zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Giáo trình phân tích quy trình ứng dụng phân đoạn khối ưu tuyến giáp thận ghi hình phóng xạ p5

Chia sẻ: Sdfsdf Fdsfds | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Báo xấu

68
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình phân tích quy trình ứng dụng phân đoạn khối ưu tuyến giáp thận ghi hình phóng xạ p5', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình phân tích quy trình ứng dụng phân đoạn khối ưu tuyến giáp thận ghi hình phóng xạ p5

h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W . O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k nguyªn nh¾c l¹i nhiÒu lÇn. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn tiªm tuú thuéc v o mçi lo¹i kh¸ng nguyªn v tÝnh ®Æc hiÖu cña chóng. 2.2.2. C¸c thuéc tÝnh cña kh¸ng huyÕt thanh C¸c kh¸ng huyÕt thanh thu ®−îc trong qu¸ tr×nh g©y miÔn dÞch trªn ®éng vËt cÇn ph¶i ®−îc kiÓm tra vÒ ®é nh¹y, ®é ®Æc hiÖu v x¸c ®Þnh nång ®é ph¶n øng thÝch hîp cho phÐp ®Þnh l−îng. §Ó cã ®−îc nång ®é thÝch hîp, kh¸ng huyÕt thanh cÇn ®−îc pha lo ng cho ®Õn khi g¾n ®−îc 50% kh¸ng nguyªn ®¸nh dÊu (B/F=1) khi cã kh¸ng nguyªn kh«ng ®¸nh dÊu. Møc dé pha lo ng cña kh¸ng huyÕt thanh phô thuéc v o ho¹t ®é riªng cña kh¸ng nguyªn v ®é ®Æc hiÖu cña kh¸ng thÓ. §é nh¹y cña kh¸ng huyÕt thanh ®−îc x¸c ®Þnh b»ng kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn ®−îc mét l−îng nhá nhÊt kh¸ng nguyªn cÇn ®Þnh l−îng. TÝnh ®Æc hiÖu cña kh¸ng huyÕt thanh ®−îc x¸c ®Þnh kh«ng chØ l kh¶ n¨ng g¾n cña nã víi kh¸ng nguyªn cÇn ®Þnh l−îng, m cßn ph¶n øng chÐo víi c¸c kh¸ng nguyªn kh¸c cã cÊu tróc t−¬ng tù ®Ó t¹o th nh nh÷ng liªn kÕt kh«ng ®Æc hiÖu l m gi¶m ®é nh¹y cña nghiÖm ph¸p. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i kiÓm tra ®é ®Æc hiÖu v ®é nh¹y cña kh¸ng huyÕt thanh tr−íc khi sö dông. 2.2.3. B¶o qu¶n kh¸ng huyÕt thanh Sau khi thu ®−îc kh¸ng huyÕt thanh thÝch hîp, viÖc b¶o qu¶n còng rÊt cÇn ph¶i quan t©m ®Õn ®Ó chóng kh«ng bÞ thay ®æi cho ®Õn khi sö dông. Ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n 0 th«ng th−êng l l m ®«ng kh«, chia th nh nh÷ng l−îng nhá v gi÷ ë nhiÖt ®é -23 C. Tr−íc khi dïng, cÇn ®Ó tan ®¸ tù nhiªn v sö dông ngay. Mét ph−¬ng ph¸p kh¸c l l m tña gammaglobulin, sau ®ã l m s¹ch b»ng thÊm tÝch v ®«ng kh«. ë d¹ng n y còng cã thÓ l−u gi÷ kh¸ng thÓ ®−îc nhiÒu n¨m m kh«ng l m thay ®æi tÝnh chÊt cña chóng. 