zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

Giáo trình sinh học đại cương part 8

Chia sẻ: Ashdkajd Daksdjk | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Báo xấu

332
lượt xem 124
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình sinh học đại cương part 8', khoa học tự nhiên, công nghệ sinh học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình sinh học đại cương part 8

SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 85 ngôi sao; gi a các trung t phát sinh ra thoi phân bào g m nhi u s i ch t nguyên sinh, ñư c g i là s i thoi. Nh ng s i thoi này ñư c c u t o t lo i protein - mà v ñ c tính thì gi ng các protein co rút c a các s i cơ. Các s i thoi này s p x p theo d ng hình chóp, ñ nh là các c c g n ch trung t và r ng phía gi a hay xích ñ o. Trong th i gian các trung t phân li nhau và các trung t ñư c hình thành thì các nhi m s c th trong nhân co ng n l i, tr nên ng n và dày hơn. N u trư c ñó không th y rõ là chúng g m hai y u t thì bây gi ñi u này ñư c nh n th y rõ r t. Khi nhi m s c th co ng n t i ña và chúng tr thành nh ng th hình que ng n, nhu m màu ñ m thì màng nhân bi n m t và các nhi m s c th ñ n s p x p m t ph ng xích ñ o c a thoi ñư c t o thành, ñ n lúc này k t thúc kỳ trư c. 2,- Kỳ gi a: Kỳ gi a b t ñ u khi các nhi m s c th ñã n m xích ñ o c a t bào. Tâm ñ ng c a nhi m s c th phân chia và t o thành hai nhi m s c th con hoàn toàn riêng bi t. S phân chia các tâm ñ ng này x y ra ñ ng th i trong t t c các nhi m s c th . Các trung t con b t ñ u phân ly nhau. 3,- Kỳ sau: Các nhi m s c th b t ñ u phân ly nhau, c m i thành viên c a m i c p, t c là m t nhi m s c th con trong c p ñó thì ñi v m t c c c a t bào. Trong th i gian chuy n ñ ng v các c c thì các nhi m s c th thư ng có d ng hình ch V, ñ nh hư ng v phía c c, tâm ñ ng s p x p ñ nh và hình như l c bu c nhi m s c th chuy n ñ ng t i c c ñư c qui t tâm ñ ng - vì chính tâm ñ ng, s i thoi ñư c gi ch t. Trong trư ng h p nhi m s c th m t tâm ñ ng (ví d : dư i tác ñ ng c a các tia rơngen) thì hoàn toàn không th chuy n ñ ng ñư c trong th i gian phân bào. 4,- Kỳ cu i: Khi các nhi m s c th ñ t ñ n các c c thì b t ñ u kỳ cu i. Sau khi ñ t ñ n các c c thì các nhi m s c th giãn ra, m t kh năng b t màu m nh và tr l i tr ng thái c a kỳ trung gian, xung quanh m i nhân con hình thành m t màng nhân. Ti p sau ñó là s phân chia t bào ch t. Trong t bào ñ ng v t thì trên b m t c a chúng- m t xích ñ o, xu t hi n m t cái rãnh. Rãnh này ăn sâu d n và phân chia t bào thành hai n a - hai t bào con mà m i t bào con có m t nhân. Trong t bào th c v t s phân chia t bào ch t x y ra theo cách t o thành vách t bào, nó phát sinh vùng xích ñ o c a thoi và sau ñó phát tri n v m i phía ñ t ñ n thành t bào. Ti p ñó m i t bào con t o nên v
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 86 phía vách t bào c a mình m t màng bào ch t, và cu i cùng c hai phía c a vách t bào hình thành các thành xenlulose c a t bào. Gi m phân 5.1.2. Gi m phân hay trư c ñây còn g i là s phân bào gi m nhi m. S gi m phân - v th c ch t, bao g m hai lư t phân chia t bào, trong ñó, s lư ng nhi m s c th gi m ñi m t n a. Quá trình này thư ng x y ra trong quá trình hình thành các t bào gi i tính như t bào tr ng, tinh trùng hay trong quá trình hình thành các bào t c a th c v t. các t bào lo i này có s nhi m s c th b ng m t n a so v i các t bào khác trong cơ th . Ví d : ngư i có 46 nhi m s c th , g m 23 c p, m i c p có hai nhi m s c th gi ng nhau, m t cái