intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

GIÁO TRÌNH: TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG - HOÀNG ĐỨC LÂM - 1

Chia sẻ: Muay Thai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST
Báo xấu
682
lượt xem 220
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

GIÁO TRÌNH: TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG - HOÀNG ĐỨC LÂM MỤC LỤC PHẦN I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG CỦA TÂM LÝ CHƯƠNG I. TÂM LÝ HỌC LÀ MỘT KHOA HỌC I. TÂM LÝ HỌC LÀ GÌ ? 4 1. Đặt vấn đề 4 2. Tâm lý là gì?

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: GIÁO TRÌNH: TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG - HOÀNG ĐỨC LÂM - 1

  1. Simpo PDF Merge and TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC- ÑAØ LAÏT Split Unregistered Version http://www.simpopdf.com GIAÙO TRÌNH TAÂM LYÙ HOÏC ÑAÏI CÖÔNG HOAØNG ÑÖÙC LAÂM Khoa Sö Phaïm
  2. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông -2- Simpo MỤC LỤC PHAÀN I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG CUÛA TAÂM LYÙ ................................................................................ 4 CHÖÔNG I. TAÂM LYÙ HOÏC LAØ MOÄT KHOA HOÏC .................................................................................. 4 I. TAÂM LYÙ HOÏC LAØ GÌ ?........................................................................................................................ 4 1. Ñaët vaán ñeà ........................................................................................................................................ 4 2. Taâm lyù laø gì? .................................................................................................................................... 4 II. VAØI NEÙT VEÀ LÒCH SÖÛ TAÂM LYÙ HOÏC ............................................................................................. 5 1.Taâm lyù hoïc thôøi coå ñaïi ...................................................................................................................... 6 2. Taâm lyù hoïc caän ñaïi .......................................................................................................................... 7 3. Söï beá taéc cuûa taâm lyù hoïc duy taâm .................................................................................................... 8 4. Taâm lyù hoïc theá kyû XX ..................................................................................................................... 9 5.Taâm lyù học hoạt ñoäng ...................................................................................................................... 11 III. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU CUÛA TAÂM LYÙ HOÏC........................................................................ 14 CHÖÔNG II: CHÖÙC NAÊNG CUÛA TAÂM LYÙ TRONG ÑÔØI SOÁNG .......................................................... 15 I. CHÖÙC NAÊNG, VÒ TRÍ,VAI TROØ CUÛA TAÂM LYÙ TRONG ÑÔØI SOÁN .............................................. 15 1.Chöùc naêng chung cuûa taâm lyù ........................................................................................................... 15 2. Vò trí cuûa taâm lyù hoïc ...................................................................................................................... 15 3 . Vai troø cuûa taâm lyù trong ñôøi soáng ................................................................................................. 15 II. YÙ THÖÙC ............................................................................................................................................ 16 1.Ñònh nghóa ....................................................................................................................................... 16 2. Ñaëc ñieåm cuûa yù thöùc ...................................................................................................................... 16 3. Voâ thöùc laø gì ? ................................................................................................................................16 III. CÔ SÔÛ SINH LYÙ CUÛA CAÙC HIEÄN TÖÔÏNG LYÙ ............................................................................ 17 IV. CAÙC NGUYEÂN TAÉC VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU TAÂM LYÙ CON NGÖÔØI. ................... 17 1. Nhöõng nguyeân taéc cô baûn .............................................................................................................. 17 2. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu ......................................................................................................... 18 Phaàn II : CAÙC HIEÄN TÖÔÏNG TAÂM LYÙ ................................................................................................... 20 CHUÔNG I: NHÖÕNG QUY LUAÄT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC QUÙA TRÌNH TAÂM LYÙ ................................... 20 I. CAÛM GIAÙC ........................................................................................................................................ 20 1. Ñònh nghóa ...................................................................................................................................... 