2.3. HÖ thèng t¸ch phÇn tù do (F) v phÇn phøc hîp (B) §©y l mét kh©u quan träng trong kü thuËt ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹. Cã t¸ch ®−îc th× míi cã thÓ ®o ho¹t ®é phãng x¹ cña phÇn B, phÇn F ®Ó lËp c¸c tû sè v x©y dùng ®å thÞ chuÈn. Cã mét sè kü thuËt t¸ch nh− sau: - Ph−¬ng ph¸p t¸ch phÇn F ra khái phÇn B: b»ng c¸c kü thuËt nh− s¾c ký, ®iÖn di trªn gel, ®iÖn di trªn giÊy, trao ®æi ion, thÈm tÝch, läc... - Ph−¬ng ph¸p hÊp phô pha r¾n th nh phÇn F: b»ng c¸c chÊt hÊp phô nh− nhùa Amberlit, than ho¹t, Silicat, Dextran, Florisil, bét Sellulose, Sephadex ... - Ph−¬ng ph¸p hÊp phô pha r¾n th nh phÇn B b»ng c¸c kü thuËt: + KÕt tña ho¸ häc (Chemical precipitation): dïng dung m«i h÷u c¬ nh− polyethylenglucol (PEG) hoÆc c¸c muèi (NH4)2SO4, Na2SO4... + KÕt tña miÔn dÞch phãng x¹ (Immunological precipitation): dïng kh¸ng thÓ thø hai (kü thuËt Sandwich). Kh¸ng thÓ thø nhÊt ®−îc hÊp phô hoÆc g¾n b»ng ho¸ häc lªn bÒ mÆt cña gi¸ ®ì r¾n (th nh èng nghiÖm hay c¸c h¹t nhùa), kh¸ng thÓ thø hai ë d¹ng tù do v ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹. Kh¸ng nguyªn cÇn ®Þnh l−îng sÏ liªn kÕt víi c¶ hai kh¸ng thÓ n y. Ph−¬ng ph¸p n y th−êng ®−îc sö dông trong kü thuËt ®Þnh l−îng ®o phãng x¹ miÔn dÞch (IRMA). 3. C¸c b−íc tiÕn h nh 3.1. ChuÈn bÞ bÖnh nh©n BÖnh nh©n ®−îc lÊy m¸u khi ®ãi hoÆc ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu cña xÐt nghiÖm. MÉu m¸u kh«ng chèng ®«ng ®−îc ly t©m ®Ó lÊy huyÕt thanh. C¸c
h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N .Y Häc H¹t Nh©n 2005 y y bu bu to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k mÉu huyÕt thanh cÇn ®−îc ®Þnh l−îng c ng sím c ng tèt. NÕu ch−a l m ngay cã thÓ l−u gi÷ ®−îc v i ng y ë nhiÖt ®é 2-8 0C, ®Ó l©u h¬n th× cÇn b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é -20 0C. 3.2. Hãa chÊt, dông cô v thiÕt bÞ ®o ®Õm 3.2.1. Hãa chÊt: c¸c RIA kit ®−îc c¸c h ng chÕ s½n. 3.2.2. Dông cô v thiÕt bÞ ®o ®Õm: - Bé micropipets, m¸y trén mÉu, m¸y l¾c mÉu tù ®éng, m¸y ly t©m, tñ l¹nh. - ThiÕt bÞ ®o ®Õm: M¸y ®o ho¹t ®é phãng x¹ chuyÓn mÉu tù ®éng hoÆc b¸n tù ®éng cã g¾n phÇn mÒm ®Ó xö lý sè liÖu b»ng computer theo ch−¬ng tr×nh ® ®−îc g i ®Æt s½n. 3.3. Qui tr×nh ®Þnh l−îng Tuú theo chÊt cÇn ®Þnh l−îng v Kit cña c¸c h ng s¶n xuÊt m trong quy tr×nh thùc hiÖn cã c¸c chi tiÕt kh¸c nhau. §Ó minh ho¹, sau ®©y l qui tr×nh ®Þnh l−îng FT3 víi kit RIA – FT3 cña h ng CIS Biointernational (Ph¸p). Mét bé RIA – FT3 kit gåm cã: - 1 lä 110 ml tracer 125I- FT3 víi ho¹t tÝnh
