr×nh. - C¬ së thùc hiÖn c¬ chÕ kho¸n cho tËp thÓ, c¸ nh©n kinh doanh theo ph−¬ng thøc tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh th× tËp thÓ, c¸ nh©n nhËn kho¸n ph¶i trùc tiÕp ®¨ng ký, kª khai, nép thuÕ GTGT víi c¬ quan thuÕ n¬i kinh doanh. - C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t−îng ¸p dông ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng, nÕu thùc hiÖn ®óng, ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn mua, b¸n hµng hãa, dÞch vô cã ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n, chøng tõ, ghi chÐp h¹ch to¸n sæ kÕ to¸n ®óng chÕ ®é, kª khai, nép thuÕ GTGT ®óng chÕ ®é vµ tù nguyÖn ®¨ng ký thùc hiÖn nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ th× cã thÓ ®−îc ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. 2.5.2. Kª khai thuÕ GTGT C¸c c¬ së kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ph¶i lËp vµ göi cho c¬ quan thuÕ tê khai tÝnh thuÕ GTGT tõng th¸ng. Thêi gian göi tê khai cña th¸ng cho c¬ quan thuÕ chËm nhÊt lµ trong 10 ngµy ®Çu th¸ng tiÕp theo. C¬ së ph¶i kª khai ®Çy ®ñ, ®óng mÉu tê khai thuÕ vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc kª khai. Tr−êng hîp kinh doanh nhiÒu lo¹i hµng hãa, dÞch vô cã møc thuÕ GTGT kh¸c nhau, c¬ së kinh doanh ph¶i kª khai thuÕ GTGT theo tõng møc thuÕ suÊt quy ®Þnh ®èi víi tõng lo¹i hµng hãa dÞch vô; nÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc theo tõng møc thuÕ suÊt th× c¬ së kinh doanh ph¶i tÝnh vµ nép thuÕ theo møc thuÕ suÊt 66 http://www.ebook.edu.vn
cao nhÊt cña hµng hãa, dÞch vô mµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh. Trong tr−êng hîp kh«ng ph¸t sinh doanh sè b¸n hµng hãa, dÞch vô, thuÕ ®Çu vµo, thuÕ ®Çu ra, c¬ së kinh doanh vÉn ph¶i kª khai vµ nép tê khai cho c¬ quan thuÕ. Mét sè tr−êng hîp c¬ së kinh doanh nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ viÖc kª khai thuÕ ph¶i nép ®−îc quy ®Þnh cô thÓ nh− sau: - Kª khai thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng x©y dùng: tr−êng hîp c¸c c¬ së x©y dùng, l¾p ®Æt cã tæ chøc c¸c ®¬n vÞ phô thuéc kh«ng cã t− c¸ch ph¸p nh©n thùc hiÖn x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh ë ®Þa ph−¬ng kh¸c (tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng) n¬i c¬ së ®ãng trô së chÝnh th× ®¬n vÞ x©y dùng, l¾p ®Æt hoÆc c¬ së chÝnh ph¶i kª khai doanh thu vµ thuÕ GTGT nép t¹i ®Þa ph−¬ng n¬i x©y dùng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo tû lÖ b»ng 3% trªn gi¸ thanh to¸n c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ch−a cã thuÕ GTGT. C¬ së x©y dùng, l¾p ®Æt cã tr¸ch nhiÖm kª khai, quyÕt to¸n thuÕ GTGT theo chÕ ®é quy ®Þnh víi c¬ quan thuÕ n¬i ®ãng trô së chÝnh. Sè thuÕ GTGT ®· nép n¬i x©y dùng c«ng tr×nh ®−îc tÝnh vµo sè thuÕ GTGT ®· nép khi c¬ së x©y dùng kª khai nép thuÕ GTGT t¹i v¨n phßng trô së chÝnh. C¸c c¬ së x©y dùng, l¾p ®Æt ký hîp ®ång x©y dùng, l¾p ®Æt (nhµ thÇu chÝnh) nh−ng giao l¹i mét phÇn c«ng viÖc hay c«ng tr×nh cho c¬ së kh¸c thùc hiÖn (nhµ thÇu phô) th× c¬ së x©y dùng, l¾p ®Æt ph¶i ®¨ng ký, khai b¸o víi c¬ quan thuÕ t¹i ®Þa ph−¬ng n¬i cã c«ng tr×nh x©y dùng, l¾p ®Æt vÒ hîp ®ång x©y dùng, l¾p ®Æt vµ hîp ®ång giao thÇu l¹i cho c¬ së kh¸c, ®Ó c¸c c¬ së thùc hiÖn kª khai nép thuÕ GTGT t¹i ®Þa ph−¬ng cho phÇn gi¸ trÞ c«ng tr×nh do m×nh thùc hiÖn. NÕu c¬ së x©y dùng, l¾p ®Æt (nhµ thÇu phô) kh«ng ®¨ng ký, kª khai nép thuÕ th× c¬ së x©y dùng, l¾p ®Æt (nhµ thÇu chÝnh) ph¶i kª khai, nép thuÕ GTGT trªn toµn bé gi¸ trÞ c«ng tr×nh theo hîp ®ång. Tr−êng hîp c¬ së x©y dùng, l¾p ®Æt thùc hiÖn thi c«ng x©y l¾p nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh liªn quan tíi nhiÒu ®Þa ph−¬ng, kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc doanh thu vµ chi phÝ ph¸t sinh cña c«ng tr×nh ë tõng ®Þa ph−¬ng th× c¬ së kinh doanh thùc hiÖn ®¨ng ký, kª khai, nép thuÕ GTGT ë ®Þa ph−¬ng n¬i c¬ së ®ãng trô së. - Kª khai thuÕ ®èi víi hµng b¸n ®¹i lý: c¬ së cã hµng b¸n th«ng qua ®¹i lý (®¹i lý b¸n ®óng gi¸ quy ®Þnh cña bªn chñ hµng, h−ëng hoa hång), c¨n cø vµo ho¸ ®¬n lËp cho hµng b¸n qua ®¹i lý, c¬ së ph¶i kª khai nép thuÕ hµng th¸ng ®èi víi hµng ho¸ b¸n th«ng qua ®¹i lý. C¬ së ®¹i lý b¸n hµng theo c¸c h×nh thøc ph¶i kª khai, tÝnh vµ nép thuÕ GTGT ®èi víi hµng ho¸ b¸n ®¹i lý vµ tiÒn hoa hång thu ®−îc tõ ho¹t ®éng ®¹i lý. C¬ së b¸n ®¹i lý ®óng gi¸ theo quy ®Þnh cña bªn chñ hµng, h−ëng hoa hång nÕu b¸n gi¸ thÊp h¬n gi¸ quy ®Þnh cña bªn chñ hµng th× ph¶i kª khai, nép thuÕ theo gi¸ b¸n do chñ hµng quy ®Þnh. Riªng ®èi víi c¸c tr−êng hîp c¬ së kinh doanh lµm ®¹i lý b¸n hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng kh«ng chÞu thuÕ GTGT; c¬ së kinh doanh lµm ®¹i lý dÞch vô b−u ®iÖn, b¶o hiÓm, xæ sè, b¸n vÐ m¸y bay theo ®óng gi¸ quy ®Þnh cña c¬ së giao ®¹i lý h−ëng hoa hång th× kh«ng ph¶i kª khai vµ nép thuÕ GTGT ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô nhËn b¸n ®¹i lý vµ doanh thu hoa hång ®¹i lý ®−îc h−ëng. C¬ së nhËn lµm ®¹i lý thu mua theo c¸c h×nh thøc ph¶i kª khai, nép thuÕ GTGT cho hµng ho¸ thu mua ®¹i lý vµ hoa hång ®−îc h−ëng (nÕu cã). Tr−êng hîp tæ chøc, c¸ nh©n ë ViÖt Nam lµm ®¹i lý b¸n hµng hãa, dÞch vô cho tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi th× tæ chøc, c¸ nh©n ë ViÖt Nam ph¶i kª khai nép thuÕ GTGT ®èi víi hµng hãa, dÞch vô thay cho phÝa n−íc ngoµi. 67 http://www.ebook.edu.vn
- Kª khai thuÕ ®èi víi c¸c tæng c«ng ty, t«ng ty cã c¸c c¬ së trùc thuéc. ViÖc kª khai ®−îc quy ®Þnh cô thÓ cho c¸c tr−êng hîp sau ®©y: C¸c c¬ së h¹ch to¸n ®éc lËp vµ c¸c c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc nh− c«ng ty, xÝ nghiÖp, nhµ m¸y, chi nh¸nh, cöa hµng cã t− c¸ch ph¸p nh©n kh«ng ®Çy ®ñ, cã con dÊu vµ tµi kho¶n t¹i ng©n hµng trùc tiÕp b¸n hµng hãa, dÞch vô, ph¸t sinh doanh thu ph¶i kª khai, nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ t¹i ®Þa ph−¬ng n¬i c¬ së kinh doanh ®ãng trô së. Tr−êng hîp c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc ë kh¸c ®Þa ph−¬ng n¬i ®ãng trô së chÝnh cña v¨n phßng c«ng ty, tæng c«ng ty, kh«ng cã t− c¸ch ph¸p nh©n, kh«ng cã con dÊu vµ tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng trùc tiÕp b¸n hµng hãa, dÞch vô, ph¸t sinh doanh thu th× c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc ph¶i kª khai, nép thuÕ GTGT t¹i ®Þa ph−¬ng n¬i ph¸t sinh doanh thu theo tû lÖ 2% trªn doanh thu ch−a cã thuÕ GTGT ®èi víi hµng hãa, dÞch vô thuéc ®èi t−îng ¸p dông thuÕ suÊt 5%, tû lÖ 3% trªn doanh thu ch−a cã thuÕ GTGT ®èi víi hµng hãa, dÞch vô thuéc ®èi t−îng ¸p dông thuÕ suÊt 10%. Tæng c«ng ty, c«ng ty cã tr¸ch nhiÖm kª khai, quyÕt to¸n thuÕ GTGT theo chÕ ®é quy ®Þnh víi c¬ quan thuÕ n¬i ®ãng trô së chÝnh. Sè thuÕ GTGT c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc ®· nép t¹i ®Þa ph−¬ng ®−îc tÝnh vµo sè thuÕ GTGT ®· nép khi c«ng ty, tæng c«ng ty kª khai nép thuÕ GTGT t¹i V¨n phßng trô së chÝnh. C¸c c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc ®ãng trô së cïng ®Þa ph−¬ng (tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng) n¬i cã trô së chÝnh cña ®¬n vÞ cÊp trªn nh− c«ng ty, tæng c«ng ty th× c«ng ty, tæng c«ng ty thùc hiÖn kª khai, nép thuÕ tËp trung thay cho c¸c c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc. NÕu c¬ së h¹ch to¸n phô thuéc lµ ph¸p nh©n kh«ng ®Çy ®ñ, cã con dÊu, tµi kho¶n tiÒn göi ng©n hµng, trùc tiÕp b¸n hµng hãa, dÞch vô, kª khai ®Çy ®ñ thuÕ GTGT ®Çu vµo, ®Çu ra muèn kª khai nép thuÕ riªng ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ, cÊp m· sè thuÕ phô thuéc vµ sö dông hãa ®¬n riªng. C¸c c¬ së s¶n xuÊt h¹ch to¸n phô thuéc ë kh¸c ®Þa ph−¬ng (tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng) n¬i ®ãng trô së chÝnh cña c«ng ty nÕu kh«ng trùc tiÕp b¸n hµng, kh«ng ph¸t sinh doanh thu, c¬ së kh«ng h¹ch to¸n ®−îc ®Çy ®ñ thuÕ ®Çu vµo th× thùc hiÖn kª khai, nép thuÕ tËp trung t¹i v¨n phßng trô së chÝnh cña c«ng ty. §èi víi v¨n phßng tæng c«ng ty kh«ng trùc tiÕp kinh doanh, kh«ng thuéc ®èi t−îng nép thuÕ GTGT nÕu b¸n tµi s¶n kÓ c¶ lo¹i chÞu thuÕ GTGT kh«ng ph¶i tÝnh, kª khai, nép thuÕ GTGT ®èi víi tµi s¶n b¸n ra. - Kª khai thuÕ ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ®−îc Nhµ n−íc trî gi¸, trî c−íc: c¬ së kinh doanh b¸n hµng ho¸ thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT cho ®èi t−îng vµ gi¸ theo quy ®Þnh cña Nhµ n−íc ®−îc Nhµ n−íc trî gi¸, trî c−íc vËn chuyÓn, khi b¸n hµng ph¶i tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra ®Ó kª khai, nép thuÕ GTGT cho hµng ho¸ theo gi¸ b¸n quy ®Þnh cña Nhµ n−íc. Kho¶n tiÒn trî gi¸, trî c−íc ®−îc Ng©n s¸ch cÊp kh«ng ph¶i tÝnh thuÕ GTGT, c¬ së h¹ch to¸n vµo thu nhËp ®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - Kª khai thuÕ GTGT trong tr−êng hîp b¸n tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp chÊm døt ho¹t ®éng. C¬ së kinh doanh khi chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, chuyÓn ®æi së h÷u cã b¸n tµi s¶n lµ hµng ho¸ chÞu thuÕ GTGT ph¶i tÝnh, kª khai, nép thuÕ GTGT. Tr−êng hîp b¸n tµi s¶n cña doanh nghiÖp theo quy ®Þnh t¹i NghÞ 68 http://www.ebook.edu.vn