20 2. Ñaëc ñieåm ........................................................................................................................................ 20 3. Phaân loaïi ........................................................................................................................................ 20 4. Caùc quy luaät cô baûn cuûa caûm giaùc ................................................................................................. 21 II. TRI GIAÙC .......................................................................................................................................... 23 1. Khaùi nieäm chung ............................................................................................................................ 23 2. Nhöõng ñaëc ñieåm quan troïng cuûa tri giaùc ........................................................................................ 24 3. Phaân loaïi ........................................................................................................................................ 25 4. Vai troø cuûa tri giaùc trong ñôøi soáng ................................................................................................. 28 III. BIEÅU TÖÔÏNG ................................................................................................................................. 29 1. Khaùi nieäm chung ............................................................................................................................ 29 2. Chöùc naêng cuûa bieåu töôïng ............................................................................................................. 30 3. Vai troø cuûa bieåu töôïng trong quaù trình tri giaùc .............................................................................. 30 4. YÙ nghóa cuûa bieåu töôïng trong hoaït ñoäng taâm lyù ............................................................................ 31 IV. TRÍ NHÔÙ ......................................................................................................................................... 31 Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  3. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông -3- Simpo 1. Khaùi nieäm chung ............................................................................................................................ 31 2. Caùc quaù trình cô baûn cuûa trí nhôù .................................................................................................... 32 3. Phaân loại......................................................................................................................................... 33 4. Söï queân .......................................................................................................................................... 35 V. TÖ DUY ............................................................................................................................................ 36 1.Khaùi nieäm chung ............................................................................................................................. 36 2. Ñaëc ñieåm ........................................................................................................................................ 36 3. Caùc thao taùc cuûa tö duy .................................................................................................................. 37 4. Caùc quy luaät vaø hình thöùc cô baûn cuûa tö duy ................................................................................. 38 5. Phaân loaïi vaø heä thoáng hoùa ............................................................................................................. 39 6.Caùc loaïi tö duy vaø phaåm chaát cuûa noù .............................................................................................. 40 VI. TÖÔÛNG TÖÔÏNG ............................................................................................................................. 41 1.Khaùi nieäm chung ............................................................................................................................. 41 2. Nhöõng caùch phaûn aùnh taùi taïo hieän thöïc trong quaù trình töôûng töôïng. ............................................ 41 3. Caùc loaïi töôûng töôïng ...................................................................................................................... 42 4. Vai troø cuûa trí nhôù vaø tö duy trong töôûng töôïng. ............................................................................ 42 Chöông II : CAÛM XUÙC VAØ YÙ CHÍ............................................................................................................ 44 I. CAÛM XUÙC .......................................................................................................................................... 44 1. Khaùi nieäm chung ............................................................................................................................ 44 2. Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa söï rung ñoäng caûm xuùc ...................................................................... 