h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y . Y Häc H¹t Nh©n 2005 bu bu to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k 4.1. Nguyªn lý ChÊt cÇn ®Þnh l−îng ®ãng vai trß kh¸ng nguyªn (KN) ®−îc kÕt hîp víi kh¸ng thÓ t−¬ng øng ® ®¸nh dÊu phãng x¹ (KT*). L−îng kh¸ng thÓ t−¬ng øng ®−a v o lu«n ë møc d− thõa ®Ó kÕt hîp ®−îc víi tÊt c¶ kh¸ng nguyªn tham gia ph¶n øng. KÕt qu¶ l nÕu l−îng KN c ng t¨ng th× phøc hîp KN-KT*(phÇn B) ®−îc t¹o ra c ng nhiÒu. Nh− vËy ho¹t ®é phãng x¹ cña phÇn B tû lÖ thuËn víi nång ®é chÊt cÇn ®Þnh l−îng. Phæ biÕn nhÊt trong ph−¬ng ph¸p IRMA l kÜ thuËt kh¸ng thÓ kÐp (kü thuËt Sandwich). Trong kü thuËt n y, chÊt cÇn ®Þnh l−îng l kh¸ng nguyªn ®−îc liªn kÕt gi÷a hai kh¸ng thÓ. Kh¸ng thÓ thø nhÊt cã thÓ l ®¬n dßng hoÆc ®a dßng ®−îc g¾n v o pha r¾n nh− th nh èng nghiÖm hoÆc c¸c h¹t nhùa. Kh¸ng thÓ thø hai ph¶i l kh¸ng thÓ ®¬n dßng ® ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹. Kh¸ng nguyªn cÇn ®Þnh l−îng sÏ liªn kÕt gi÷a hai kh¸ng thÓ n y (h×nh 5.3). 1 2 3 4 H×nh 5.3: S¬ ®å kü thuËt Sandwich cña ph−¬ng ph¸p IRMA 1. Pha r¾n (th nh èng nhùa) 2. Kh¸ng thÓ thø nhÊt 3. ChÊt cÇn ®Þnh l−îng (kh¸ng nguyªn) 4. Kh¸ng thÓ thø hai ® ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹. §o ho¹t tÝnh phãng x¹ phÇn liªn kÕt kh¸ng nguyªn-kh¸ng thÓ ®¸nh dÊu (phÇn B). X©y dùng ®å thÞ chuÈn dùa trªn sù t−¬ng quan gi÷a ho¹t ®é phãng x¹ (phÇn B) v nång ®é cña c¸c mÉu chuÈn, tõ ®ã tÝnh ®−îc nång ®é c¸c chÊt cÇn ®Þnh l−îng. 4.2. Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a ph−¬ng ph¸p RIA v IRMA H×nh 5.4: §å thÞ chuÈn cña kü thuËt IRMA. C¶ hai ph−¬ng ph¸p RIA v IRMA ®Òu l ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹ nh−ng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n sau: - Trong kü thuËt RIA: l−îng KN* ë møc d− thõa cßn KT ë møc giíi h¹n do ®ã cã sù c¹nh tranh gi÷a KN* v KN ®Ó liªn kÕt víi KT. Ng−îc l¹i trong IRMA: l−îng KT* ®−a v o ë møc d− thõa do vËy sau khi KN ® kÕt hîp hÕt víi KT* th× vÉn cßn mét l−îng nhÊt ®Þnh KT* ë d¹ng tù do. ChÝnh v× vËy m RIA l kü thuËt c¹nh tranh (Competitive assay) cßn IRMA l kü thuËt kh«ng c¹nh tranh (Non-competitive assay). - Trong RIA kh¸ng nguyªn ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹ (KN*), tr¸i l¹i trong IRMA kh¸ng thÓ ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹ (KT*). Do ®ã ho¹t ®é phãng x¹ cña phÇn B trong
h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N . Y Häc H¹t Nh©n 2005 y y bu bu to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k RIA tû lÖ nghÞch víi nång ®é chÊt cÇn ®Þnh l−îng, cßn trong IRMA th× ng−îc l¹i (tû lÖ thuËn). - §é ®Æc hiÖu cña kü thuËt IRMA h¬n h¼n RIA v× kh¸ng thÓ ®−îc dïng trong IRMA l kh¸ng thÓ ®¬n dßng. - §é nh¹y cña IRMA ®¹t ë møc 10-12 mol/l trong khi ®ã ®é nh¹y cña RIA chØ ®¹t cì 10 -10 mol/l. 5. KiÓm tra chÊt l−îng trong ®Þnh l−îng phãng x¹ miÔn dÞch 5.1 C¸c sai sè cã thÓ xÈy ra trong qu¸ tr×nh ®Þnh l−îng 5.1.1. Sai sè do pipet (pipeting error): gÆp ph¶i khi pipet kh«ng æn ®Þnh l m cho thÓ tÝch mçi