®Þnh sè 103/1999/N§-CP ngµy 10/9/1999 cña ChÝnh phñ “vÒ giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª doanh nghiÖp Nhµ n−íc”, b¸n tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp ph¸ s¶n theo quy ®Þnh cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp th× kh«ng ph¶i tÝnh, kª khai, nép thuÕ GTGT ®èi víi tµi s¶n nµy. - Kª khai thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng bu«n chuyÕn: c¬ së kinh doanh bu«n chuyÕn ph¶i kª khai vµ nép thuÕ theo tõng chuyÕn hµng víi chi côc thuÕ n¬i mua hµng, tr−íc khi vËn chuyÓn hµng ®i (trõ c¸c tr−êng hîp ®−îc miÔn thuÕ GTGT theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ). Sè thuÕ ph¶i nép ®èi víi hµng ho¸ bu«n chuyÕn tÝnh theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. - Kª khai nép thuÕ GTGT ®èi víi c¸c c¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp cã GTGT ©m (-): c¬ së kinh doanh mua b¸n vµng b¹c, ngo¹i tÖ, ®¸ quý vµ c¬ së kinh doanh nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT, thùc hiÖn ®Çy ®ñ viÖc mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô cã ho¸ ®¬n, chøng tõ, ghi chÐp sæ s¸ch kÕ to¸n, tr−êng hîp kª khai thuÕ ph¶i nép cña th¸ng ph¸t sinh gi¸ trÞ gia t¨ng ©m (-) th× kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT, gi¸ trÞ gia t¨ng ©m ®−îc kÕt chuyÓn ®Ó bï trõ vµo GTGT ph¸t sinh cña th¸ng tiÕp sau ®Ó tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép vµ quyÕt to¸n thuÕ c¶ n¨m nh−ng kh«ng ®−îc kÕt chuyÓn phÇn gi¸ trÞ gia t¨ng ©m cña n¨m quyÕt to¸n thuÕ sang n¨m sau. - C¬ së kinh doanh vµ ng−êi nhËp khÈu hµng ho¸ ph¶i kª khai vµ nép tê khai thuÕ GTGT theo tõng lÇn nhËp khÈu cïng víi viÖc kª khai thuÕ nhËp khÈu víi c¬ quan H¶i quan thu thuÕ nhËp khÈu. 2.5.3. Nép thuÕ GTGT §èi t−îng nép thuÕ GTGT cã tr¸ch nhiÖm nép thuÕ GTGT ®Çy ®ñ, ®óng h¹n vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc. Cô thÓ: - VÒ sè thuÕ ph¶i nép: C¨n cø sè thuÕ ph¶i nép ghi trªn tê khai cña c¬ së kinh doanh nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p tù tÝnh, tù khai tù nép thuÕ; ®èi víi c¸c tr−êng hîp kh¸c hîp kh¸c c¨n cø vµo sè thuÕ trong th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ. Trong mét kú tÝnh thuÕ, nÕu c¬ së kinh doanh cã sè thuÕ nép thõa kú tr−íc ®−îc trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép cña kú tiÕp theo, nÕu kú tr−íc nép thiÕu th× ph¶i nép ®ñ sè thuÕ kú tr−íc cßn thiÕu. - Thêi h¹n nép thuÕ chËm nhÊt kh«ng qu¸ ngµy 25 cña th¸ng tiÕp theo. Tr−êng hîp c¬ së kinh doanh cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¸t sinh lín, æn ®Þnh tõ 200 triÖu ®ång/th¸ng trë lªn nép thuÕ theo ®Þnh kú 5, 10 ngµy mét lÇn trong th¸ng. §èi víi c¸ nh©n (hé) kinh doanh nép thuÕ theo møc kho¸n æn ®Þnh th× thêi gian nép thuÕ chËm nhÊt lµ ngµy cuèi cïng cña th¸ng ph¶i nép. C¬ së kinh doanh vµ ng−êi nhËp khÈu hµng hãa ph¶i nép thuÕ GTGT hµng ho¸ nhËp khÈu theo tõng lÇn nhËp khÈu. - §ång tiÒn nép thuÕ: ThuÕ GTGT nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc b»ng §ång ViÖt Nam. Tr−êng hîp c¬ së kinh doanh cã doanh sè b¸n hoÆc mua hµng ho¸, dÞch vô thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ th× ph¶i quy ®æi ngo¹i tÖ ra §ång ViÖt Nam theo tû gi¸ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh doanh thu ho¹t ®éng mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô b»ng ngo¹i tÖ ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép. 69 http://www.ebook.edu.vn
- §Þa ®iÓm nép thuÕ: C¬ së kinh doanh cã thÓ trùc tiÕp nép tiÒn thuÕ GTGT t¹i Kho b¹c Nhµ n−íc. Tr−êng hîp cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, c¬ së kinh doanh cã thÓ lµm thñ tôc trÝch chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n ®Ó nép thuÕ. §èi víi nh÷ng c¸ nh©n (hé) kinh doanh ë ®Þa bµn kinh doanh xa Kho b¹c hoÆc kinh doanh l−u ®éng th× c¬ quan thuÕ tæ chøc thu thuÕ vµ nép vµo NSNN. 2.5.4. QuyÕt to¸n thuÕ GTGT - §èi t−îng ph¶i thùc hiÖn quyÕt to¸n thuÕ víi c¬ quan thuÕ: C¸c c¬ së kinh doanh (trõ hé kinh doanh võa vµ nhá nép thuÕ theo møc Ên ®Þnh) ph¶i thùc hiÖn lËp vµ göi quyÕt to¸n thuÕ GTGT hµng n¨m cho c¬ quan thuÕ n¬i c¬ së ®¨ng ký nép thuÕ. N¨m quyÕt to¸n thuÕ ®−îc tÝnh theo n¨m d−¬ng lÞch. C¬ së ph¶i kª khai ®Çy ®ñ, ®óng c¸c chØ tiªu vµ sè liÖu theo mÉu quyÕt to¸n thuÕ, ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh ®óng ®¾n cña sè liÖu kª khai - Thêi h¹n c¬ së kinh doanh ph¶i nép quyÕt to¸n cho c¬ quan thuÕ chËm nhÊt kh«ng qu¸ 60 ngµy, kÓ tõ ngµy 31 th¸ng 12 cña n¨m quyÕt to¸n thuÕ. Tr−êng hîp c¬ së kinh doanh s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia, t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, chuyÓn ®æi së h÷u; giao, b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp Nhµ n−íc thêi h¹n nép quyÕt to¸n thuÕ lµ trong thêi h¹n 45 ngµy kÓ tõ ngµy cã quyÕt ®Þnh s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia, t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n chuyÓn ®æi së h÷u; giao, b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp Nhµ n−íc. - Trªn c¬ së quyÕt to¸n thuÕ, trong vßng 10 ngµy kÓ tõ ngµy nép b¸o c¸o quyÕt to¸n, c¬ së kinh doanh cã tr¸ch nhiÖm nép sè thuÕ cßn thiÕu vµo NSNN, nÕu nép thõa th× ®−îc trõ vµo kú tiÕp theo hoÆc ®−îc hoµn thuÕ nÕu c¬ së thuéc diÖn ®−îc hoµn thuÕ. 2.6. Hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng Hoµn thuÕ GTGT lµ viÖc nhµ n−íc tr¶ l¹i sè thuÕ GTGT mµ ®èi t−îng nép thuÕ ®· nép cho NSNN trong mét sè tr−êng hîp nhÊt ®Þnh. Cô thÓ h¬n, hoµn thuÕ GTGT lµ viÖc NSNN tr¶ l¹i cho c¬ së kinh doanh hoÆc tæ chøc, c¸ nh©n mua hµng ho¸, dÞch vô vÒ sö dông sè tiÒn thuÕ ®Çu vµo ®· tr¶ khi mua hµng ho¸, dÞch vô mµ c¬ së kinh doanh cßn ch−a ®−îc khÊu trõ trong kú tÝnh thuÕ hoÆc hµng ho¸, dÞch vô trong tr−êng hîp tiªu dïng cña tæ chøc, c¸ nh©n ®ã kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ. Néi dung c¬ b¶n cña hoµn thuÕ GTGT theo quy ®Þnh hiÖn hµnh bao gåm: 2.6.1. §èi t−îng vµ tr−êng hîp ®−îc hoµn thuÕ GTGT Thø nhÊt, c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t−îng nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®−îc xÐt hoµn thuÕ trong c¸c tr−êng hîp sau: - C¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë lªn (kh«ng ph©n biÖt niªn ®é kÕ to¸n) cã sè thuÕ ®Çu vµo ch−a ®−îc khÊu trõ hÕt. Sè thuÕ ®−îc hoµn lµ sè thuÕ ®Çu vµo ch−a ®−îc khÊu trõ hÕt cña thêi gian xin hoµn thuÕ. Tr−êng hîp nµy ¸p dông cho c¶ c¬ së kinh doanh cã ®Çu t− míi, ®Çu t− chiÒu s©u. - C¬ së kinh doanh trong th¸ng cã hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng hãa xuÊt khÈu ph¸t sinh trong th¸ng ch−a ®−îc khÊu trõ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®−îc xÐt hoµn thuÕ theo th¸ng. Tr−êng hîp trong th¸ng thuÕ GTGT ®Çu vµo ch−a ®−îc khÊu trõ hÕt bao gåm c¶ thuÕ ®Çu vµo 70 http://www.ebook.edu.vn