44 3. Phaân loaïi caûm xuùc .......................................................................................................................... 45 4. Ñôøi soáng tình caûm cuûa löùa tuoåi thanh nieân. ................................................................................... 46 5. Söï phaùt trieån cuûa caûm xuùc.............................................................................................................. 46 II. YÙ CHÍ – HAØNH ÑOÄNG YÙ CHÍ ......................................................................................................... 47 1. YÙ chí ............................................................................................................................................... 47 2. Haønh ñoäng yù chí ............................................................................................................................. 48 III. NGOÂN NGÖÕ VAØ GIAO TIEÁP .......................................................................................................... 49 1. Ngoân ngöõ ........................................................................................................................................ 49 2. Giao tieáp......................................................................................................................................... 50 CHÖÔNG III. CAÙ NHAÂN – NHAÂN CAÙCH – HOAÏT ÑOÄNG ................................................................... 52 I. CAÙ NHAÂN .......................................................................................................................................... 52 1.Khaùi nieäm chung ............................................................................................................................. 52 2. Nhöõng ñaëc ñieåm taâm lyù caù nhaân .................................................................................................... 52 3. Baûn chaát sinh vaät vaø baûn chaát xaõ hoäi cuûa caù nhaân. ........................................................................ 53 II. NHAÂN CAÙCH VAØ CAÁU TRUÙC NHAÂN CAÙCH ............................................................................... 54 1. Nhaân caùch laø gì ?............................................................................................................................ 54 2. Caáu truùc cuûa nhaân caùch. ................................................................................................................. 55 III. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ VEÀ TAÂM LYÙ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG ................................................................... 59 1. Khaùi nieäm chung veà hoaït ñoäng vaø nhöõng ñaëc ñieåm taâm lyù cuûa con ngöôøi .................................... 59 2. Ñoäng cô cuûa hoaït ñoäng. ................................................................................................................. 60 3. Hoạt ñoäng vaø taâm lyù ....................................................................................................................... 61 4. Nhöõng dạng hoạt ñoäng cô baûn. ....................................................................................................... 61 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHÍNH ............................................................................................................ 64 Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  4. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông -4- Simpo PHAÀN I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG CUÛA TAÂM LYÙ CHÖÔNG I. TAÂM LYÙ HOÏC LAØ MOÄT KHOA HOÏC I. TAÂM LYÙ HOÏC LAØ GÌ ? 1. Ñaët vaán ñeà Thoaït xem caâu hoûi naøy töôûng nhö ñôn giaûn, vì coù theå traû lôøi raèng ñoù laø khoa hoïc veà Taâm lyù. Nhöng nghó moät chuùt thì khoâng ñôn giaûn nhö vaäy. Vì sau caâu traû lôøi vöøa noùi laïi phaûi giaûi thích khoa hoïc laø gì? Vaø, cöù theo caùi ñaø naøy thì coøn bieát bao caâu hoûi xuaát hieän. Nhö vaäy, coù theå noùi khoa hoïc laø moät chuoãi caâu traû lôøi. Ñaët ra ñöôïc caâu hoûi treân laø baét ñaàu coù tri thöùc veà lónh vöïc ñoù: “Bieát veà ñieàu chöa bieát”. Nhöõng tri thöùc naøy giöõ moät vai troø raát quan troïng trong nhaän thöùc cuûa töøng ngöôøi noùi rieâng vaø cuûa caû loaøi ngöôøi noùi chung. Ñaùng chuù yù laø khi thaáy ñöùa treû ñaët caâu hoûi ñaàu tieân veà moät söï vaät vaø xem ñeán tuoåi naøo thì noù “môû mieäng ra laø hoûi”. Söï kieän naøy veà sau ñöôïc nhaø sinh lyù Lieân Xoâ (cuõ) vó ñaïi I.P.Paploáp ñaët teân laø “phaûn xaï coù ñònh höôùng”. Ñi saâu vaøo nghieân cöùu veà maët sinh lyù hoïc cuõng nhö veà taâm lyù hoïc, phaùt hieän ra caùc quy luaät cuûa caùc hieän töôïng ñoù ngaøy caøng thaáy roõ keát quaû hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi phuï thuoäc raát nhieàu vaøo cô sôû ñònh höôùng. Cô sôû naøy caøng toát bao nhieâu thì hoaït ñoäng ñöïa treân cô sôû ñoù caøng toát baáy nhieâu. 