lÇn sö dông cã thÓ kh¸c nhau. 5.1.2. Sai sè trong qu¸ tr×nh thao t¸c (performance error): x¶y ra do thêi gian v ®iÒu kiÖn ñ kh«ng chuÈn hoÆc ly t©m kh«ng cïng mét ®iÒu kiÖn (ly t©m nhiÒu lÇn trong mét mÎ lín cã nhiÒu mÉu xÐt nghiÖm). Sai sè còng cã thÓ xÈy ra do ng−êi thao t¸c kh«ng chuÈn, nhá mÉu kh«ng ®Òu tay. 5.1.3. Sai sè do m¸y ®Õm (counting error): nÕu hiÖu suÊt ®Õm cña m¸y kh«ng æn ®Þnh. §Ó h¹n chÕ nh÷ng sai sè trªn cÇn tiÕn h nh c¸c viÖc sau: - KiÓm tra tÝnh æn ®Þnh cña m¸y ®Õm. - KiÓm tra ®é chÝnh x¸c cña pipet. - KiÓm tra tay nghÒ cña ng−êi l m. - Tr¸nh c¸c sai sè nh− sù chªnh lÖch vÒ thêi gian ñ, nhiÖt ®é trong phßng xÐt nghiÖm, c¸c ®iÒu kiÖn ly t©m mÉu... Nh− vËy trong qóa tr×nh l m RIA c¸c sai sè kÓ trªn cã thÓ x¶y ra l m ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ xÐt nghiÖm. V× vËy t¹i c¸c Labo RIA ngo i c¸c kiÓm tra kÓ trªn, ng−êi ta cßn ph¶i ®Þnh kú kiÓm tra chÊt l−îng th× c¸c sè liÖu thu ®−îc míi ®¶m b¶o ®é tin cËy. 5.2. C¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra chÊt l−îng trong ®Þnh l−îng phãng x¹ miÔn dÞch 5.2.1 KiÓm tra néi kiÓm - KiÓm tra trong mét mÎ (Intrabatchassay): ®Ó xem kÕt qu¶ xÐt nghiÖm cã thÓ sö dông ®−îc kh«ng b»ng c¸ch sö dông c¸c mÉu kiÓm tra víi nång ®é ® cho tr−íc. C¸c mÉu n y cÇn ®−îc ®Þnh l−îng cïng víi c¸c mÉu cña bÖnh nh©n. NÕu kÕt qu¶ cña mÉu kiÓm tra chØ sai lÖch kho¶ng 10% so víi gi¸ trÞ thùc cña chóng th× xÐt nghiÖm míi ®¶m b¶o ®é tin cËy. - KiÓm tra gi÷a c¸c mÎ (Interassay) gióp so s¸nh, ®èi chiÕu kÕt qu¶ cña c¸c lÇn xÐt nghiÖm kh¸c nhau. §Ó thùc hiÖn cÇn ph¶i cã mét l−îng lín c¸c mÉu kiÓm tra chÊt cÇn ®Þnh l−îng víi c¸c nång ®é kh¸c nhau. C¸c mÉu n y sÏ ®−îc l m cïng víi c¸c mÉu bÖnh phÈm trong tõng ®ît ®Ó ®¸nh gi¸, so s¸nh kÕt qu¶ gi÷a c¸c lÇn xÐt nghiÖm. 5.2.2 KiÓm tra ngo¹i kiÓm (External quality assessment-EQAS) Dïng ®Ó ®èi chiÕu, ®¸nh gi¸ kü thuËt cña c¸c phßng xÐt nghiÖm (Labo) ë c¸c vïng, c¸c quèc gia kh¸c nhau. §Ó l m ®−îc viÖc n y ph¶i cã mét Labo trung t©m göi mÉu QC cho c¸c Labo th nh viªn nh−ng chØ cã Labo trung t©m biÕt ®−îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c mÉu. C¸c Labo th nh viªn sau khi l m xong sÏ göi tr¶ kÕt qu¶ vÒ Labo trung t©m, t¹i ®ã sÏ ®¸nh gi¸ kü thuËt v chÊt l−îng RIA cña tõng Labo ®−îc göi mÉu. 6. Mét sè −u, nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹ 6.1. ¦u ®iÓm