t b và m t cái t m , thì các t bào gi i tính ch có 23 nhi m s c th , m i cái m t ki u lo i, không l p l i. Trư c khi ñi sâu vào các giai ño n c a s gi m phân chúng ta c n bi t m t s thu t ng thư ng dùng v i nh ng khái ni m v chúng như: - S ti p h p c a nhi m s c th là s liên h p các nhi m s c th gi ng nhau theo t ng c p. Các nhi m s c th gi ng nhau (ti p h p nhau trong quá trình gi m phân) g i là nhi m s c th tương ñ ng. - B nhi m s c th ch a c m i chi c m i ki u lo i g i là b ñơn b i (b ñơn b i ngư i là 23). - B nhi m s c th ch a c hai chi c m i ki u lo i g i là b lư ng b i (b lư ng b i ngư i là 46). Quá trình gi m phân g m hai lư t phân bào nhanh chóng k ti p nhau g i là gi m phân th nh t và gi m phân th hai. Trong m i l n phân bào ñó ñ u có b n giai ño n như phân bào nguyên phân. Nhưng các giai ño n y, ñ c bi t là kỳ trư c c a l n gi m phân th nh t x y ra r t khác so v i kỳ trư c c a nguyên phân. ñ u kỳ c a kỳ trư c, khi các nhi m s c th v n còn dài và m nh, các nhi m s c th tương ñ ng ti p h p nhau, t c là ñ n g n nhau theo t ng c p, n m sát nhau theo chi u d c, cu n xo n l n nhau. Các nhi m s c th ti p t c co ng n l i và dày lên. Lúc này th y rõ m i nhi m s c th có c u t o ñôi, nghĩa là g m hai s i như trong nguyên phân. Như v y cu i kỳ trư c c a l n phân chia th nh t thì các nhi m s c th ñư c nhân ñôi và ti p h p v i nhau t o thành t ng c m g m b n nhi m s c th con (b n nhi m s c th tương ñ ng). t bào ngư i g m 23 b b n, như v y s có t ng th là 92 nhi m s c th con giai ño n này. Các nhi m
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 87 s c th con còn g n v i nhau t ng c p m t qua tâm ñ ng chưa phân chia (g i là cromatit). KỲ SAU KỲ TRUNG GIAN KỲ GI A 2n 2n 4n T tái sinh ADN trong pha S 2n Nguyên phân I 4n 2n 2n Gi m phân n n II 2n Các pha c a chu kỳ Kỳ trư c c a nguyên phân 2n G2+ G1 S Kỳ trung gian Th tinh H p t 2n n n Hình 5-2: Mô hình so sánh gi m phân v i nguyên phân B y B y B y Hình 5-3: Sơ ñ b t chéo 2 l n, trong ñó, 2 th nhi m s c cùng ngu n trao ñ i nhau v các ño n gi a c a th nhi m s c giai ño n này, ngoài s liên k t c a các nhi m s c th cùng ngu n còn có m t hi n tư ng quan tr ng c a gi m phân là s trao ñ i chéo các nhi m s c th . Sau khi hình thành các b b n, có giai ño n, các nhi m s c th du i xo n và dài ra và ngư i ta quan sát th y s t o thành các hình chéo gi ng như X (b t chéo các cromatit), t c là có s trao ñ i các ño n cùng
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 88 ngu n gi a các cromatit không cùng ngu n trong b b n. S lư ng các trao ñ i chéo này có th khác nhau trong b b n. Chính K. Stec (1931) là ngư i ñ u tiên nêu lên nh ng d n ch ng tr c ti p v t bào h c c a hi n tư ng b t chéo. Ngoài nh ng nét ñ c trưng riêng ñó ra, các quá trình còn l i gi ng như kỳ trư c c a nguyên phân, nghĩa là trung t cũng phân chia và hai trung t con cũng ñi v các c c ñ i di n c a nhân, gi a các trung t hình thành thoi vô s c, màng nhân tan bi n, các b b n x p xích ñ o c a thoi vô s c. T bào bư c vào kỳ gi a, th i gian này các tâm ñ ng không phân chia như phân bào nhuyên nhi m. Trong kỳ sau c a ñ t phân chia th nh t, các nhi m s c th con ñư c t o nên t m i nhi m s c th v n ñư c n i v i tâm ñ ng c a mình, phân li v các c c ñ i di n. Như v y, trong kỳ sau c a ñ t phân chia th nh t có s phân li các nhi m s c th tương ñ ng thu c m i c p, ch không ph i các nhi m s c th con c a m i nhi m s c th như nguyên phân. T ñó d n ñ n ch là trong kỳ cu i c a l n phân chia th