Giáo trình Nhập môn Công nghệ sinh học - PGS. TS. Nguyễn Hoàng Lộc

PGS. TS. Nguyễn Hoàng Lộc<br /> <br /> Giáo trình<br /> <br /> Nhập môn Công nghệ sinh học<br /> <br /> Nhà xuất bản Đại học Huế<br /> Năm 2007<br /> <br /> NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC HUẾ<br /> Địa chỉ: 01 Điện Biên Phủ, Huế - Điện thoại: 054.834486<br /> Chịu trách nhiệm xuất bản:<br /> Giám đốc: Nguyễn Xuân Khoát<br /> Tổng biên tập: Hoàng Hữu Hòa<br /> <br /> Người phản biện:<br /> PGS. TS. Lê Trần Bình<br /> <br /> Biên tập nội dung:<br /> PGS. Nguyễn Khải<br /> <br /> Biên tập kỹ thuật-mỹ thuật:<br /> Hoàng Minh<br /> <br /> Trình bày bìa:<br /> Nguyễn Hoàng Lộc<br /> <br /> Chế bản vi tính:<br /> Nguyễn Hoàng Lộc<br /> <br /> NHẬP MÔN CÔNG NGHỆ SINH HỌC<br /> In 500 bản khổ 16×24 cm, tại Công ty In Thống kê và Sản xuất Bao bì Huế,<br /> 36 Phạm Hồng Thái, Huế. Số đăng ký KHXB: 151-2007/CXB/01-03/ĐHH.<br /> Quyết định xuất bản số: 07/QĐ-ĐHH-NXB, cấp ngày 12/4/2007. In xong và<br /> nộp lưu chiểu tháng 4 năm 2007.<br /> <br /> Lời nói đầu<br /> Công nghệ sinh học là ngành khoa học ứng dụng hiểu biết của con<br /> người về các hệ thống sống để sử dụng các hệ thống này hoặc các thành<br /> phần của chúng cho các mục đích công nghiệp. Đây là một ngành mũi nhọn,<br /> hiện đang được cả thế giới quan tâm do có tốc độ phát triển nhanh chóng và<br /> đang tạo ra một cuộc cách mạng sinh học trong nông nghiệp, công nghiệp<br /> thực phẩm, y-dược, bảo vệ môi trường, vật liệu…<br /> Từ các sản phẩm công nghệ lên men truyền thống đến các sản phẩm<br /> của công nghệ sinh học hiện đại như: sinh vật biến đổi gen, động vật nhân<br /> bản, nuôi cấy tế bào gốc, công nghệ sinh học nanô... đã cho thấy phạm vi<br /> nghiên cứu và ứng dụng của công nghệ sinh học ngày càng mở rộng và đa<br /> dạng, hướng đến một sự phát triển mới là nền công nghiệp công nghệ sinh<br /> học. Điều này cho thấy công nghệ sinh học chính là sự phối hợp của khoa<br /> học và công nghệ để khai thác những kiến thức về các hệ thống sống cho<br /> các ứng dụng thực hành.<br /> nay công ngh<br /> trong nước và trên thế giới. Giáo trình Nhập môn công nghệ sinh học này<br /> cung cấp những kiến thức cơ bản cho sinh viên về công nghệ DNA tái tổ<br /> hợp, công nghệ lên men vi sinh vật, công nghệ sinh học thực vật, công nghệ<br /> sinh học động vật, công nghệ protein cũng như một số ứng dụng của chúng<br /> trong lĩnh vực nông nghiệp, y học và môi trường.<br /> Giáo trình này mới được xuất bản lần đầu tiên nên khó tránh khỏi<br /> thiếu sót hoặc chưa đáp ứng được yêu cầu bạn đọc. Vì thế, chúng tôi mong<br /> nhận được nhiều ý kiến đóng góp để lần xuất bản sau được hoàn thiện hơn.<br /> Chúng tôi chân thành cảm ơn Quỹ Nâng cao chất lượng-Dự án Giáo<br /> dục đại học đã hỗ trợ chúng tôi biên soạn giáo trình này, PGS. TS. Lê Trần<br /> Bình đã đọc bản thảo và góp nhiều ý kiến quý báu.<br /> <br /> Tác giả<br /> <br /> Phần I<br /> <br /> Các khái niệm và nguyên lý cơ bản<br /> <br /> Nhập môn Công nghệ sinh học<br /> <br /> 5<br /> <br /> Chương 1<br /> <br /> Mở đầu<br /> I. Định nghĩa công nghệ sinh học<br /> 1. Định nghĩa tổng quát<br /> Có nhiều định nghĩa và cách diễn đạt khác nhau về công nghệ sinh<br /> học tùy theo từng tác giả, nhưng tất cả đều thống nhất về khái niệm cơ bản<br /> sau đây:<br /> Công nghệ sinh học là quá trình sản xuất các sản phẩm trên quy mô<br /> công nghiệp, trong đó nhân tố tham gia trực tiếp và quyết định là các tế bào<br /> sống (vi sinh vật, thực vật, động vật). Mỗi tế bào sống của cơ thể sinh vật<br /> hoạt động trong lĩnh vực sản xuất này được xem như một lò phản ứng nhỏ.<br /> Đầu những năm 1980, đã bắt đầu hình thành công nghệ sinh học hiện<br /> đại là lĩnh vực công nghiệp sử dụng hoạt động sinh học của các tế bào đã<br /> được biến đổi di truyền. Công nghệ sinh học hiện đại ra đời cùng với sự<br /> xuất hiện kỹ thuật gen. Cơ sở sinh học được áp dụng ở đây bao gồm sinh<br /> học phân tử, sinh học tế bào, hóa sinh học, di truyền học, vi sinh vật học,<br /> miễn dịch học, cùng các nguyên lý kỹ thuật máy tính...<br /> Có hai cách định nghĩa công nghệ sinh học một cách tổng quát nhất:<br /> - Do UNESCO (1985) định nghĩa: Công nghệ sinh học là công nghệ<br /> sử dụng một bộ phận hay tế bào riêng rẽ của cơ thể sinh vật vào việc khai<br /> thác sản phẩm của chúng.<br /> - Do Trường Luật Stanford (1995) định nghĩa: Công nghệ sinh học là<br /> công nghệ chuyển một hay nhiều gen vào sinh vật chủ nhằm mục đích khai<br /> thác sản phẩm và chức năng của gen đó.<br /> Sự khác biệt rõ rệt nhất của hai định nghĩa trên thuộc về đối tượng tác<br /> động của công nghệ sinh học: UNESCO xem cơ quan, bộ phận, tế bào và<br /> chức năng riêng rẽ của sinh vật là đối tượng, trong khi đó Trường Luật<br /> Stanford lại coi gen là đối tượng tác động của công nghệ.<br /> Từ các định nghĩa trên, có thể phân biệt được hai nhóm công nghệ<br /> sinh học là:<br /> <br /> Nhập môn Công nghệ sinh học<br /> <br /> 6<br /> <br />