2. Taâm lyù laø gì? Taâm lyù laø cuoäc soáng tinh thaàn. Cuoäc soáng ñoøi hoûi moãi ngöôøi mang noù phaûi coù ñuû caùc loaïi hieän töôïng cuûa cuoäc soáng. Töø choã phaûi bieát kòp thôøi söï noùng laïnh cuûa baàu khoâng khí quanh ta ñeán choã coù kieán thöùc veà quy luaät khí quyeån, veà quy luaät cuûa quaù trình moãi ngöôøi caûm giaùc thaáy moät nhieät ñoä nhaát ñònh taùc ñoäng vaøo cô theå vaø quaù trình moãi ngöôøi phaûn öùng laïi söï taùc ñoäng ñoù nhö theá naøo. Taát nhieân coù chuyeän khi maùt ta thaáy khoan khoaùi, khi oi böùc ta thaáy khoù chòu. Nhö vaäy, vôùi con ngöôøi chæ moät taùc ñoäng cuûa khoâng khí ñaõ gaây ra moät loaït caùc hieän töôïng taâm lyù caûm giaùc, caûm xuùc, tö duy… Ñaáy laø chöa noùi tôùi chuyeän ta laøm gì ñeå traùnh caùi khoù chòu, taêng söï khoan khoaùi, töùc laø haønh ñoäng cuûa con ngöôøi trong tình huoáng ñoù. Haønh ñoäng ñoù trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh cuûa tieán boä khoa hoïc kyû thuaät daãn ñeán moät hoaït ñoäng lao ñoäng saùng taïo, saûn xuaát moät loaït caùc phöông tieän cho moïi ngöôøi giaûi quyeát moät caùch hôïp lyù tình huoáng ñaët ra cho con ngöôøi. Cuoäc soáng phöùc taïp, ña daïng, sinh ñoäng chöøng naøo thì taâm lyù phöùc taïp, ña daïng, sinh ñoäng chöøng ñoù. Theá giôùi taâm lyù coøn ñöôïc goïi laø theá giôùi noäi taâm nhöng hoaøn toaøn khoâng coù nghóa laø chæ bao goàm nhöõng hieän töôïng xaûy ra beân trong taâm hoàn con ngöôøi. Caùi “beân trong” naøy vaø nhöõng gì bieåu hieän ra beân ngoaøi ta coù theå troâng thaáy, nghe thaáy v.v… goïi taét laø caùi “beân ngoaøi” hay theá giôùi haønh vi khoâng taùch bieät nhau nhö laâu nay ngöôøi ta thöôøng nghó. Ví duï moät em beù caàm buùt vieát, ôû ñaây ta thaáy coù caû haønh vi beà ngoaøi vaø caû nhöõng hieän töôïng beân trong: tay cöû ñoäng, mình uoán, xuaát hieän doøng ñieän trong naõo… Ñaáy laø chöa noùi ñeán trong cöû ñoäng vieát coù caû caùc cöû ñoäng cuûa löôõi, uoán moâi, caùc cô quan cuûa boä maùy phaùt aâm. Haønh vi beà ngoaøi, cöû ñoäng beân trong vaø caùc hieän töôïng khaùc ñöôïc taïm coi laø thuaàn khieát noäi taâm gaén boù vôùi nhau chaët cheõ. Duøng töø “theá giôùi noäi taâm” ñeå chæ theá giôùi taâm lyù laø theá giôùi khaùc vôùi theá giôùi cuûa caùc hieän töôïng vaät lyù, hoùa hoïc, cô hoïc, sinh hoïc ñoàng thôøi cuõng khaùc vôùi caùc hieän töôïng xaõ hoäi. Theá giôùi aáy coù quy luaät rieâng cuûa noù, taâm lyù hoïc nghieân cöùu nhöõng quy luaät ñoù. Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  5. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông -5- Simpo Taâm lyù hoïc seõ giuùp chuùng ta hieåu chính baûn thaân mình, hieåu ñöôïc söùc maïnh cuûa taâm hoàn, cuûa yù chí, tình caûm, lyù töôûng vaø caû nhöõng bí aån, nhöõng quy luaät, nhöõng tieàm taøng trong con ngöôøi chuùng ta; caùi toâi vaø caùi chuùng ta, caùi beân trong vaø caùi beân ngoaøi, caùi voâ thöùc vaø caùi yù thöùc, caùi nhôù vaø caùi ta queân, caùi ta yeâu vaø caùi ta gheùt, caùi ta muoán vaø caùi ta phaûi… Toùm laïi, bao nhieâu caùi bí aån, huyeàn dieäu, tinh vi, deã thaáy vaø khoù thaáy; coù caùi ñoù trong ta. Bí aån khoâng coù nghóa laø huyeàn bí maø chính laø nhöõng gì tieàm taøng, döï tröõ, chöa ñöôïc nhaän bieát, chöa ñöôïc khai thaùc trong moãi con ngöôøi chuùng ta. Chuùng ta tin chaéc raèng con ngöôøi seõ ñeïp bieát bao khi lyù trí vaø tình caûm haøi hoøa, boå sung vaø laøm phong phuù cho nhau, khi moïi ngöôøi luoân luoân coá gaéng trôû thaønh “con ngöôøi chaân chính” coù taâm hoàn trong saùng, coù tình thöông yeâu chaân thaønh côûi môû… Moät maët phaûi choáng laïi nhöõng löïc löôïng beân ngoaøi vaø beân trong con ngöôøi; muoán caøo baèng, ñuùc khuoân taâm hoàn con ngöôøi laøm cho hoï maát heát caû tính veõ rieâng, laøm cho con ngöôøi töï maõn vaø phuø hoa, khoe meõ, veânh vang… Trong moãi con ngöôøi maø söï phaùt trieån töï do cuûa moïi ngöôøi, nhö Maùc ñaõ noùi: aån naùu nhöõng löïc löôïng khoång loà vaø chöa bieát tôùi. Nhaân loaïi vaên minh ngaøy caøng ñi saâu vaøo bí aån cuûa vuõ truï, caøng phaùt hieän ra raèng chuùng ta coù nhöõng naêng löôïng coù söùc noå khoâng ño ñöôïc; chuùng ta vaãn chöa bieát heát nhöõng khaû naêng cuûa yù thöùc, cuûa taâm hoàn con ngöôøi, chöa bieát heát caùi thöïc theå bieát tö duy kia seõ daãn ñeán nhöõng beán bôø naøo… Nhöõng söùc löïc, nhöõng khaû naêng, nhöõng kho taøng naøy seû ñöôïc khaùm phaù neáu moãi chuùng ta bieát naâng niu quùi troïng nhöõng caùi gì coù tính ngöôøi vaø nhöõng bieåu hieän ñoäc ñaùo, hieám thaáy cuûa noù, neáu chuùng ta bieát caùch vun xôùi, phaùt huy noù trong baûn thaân chuùng ta vaø ngöôøi khaùc. Taâm hoàn cuûa con ngöôøi hieän ñaïi ñang bò bao nhieâu söï bieán, bao nhieâu khuoân maët, bao nhieâu caùm doå, bao nhieâu ham muoán ñang keùo veà moïi phía. Moãi ngaøy anh ta phaûi ñoùng bao nhieâu vai, naøo vai vôï, vai choàng, vai cha, vai ñoàng söï, vai haøng xoùm, vai hoäi vieân, vai chieán höõu, vai anh, vai em, vai chaùu, vai chaét v.v… Vai naøo cuõng naëng tróu vaø caûm thaáy chaúng coù vai naøo gaùnh noãi caû. Coù luùc nhö muoán truùt ñi cho ñôõ naëng gaùnh nhöng laïi thaáy vai naøo cuõng coù yù nghóa, cuõng ñaày tình ñaày nghóa. Caùi bí aån trong taâm lí cuûa chuùng ta ñoâi khi noù laïi loù ra nhö moät tia chôùp giöõa trôøi heø oi böùc, khieán ngöôøi ta söõng soát, laï laãm, töôûng nhö ngöôøùi khaùc nhaäp vaøo. Nhieàu khi bò cuoäc soáng cuoán