nh t m i c c c a t bào nhi m s c th d ng ñơn b i nhưng v i c u t o kép ñôi. Ví d : ngư i, trong phân chia gi m nhi m giai ño n này s có 23 nhi m s c th v i c u t o kép ñôi. Ti p ñ n cũng x y ra s phân chia bào ch t, nhưng không có t o thành vách t bào như nguyên phân, và gi a hai l n phân chia không có s t ng h p ADN. Gi a kỳ cu i c a ñ t phân chia th nh t và kỳ trư c c a ñ t phân chia th hai x y ra khá ng n ng i. Trong l n phân chia th hai không có s nhân ñôi nhi m s c th . L n phân chia th hai b t ñ u b ng s phân chia trung t , trong m i t bào t o thành thoi m i th ng góc v i thoi c a lư t chia th nh t và m t xích ñ o c a thoi m i ñư c x p s ñơn b i nhi m s c th kép ñôi, ti p sau ñó là các tâm ñ ng phân chia và các nhi m s c th con phân li và ñi v các c c ñ i di n. Sau ñó thì bào ch t phân chia, các nhi m s c th d n d n du i ra, tr thành các s i nhi m s c và màng nhân ñư c t o thành. Do k t qu c a hai l n phân chia liên ti p c a quá trình gi m phân mà t o thành b n nhân, trong m i nhân ch ch a m t b ñơn b i nhi m s c th . V sau này, trong quá trình th tinh t hai b ñơn b i s t o thành m t b lư ng b i.
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 89 CÁC ð NH LU T DI TRUY N MENDEL 5.2. Mendel ñã ñ xư ng h c thuy t v gen và nêu lên các ñ nh lu t v s truy n ñ t các tính tr ng di truy n t b m cho con cái t năm 1865, nhưng mãi ñ n 1900 ngành di truy n h c m i b t ñ u ñư c chú ý. Trong các ph n trư c chúng ta ñã tìm hi u v v t ch t c a di truy n như ADN, ARN, nhi m s c th , s phân chia t bào, ... Trong ph n này, chúng ta s xét ñ n các m i quan h gi a qui lu t v n ñ ng c a nhi m s c th và s phân ly c a các gen mà Mendel ñã nghiên c u. 5.2.1. Di truy n trong trư ng lai v i m t c p tính tr ng ð làm thí nghi m lai, Mendel ñã ch n 22 th ñ u có nh ng sai khác tương ph n rõ nét v các tính tr ng như: h t tròn ho c méo, lá m m vàng ho c xanh, v h t xám ho c tr ng, h t trơn ho c nhăn nheo, cây cao hay th p, ... Qua nhi u năm nghiên c u b ng phương pháp t th ph n, ông ñã th y nh ng ñ u này là nh ng d ng thu n ch ng v m t di truy n. Khi cho lai gi a các lo i khác nhau v nh ng tính tr ng tương ph n như tròn - méo; ñ y ñ n ho c nhăn nheo; xám ho c tr ng, ... ông th y r ng: nh ng cây lai th h th nh t (F1) ch bi u hi n m t tính tr ng trong t ng c p tương ng, Mendel g i nh ng tính tr ng ñó là nh ng tính tr i, các tính tr i trong các c p tính tr ng gi i thi u như: h t tròn, ñ ñ y ñ n c a qu (trơn), màu xám c a v h t. Còn tính tr ng tương ph n kia (méo, nhăn nheo, màu tr ng c a v h t) ông g i là tính l n. Hi n tư ng cây lai ñ i th nh t ch bi u hi n m t tính tr ng tr i trong c p tính tr ng c a b , m . Mendel g i là qui lu t c a tính tr i. Tính ch t ñ c trưng c a các cây lai khi cho lai các d ng thu n ch ng v m t di truy n là s ñ ng tính ñ i th nh t. Mendel bi u th y u t di truy n c a tính tr i b ng ch "A" còn tính l n b ng ch "a". Quá trình lai ñó ñư c mô t như sau: Giao t c a b m : A (qu trơn) x a (qu nhăn nheo) Th h th nh t (F1): Aa (trơn) ðó là s phân tích quá trình lai v i m t c p tính tr ng. Vì các tính tr ng tr i và l n bi u hi n ra trong hi n tư ng lai như là nh ng d c tính ñ c l p, nên Mendel ñã nêu lên quan ni m xác ñáng cho r ng tính di truy n c a chúng b t ngu n t s có m t c a m t c p y u t . Sau khi t o ñư c th h th nh t, trong ñó tính tr i ñư c bi u hi n còn tính l n không bi u hi n. V n ñ ñ t ra ñ i v i Mendel là s không bi u hi n c a tính l n là do nó b th tiêu hay n m tr ng thái n.