cña hµng hãa, dÞch vô b¸n trong n−íc th× còng ®−îc tÝnh vµo sè thuÕ ®−îc hoµn trong th¸ng. Thø hai, ®èi víi c¬ së kinh doanh ®Çu t− míi ®· ®¨ng ký kinh doanh, ®¨ng ký nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®ang trong giai ®o¹n ®Çu t−, ch−a ®i vµo ho¹t ®éng, ch−a ph¸t sinh thuÕ ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t− tõ mét n¨m trë lªn ®−îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu vµo theo tõng n¨m. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t− ®−îc hoµn cã gi¸ trÞ lín tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®−îc xÐt hoµn thuÕ tõng quý. Thø ba, ®èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t−îng nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ cã dù ¸n ®Çu t− cña c¬ së s¶n xuÊt ®ang trong giai ®o¹n ®Çu t−, ch−a ®i vµo ho¹t ®éng, ch−a ®¨ng ký kinh doanh, ®¨ng ký nép thuÕ, cã sè thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô sö dông cho dù ¸n ®Çu t− tõ 200 triÖu ®ång trë lªn ®−îc xÐt hoµn thuÕ theo quý. C¬ së kinh doanh ph¶i kª khai, lËp hå s¬ hoµn thuÕ riªng cho dù ¸n ®Çu t−. Thø t−, c¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, chuyÓn ®æi së h÷u; giao, b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp Nhµ n−íc cã thuÕ GTGT nép thõa, sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ch−a ®uîc khÊu trõ hÕt. Thø n¨m, c¬ së kinh doanh ®−îc hoµn thuÕ theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Thø s¸u, hoµn thuÕ GTGT ®· tr¶ ®èi víi c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA ®−îc quy ®Þnh nh− sau: Chñ dù ¸n sö dông vèn ODA kh«ng hoµn l¹i, dù ¸n sö dông vèn ODA vay hoÆc vèn ODA hçn hîp thuéc ®èi t−îng ®−îc NSNN ®Çu t− kh«ng hoµn tr¶ toµn bé hoÆc mét phÇn ®−îc hoµn thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô mua vµo sö dông cho dù ¸n. Sè thuÕ GTGT ®−îc hoµn lµ sè thuÕ GTGT ghi trªn hãa ®¬n GTGT cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo. Tr−êng hîp chñ dù ¸n kh«ng ®−îc NSNN bè trÝ vèn ®èi øng ®Ó thanh to¸n tiÒn thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo sö dông cho dù ¸n; chñ dù ¸n giao thÇu cho c¸c nhµ thÇu chÝnh thuéc ®èi t−îng nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ cung cÊp c¸c hµng ho¸, dÞch vô theo gi¸ kh«ng cã thuÕ GTGT, th× nhµ thÇu chÝnh ®−îc tÝnh khÊu trõ, hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô cung cÊp cho dù ¸n. C¸c chñ dù ¸n sö dông nguån vèn ODA thuéc ®èi t−îng ®−îc hoµn thuÕ, ph¶i ghi t¨ng vèn ng©n s¸ch cÊp cho dù ¸n sè tiÒn thuÕ GTGT ®· ®−îc hoµn. Khi tÝnh kÕ ho¹ch vèn ®èi øng hµng n¨m cho dù ¸n kh«ng ph¶i tÝnh kÕ ho¹ch vèn ®èi øng ®Ó nép thuÕ GTGT. Tr−êng hîp c¸c chñ dù ¸n ®−îc NSNN bè trÝ vèn ®èi øng ®Ó thanh to¸n cho nhµ thÇu theo gi¸ cã thuÕ GTGT, th× c¸c nhµ thÇu khi b¸n hµng hãa, dÞch vô cho dù ¸n ph¶i tÝnh thuÕ vµ kª khai nép thuÕ GTGT theo quy ®Þnh. Thø b¶y, tæ chøc ë ViÖt Nam sö dông tiÒn viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi ®Ó mua hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam ®Ó viÖn trî th× ®−îc hoµn l¹i tiÒn thuÕ GTGT ®· tr¶ ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT khi mua hµng. 71 http://www.ebook.edu.vn
C¸c c¬ së kinh doanh, tæ chøc thuéc ®èi t−îng ®−îc hoµn thuÕ GTGT theo quy ®Þnh trong c¸c tr−êng hîp nãi trªn ph¶i lµ ®èi t−îng ®· ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh (giÊy phÐp ®Çu t−), cã con dÊu, l−u gi÷ sæ s¸ch, chøng tõ kÕ to¸n theo chÕ ®é quy ®Þnh vµ cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng. Thø t¸m, ®èi t−îng ®−îc h−ëng −u ®·i miÔn trõ ngo¹i giao theo Ph¸p lÖnh vÒ −u ®·i miÔn trõ ngo¹i giao mua hµng hãa, dÞch vô t¹i ViÖt Nam ®−îc hoµn l¹i sè thuÕ GTGT ®· tr¶ ghi trªn hãa ®¬n GTGT. 2.6.2. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®èi t−îng liªn quan ®Õn viÖc hoµn thuÕ - §èi t−îng nép thuÕ: cã tr¸ch nhiÖm lËp vµ göi hå s¬ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ theo quy ®Þnh göi c¬ quan thuÕ; ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc ph¸p luËt vÒ sè liÖu kª khai; l−u gi÷ ®Çy ®ñ t¹i c¬ së c¸c hå s¬ kh¸c liªn quan ®Õn hoµn thuÕ, khÊu trõ thuÕ; cung cÊp ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n, chøng tõ vµ hå s¬ cã liªn quan lµm c¬ së x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®−îc hoµn khi c¬ quan thuÕ yªu cÇu thanh tra hoµn thuÕ t¹i c¬ së. - C¬ quan thuÕ: thùc hiÖn tiÕp nhËn hå s¬ hoµn thuÕ, kiÓm tra hå s¬ hoµn thuÕ, qu¶n lý chÆt chÏ viÖc hoµn thuÕ. Th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n vµ göi tr¶ hå s¬ cho c¬ së kinh doanh kh«ng thuéc ®èi t−îng ®−îc hoµn thuÕ; yªu cÇu c¬ së kinh doanh bæ sung hå s¬ hoÆc lËp l¹i hå s¬ trong tr−êng hîp c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t−îng ®−îc hoµn thuÕ nh−ng hå s¬ ch−a lËp ®Çy ®ñ, ®óng quy ®Þnh. KiÓm tra sè liÖu, x¸c ®Þnh sè thuÕ ®−îc hoµn cña c¸c ®èi t−îng ®−îc hoµn thuÕ. Ra quyÕt ®Þnh hoµn thuÕ cho ®èi t−îng ®−îc hoµn thuÕ. Thùc hiÖn kiÓm tra, thanh tra hoµn thuÕ t¹i c¬ së ®èi víi c¸c tr−êng hîp ph¸t hiÖn hå s¬ cã dÊu hiÖu nghi vÊn, ®èi t−îng hoµn thuÕ vi ph¹m quy ®Þnh cña LuËt thuÕ. - Tr¸ch nhiÖm cña Kho b¹c Nhµ n−íc c¸c cÊp: Trong thêi gian tèi ®a lµ 03 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®−îc quyÕt ®Þnh hoµn thuÕ cña c¬ quan thuÕ, Kho b¹c Nhµ n−íc c¸c cÊp thùc hÞªn viÖc chi hoµn thuÕ cho c¸c ®èi t−îng. 2.6.3. ThÈm quyÒn gi¶i quyÕt hoµn thuÕ Côc tr−ëng côc thuÕ xem xÐt, ra quyÕt ®Þnh hoµn thuÕ cho c¸c ®èi t−îng ®−îc hoµn thuÕ GTGT thuéc quyÒn qu¶n lý cña côc thuÕ. Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh hoÆc Tæng côc tr−ëng Tæng côc ThuÕ theo uû quyÒn cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh ra quyÕt ®Þnh hoµn thuÕ cho c¸c ®èi t−îng vµ tr−êng hîp ®Æc biÖt kh¸c. 2.6.4. Thêi h¹n gi¶i quyÕt hoµn thuÕ - Thêi h¹n gi¶i quyÕt hoµn thuÕ ®èi víi ®èi t−îng ¸p dông hoµn thuÕ tr−íc kiÓm tra sau tèi ®a lµ 15 ngµy (03 ngµy ®èi víi c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA) kÓ tõ ngµy nhËn ®−îc ®Çy ®ñ hå s¬ theo quy ®Þnh. - Thêi h¹n gi¶i quyÕt hoµn thuÕ ®èi víi ®èi t−îng ¸p dông kiÓm tra, thanh tra t¹i c¬ së tr−íc khi hoµn thuÕ tèi ®a lµ 60 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®−îc ®Çy ®ñ hå s¬ theo quy ®Þnh. 2.7. Tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ GTGT ThuÕ GTGT lµ mét s¾c thuÕ tiªn tiÕn, chiÕm mét tû lÖ lín trong tæng thu thuÕ, song nã còng ®ßi hái c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i hÕt søc chÆt chÏ nÕu kh«ng sÏ dÉn ®Õn thÊt thu lín hoÆc thËm chÝ bÞ thÊt tho¸t ng©n s¸ch Nhµ n−íc qua hoµn thuÕ. Träng t©m cña c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ GTGT bao gåm qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ, qu¶n lý ho¸ ®¬n chøng tõ vµ qu¶n lý c«ng t¸c hoµn thuÕ GTGT. 72 http://www.ebook.edu.vn
2.7.1. Qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ §©y lµ kh©u ®Çu tiªn, quan träng nh»m ®−a c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh vµo diÖn qu¶n lý cña c¬ quan thuÕ. Thùc hiÖn qu¶n lý tèt kh©u nµy võa gãp phÇn tr¸nh ®−îc thÊt thu thuÕ do kh«ng bao qu¸t hÕt sè ®èi t−îng nép thuÕ, ®«ng thêi ®¶m b¶o sù ®ãng gãp c«ng b»ng gi÷a c¸c c¬ së kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, m«i tr−êng kinh doanh ngµy mét ®−îc c¶i thiÖn, nhiÒu c¬ së kinh doanh míi ®−îc thµnh lËp, lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh ngµy mét ®a d¹ng do ®ã c«ng t¸c qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ cÇn ®−îc chó träng vµ t¨ng c−êng trªn tÊt c¶ c¸c ph−¬ng diÖn nh− nh− qu¶n lý vÒ sè l−îng c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, quy m«, ngµnh nghÒ, ®Þa bµn, ph−¬ng ph¸p nép thuÕ GTGT,… §Ó qu¶n lý tèt ®èi t−îng nép thuÕ GTGT, tr−íc hÕt, cÇn cã sù cè g¾ng nç lùc cña c¬ quan qu¶n lý thu thuÕ. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh víi c¬ quan thuÕ ®Ó cã thÓ n¾m b¾t kÞp thêi t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së kinh doanh tõ ®ã cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp, ph¸t hiÖn vµ cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi c¸c vi ph¹m ph¸p luËt cña c¸c c¬ së kinh doanh. 