h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y .Y Häc H¹t Nh©n 2005 bu bu to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k - Ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹ l kü thuËt cã ®é nh¹y v ®é chÝnh x¸c cao, cã thÓ ®Þnh l−îng ®−îc c¸c ph©n tö sinh häc ë miÒn nång ®é rÊt thÊp cì 10-9: nanogram, thËm chÝ tíi 10-12: picogram). - Kü thuËt ®¸nh dÊu phãng x¹ t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n. - M¸y ®o tia gamma kh«ng qu¸ ®¾t. 6.2. Nh−îc ®iÓm - Ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch phãng x¹ sö dông ho¸ chÊt phãng x¹ nªn phßng thÝ nghiÖm cÇn ph¶i ®−îc thiÕt kÕ phï hîp ®Ó ®¶m b¶o c¸c qui ®Þnh vÒ an to n phãng x¹. - §ång vÞ phãng x¹ bÞ ph©n r nªn thêi gian sö dông th−êng bÞ h¹n chÕ. 7. øng dông trong l©m s ng 7.1. Ph¹m vi øng dông Ng y nay b»ng ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch phãng x¹ cã thÓ ®Þnh l−îng ®−îc h¬n 400 hîp chÊt kh¸c nhau ®ang øng dông réng r i trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc y häc nh−: néi tiÕt, tim m¹ch, nhi khoa, s¶n phô khoa, di øng, ung th−... C¸c lo¹i hormon, c¸c chÊt sinh häc cã thÓ ®Þnh l−îng ®−îc: 7.1.1 C¸c hormon cã b¶n chÊt peptit: Insulin, Proinsulin, GH, ACTH, PTH, TSH, LH, FSH, Oxytoxin, Calcitonin... 7.1.2. C¸c hormon phi peptit: Estrogen, Testosteron, Cortisol, Aldosteron, Progesteron, T3, T4, FT3, FT4... 7.1.3. C¸c chÊt phi hormon: - Thuèc: Digitoxin, Digoxin, Morphin, Gentamycin, Atropin. Vitamin... - C¸c hormon v protein liªn quan ®Õn ung th−: Insulin, Glucagon, Cortisol, Calcitonin, Serotonine, Pancreatic polypeptide, Adrenalin, Noradrenalin... Beta 2 - Microglobulin(B2-M), Thyroglobulin, hCG, hTG. 7.1.4. C¸c kh¸ng nguyªn liªn quan ®Õn ung th−: - TPA (Tissue polypeptide antigen) - AFP (Alphafetoprotein) - CEA (Carcinoembryonic antigen) - SCC (Squamous cell carcinoma antigen) - PSA (Prostate specific antigen) - CA (Cancer antigen)19-9, CA 125, CA 50, CA 15-3, CA 19-5, CA 72-4 - TG (Thyroglobulin) - TPS, Cyfra 21-1... 7.2. §Þnh l−îng c¸c hormon liªn quan ®Õn tuyÕn gi¸p 7.2.1. §Þnh l−îng hormon gi¸p to n phÇn (T3, T4): Th−êng sö dông kü thuËt RIA ®Ó ®Þnh l−îng T3 v T4 to n phÇn (bao gåm c¶ d¹ng tù do v d¹ng kÕt hîp víi protein mang: TBG, TBPA...). Do c¸c hormon T3, T4 to n phÇn chiÕm phÇn lín trong m¸u (kho¶ng 99,95% T4, v 95,5% T3 ë d¹ng kÕt hîp so víi d¹ng tù do) v nång ®é cña chóng cì nanomol/l nªn viÖc ®Þnh l−îng Ýt gÆp khã kh¨n v dÔ d ng xö lý vÒ mÆt kü thuËt. Ngo i ra l−îng T4 to n phÇn trong m¸u chiÕm tíi 93% v chØ kho¶ng 7% l T3 to n phÇn, nªn viÖc ®Þnh l−îng T4 th−êng dÔ thùc hiÖn v Ýt sai sè h¬n T3 b»ng kü thuËt RIA. Tuy nhiªn nång ®é T3, T4 to n phÇn dÔ bÞ biÕn ®éng bëi mét sè yÕu tè (tuæi, giíi, nhÞp ng y ®ªm ...), bÖnh trong v ngo i tuyÕn gi¸p nªn ®«i khi còng gÆp khã kh¨n ®Ó ph©n biÖt ®−îc vïng b×nh gi¸p v vïng bÖnh lý. Ngo i ra T3, T4 ë d¹ng kÕt hîp kh«ng

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.