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 90 ð gi i quy t v n ñ này, ông cho t th ph n các cây lai ñ i th nh t. K t qu cho th y th h th hai (F2) bên c nh nh ng cá th mang tính tr i xu t hi n nh ng cây mang tính l n mà th h th nh t chưa bi u hi n, n m dư i d ng n. Do s l n át c a tính tr ng tr i nên nh ng d c tính ñó ch u n bên trong tính di truy n ph c t p c a cây lai. T l trung bình c a tr i so v i l n là 3/1. Các cây th h th hai có ki u hình (phenotyp) gi ng nhau, ñ phân bi t ki u gen (genotyp) có gi ng nhau không ông ñã dùng phép lai phân tích, t c là ñem lai chúng v i d ng ñ ng h p t l n (thu n ch ng mang tính tr ng l n) t c là : A A (trơn) x aa (nhăn) Aa (trơn) x aa (nhăn) F1: Aa (t t c trơn) F2: 1/2 Aa (trơn) 1/2 aa (nhăn) Như v y: 1/3 s cá th c a F2 mang genotyp là AA còn 2/3 là Aa và 1/3 là aa. Hi n tư ng tính tr ng l n t n t i d ng n qua m t th h c a cây lai r i sau ñó xu t hi n ñã d n Mendel ñ n m t quan ni m v s t n t i c a các y u t di truy n. Quan ni m này ñ t n n móng cho h c thuy t gen ngày nay. M i tính tr ng bi u hi n là do m t gen mã hóa trong ADN. Hai tính tr ng tương ph n mà Mendel ñã ch n như trên là bi u hi n c a gen n m trên cùng v trí c a hai nhi m s c th tương ñ ng. Nh ng c p tính tr ng như v y ngư i ta g i là c p alen. Ngày nay ngư i ta gi i thích các ñ nh lu t c a Mendel theo thuy t nhi m s c th . Hai nhi m s c th tương ñ ng c a t bào b và m mang các alen AA (tr i) và aa (l n), các alen này n m v trí tương ng trên nhi m s c th c a b , m (Hình 5-4). T các s li u thu ñư c ñó Mendel ñã phát bi u ñ nh lu t phân li c a ông, ñ nh lu t ñó có th tóm t t như sau: • Các giao t thu n khi t chúng ch mang m t trong hai alen m i gen, • Các giao t tách bi t nhau và th h m i ñư c sinh ra do s t h p ng u nhiên c a các giao t b t ngu n t cha, m . ð nh lu t này là ñ nh lu t phân li tính tr ng c a Mendel.