2.7.2. Qu¶n lý ho¸ ®¬n chøng tõ Ho¸ ®¬n chøng tõ lµ c¨n cø quan träng ¶nh h−ëng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ GTGT. §Æc thï cña s¾c thuÕ nµy lµ viÖc khÊu trõ thuÕ vµ hoµn thuÕ mµ hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn nã phô thuéc rÊt lín vµo c«ng t¸c qu¶n lý ho¸ ®¬n chøng tõ lµm c¬ së x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ, sè thuÕ GTGT ph¶i nép vµ sè thuÕ GTGT ®−îc hoµn. NÕu c«ng t¸c qu¶n lý ho¸ ®¬n, chøng tõ kh«ng tèt sÏ cã hËu qu¶ kh«ng nhá, mµ næi cém nhÊt lµ vÊn ®Ò trèn lËu thuÕ g©y thÊt tho¸t lín cho NSNN. §Ó qu¶n lý tèt ho¸ ®¬n chøng tõ, vÒ phÝa c¬ quan qu¶n lý cÇn cã quy ®Þnh chÆt chÏ râ rµng chÆt chÏ tõ kh©u in, ph¸t hµnh, qu¶n lý, sö dông ho¸ ®¬n; quy ®Þnh c¸c h×nh thøc xö ph¹t ®èi víi c¸c hµnh vi vi ph¹m. Ngoµi ra, ®Ó c«ng t¸c qu¶n lý ho¸ ®¬n chøng tõ cã hiÖu qu¶, cÇn t¨ng c−êng c«ng t¸c thanh kiÓm tra, qu¶n lý chÆt chÏ viÖc cÊp ph¸t vµ sö dông ho¸ ®¬n chøng tõ, thùc hiÖn xö lý nghiªm minh vµ cã h×nh ph¹t thÝch ®¸ng ®èi víi c¸c tr−êng hîp vi ph¹m. H¬n n÷a, cÇn cã biÖn ph¸p thÝch hîp khuyÕn khÝch c¸c ®èi t−îng tiªu dïng, ®Æc biÖt lµ d©n c− khi mua hµng ph¶i lÊy ho¸ ®¬n. 2.7.3 Qu¶n lý c«ng t¸c hoµn thuÕ GTGT Hoµn thuÕ GTGT lµ mét trong nh÷ng néi dung rÊt quan träng cña LuËt thuÕ GTGT, gãp phÇn ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc cña s¾c thuÕ nµy trong viÖc khuyÕn khÝch vµ thóc ®Èy c¸c c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch ®Çu t−, thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi, gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ vèn cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. Kh©u hoµn thuÕ GTGT lµ mét kh©u rÊt dÔ xÈy ra c¸c gian lËn ®Ó chiÕm ®o¹t. Do vËy, c«ng t¸c hoµn thuÕ ph¶i ®−îc thùc hiÖn chÆt chÏ, ®¶m b¶o võa hoµn thuÕ ®óng, kÞp thêi cho c¸c ®èi t−îng ®−îc hoµn, võa ph¶i kiÓm tra kiÓm so¸t, ph¸t hiÖn vµ ng¨n ngõa sù chiÕm ®o¹t tiÒn thuÕ cña NSNN. §Ó thùc hiÖn tèt viÖc hoµn thuÕ GTGT, tr−íc hÕt, cÇn cã quy tr×nh hoµn thuÕ râ rµng, cô thÓ; t¨ng c−êng phèi kÕt hîp kiÓm tra thanh tra trong néi bé ngµnh thuÕ, n©ng cao tr×nh ®é tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé lµm c«ng t¸c hoµn thuÕ. Ngoµi ra, cÇn chñ ®éng chuyÓn dÇn sang ¸p dông c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, øng dông tin häc trong qu¶n lý thuÕ. 73 http://www.ebook.edu.vn
Ch−¬ng 5 ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 1. Giíi thiÖu chung vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN) lµ thuÕ tÝnh trªn thu nhËp chÞu thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp trong kú tÝnh thuÕ. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (mét sè n−íc gäi lµ thuÕ thu nhËp c«ng ty) ra ®êi b¾t nguån tõ c¸c lý do chñ yÕu sau ®©y: - ThuÕ TNDN ®−îc sö dông ®Ó ®iÒu tiÕt thu nhËp cña c¸c nhµ ®Çu t− nh»m gãp phÇn ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. - ThuÕ TNDN lµ mét trong c¸c nguån thu quan träng cña ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ cã xu h−íng t¨ng lªn cïng víi sù t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®Çu t− gia t¨ng, thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña c¸c nhµ ®Çu t− t¨ng lªn lµm cho kh¶ n¨ng huy ®éng nguån tµi chÝnh cho nhµ n−íc th«ng qua thuÕ TNDN ngµy cµng æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c. - XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¶i qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− vµ kinh doanh trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh, th«ng qua viÖc quy ®Þnh ®èi t−îng nép thuÕ, ®èi t−îng chÞu thuÕ, sö dông thuÕ suÊt vµ c¸c −u ®·i thuÕ TNDN, nhµ n−íc thùc hiÖn c¸c môc tiªu qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã c¸c ®Æc ®iÓm sau ®©y: Thø nhÊt, thuÕ TNDN lµ thuÕ trùc thu, ®èi t−îng nép thuÕ TNDN lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t− thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ®ång thêi còng lµ “ng−êi” chÞu thuÕ. Thø hai, thuÕ TNDN phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¸c nhµ ®Çu t−. ThuÕ GTGT, thuÕ TT§B lµ mét sè tiÒn céng thªm vµo gi¸ b¸n cña hµng hãa, dÞch vô, ng−êi b¸n hµng hoÆc ng−êi cung cÊp dÞch vô lµ ng−êi tËp hîp thuÕ vµ nép vµo kho b¹c, bëi vËy, nã chñ yÕu phô thuéc vµo møc ®é tiªu dïng hµng hãa. ThuÕ TNDN ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së thu nhËp chÞu thuÕ, nªn chØ khi c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t− kinh doanh cã lîi nhuËn míi ph¶i nép thuÕ TNDN. Thø ba, thuÕ TNDN lµ thuÕ khÊu trõ tr−íc thuÕ thu nhËp c¸ nh©n. Thu nhËp mµ c¸c c¸ nh©n nhËn ®−îc tõ ho¹t ®éng ®Çu t− nh−: lîi tøc cæ phÇn, l·i tiÒn göi ng©n hµng, lîi nhuËn do gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt…lµ phÇn thu nhËp ®−îc chia sau khi nép thuÕ TNDN. Do vËy, thuÕ TNDN còng cã thÓ coi lµ mét biÖn ph¸p qu¶n lý thu nhËp c¸ nh©n. ë c¸c n−íc tuy cã sù kh¸c nhau vÒ ph¹m vi bao qu¸t, ®èi t−îng ¸p dông, c¸c møc thuÕ suÊt hoÆc c¸c −u ®·i thuÕ TNDN, nh−ng trong c¸ch thiÕt lËp thuÕ TNDN ®Òu qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt ®Þnh. 1.2. Nguyªn t¾c thiÕt lËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 74 http://www.ebook.edu.vn
Thø nhÊt, thuÕ TNDN ph¶i bao qu¸t ®−îc mäi kho¶n thu nhËp ph¸t sinh trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. ViÖc bá sãt nguån thu kh«ng chØ lµm ¶nh h−ëng tíi thu NSNN mµ cßn vi ph¹m nguyªn t¾c c«ng b»ng khi ®¸nh thuÕ. Tuy nhiªn, khi thiÕt kÕ thuÕ TNDN, tïy vµo môc ®Ých ®iÒu tiÕt hoÆc c¸c môc ®Ých kh¸c trong qu¶n lý cña nhµ n−íc trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã nh÷ng kho¶n thu nhËp kh«ng trong ph¹m vi ®iÒu tiÕt cña thuÕ TNDN, hoÆc t¹m thêi ch−a n»m trong ph¹m vi ®iÒu tiÕt cña thuÕ TNDN. Thø hai, thèng nhÊt c¸ch x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. §Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c thu nhËp chÞu thuÕ vµ ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a c¸c ®èi t−îng nép thuÕ TNDN cÇn cã sù thèng nhÊt trong c¸ch x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. Mét sè nhµ kinh tÕ ®−a ra quan ®iÓm ®¸nh thuÕ TNDN ®èi víi toµn bé thu nhËp cña c¸c nhµ ®Çu t− ®ã lµ thu nhËp b»ng tiÒn mÆt vµ c¶ phÇn l·i vèn ®Çu t−, dï l·i ®ã ®ang ë d¹ng tiÒm Èn (cã thÓ nhËn ®−îc trong t−¬ng lai - theo ®Þnh nghÜa thu nhËp hoµn chØnh cña Haig - Simons). VÒ ph−¬ng diÖn lý thuyÕt th× quan ®iÓm nµy cã thÓ chÊp nhËn vµ ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp, gi÷a c¸c nhµ ®Çu t−. Nh−ng trªn thùc tÕ th× l¹i kh¸c, ®Ó cã ®−îc thu nhËp gièng nhau th× mçi chñ thÓ t¹o ra thu nhËp l¹i cã chi phÝ kh¸ch quan kh¸c nhau (ch¼ng h¹n chi phÝ tiÒn l−¬ng, chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ kh¾c phôc rñi ro…), hoÆc khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc chÝnh x¸c sè thu nhËp sÏ nhËn ®−îc trong t−¬ng lai. Nªn nÕu dùa vµo thu nhËp hoµn chØnh ®Ó lµm c¬ së ®¸nh thuÕ th× nguyªn t¾c c«ng b»ng kh«ng ®−îc ®¶m b¶o vµ kh«ng kh¶ thi. Do ®ã thu nhËp chÞu thuÕ ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh trong c¸c tr−êng hîp cô thÓ: - X¸c ®Þnh nghÜa vô nép thuÕ thu nhËp theo nguyªn t¾c c¬ së th−êng tró vµ nguån ph¸t sinh thu nhËp. Theo ®ã, sÏ x¸c ®Þnh ®−îc doanh nghiÖp lµ ®èi t−îng nép thuÕ ë n−íc nµo vµ doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp. Theo nguyªn t¾c c¬ së th−êng tró, mét doanh nghiÖp ®−îc coi lµ c¬ së th−êng tró cña n−íc nµo th× bÞ ®¸nh thuÕ trªn mäi kho¶n thu nhËp, bÊt kÓ thu nhËp ®ã ph¸t sinh ë trong n−íc hay ë n−íc ngoµi. Theo nguyªn t¾c nguån ph¸t sinh thu nhËp, mét doanh nghiÖp bÞ ®¸nh thuÕ vµo kho¶n thu nhËp nÕu kho¶n thu nhËp ®ã ph¸t sinh t¹i n−íc ®¸nh thuÕ, bÊt kÓ doanh nghiÖp ®ã cã ph¶i lµ c¬ së th−êng tró cña n−íc ®ã hay kh«ng. - Thu nhËp ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ph¶i lµ thu nhËp b»ng tiÒn hoÆc tÝnh ra ®−îc b»ng tiÒn vµ ghi nhËn trong kú tÝnh thuÕ. - Thu nhËp chÞu thuÕ TNDN ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së doanh thu cña doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n chi phÝ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh t¹o ra doanh thu. Tuú theo ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô thÓ cña mçi n−íc trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh mµ c¸c kho¶n chi phÝ miÔn trõ ®−îc ph¸p luËt quy ®Þnh kh¸c nhau. Thø ba, nguyªn t¾c khÊu trõ chi phÝ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. ThuÕ TNDN thùc chÊt ®iÒu tiÕt vµo lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, trong khi ®ã, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp bÞ phô thuéc vµo doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n chi phÝ. Ph¸p luËt cña mçi n−íc quy ®Þnh c¸c kho¶n chi phÝ ®−îc khÊu trõ ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ cã kh¸c nhau, nh−ng th«ng th−êng ph¶i lµ chi phÝ hîp lý vµ khi khÊu trõ ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c sau: 75 http://www.ebook.edu.vn