ñi, con ngöôøi taát baät, baän roän, vaát vaû, khoâng coù luùc naøo döøng laïi moät ñoâi chuùt tónh taâm ñeå suy xeùt nhöõng caùi gì ñang xaûy ra vôùi chính mình vaø do mình. Cho ñeán ngaøy nay, khoa hoïc taâm lyù vôùi tö caùch laø moât khoa hoïc ñoäc laäp phaàn naøo noù ñaõ ñem ñeán cho ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe nhöõng ñieàu coù tính quy luaät cuûa noù. Ñeå traû lôøi cho caâu hoûi taâm lyù hoïc laø gì? Theo caùc nhaø taâm lyù hoïc cho raèng ñoù laø khoa hoïc nghieân cöùu nhöõng quy luaät naûy sinh, vaän haønh vaø phaùt trieån cuûa caùc hieän töôïng taâm lyù. II. VAØI NEÙT VEÀ LÒCH SÖÛ TAÂM LYÙ HOÏC Taâm lyù hoïc coù lòch söû laâu ñôøi. Trong neàn vaên minh coå ñaïi ôû phöông Ñoâng cuûng nhö ôû phöông Taây, cuøng vôùi nhöõng tö töôûng trieát hoïc, quy luaät toaùn hoïc v.v…ñaõ coù caû nhöõng suy nghó lyù giaûi veà ñôøi soáng tinh thaàn cuûa con ngöôøi. Ñoù laø nhöõng vieân gaïch ñaàu tieân khai phaù söï nhaän thöùc khoa hoïc veà nhöõng hieän töôïng taâm lyù cuûa con ngöôøi. Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  6. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông -6- Simpo 1.Taâm lyù hoïc thôøi coå ñaïi Lòch söû nhaän thöùc khoa hoïc noùi chung, lòch söû khoa hoïc taâm lyù noùi rieâng trong khoaûng theá kyû V ñeán theá kyû VII tröôùc coâng nguyeân (TCN), nhaän thöùc khoa hoïc ñaõ baét ñaàu baèng caùch rôøi boû loái suy nghæ thaàn thoaïi vaø ñi saâu vaøo tìm toøi, phaùt hieän ra caùc quy luaät khaùch quan veà nhöõng caùi toàn taïi treân ñôøi naøy. Trong thaàn thoaïi Hy Laïp coù ñoaïn vieát : Treân traùi ñaát coù daõy nuùi OÂ lanh- pô. ÔÛ ñoù coù nhieàu thaàn Hoaøng quy ñònh moïi traät töï, moïi luaät leä. Caïnh cung ñình cuûa thaàn hoaøng coù hai boàn ñaát, moät boàn ñöïng ñieàu thieän, moät boàn ñöïng ñieàu aùc; caàn thieän ñöùc thaàn Hoaøng laáy ôû boàn soá moät, caàn ñieàu aùc laáy ñaát ôû boàn soá hai maø ban cho thieân haï… Töø loái suy nghó thaàn thoaïi tieán ñeán tö duy khoa hoïc laø caû moät quaù trình tieán trieån khaùch quan cuûa hoaït ñoäng nhaän thöùc. Ñoù cuõng laø cuoäc ñaáu tranh choáng caùc yù nieäm, tín ngöôõng duy taâm nhaèm xaây döïng caùc quan ñieåm duy vaät, thöïc söï khoa hoïc veà caùc moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø vuõ truï, con ngöôøi vaø xaõ hoäi, con ngöôøi vôùi con ngöôøi, con ngöôøi vôùi chính baûn thaân mình. Theo tieán trình khoa hoïc, caøng ñi saâu vaøo caùc moái quan heä aáy, cuoäc ñaáu tranh choáng tö töôûng duy taâm thaàn bí ngaøy caøng maïnh meõ vaø quyeát lieät hôn, ñoàng thôøi caùc quan ñieåm duy vaät vaø khoa hoïc cuõng töøng böôùc ñöôïc khaúng ñònh vaø hình thaønh roõ neùt hôn. Trong lòch söû tö töôûng coå Hy Laïp coù Ñeâmoâcôrite (460-370 TCN) ñaïi bieåu cho phaùi duy vaät thôøi ñoù, coi “Taâm hoàn” cuõng laø moät daïng cuûa vaät theå, mang tính chaát cuûa cô theå. Daïng vaät theå naøy do caùc “nguyeân töû löûa”- caùc haït troøn, nhaün vaän ñoäng theo toác ñoä nhanh nhaát trong cô theå taïo ra. Nhö vaäy, ñöông nhieân “Taâm hoàn” cuõng tuaân theo caùc quy luaät taùn xaï cuûa vaät lyù. Tröôùc Ñeâmoâcôrite, Heâracôlite (530-470 TCN) cuõng ñaõ cho raèng: Taâm lyù laø “hoàn löûa” maø phöông Ñoâng goïi laø”löûa loøng”. Ñeå thoaùt khoûi caùch suy nghó thaàn thoaïi, oâng ñaõ ñaët “Taâm hoàn” vaøo söï vaän ñoäng chung cuûa cô theå vaø vuõ truï. Töø ñoù khaúng ñònh raèng theá giôùi hieän thöïc (töï nhieân vaø xaõ hoäi) coù quy luaät rieâng cuûa noù. Vì sao coù theå khaúng ñònh ñöôïc nhö vaäy ? Xuaát phaùt töø quan nieäm cho raèng: cô sôû ban ñaàu cuûa theá giôùi hieän thöïc laø “ngoïn löûa vuõ truï”. Ngoïn löûa naøy laø caùi chung (caùi toaøn theå) cuûa theá giôùi hieän thöïc. Moïi söï vaät ñeàu laø “löûa” bieán daïng ñi vaø con ngöôøi coù theå quan saùt vaø suy nghó theo caùi toaøn theå aáy, coù theå tìm ra quy luaät cuûa theá giôùi cô theå coù taâm hoàn. Taâm hoàn, taâm lyù chính laø chaát löûa ban ñaàu trong cô theå. Noù ñöôïc sinh ra trong caùc quaù trình chuyeån hoùa qua laïi giöõa “daïng löûa” vaø “daïng nöôùc” trong cô theå. Töø ñaáy nhieàu khi ngöôøi ta goïi ngöôøi “öôùt aùt” laø ngöôøi giaøu tình caûm, deã xuùc ñoäng, vaø ngöôøi “ khoâ khan” laø ngöôøi ít caûm xuùc, nhöng maïnh meõ veà lí trí, veà nguyeân taéc.v.v… Moät neùt ñaëc tröng trong Taâm lyù con ngöôøi ñöôïc tö duy khoa hoïc thôøi coå chuù yù tôùi laø: Con ngöôøi coù thuoäc tính nhaän thöùc chính baûn thaân vaø suy nghó. Chaâm ngoân “haõyï nhaän thöùc chính baûn thaân” (Haõy töï bieát mình) laø saûn phaåm tö töôûõng cuûa thôøi ñoù do Socôrate (470-399TCN) phaùt bieåu. Theá laø beân caïnh caùc moái quan heä vôùi theá giôùi töï nhieân, vôùi xaõ hoäi, vôùi ngöôøi khaùc, nhaän thöùc khoa hoïc ñaõ ñaëc bieät chuù yù tôùi quan heä cuûa con ngöôøi vôùi chính baûn thaân. Ñoù laø moät tö töôõng giöõ vai troø quan troïng ñoái vôùi söï ra ñôøi cuûa khoa hoïc Taâm lyù, khaúng ñòng coù moät loaïi hieän töôïng ñoøi hoûi phaûi ñöôïc nghieân cöùu, ñöôïc nhaän thöùc, phaûi tìm ra caùc quy luaät cuûa caùc hieän töôïng ñoù. Nhöng ñoàng thôøi chính ôû ñaây cuõng chöùa ñöïng maàm moùng cuûa moät quan nieäm duy taâm veà Taâm lyù con ngöôøi. Töø choã ghi nhaän con ngöôøi coù thuoäc tính töï nhaän thöùc baûn thaân vaø coi ñoù laø thuoäc tính quan troïng ñi ñeán choã coi taâm lyù laø nguyeân lyù chuû ñaïo trong con ngöôøi, töø ñoù xem nheï hoaït ñoäng vaät chaát beân ngoaøi, trong ñoù coù lao ñoäng chaân tay, coi thuoäc tính ñoù haàu nhö laø khaû naêng duy nhaát ñeå nhaän thöùc taâm lyù con ngöôøi. Quan nieäm naøy ta thaáy ôû Platon (437-347TCN) cho Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  7. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông -7- Simpo raèng: taâm hoàn, taâm lyù, tö töôûng laø caùi coù tröôùc; theá giôùi thöïc tieãn laø caùi coù sau. Caùi coù tröôùc laø caùi thuoäc veà “trí tueä voán coù” trong vuõ truï. Trí tueä naøy chính laø nguyeân taéc ñieàu khieån söï vaän ñoäng cuûa moïi toàn taïi. Töø ñoù keát luaän raèng : Taâm hoàn laø ñoäng löïc cuûa cô theå, noù quyeát ñònh söï hoaït ñoäng cuûa cô theå. Coù moät ñieàu thuù vò laø töø thôøi coå xöa tri thöùc cuûa loaøi ngöôøi ñaõû ñeà caäp tôùi caùc thaønh phaàn cuûa taâm lyù con ngöôøi. Coi taâm hoàn bao goàm coù lyù trí, tình caûm vaø loøng say meâ. Caùc nhaø khoa hoïc coù tö töôûng duy vaät ñaõ coù yù muoán ñònh khu caùc thaønh phaàn caáu taïo neân taâm hoàn ôû ngay chính trong cô theå con ngöôøi : Lyù trí ôû trong ñaàu, tình caûm ôû ngöïc (tim), loøng say meâ ôû gan. Cuõng coù quan nieäm khaùc cho raèng : khí huyeát trong con ngöôøi laø nguoàn goác cuûa moïi hieän töôïng tinh thaàn. Taâm hoàn con ngöôøi ñöôïc coi nhö moät doøng khoâng khí ñi töø tim ra sau ñoù phaân hoaù thaønh lyù trí ñöôïc ñònh khu trong tim vaø tình caûm trong gan. Ñoâi khi ngöôøi ta goäp chung chuùng laïi vaø qui veà xoang buïng (caùi buïng nghó). Va,ø töø “loøng ngöôøi” ñöôïc duøng ñeå chæ ñieàu suy nghó, thaùi ñoä cö xöû, tính tình v.v… Moät thaønh töïu cuûa caùc nhaø tö töôûng duy vaät thôøi coå veà taâm lyù con ngöôøi ñöôïc truyeàn tuïng ñeán ngaøy nay laø caùch phaân loaïi tính khí. Ngöôøi ta döïa vaøo moät soá thaønh phaàn vaät chaát cuûa cô theå nhö maùu, maät, nieâm dòch vaø khí. Sau naøy ngöôøi ta vaãn duøng töø “hoàn” ñeå chæ nhöõng gì ñaëc tröng raát thieâng lieâng cuûa con ngöôøi: “hoàn töû só gioù uø uø thoåi” (Chinh phuï ngaâm). Hoaëc chæ theá giôùi tinh thaàn cuûa moät daân toäc:”hoàn ta ñaáy , boán ngaøn naêm theá ñaáy” (Cheá Lan Vieân). Vaãn duøng “loøng ngöôøi” ñeå goäp toaøn boä taâm traïng, suy tö vaø mong öôùc v.v… Nguyeãn Traõi ñaõ töøng ñeà xuaát vaø thöïc hieän taøi tình chieán thuaät “coâng taâm” (ñaùnh vaøo loøng ngöôøi). Nguoàn goác cuûa vieäc tìm caáu truùc ñôøi soáng tinh thaàn coù theå tìm thaáy trong “Baøn veà taâm hoàn” cuûa Aristote (384-322TCN) taùc phaåm taâm lyù hoïc ñaàu tieân trong toaøn boä lòch söû cuûa khoa hoïc naøy. OÂng sinh ra ôû mieàn baéc Hy Laïp, thuoäc tænh Xtaghira, con moät ngöôøi laøm ngheà thaày thuoác, laøm vieäc trong cung ñình nhaø vua Maxeñoan. Thoaït ñaàu gia ñình ñònh cho oâng ñi hoïc caùc moân veà khoa hoïc töï nhieân ñeå sau naøy theo ngheà y cuûa boá. Ñeán naêm leân 17 tuoåi , oâng tôùi Aten vaøo hoïc taïi hoïc vieän cuûa Platon (luùc ñoù 60 tuoåi) – ngöôøi ñaïi dieän cho tröôøng phaùi duy taâm chuû nghiaõ thôøi baáy giôø. Nhöng sau ñoù oâng ñaõ leân tieáng pheâ phaùn choå sai laàm cuûa hoïc thuyeát Platon. Soáng ôû Aten 20 naêm, oâng rôøi sang Tieåu AÙ laøm ngheà daïy hoïc vaø nghieân cöùu khoa hoïc. Veà giaø oâng quay veà Aten vaø laäp tröôøng daïy hoïc. ÔÛ ñaây oâng ñaõ nghieân cöùu sinh vaät, trong ñoù coù caùc maãu caây coû, caàm thuù do ngöôøi hoïc troø cuûa oâng göûi töø chieán tröôøng veà. OÂng maát vaøo naêm 322 TCN, thoï 62 tuoài. OÂng vieát taùc phaåm “Baøn veà taâm hoàn” thaønh ba cuoán ñöôïc chia thaønh 30 chöông. OÂng laø moät trong nhöõng ngöôøi ñaàu tieân khaúng ñònh vò trí vaø taàm quan troïng cuûa vieäc nghieân cöùu taâm lyù vì moät leû ñôn giaûn laø”con ngöôøi caûm nghó, hoïc hoûi ñeàu baèng taâm hoàn caû”. Xuaát phaùt töø quan nieäm cho raèng”taâm hoàn laø hoaït ñoäng cuûa cô theå soáng”, oâng ñi ñeán keát luaän coù ba loaïi taâm hoàn :Taâm hoàn dinh döôõng, chöùc naêng cuûa noù laø nuoâi döôõng vaø sinh nôû , thöù hai laø taâm hoàn caûm giaùc coù chöùc naêng laø caûm thuï, mong öôùc vaø vaän ñoäng, thöù ba laø taâm hoàn suy nghó vôùi chöùc naêng laäp luaän, lyù giaûi, töôõng töôïng…Ñoù cuõng chính laø ba loaïi naêng löïc cuûa con ngöôøi noùi chung. 2. Taâm lyù hoïc caän ñaïi (Thôøi kyø TAÂM LYÙ HOÏC vôùi tö caùch laø moät khoa hoïc ñoäc laäp). Töø sau neàn vaên minh coå ñaïi, nhaân loaïi ñaõ phaûi traûi qua moät thôøi kyø trung coå toái taêm vôùi cuoäc soáng moâng muoäi ñaày raãy nhöõng quan nieäm, tín ngöôõng duy taâm. Maõi ñeán theá kyû thöù XVII, trong lòch söû cuûa khoa hoïc taâm lyù coù moät moác môùi gaén lieàn vôùi teân tuoåi cuûa Decartes (1596-1650) moät nhaø trieát hoïc, toaùn hoïc , sinh lyù hoïc vó ñaïi ngöôøi Phaùp. Coâng lao lôùn nhaát cuûa oâng ñoái vôùi khoa hoïc taâm lyù laø ñöa phöông phaùp thöïc nghieäm vaøo nghieân cöùu taâm hoàn con ngöôøi. Chòu aûnh höôûng cuûa thôøi ñaïi baét ñaàu cô giôùi hoùa, phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän baèng khaùi nieäm phaûn xaï, vaän duïng vaøo ñeå nghieân cöùu caùc Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  8. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông -8- Simpo hieän töôïng tinh thaàn cuûa con ngöôøi: coi nhöõng hieän töôïng ñoù laø keát quûa cuûa söï taùc ñoäng töø theá giôùi beân ngoaøi vaøo vaø theo moät ñöôøng cuï theå trong cô theå. Nhöng phöông phaùp vaø khaùi nieäm naøy bò giôùi haïn trong caùc hieän töôïng taâm lyù ñôn giaûn nhö caûm giaùc, nhaän bieát söï vaät. Coøn caùc hieän töôïng taâm lyù caáp cao nhö tö duy tröøu töôïng thì luùc naøo cuõng ñoäc laäp vôùi caùc hieän töôïng cuï theå. Quan nieäm vöøa duy taâm vöøa duy vaät ñoù coù aûnh höôûng to lôùn vaø dai daúng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa taâm lyù hoïc trong suoát maáy naêm qua. Trong thôøi gian naøy coù nhaø baùc hoïc vó ñaïi ngöôøi Anh laø Darwin (1809-1882) ñaõ ñeà xuaát ”hoïc thuyeát tieán hoùa” noåi tieáng. Sechenop (1829-1905) nhaø baùc hoïc vó ñaïi ngöôøi Nga quan nieäm “moïi hieän töôïng taâm lyù veà nguoàn goác ñeàu laø phaûn xaï” ñaõ giöõ moät vò trí quan troïng goùp phaàn thuùc ñaåy moät neàn taâm lyù hoïc duy vaät. Giai ñoaïn chuaån bò cho khoa hoïc taâm lyù xuaát hieän vôùi tö caùch laø moät khoa hoïc ñoäc laäp ñöôïc keát thuùc baèng caùc taùc phaåm cuûa nhaø baùc hoïc ngöôøi Ñöùc : Wundt (1832-1920). Vaøo naêm 1879 taïi Lai xich nöôùc Ñöùc oâng ñaõ saùng laäp ra phoøng thí nghieäm taâm lyù hoïc ñaàu tieân treân theá giôùi, moät naêm sau phoøng thí nghieäm naøy trôû thaønh Vieän taâm lyù hoïc ñaàu tieân treân theá giôùi – moät trung taâm ñaøo taïo caùn boä taâm lyù hoïc cho chaâu AÂu laãn chaâu Myõ thôøi baáy giôø. OÂng ñaõ goùp phaàn xöùng ñaùng vaøo vieäc toå chöùc cô quan ngoân luaän taâm lyù hoïc vaø hoäi nghò taâm lyù quoác teá laàn thöù nhaát taïi Pari vaøo naêm 1889. Naêm 1879 gaén vôùi phoøng thí nghieäm taâm lyù hoïc ñaàu tieân do Wundt laäp ra, neân nhieàu khi söï ra ñôøi cuûa taâm lyù hoïc vôùi tö caùch laø moät khoa hoïc ñoäc laäp chæ gaén vôùi teân tuoåi cuûa Wundt. Coâng baèng maø noùi, oâng ñaõ coù coâng lao voâ cuøng to lôùn trong söù meänh lòch söû naøy. Chính oâng ñaõ ñoùng goùp phaàn quyeát ñònh laøm thoõa maõn caàn thieátcho söï ra ñôøi cuûa moät khoa hoïc. Nhöõng ñieàu kieän ñoù laø : + Khaúng ñònh ñöôïc ñoái töôïng cuûa khoa hoïc ñoù, + Ñoäi nguõ caùn boä nghieân cöùu, + Phöông phaùp nghieân cöùu töông öùng, + Phöông tieän nghieân cöùu, + Thoâng tin khoa hoïc, + YÙ nghiaõ lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa caùc coâng trình nghieân cöùu, 3. Söï beá taéc cuûa taâm lyù hoïc duy taâm Cuøng vôùi caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa Hemhonxo, Phecne, Vebe, Dondec, Saco… moät soá coâng trình nghieân cöùu cuûa Wundt vaø caùc ngöôøi coäng taùc tieán haønh trong suoát hôn nöûa theá kyû ñaõ ñính chính moät ñieåm trong baûn phaân loaïi khoa hoïc cuûa OÂ. Coâng tô (1798-1857) nhaø trieát hoïc Phaùp, ngöôøi khôûi xöôùng thuyeát thöïc chöùng ñeà ra. Trong baûng phaân loaïi naøy khoâng coù taâm lyù hoïc, vì moät leõ laø theo taâm lyù hoïc cuõ thì khoâng theå naøo coù caùch nghieân cöùu theo kieåu thöïc nghieäm, do ñoù khoâng theå coù döõ kieän coù theå chöùng kieán ñöôïc. Caùc phoøng thí nghieäm sinh lyù hoïc giaùc quan, taâm lyù hoïc, ño thôøi gian phaûn öùng nghieân cöùu taâm lyù hoïc theo tinh thaàn tieán hoùa, phaùt trieån töø ñoäng vaät leân ngöôøi, töø thôøi treû con cho ñeán ngöôøi lôùn… caùc phöông phaùp töông öùng nhö ñaõ noùi ôû treân cuøng vôùi moät soá vieäc laøm khaùc, ñaõ baét ñaàu khaúng ñònh ñöôïc choã ñöùng cuûa taâm lyù hoïc. Nhöng muoán khaúng ñònh thöïc söï, muoán taâm lyù hoïc phaùt trieån coøn phaûi laøm raát nhieàu. Trong söï nghieäp lòch söû ñoù, theá heä caùc nhaø taâm lyù hoïc cuoái theá kyû XIX vaø ñaàu theá kyû XX ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu ñeå phuû ñònh taâm lyù hoïc noäi quan, nhò nguyeân maø ñænh cao laø caùc coâng trình taâm lyù hoïc do Wundt chuû tröông. Ñoù cuõng laø yeâu caàu khaùch quan thuùc ñaåy taâm lyù hoïc tieán leân ñeå khaéc phuïc Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  9. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông -9- Simpo nhöõng beá taéc ñoù. Va,ø ñieàu quan troïng hôn laø ngaøy caøng ñaùp öùng ñöôïc nhieàu hôn nhöõng yeâu caàu cuûa cuoäc soáng. Söï beá taéc do taâm lyù hoïc cuûa Wundt caøng boäc loä roõ khi noù ñöôïc ñöa vaøo nöôùc Myõ, Nga hoài cuoái theá kyû XIX vaø ñaàu theá kyû thöù XX. Moät trong nhöõng hoïc troø xuaát saéc cuûa Wundt laø Tittrene, nhö caùc nhaø taâm lyù hoïc thôøi ñoù goïi oâng laø ñaïi dieän toaøn quyeàn cuûa taâm lyù hoïc noäi quan ôû Myõ. Tittrene goïi taâm lyù hoïc cuûa mình laø taâm lyù caáu truùc, töùc laø moät thöù taâm lyù coi taâm hoàn laø toå hôïp nhieàu quaù trình xaûy ra trong toâi vôùi tính caùch laø kinh nghieäm chuû quan. Taâm lyù hoïc chuû quan cuûa Tittrene khoâng quan taâm gì ñeán vai troø, ñeán tính bieåu hieän cuûa taâm lyù trong cuoäc soáng thöïc cuûa con ngöôøi. Taâm lyù hoïc hoaøn toaøn taùch rôøi khoûi cuoäc soáng, taùch rôøi khoûi coâng taùc thöïc tieãn, keå caû coâng taùc sö phaïm, giaùo duïc. Chính vì vaäy, taâm lyù hoïc duy taâm cuûa Wundt ñaõ beá taéc, taâm lyù hoïc cuûa Tittrene caøng beá taéc hôn. Söï beá taéc cuûa taâm lyù hoïc duy taâm noäi quan ngaøy caøng boäc loä roõ reät. Cuoái