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 91 a a A A H t nhă n H t trơn Giao t c a P: a A a A a a A A T tc h t trơn Giao t c a F1: a A a A a A F2 A A a A A Trơn Trơn a a a a A Nhă n Trơn Hình 5-4: Mô hình bi u di n thuy t nhi m s c th ði u ki n nghi m ñúng c a ñ nh lu t ñ ng tính và ñ nh lu t phân li là: - Các c p b , m ph i thu n ch ng v tính tr ng, - Tính tr ng tr i ph i tr i hoàn toàn và s cá th phân tích ph i l n. Hi n tư ng tr i không hoàn toàn Trong các thí nghi m c a Mendel nói trên, m t tính tr ng là tr i hoàn toàn so v i tính kia nên th h lai F1 ki u hình bi u hi n tính tr i. Nhưng không ph i bao gi cũng th , ñ i v i nhi u tính tr ng quan sát th y hi n tư ng tr i không hoàn toàn, nghĩa là các ki u gen AA , Aa và aa m i ki u có m t ki u hình. Ví d : màu hoa c a cây - ngư i ta th y, n u AA cho màu ñ , aa cho màu tr ng thì Aa s cho màu h ng. Như v y n u lai cây hoa màu ñ (thu n ch ng) v i cây hoa màu tr ng (thu n ch ng) th h F1 s có hoa màu h ng, n u ti p t c lai các cây hoa màu h ng v i nhau thì th h th hai (F2) s cho các cây có hoa màu ñ ,
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 92 h ng và tr ng v i t l 1:2:1. Cho ñ n nay ngư i ta quan sát th y hi n tư ng tr i không hoàn toàn nhi u sinh v t khác nhau, c ñ ng v t và th c v t. Hi n tư ng ña alen (dãy alen) S khác nhau gi a các alen phát sinh qua con ñư ng ñ t bi n. Ví d m t alen ban ñ u là A ñ t bi n thành alen l n a, ho c ngư c l i a ñ t bi n thành A thì ñó là nh ng ñ t bi n thu n, ngh ch. Nhưng quá trình ñ t bi n không ph i ch gi i h n ñơn gi n s bi n ñ i l n nhau, mà các ñ t bi n có th t o thành m t s các tr ng thái khác nhau. Do s ñ t bi n như v y s d n ñ n t o thành dãy alen A1, A2, A3, A4, ... Như v y dãy ña alen là trư ng h p khi các tr ng thái b n v ng cùng m t gen, n m trong m t locut nh t ñ nh trong nhi m s c th (bao g m các alen bình thư ng cũng như m i ñ t bi n c a chúng). Hi n tư ng này là m t trong nh ng hi n tư ng quan tr ng trong quá trình bi n d di truy n sinh v t. Nó ch ng t m i gen có th bi n d ña d ng, nh hư ng r t khác nhau ñ n s phát tri n các tính tr ng. Ví d màu ñ c a m t ru i d m hoang d i ñư c qui ñ nh b i gen W. Khi gây ñ t bi n gen này ngư i ta nh n ñư c m t s gen alen v i W qui ñ nh nhi u ki u hình khác nhau như: - W: ñ ; w: tr ng; Wi: màu ngà voi; Wh: màu m t; Wa: mơ; Wch: màu anh ñào; Wbl: màu xám, ... (các gen này n m cùng m t locut). - Thành ph n dãy alen có th có hàng ch c tr ng thái alen khác nhau cùng m t gen. 5.2.2. Di truy n trong trư ng h p lai v i hai c p tính tr ng ð nghiên c u di truy n trong trư ng h p lai hai c p tính tr ng Mendel dùng hai lo i ñ u Hà lan có h t vàng-trơn v i xanh-nhăn thu n ch ng. th h ñ u (F1), k t qu nh n ñư c ñ u ñ ng tính là h t trơn màu vàng. K t qu này phù h p v i ñ nh lu t ñ ng tính, và k t qu cho th y tính tr ng h t trơn, màu vàng ñ u là tính tr i. th h th hai (F2), ông th y các tính tr ng phân li và ông thu ñư c b n ki u hình là: vàng-trơn; vàng-nhăn; xanh-trơn và xanh-nhăn, v i t l là 9:3:3:1. Như v y, m i c p tính tr ng tương ph n ñ u phân ly theo ñúng ñ nh lu t phân li như ñã gi i thi u ph n trên và các tính tr ng này không ph thu c nhau. T ñó ông rút ra là: Khi lai hai cơ th thu n ch ng khác nhau v hai hay nhi u c p tính tr ng tương ph n thì s di truy n c a c p tính tr ng này không ph thu c vào s di truy n c a c p tính tr ng kia.