- C¸c kho¶n chi phÝ ®−îc khÊu trõ ph¶i lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cã liªn quan tíi viÖc t¹o ra thu nhËp cña doanh nghiÖp. - §ã lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc sù cã chi ra vµ cã c¨n cø hîp ph¸p. - Lµ c¸c kho¶n chi phÝ cã møc tr¶ hîp lý: phï hîp víi gi¸ c¶ thÞ tr−êng hoÆc c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt. - Kho¶n chi ®ã ph¶i cã tÝnh thu nhËp h¬n lµ tÝnh vèn. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ trong nh÷ng tr−êng hîp cô thÓ viÖc x¸c ®Þnh c¸c kho¶n chi phÝ ®−îc khÊu trõ cßn tïy thuéc vµo tÝnh chÊt ph¸t sinh thu nhËp vµ chi phÝ cã liªn quan. Thø t−, quy ®Þnh thêi gian ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. Do tÝnh chÊt phøc t¹p cña c¸c kho¶n thu nhËp ph¸t sinh vµ thêi gian nhËn ®−îc c¸c kho¶n thu nhËp, cã nh÷ng kho¶n thu nhËp doanh nghiÖp nhËn ®−îc trong mét n¨m, nh−ng còng cã nh÷ng kho¶n thu nhËp nhËn ®−îc trong nhiÒu n¨m, nªn viÖc quy ®Þnh thêi gian ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu vµ thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp cã tÝnh −íc ®Þnh ®Ó sao cho c¸ch tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a ®èi t−îng nép thuÕ, ®¶m b¶o nguån thu cho NSNN vµ ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña viÖc ®¸nh thuÕ. Trong thùc tiÔn c¸c n−íc cã quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ thêi gian x¸c ®Þnh doanh thu lµm c¬ së tÝnh thuÕ, nh−ng th«ng th−êng lµ n¨m tµi chÝnh (12 th¸ng). Thø n¨m, x¸c ®Þnh thuÕ suÊt thuÕ TNDN hîp lý. ThuÕ TNDN bÞ chi phèi trùc tiÕp bëi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi cña Nhµ n−íc, do ®ã, trong khi thiÕt kÕ nªn cã thuÕ suÊt phæ th«ng, cã c¸c møc thuÕ suÊt −u ®·i vµ c¸c tr−êng hîp miÔn, gi¶m thuÕ. Quy ®Þnh nh− vËy lµ cÇn thiÕt ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t− trong c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh hoÆc c¸c lÜnh vùc nhÊt ®Þnh, nh−ng kh«ng nªn qu¸ phøc t¹p, võa lµm gi¶m c¬ së tÝnh thuÕ, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®èi t−îng nép thuÕ cã thÓ tr¸nh thuÕ vµ chi phÝ qu¶n lý thuÕ tèn kÐm. 1.3. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn thuÕ TNDN trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam ThuÕ TNDN (ë mét sè n−íc gäi lµ thuÕ thu nhËp c«ng ty, thuÕ c«ng ty, hoÆc thuÕ lîi tøc), ®· ®−îc ¸p dông tõ l©u ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. C¸c n−íc ¸p dông thuÕ TNDN sím vµo kho¶ng gi÷a vµ cuèi thÕ kû 19 nh−: Anh, NhËt; mét sè n−íc kh¸c ¸p dông vµo kho¶ng ®Çu thÕ kû 20 nh−: Ph¸p, Thôy Sü, Liªn X« cò, Trung Quèc… Mçi n−íc khi ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®Òu cã nh÷ng hoµn c¶nh riªng, nh−ng tùu trung xuÊt ph¸t tõ c¸c lý do chñ yÕu nh−: do nhu cÇu t¨ng chi cña NSNN khi nhµ n−íc cã nh÷ng c¶i c¸ch nhÊt ®Þnh; do xu h−íng ®ßi hái sù b×nh ®¼ng, d©n chñ cña c«ng d©n trong khi thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ®èi víi nhµ n−íc vµ nÒn kinh tÕ ë n−íc ®ã ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh. ThuÕ TNDN ngµy cµng trë thµnh nguån thu quan träng cña NSNN ë c¸c n−íc ¸p dông thuÕ TNDN, vÝ dô ë NhËt, thuÕ thu nhËp c«ng ty n¨m 2000 chiÕm tû träng 19,6% trong tæng thu NSNN, ®· cã thêi kú lªn tíi 30% tæng thu NSNN; ë Ph¸p thuÕ thu nhËp c«ng ty n¨m 2001 chiÕm kho¶ng 20% tæng sè thu tõ thuÕ; ë c¸c n−íc Thôy §iÓn, Canada, Mü, thuÕ thu nhËp c«ng ty th«ng th−êng chiÕm kho¶ng tõ 20% ®Õn 25% tæng sè thu tõ thuÕ vµ t−¬ng ®èi æn ®Þnh. 76 http://www.ebook.edu.vn
ë ViÖt Nam, thuÕ TNDN cã xuÊt xø tõ kho¶n trÝch nép lîi nhuËn ¸p dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ thuÕ lîi tøc doanh nghiÖp ¸p dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong giai ®o¹n tõ 1953 ®Õn tr−íc 1/1/1990. ChÕ ®é trÝch nép lîi nhuËn ®−îc ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh vµ xÝ nghiÖp c«ng t− hîp doanh, cã sù ph©n biÖt møc thuÕ suÊt ¸p dông ®èi víi xÝ nghiÖp thuéc c¸c ngµnh s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô kh¸c nhau. VÝ dô, ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, khai th¸c má, s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i thuÕ suÊt 40% trªn lîi nhuËn thùc hiÖn; c¸c xÝ nghiÖp thuéc ngµnh kinh doanh th−¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu vµ dÞch vô ¸p dông thuÕ suÊt lµ 60% trªn lîi nhuËn thùc hiÖn. ThuÕ lîi tøc doanh nghiÖp ¸p dông ®èi víi mäi ®èi t−îng ngoµi quèc doanh cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c«ng th−¬ng nghiÖp, dÞch vô, thuÕ suÊt ph©n biÖt theo tÝnh chÊt ngµnh nghÒ kinh doanh vµ h×nh thøc së h÷u. Tõ 1/1/1990 ®Õn tr−íc ngµy 1/1/1999 thuÕ lîi tøc ®−îc ¸p dông thèng nhÊt cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ thay cho chÕ ®é trÝch nép lîi nhuËn ¸p dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ thuÕ lîi tøc doanh nghiÖp ¸p dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. C¬ së tÝnh thuÕ lîi tøc lµ lîi tøc doanh nghiÖp vµ thuÕ suÊt. Møc thuÕ suÊt phæ th«ng lµ 30%, 40%, 50%; tõ n¨m 1993 c¸c møc thuÕ suÊt ®−îc gi¶m t−¬ng øng lµ 25%, 35%, 45% trªn lîi tøc ®¹t ®−îc. Ngoµi ra, ®èi t−îng nép thuÕ cßn ph¶i nép thuÕ lîi tøc bæ sung khi cã lîi tøc do lîi thÕ kh¸ch quan, hoÆc cã lîi tøc ®−îc chia do gãp vèn v−ît møc nhµ n−íc quy ®Þnh. Trong giai ®o¹n nµy, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ¸p dông thuÕ lîi tøc theo LuËt ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam víi møc thuÕ suÊt phæ th«ng thÊp h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp trong n−íc. Tõ 1/1/1999 cho tíi tr−íc ngµy 1/1/2004 thuÕ TNDN ®−îc ¸p dông thèng nhÊt ®èi víi c¸c ®èi t−îng kinh doanh thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau thay cho thuÕ lîi tøc, møc thuÕ suÊt phæ th«ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n−íc lµ 32%; ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi lµ 25%. Sau 5 n¨m thùc hiÖn, Quèc héi kho¸ XI kú häp thø ba ®· th«ng qua LuËt thuÕ TNDN (söa ®æi) vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/1/2004 ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau kÓ c¶ doanh nghiÖp trong n−íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Qua c¸c thêi kú, theo ph¸p luËt thuÕ lîi tøc, thuÕ TNDN th× c¸c néi dung cô thÓ vÒ ph¹m vi ®èi t−îng nép thuÕ, thu nhËp chÞu thuÕ, hÖ thèng thuÕ suÊt, chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ vµ c¸c vÊn ®Ò qu¶n lý thuÕ ®−îc quy ®Þnh kh¸c nhau, nh−ng cã mét sè nguyªn t¾c chung ®Ó x¸c ®Þnh c¬ së tÝnh thuÕ, c¸c −u ®·i thuÕ, vÒ c¬ b¶n, ®−îc quan niÖm thèng nhÊt. Do vËy, thuÕ TNDN ngµy cµng ®−îc hoµn thiÖn phï hîp víi thùc tÕ vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Tû träng thuÕ TNDN ë ViÖt Nam trong tæng sè thu thuÕ vµ phÝ trong n−íc ngµy cµng t¨ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, n¨m 1999 chiÕm 19,7%; n¨m 2000 chiÕm 25,8%; n¨m 2001 chiÕm 26,1%; n¨m 2002 chiÕm 28,5%. Nh÷ng con sè trªn cho thÊy râ h¬n sù cÇn thiÕt cña thuÕ TNDN trong hÖ thèng thuÕ. ThuÕ TNDN hiÖn hµnh ë ViÖt Nam ®−îc quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt sau: - LuËt thuÕ TNDN sè 09/2003/QH 11 ngµy 17/6/2003. 77 http://www.ebook.edu.vn
- NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt thuÕ TNDN. - Th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngµy 22/12/2003 cña Bé Tµi chÝnh h−íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 164/2003/Q§-BTC ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ. - QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé Tµi chÝnh vÒ ban hµnh ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. - Th«ng t− sè 88/2004/TT-BTC ngµy 1/9/2004 cña Bé Tµi chÝnh söa ®æi, bæ sung Th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC cña Bé Tµi chÝnh. 2. Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ TNDN hiÖn hμnh ë ViÖt Nam 2.1. §èi t−îng nép thuÕ Tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ, trõ ®èi t−îng sau ®©y: - C¸c hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c, tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ cã thu nhËp tõ ho¹t ®éng ch¨n nu«i, trång trät, nu«i trång thñy s¶n. - Hé gia ®×nh, c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt hµng hãa lín, cã thu nhËp cao kh«ng qu¸ møc ChÝnh phñ quy ®Þnh tõ ho¹t ®éng trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thñy s¶n. 2.2. §èi t−îng chÞu thuÕ Thu nhËp chÞu thuÕ bao gåm thu nhËp chÞu thuÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô kÓ c¶ thu nhËp chÞu thuÕ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô ë n−íc ngoµi vµ thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c (tÝnh theo n¨m d−¬ng lÞch hoÆc n¨m tµi chÝnh). 2.3. C¨n cø tÝnh thuÕ ThuÕ TNDN ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn hai c¨n cø: thu nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt. ThuÕ TNDN ph¶i nép = Thu nhËp chÞu thuÕ trong kú x ThuÕ suÊt Trong ®ã: DT tÝnh TNCT trong kú Chi phÝ hîp lý TNCT kh¸c trong TNCT = - + tÝnh thuÕ trong kú tÝnh thuÕ kú tÝnh thuÕ 2.3.1. Doanh thu tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ Lµ toµn bé sè tiÒn b¸n hµng, tiÒn cung øng dÞch vô sau khi ®· trõ c¸c kho¶n chiÕt khÊu th−¬ng m¹i, chiÕt khÊu thanh to¸n, gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, nh−ng bao gåm c¶ kho¶n trî gi¸, phô thu, phô tréi mµ c¬ së kinh doanh ®−îc h−ëng. NÕu c¬ së nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ th× doanh thu kh«ng bao gåm thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra. NÕu c¬ së nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp th× doanh thu gåm c¶ thuÕ GTGT ®Çu ra cña hµng hãa, dÞch vô. ViÖc x¸c ®Þnh doanh thu cña c¸c ho¹t ®éng giao dÞch dùa trªn c¸c c¬ së sau ®©y: 78 http://www.ebook.edu.vn
+ Doanh thu ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña c¸c kho¶n thu ®· hoÆc sÏ thu ®−îc. + Doanh thu ph¸t sinh tõ giao dÞch ®−îc x¸c ®Þnh bëi tháa thuËn gi÷a doanh nghiÖp víi bªn mua hoÆc bªn sö dông tµi s¶n. Nã ®−îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ hîp lý cña c¸c kho¶n ®· thu ®−îc hoÆc sÏ thu ®−îc sau khi ®· trõ c¸c kho¶n chiÕt khÊu th−¬ng m¹i, chiÕt khÊu thanh to¸n, gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. + §èi víi c¸c kho¶n tiÒn hoÆc t−¬ng ®−¬ng tiÒn kh«ng ®−îc nhËn ngay th× doanh thu ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch quy ®æi gi¸ trÞ danh nghÜa cña c¸c kho¶n sÏ thu ®−îc trong t−¬ng lai vÒ gi¸ trÞ thùc tÕ t¹i thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu theo tû lÖ l·i suÊt hiÖn hµnh. + Khi hµng hãa hoÆc dÞch vô ®−îc trao ®æi ®Ó lÊy hµng hãa hoÆc dÞch vô kh¸c kh«ng t−¬ng tù th× doanh thu ®−îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ hîp lý cña hµng hãa hoÆc dÞch vô nhËn vÒ sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ vµ céng vµo c¸c kho¶n thu thªm. Khi kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ hîp lý cña hµng hãa hoÆc dÞch vô nhËn vÒ th× doanh thu ®−îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ hîp lý cña hµng hãa hoÆc dÞch vô ®em trao ®æi, sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ vµ céng vµo c¸c kho¶n thu thªm. Doanh thu b¸n hµng ®−îc ghi nhËn khi ®ång thêi tháa m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: + Doanh nghiÖp ®· chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u s¶n phÈm hoÆc hµng hãa cho ng−êi mua; + Doanh nghiÖp kh«ng cßn n¾m gi÷ quyÒn qu¶n lý hµng hãa nh− ng−êi së h÷u hµng hãa hoÆc quyÒn kiÓm so¸t hµng hãa; + Doanh thu ®−îc x¸c ®Þnh t−¬ng ®èi ch¾c ch¾n; + Doanh nghiÖp ®· thu ®−îc hoÆc sÏ thu ®−îc lîi Ých kinh tÕ tõ giao dÞch b¸n hµng; + X¸c ®Þnh chi phÝ liªn quan ®Õn giao dÞch b¸n hµng. Doanh thu cña mét sè ngµnh ®Æc thï ®−îc quy ®Þnh nh− sau: + §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph−¬ng thøc tr¶ gãp ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n tr¶ tiÒn mét lÇn, kh«ng bao gåm l·i tr¶ chËm. Tr−êng hîp viÖc thanh to¸n theo hîp ®ång mua b¸n tr¶ gãp kÐo dµi nhiÒu kú th× doanh thu ®Ó tÝnh TNCT lµ sè tiÒn ph¶i thu cña ng−êi mua trong kú tÝnh thuÕ, kh«ng bao gåm l·i tr¶ chËm. ViÖc x¸c ®Þnh doanh thu, chi phÝ trong tr−êng hîp nµy thùc hiÖn theo nguyªn t¾c chi phÝ ph¶i phï hîp víi doanh thu. + §èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, biÕu, tÆng, trang bÞ, th−ëng cho ng−êi lao ®éng doanh thu ®Ó tÝnh TNCT ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n cña s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t−¬ng ®−¬ng trªn thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm trao ®æi, biÕu, tÆng. + §èi víi s¶n phÈm tù dïng, doanh thu ®Ó tÝnh TNCT lµ chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã. + §èi víi gia c«ng hµng ho¸, doanh thu ®Ó tÝnh TNCT lµ tiÒn thu vÒ gia c«ng, bao gåm c¶ tiÒn c«ng, nhiªn liÖu, VLP, ®éng lùc, vµ c¸c chi phÝ kh¸c phôc vô cho viÖc gia c«ng hµng ho¸. 79 http://www.ebook.edu.vn
+ §èi víi c¬ së kinh doanh nhËn lµm ®¹i lý, ký göi b¸n hµng theo ®óng gi¸ quy ®Þnh cña c¬ së kinh doanh giao ®¹i lý, ký göi lµ tiÒn hoa hång ®−îc h−ëng. + §èi víi ho¹t ®éng cho thuª nhµ, thuª tµi s¶n, doanh thu ®Ó tÝnh TNCT lµ sè tiÒn thu tõng kú theo hîp ®ång. Tr−êng hîp bªn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh phï hîp víi viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ cña c¬ së kinh doanh. Tuú theo ®iÒu kiÖn vÒ viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ hîp lý, c¬ së kinh doanh cã thÓ lùa chän mét trong hai ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu nh− sau: Doanh thu tr¶ tr−íc - Sè tiÒn thuª x¸c ®Þnh theo tõng n¨m = Sè n¨m tr¶ tr−íc - Sè tiÒn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m. Riªng c¬ së kinh doanh vµ c¸ nh©n ch−a thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh, cã ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n mµ bªn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ toµn bé sè tiÒn thuª thu ®−îc. Tr−êng hîp c¬ së kinh doanh trong thêi gian −u ®·i thuÕ lùa chän ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ toµn bé tiÒn thuª bªn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m th× phÇn thu nhËp ®−îc gi¶m thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: Tæng thu nhËp chÞu thuÕ Thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc Sè n¨m ®−îc miÔn, = x miÔn, gi¶m thuÕ gi¶m thuÕ Sè n¨m bªn thuª tr¶ tr−íc + Doanh thu tõ ho¹t ®éng cho vay, thu l·i tiÒn göi, thu nghiÖp vô cho thuª tµi chÝnh lµ sè l·i ph¶i thu trong kú ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - Sè l·i ph¶i thu cña c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n kh«ng ®−a vµo doanh thu, tæ chøc tÝn dông theo dâi ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, khi thu ®−îc th× h¹ch to¸n vµo thu nghiÖp vô. - Sè l·i ph¶i thu cña c¸c kho¶n cho vay trong h¹n ®· ®−a vµo doanh thu nh−ng sau 90 ngµy kh¸ch hµng ch−a thanh to¸n, hoÆc ch−a ®Õn 90 ngµy nh−ng ®· x¸c ®Þnh lµ kh«ng thu ®−îc sè l·i th× ®−îc lo¹i trõ khái doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ. Kho¶n doanh thu ®−îc gi¶m nµy tæ chøc tÝn dông theo dâi ngo¹i b¶ng, khi thu ®−îc th× h¹ch to¸n vµo thu nghiÖp vô. + Doanh thu vËn t¶i hµng kh«ng lµ toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp vËn t¶i hµng kh«ng ®−îc h−ëng tõ viÖc vËn chuyÓn hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸ sau khi ®· hoµn thµnh dÞch vô vËn chuyÓn, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®−îc tiÒn hay ch−a thu ®−îc tiÒn. + Doanh thu b¸n ®iÖn lµ sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh TNCT c¨n cø vµo ngµy cuèi cïng ghi chØ sè c«ng t¬ trªn ho¸ ®¬n tÝnh tiÒn ®iÖn, kh«ng ph©n biÖt ®Çu th¸ng hay cuèi th¸ng. Ngµy cuèi cïng ghi chØ sè c«ng t¬ thuéc th¸ng nµo th× tÝnh vµo doanh thu cña th¸ng ®ã. §èi víi c¸c dÞch vô cã ho¹t ®éng xuÊt ho¸ ®¬n t−¬ng tù nh− n−íc, b−u ®iÖn th× còng x¸c ®Þnh nh− trªn. + §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, t¸i b¶o hiÓm, doanh thu ®Ó tÝnh TNCT lµ sè tiÒn ph¶i thu vÒ phÝ b¶o hiÓm gèc, phÝ ®¹i lý gi¸m ®Þnh, phÝ nhËn t¸i b¶o hiÓm, thu hoa hång t¸i b¶o hiÓm vµ c¸c kho¶n kh¸c. + §èi víi hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh theo h×nh thøc chia s¶n phÈm, doanh thu ®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: 80 http://www.ebook.edu.vn