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 93 Ngày nay ñ nh lu t v s phân li ñ c l p c a các c p tính tr ng ñư c gi i thích trên cơ s c a gen và nhi m s c th . ð xác ñ nh ki u gen và ki u hình trong trư ng h p lai này có th xây d ng sơ ñ mà trong ñó hai tính tr ng trơn-vàng là do các gen tr i AA và BB và tính tr ng nhăn-xanh do các gen l n aabb như sau: P x trơn, vàng nhăn, xanh AA BB aa bb Ki u gen AB ab Giao t trơn, vàng F1 Aa Bb F1 & F1 Aa Bb x Aa Bb AB Ab AB ab α  AB AABB AABb AaBB AaBb vàng trơn vàng trơn vàng trơn vàng trơn Ab AABb Aabb AaBb Aabb vàng trơn xanh trơn vàng trơn xanh trơn aB AaBB AaBb aaBB aaBb vàng trơn vàng trơn vàng nhăn vàng nhăn ab AaBb Aabb aaBb aabb vàng trơn xanh trơn vàng nhăn xanh nhăn T ng quát l i, s phân ly theo ki u hình là 9 vàng trơn : 3 xanh trơn : 3 vàng nhăn : 1 xanh nhăn. C n chú ý ñây aA và Bb là hai c p gen n m trên hai c p nhi m s c th tương ñ ng khác nhau. T các k t qu nh n ñư c, Mendel có nh n xét r ng t l phân li 9: 3:3:1 khi xem xét ñ ng th i hai tính tr ng trong m t phép lai chính là s k t h p c a hai t l phân li 3:1 khi xem xét t ng c p tính tr ng riêng bi t. Xét c p tính tr ng Aa trên b ng trên ta có 12A : 4aa hay 3A : 1aa, tương t như v y ñ i v i c p tính tr ng Bb là 12B : 4bb. T ñó Mendel xây d ng ñ nh lu t th ba c a mình g i là ñ nh lu t nguyên lý di truy n ñ c l p. Theo nguyên lý này, các gen n m trên nhi m s c th không tương ñ ng khác nhau thì v n ñ ng ñ c l p trong quá trình t o thành giao t , nghĩa là s di truy n c a các tính tr ng ñ c l p, không ph thu c nhau.
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 94 S DI TRUY N KHÔNG THEO CÁC ð NH LU T MENDEL 5.3. 5.3.1. Di truy n gi i tính 5.3.1.1. Nhi m s c th gi i tính B nhi m s c th c a các t bào ñ ng v t g m các nhi m s c th thư ng và nhi m s c th gi i tính. Ví d ngư i có 23 c p nhi m s c th thì có 22 c p nhi m s c th thư ng và m t c p nhi m s c th gi i tính. Nhi m s c th thư ng hoàn toàn gi ng nhau cá th ñ c và cá th cái, còn c p nhi m s c th gi i tính thì khác nhau gi a cá th ñ c và cá th cái. Trong ph n l n các trư ng h p cá th ñ c có hai nhi m s c th khác nhau ký hi u là XY còn cá th cái có hai nhi m s c th gi ng nhau, ký hi u là XX. Nhi m s c th X và Y là hai nhi m s c th không tương ñ ng, m t s gen trên nhi m s c th X không có alen bên Y, ngư c l i m t s gen trên Y không có alen bên X và có m t s gen thì có c trên X và trên Y. X Y Hình 5-5: Bi u di n c u trúc c a nhi m s c th gi i tính ngư i Ph n ñ tr ng ch a các gen có trên X mà không có alen tương ñ ng bên Y. Ph n ch m ñen ch a các gen có trên Y mà không có alen tương ñ ng trên X. Ph n s m màu mang các gen có c trên Y và trên X. Các gen trên nhi m s c th gi i tính không ch qui ñ nh gi i tính (ñ c, cái) mà còn qui ñ nh m t s tính tr ng khác nhưng liên k t v i m t gi i tính nh t ñ nh. 5.3.1.1. S xác ñ nh gi i tính và di truy n gi i tính ru i d m a,- S xác ñ nh gi i tính Như chúng ta ñã bi t ngư i có 23 c p nhi m s c th , trong ñó 22 c p nhi m s c th thư ng và m t c p nhi m s c th gi i tính. n có hai nhi m s c th gi i tính gi ng nhau XX. Ph n ch t o m t lo i t bào tr ng g m 22 nhi m s c th thư ng và 1 nhi m s c th gi i tính X (22A + X) nên g i là gi i ñ ng giao t . Nam gi i cũng có 22 c p nhi m s c th thư ng và m t c p nhi m s c th gi i tính, c p