- Gi¸ b¸n hµng ho¸ ghi trong ho¸ ®¬n b¸n hµng ®èi víi hµng ho¸ b¸n t¹i thÞ tr−êng ViÖt Nam. - Gi¸ FOB t¹i c¸c cöa khÈu xuÊt khÈu hµng ho¸ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu. + Tr−êng hîp, c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô cã doanh thu b»ng ngo¹i tÖ th× ph¶i quy ®æi ngo¹i tÖ ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr−êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng do NHNN ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh doanh thu ngo¹i tÖ. 2.3.2. Nh÷ng kho¶n chi phÝ hîp lý ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ C¸c kho¶n chi phÝ ph¶i liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra doanh thu, ®−îc x¸c ®Þnh ®ång thêi víi doanh thu theo nguyªn t¾c phï hîp. 1. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh a/ TSC§ ®−îc trÝch khÊu hao tÝnh vµo chi phÝ hîp lý khi tÝnh thuÕ TNDN, vÒ nguyªn t¾c ph¶i ®¶m b¶o 3 ®iÒu kiÖn sau: + TSC§ ph¶i cã ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp ph¸p chøng minh TSC§ ®ã thuéc quyÒn së h÷u cña c¬ së kinh doanh. + TSC§ sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh. + TSC§ ph¶i ®−îc qu¶n lý, theo dâi, h¹ch to¸n trong sæ s¸ch kÕ to¸n cña c¬ së kinh doanh theo chÕ ®é qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kÕ to¸n hiÖn hµnh. b/ Møc trÝch khÊu hao ®−îc x¸c ®Þnh theo ChÕ ®é qu¶n lý, trÝch khÊu hao TSC§ ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§- BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh. Theo ChÕ ®é nµy, TSC§ cña doanh nghiÖp ph¶i ®−îc tÝnh khÊu hao theo mét trong 3 ph−¬ng ph¸p sau: + Ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng. C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®−îc khÊu hao nhanh nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 2 lÇn møc khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ (Khi thùc hiÖn khÊu hao nhanh ph¶i ®¶m b¶o cã l·i). C¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc trÝch khÊu hao nhanh lµ: m¸y mãc, thiÕt bÞ; dông cô lµm viÖc ®o l−êng, thÝ nghiÖm; thiÕt bÞ vµ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; dông cô qu¶n lý; sóc vËt, v−êng c©y l©u n¨m. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chi phÝ khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng nh− sau: Nguyªn gi¸ tμi s¶n cè ®Þnh Møc trÝch khÊu hao mçi = n¨m Sè n¨m sö dông tμi s¶n cè ®Þnh + Ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d− gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh. (víi hai ®iÒu kiÖn kÌm theo cÇn tho¶ m·n ®ång thêi lµ: (1) lµ TSC§ ®Çu t− míi, ch−a qua sö dông; (2) lµ c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ; dông cô lµm viÖc ®o l−êng, thÝ nghiÖm). Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc lÜnh vùc cã c«ng nghÖ ®ßi hái ph¶i thay ®æi, ph¸t triÓn nhanh. Néi dung ph−¬ng ph¸p nµy nh− sau: Møc trÝch khÊu hao tμi s¶n Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tμi s¶n Tû lÖ khÊu hao = x cè ®Þnh hμng n¨m cè ®Þnh nhanh Trong ®ã: 81 http://www.ebook.edu.vn
Tû lÖ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh theo Tû lÖ khÊu hao nhanh = x HÖ sè ®iÒu chØnh ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng HÖ sè ®iÒu chØnh ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc quy ®Þnh tõ 1,5 ®Õn 2,5 lÇn tuú theo thêi gian sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh. Nh÷ng n¨m cuèi khi møc trÝch khÊu hao n¨m x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p nµy b»ng hoÆc thÊp h¬n møc khÊu hao tÝnh b×nh qu©n gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè n¨m sö dông cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh, th× kÓ tõ n¨m ®ã, møc khÊu hao ®−îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh chia cho sè n¨m sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. + Ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè l−îng, khèi l−îng s¶n phÈm. ¸p dông ®èi víi c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ tho¶ m·n ®ång thêi 3 ®iÒu kiÖn: (1) trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm; (2) x¸c ®Þnh ®−îc tæng sè l−îng, khèi l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt theo c«ng suÊt thiÕt kÕ cña TSC§; (3) c«ng suÊt sö dông b×nh qu©n th¸ng trong n¨m tµi chÝnh kh«ng thÊp h¬n 50% c«ng suÊt thiÕt kÕ. Néi dung ph−¬ng ph¸p nµy nh− sau: Møc trÝch khÊu hao tμi s¶n Sè l−îng s¶n phÈm s¶n Møc trÝch khÊu hao b×nh qu©n = x cè ®Þnh trong th¸ng xuÊt trong th¸ng tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm Trong ®ã: Nguyªn gi¸ tμi s¶n cè ®Þnh Møc trÝch khÊu hao b×nh qu©n = tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm S¶n l−îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ Møc trÝch khÊu hao n¨m cña tµi s¶n cè ®Þnh b»ng tæng møc trÝch khÊu hao cña 12 th¸ng trong n¨m. Thêi gian ®Ó trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ¸p dông theo khung thêi gian sö dông c¸c lo¹i TSC§ kÌm theo QuyÕt ®Þnh 206. NÕu doanh nghiÖp muèn x¸c ®Þnh thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c víi khung thêi gian sö dông quy ®Þnh th× doanh nghiÖp ph¶i gi¶i tr×nh râ c¸c c¨n cø ®Ó Bé Tµi chÝnh xem xÐt quyÕt ®Þnh. TSC§ ®· ®−îc khÊu hao hÕt nh−ng vÉn sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng ®−îc trÝch khÊu hao. Tr−êng hîp bªn ViÖt Nam tham gia gãp vèn ph¸p ®Þnh hoÆc vèn hîp doanh víi bªn n−íc ngoµi b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt th× viÖc trÝch khÊu hao ph¶i ®¶m b¶o ®ñ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt tÝnh tõ khi doanh nghiÖp b¾t ®Çu ho¹t ®éng cho tíi khi hÕt thêi h¹n ho¹t ®éng ghi trªn giÊy phÐp. 2. Chi phÝ vËt t− Chi phÝ vËt t− ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn hai c¨n cø lµ møc tiªu hao vËt t− hîp lý vµ gi¸ thùc tÕ xuÊt kho: - Møc tiªu hao vËt t− hîp lý: Theo møc tiªu hao vËt t− hîp lý do gi¸m ®èc hoÆc chñ doanh nghiÖp x©y dùng vµ quyÕt ®Þnh. §èi víi doanh nghiÖp cã Héi ®ång qu¶n trÞ th× Tæng gi¸m ®èc x©y dùng ®Þnh møc tiªu hao vËt t− ®Ó tr×nh Héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt. Doanh nghiÖp ph¶i b¸o c¸o khi c¬ quan thuÕ yªu cÇu. 82 http://www.ebook.edu.vn
C¸c tæn thÊt vËt t− kh«ng ®−îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lý. - Gi¸ vËt t− thùc tÕ xuÊt kho: §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ lµ gi¸ kh«ng cã thuÕ GTGT. Cßn ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT, gi¸ vËt t−. hµng hãa thùc tÕ xuÊt kho bao gåm c¶ thuÕ GTGT cña vËt t−, hµng hãa mua ngoµi vµ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn vËt t− hµng hãa mua ngoµi. §−îc x¸c ®Þnh trong c¸c tr−êng hîp cô thÓ nh− sau: + §èi víi vËt t− hµng hãa mua ngoµi: Gi¸ vËt t−, hµng hãa mua trong n−íc lµ gi¸ mua ghi trªn hãa ®¬n cña ng−êi b¸n hµng, céng víi chi phÝ thu mua, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp…Gi¸ vËt t−, hµng hãa nhËp khÈu lµ gi¸ thanh to¸n, céng thuÕ nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, c¸c kho¶n phô thu theo quy ®Þnh cña nhµ n−íc (nÕu cã), céng chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n, thuª kho b·i. + VËt t− tù chÕ: Gi¸ vËt t− gåm gi¸ vËt t− thùc tÕ xuÊt kho céng víi chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tù chÕ. + VËt t− thuª ngoµi gia c«ng, chÕ biÕn: Gi¸ vËt t− gåm gi¸ vËt t− thùc tÕ xuÊt kho giao gia c«ng céng víi c¸c chi phÝ gia c«ng, vËn chuyÓn, bèc dì. C¸c chi phÝ h×nh thµnh gi¸ vËt t− nãi trªn ph¶i cã hãa ®¬n, chøng tõ theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh. Tr−êng hîp vËt t− lµ m©y, tre, cãi, dõa, cä…mua cña ng−êi n«ng d©n trùc tiÕp lµm ra; s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ mua cña c¸c nghÖ nh©n kh«ng kinh doanh; ®Êt, ®¸, c¸t, sái mua cña ng−êi d©n tù khai th¸c; phÕ liÖu mua cña ng−êi trùc tiÕp thu nhÆt vµ mét sè dÞch vô cña c¸ nh©n kh«ng kinh doanh, kh«ng cã hãa ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh th× ®−îc lËp b¶ng kª trªn c¬ së chøng tõ thanh to¸n cña ng−êi b¸n hµng hãa, cung cÊp dÞch vô. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp duyÖt chi theo b¶ng kª vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc cña b¶ng kª. 3. Chi phÝ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn ¨n gi÷a ca, c¸c kho¶n mang tÝnh chÊt tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng - §èi víi c¸c c¬ së ®· cã ®¬n gi¸ tiÒn l−¬ng ®−îc duyÖt th× chi phÝ tiÒn l−¬ng tÝnh trªn c¬ së ®¬n gi¸ vµ khèi l−îng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh theo sè chi thùc tÕ. - Trong mét sè tr−êng hîp chi phÝ tiÒn l−¬ng ®−îc x¸c ®Þnh theo hîp ®ång lao ®éng hoÆc theo tháa −íc lao ®éng. - Chi phÝ tiÒn ¨n gi÷a ca do gi¸m ®èc doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh phï hîp víi t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, nh−ng kh«ng v−ît qu¸ møc l−¬ng tèi thiÓu do nhµ n−íc quy ®Þnh ®èi víi c«ng chøc nhµ n−íc. 4. Chi phÝ nghiªn cøu khoa häc, c«ng nghÖ; chi th−ëng s¸ng kiÕn c¶i tiÕn; chi phÝ cho ®µo t¹o lao ®éng; chi cho y tÕ trong néi bé c¬ së kinh doanh; chi hç trî cho c¸c tr−êng häc ®−îc Nhµ n−íc cho phÐp thµnh lËp, khi chi ph¶i cã hãa ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh. 5. Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi - Chi phÝ ®iÖn, n−íc, ®iÖn tho¹i, v¨n phßng phÈm, tiÒn thuÕ kiÓm to¸n, tiÒn thuÕ dÞch vô ph¸p lý…ph¶i cã chøng tõ, hãa ®¬n theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. 83 http://www.ebook.edu.vn
- Chi phÝ söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh ph¸t sinh trong n¨m nµo ®−îc tÝnh vµo n¨m ®ã; ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh ®Æc thï, viÖc söa ch÷a cã tÝnh chu kú th× c¬ së kinh doanh ®−îc trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a theo dù to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt, nÕu sè chi ph¸t sinh lín h¬n sè trÝch theo dù to¸n th× c¬ së kinh doanh ®−îc h¸ch to¸n thªm sè chªnh lÖch vµo chi phÝ, nÕu sè thùc chi nhá h¬n sè trÝch theo dù to¸n th× h¹ch to¸n gi¶m chi phÝ trong n¨m. - C¸c chi phÝ mua, sö dông c¸c tµi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ… kh«ng thuéc tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh. - TiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh ho¹t ®éng theo hîp ®ång thuª: NÕu tr¶ mét lÇn cho nhiÒu n¨m th× tiÒn thuª ®−îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh theo sè n¨m sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. - C«ng t¸c phÝ bao gåm: Chi phÝ ®i l¹i, tiÒn thuª chç ë, tiÒn l−u tró. - Phô cÊp tµu xe nghØ phÐp theo chÕ ®é quy ®Þnh - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi kh¸c phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa, dÞch vô cã chøng tõ, hãa ®¬n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ th× chi phÝ dÞch vô mua ngoµi kh«ng cã thuÕ GTGT, hãa ®¬n lµ hãa ®¬n GTGT theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 6. C¸c kho¶n chi cho lao ®éng n÷; chi b¶o hé lao ®éng hoÆc chi trang phôc; chi b¶o vÖ c¬ së kinh doanh; trÝch nép quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn; chi hç trî kinh phÝ cho hoat ®éng cña §¶ng, ®oµn thÓ t¹i c¬ së kinh doanh; chi ®ãng gãp h×nh thµnh nguån chi phÝ qu¶n lý cho cÊp trªn vµ ®ãng gãp vµo c¸c quü cña hiÖp héi theo quy ®Þnh. 7. Chi tr¶ l·i tiÒn vay vèn s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa, dÞch vô cña ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc kinh tÕ theo l·i suÊt thùc tÕ vµ c¨n cø vµo hîp ®ång vay: - Vay cña c¸c ®èi t−îng kh¸c theo l·i suÊt thùc tÕ khi ký hîp ®ång vay, nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,2 lÇn møc l·i suÊt cho vay cïng thêi ®iÓm cña ng©n hµng th−¬ng m¹i cã quan hÖ giao dÞch víi c¬ së kinh doanh. - Kho¶n chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ®Ó gãp vèn ph¸p ®Þnh, vèn ®iÒu lÖ, c¬ së kinh doanh kh«ng ®−îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. 8. TrÝch c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù phßng c«ng nî khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n, dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm theo quy ®Þnh. ViÖc trÝch tr−íc c¸c kho¶n dù phßng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña n¨m b¸o c¸o nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp cã nguån tµi chÝnh bï ®¾p kÞp thêi tæn thÊt do nh÷ng rñi ro trong kinh doanh cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch. ViÖc trÝch, lËp, sö dông c¸c kho¶n dù phßng do doanh nghiÖp chñ ®éng thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh: - C¸c kho¶n dù phßng kh«ng ®−îc v−ît qu¸ sè lîi nhuËn ph¸t sinh cña doanh nghiÖp. 84 http://www.ebook.edu.vn
- C¸c kho¶n tæn thÊt thùc sù ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. - Møc trÝch c¸c kho¶n dù phßng ®Ó lËp quü ph¶i theo ®óng quy ®Þnh. 9. Trî cÊp th«i viÖc cho ng−êi lao ®éng theo chÕ ®é. 10. Chi phÝ tiªu thô s¶n phÈm bao gåm: chi phÝ b¶o qu¶n, chi phÝ bao gãi, vËn chuyÓn, bèc xÕp, thuª kho b·i, b¶o hµnh s¶n phÈm, hµng hãa. 11. Chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i, tiÕp t©n, kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao dÞch, ®èi ngo¹i, chi hoa hång m«i giíi, chi phÝ héi nghÞ vµ chi kh¸c theo sè thùc chi nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 10% tæng c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý tõ kho¶n (1) ®Õn kho¶n (10) cña môc nµy. §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng nghiÖp chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh møc khèng chÕ kh«ng bao gåm gi¸ vèn cña hµng hãa b¸n ra. 12. C¸c kho¶n thuÕ, phÝ, tiÒn thuª ®Êt ph¶i nép cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa, dÞch vô (trõ thuÕ TNDN) bao gåm: - ThuÕ xuÊt khÈu; - ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng hãa, dÞch vô xuÊt khÈu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®−îc khÊu trõ vµ hoµn thuÕ theo quy ®Þnh; thuÕ GTGT ®Çu vµo qu¸ thêi h¹n ®−îc kª khai, khÊu trõ thuÕ theo quy ®Þnh; thuÕ GTGT cña c¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT. - ThuÕ TT§B ®èi víi hµng hãa, dÞch vô trong n−íc thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B; - ThuÕ m«n bµi; - Thuª tµi nguyªn; - ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp; thuÕ nhµ, ®Êt; tiÒn thuÕ ®Êt; - PhÝ qua cÇu, ®−êng; lÖ phÝ chøng th−…thùc nép; 13. Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh do c«ng ty ë n−íc ngoµi ph©n bæ cho c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam theo tû lÖ gi÷a doanh thu cña c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam vµ tæng doanh thu chung cña c«ng ty ë n−íc ngoµi bao gåm c¶ doanh thu cña c¬ së th−êng tró ë c¸c n−íc kh¸c. C«ng thøc ph©n bæ nh− sau: Nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng ®−îc coi lµ hîp lý sÏ kh«ng ®−îc khÊu trõ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp, bao gåm: 1. TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng do c¬ së kinh doanh kh«ng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh vÒ hîp ®ång lao ®éng, trõ tr−êng hîp thuª m−ín lao ®éng theo vô viÖc. 2. TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp t− nh©n, thµnh viªn hîp danh cña c«ng ty hîp danh, chñ hé c¸ thÓ, c¸ nh©n kinh doanh. Thï lao tr¶ cho c¸c s¸ng lËp viªn, thµnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn kh«ng trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa, dÞch vô. 3. C¸c kho¶n trÝch tr−íc vµo chi phÝ mµ thùc tÕ kh«ng chi hÕt. 4. C¸c kho¶n chi kh«ng cã hãa ®¬n, chøng tõ hoÆc hãa ®¬n, chøng tõ kh«ng hîp ph¸p. 85 http://www.ebook.edu.vn