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 95 nhi m s c th gi i tính c a nam gi i không gi ng nhau, m t X và m t Y, nên ñàn ông có hai lo i tinh trùng, m t lo i g m 22 c p nhi m s c th thư ng và m t nhi m s c th X (22A + X) còn lo i kia là 22 c p thư ng và m t nhi m s c th Y (22A + Y), vì v y còn g i là gi i d giao t . Khi th tinh, n u tinh trùng mang (22A + X) ph i h p v i t bào tr ng (22A + X) thì h p t s có c p nhi m s c th gi i tính là XX và s phát tri n thành con gái. N u tinh trùng mang (22A + Y) ph i h p v i t bào tr ng (22A + X) thì h p t s có c p nhi m s c th gi i tính là XY và s phát tri n thành con trai. các loài sinh v t khác nhau thì s xác ñ nh gi i tính d a vào s phân b các c p nhi m s c th XX và XY cũng không gi ng nhau. ð ng v t có vú, ru i d m, m t s th c v t như cây gai, cây chua me, ... thì cá th cái mang c p nhi m s c th gi i tính XX còn cá th ñ c mang c p XY gi ng như ngư i. Trái l i, các loài chim, gà, ch nhái, gi ng bò sát, bư m, dâu tây, ... thì cá th cái mang c p nhi m s c th gi i tính là XY, còn cá th ñ c mang c p XX. m t s loài như b xít, châu ch u, r p, c p nhi m s c th gi i tính c a con cái là XX, trong khi ñó c p nhi m s c th gi i tính c a con ñ c là XO. Vì v y con ñ c cho ra hai lo i giao t , m t lo i mang nhi m s c th gi i tính X còn lo i kia không mang nhi m s c th gi i tính nào. Ngư c l i, cũng có loài (b nh y) thì con ñ c mang c p nhi m s c th gi i tính là XX và con cái mamg c p XO. b,- Di truy n c a các gen liên k t v i nhi m s c th gi i tính ru i d m Ru i d m có 8 nhi m s c th chia làm b n c p, trong ñó 3 c p nhi m s c th thư ng và m t c p nhi m s c th gi i tính. Các gen qui ñ nh màu m t ñ hay tr ng n m trong nhi m s c th X. ru i d m bình thư ng thì m t có s c t ñ , nhưng trong m t s trư ng h p ngư i ta tìm th y nh ng ru i ñ c và ru i cái có m t màu tr ng. N u ñem lai ru i ñ c có m t tr ng v i ru i cái m t ñ bình thư ng thì th h ñ u (F1) ch xu t hi n ru i m t ñ , c ru i ñ c và ru i cái, như v y gen di truy n màu m t ñ là gen tr i, còn gen th hi n màu m t trăng là gen l ng. F2, m i ru i cái ñ u có m t ñ , còn ru i ñ c thì m t n a s lư ng là m t ñ , n a còn l i m t tr ng (Hình 5-6a). N u ta xét di truy n các tính tr ng này thì ta th y s di truy n các tính tr ng này hoàn toàn tuân theo qui lu t khi gen qui ñ nh màu m t ñ n m trên nhi m s c th X.
SINH H C ð I CƯƠNG 2007 TRANG 96 a b Hình 5-6: Các gen liên k t v i gi i tính N u ñem lai ru i ñ c có m t ñ v i ru i cái có m t tr ng thì F1, m i ru i ñ c ñ u mang màu m t c a m (m t tr ng) vì ru i ñ c nh n nhi m s c th X c a m có ch a gen qui ñ nh màu m t tr ng,còn m i ru i cái ñ u mang màu m t c a cha (m t ñ ) vì ru i cái nh n hai nhi m s c th X m t c a m và

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.