theá kyû XIX, ñaàu theá kæ XX noåi leân phong traøo choáng taâm lyù hoïc duy taâm noäi quan. Trong caùc nhaø taâm lyù hoïc ngöôøi Ñöùc coù: Ñintay ( 1833 – 1911 ) vaø Spôranghe ( 1882 – 1963 ) ñeà nghò boû haún taâm lyù hoïc cuûa Wundt. Vì theo hai oâng taâm lyù hoïc cuûa Wundt chæ laø taâm lyù hoïc giaûng giaûi laáy hieän töôïng taâm lyù naøy ñeå giaûi thích hieän töôïng taâm lyù kia, hai oâng goïi taâm lyù hoïc maø hai taùc giaû chuû tröông laø taâm lyù hoïc moâ taû. Hai oâng cho raèng ñoái vôùi theá giôùi töï nhieân thì giaûi thích ñeå maø hieåu coøn ñoái vôùi theá giôùi taâm hoàn thì phaûi thoâng caûm, thaáu hieåu, coù thoâng caûm thaáu hieåu thì môùi” toùm” ñöôïc söï kieän, hieän töôïng taâm lyù. Thaät ra caùc söï kieän, hieän töôïng naøy cuõng laø nhöõng thöù trong voøng yù thöùc kheùp kín, cuõng vaãn laø caùc söï kieän vaø caùc hieän töôïng ñöôïc chuû theå hoaù cuûa chuùng traûi nghieäm thaáy. Vì vaäy, taâm lyù hoïc giaûng giaûi vaø taâm lyù hoïc moâ taû chaúng coù gì khaùc nhau laém, thöïc chaát vaãn laø moät maø thoâi. Moät beân ñi töø caùc yeáu toá taâm lyù, quy naïp daàn daàn leân thaønh ñôøi soáng taâm lyù con ngöôøi. Moät beân khaùc ñi töø choã thaâu toùm, thaáu hieåu ñöôïc caû ñôøi soáng tinh thaàn cuûa con ngöôøi dieãn dòch ra caùc yeáu toá taâm lyù. Ñintay coøn coù yù kieán raát lyù thuù : chæ coù lòch söû môùi giuùp ta hieåu ñöôïc taâm hoàn. Nhöng quan nieäm veà lòch söû cuûa oâng hoaøn toaøn duy taâm khaùch quan, töùc laø coi lòch söû laø keát quaû cuûa “ hoàn theá giôùi “. Sau khi “hoàn” du nhaäp vaøo töøng con ngöôøi, caùc hieän töôïng taâm lyù vaø caùc moái lieân heä cuûa chuùng laïi kheùp kín trong voøng yù thöùc maø chæ ngöôøi mang caùc hieän töôïng aáy môùi thaáu hieåu, thaâu toùm ñöôïc. Thöïc ra ñôøi soáng taâm lyù chæ laø moät maët cuûa ñôøi soáng thöïc cuûa con ngöôøi, hoaït ñoäng tinh thaàn beân trong vaø hoaït ñoäng vaät chaát, saûn xuaát beân ngoaøi quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Ñuùng laø phaûi töø lòch söû loaøi ngöôøi, lòch söû cuûa saûn xuaát, lòch söû cuûa vaên hoaù ñeå ñi ñeán taâm lyù con ngöôøi. Vì vaäy, nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc giaùo duïc phaûi bieát ñöôïc lyù thuyeát quan heä vôùi thöïc haønh, caùc nguoàn goác taâm lyù cuûa treû, con ñöôøng phaùt trieån taâm lyù cuûa treû. Nhôø giaùo duïc theo dieän roäng ( töø nhaø tröôøng, gia ñình ñeán xaõ hoäi ) neân nhöõng ngöôøi ñi hoïc coù ñöôïc moät khaû naêng nhaát ñònh, coù theå ñoùng goùp, tieáp tuïc duy trì, saùng taïo, phaùt trieån neàn vaên minh cuûa loaøi ngöôøi. Nghieân cöùu vaø giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà naøy hoaøn toaøn coù lôïi cho cuoäc soáng. Vaø ñoù cuõng laø con ñöôøng giaûi thoaùt neàn taâm lyù hoïc duy taâm noäi quan ra khoûi nhöõng beá taéc kinh nieân. 4. Taâm lyù hoïc theá kyû XX ( Nhöõng naêm ñaàu theá kyû: neâu ba tröôøng phaùi chính ) Vôùi yù ñoà khaéc phuïc nhöõng khoù khaên do taâm lyù hoïc duy taâm ñeå laïi döïa vaøo nhöõng thaønh töïu cuûa Taâm lyù hoïc Y hoïc, Taâm lyù hoïc Vaät lyù hoïc, Taâm lyù hoïc Ñoäng vaät hoïc. Caùc nhaø Taâm lyù hoïc (TLH) ñi theo con ñöôøng khaùch quan: ñoù laø TLH phaân taâm, TLH Ghestan, TLH haønh vi. Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  10. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 10 - Simpo a.Taâm lyù hoïc phaân taâm cuûa Freud (1856 – 1939) Laø baùc só ngöôøi AÙo khôûi xöôùng. OÂng cho raèng muoán coù TLH khaùch quan thì khoa hoïc ñoù phaûi ñi vaøo cuoäc soáng thöïc cuûa con ngöôøi – moät yù kieán thaät ñaùng hoan ngheânh. Nhöng, cuoäc soáng thöïc cuûa con ngöôøi ôû ñaây laø gì ? Theo thuyeát cuûa Freud thì con ngöôøi laø toå hôïp cuûa ba khoái: - Baûn naêng ( caùi voâ thöùc ) - Caùi toâi ( cuoäc soáng thöïc taïi ) - Caùi sieâu toâi ( yÙ thöùc veà nhöõng chuaån möïc xaõ hoäi ) * Ñoù laø ba maõnh cuûa moät con ngöôøi- moãi maõnh sinh hoaït theo moät nguyeân taéc : - Maõnh thöù nhaát ( baûn naêng ) theo nguyeân taéc thoaû maõn - Maõnh thöù hai ( caùi toâi ) theo nguyeân taéc hieän thöïc - Maõnh thöù ba ( caùi sieâu toâi ) theo nguyeân taéc pheâ phaùn. Toaøn boä cuoäc soáng cuûa con ngöôøi laø söï maâu thuaãn lieân tuïc giöõa ba khoái, caùi naøy xoâ ñaåy caùi kia. Taâm lyù con ngöôøi veà baûn chaát chính laø söï bieåu hieän cuûa caùc hieän töôïng voâ thöùc, cuûa söï ñam meâ tình duïc. Ví duï minh hoaï: xem caâu chuyeän Ô ñíp laøm vua cuûa nhaø soaïn kòch coå ñaïi Hy Laïp Xoâphoâcôlô ( 497-406 TCN ) hay coù saùch goïi laø Xoâ phoác * Taâm lyù hoïc phaân taâm laø moät thöù trieát hoïc cuûa nhöõng ngöôøi “trung bình chuû nghóa “ nhöõng ngöôøi soáng gaáp tranh thuû höôûng thuï, troán traùnh cuoäc ñaáu tranh xaõ hoäi. OÂâng quy veà soá khoâng ( 0) caùi yù thöùc vaø ñeà cao caùi voâ thöùc. b.Taâm lyù hoïc Ghestan Do Wertheimer (1880 – 1943 ), Koffka ( 1886- 1941 ) vaø Ko’hler ( 1887 – 1967) saùng laäp ra ôû Ñöùc. Ghestan – tieáng Ñöùc coù nghóa laø toaøn veïn, laø caáu truùc ( xem theâm baøi baùo vôùi nhan ñeà “ taâm lyù hoïc Ghestan vôùi vaên hoïc cuûa taùc giaû Phöông Löïu ñaêng treân baùo Baùo vaên ngheä soá 22 ( 1794 ) ngaøy 28 thaùng 05 naêm 1994, trang 09 ). Phaùi naøy muoán tìm caùch nghieân cöùu khaùch quan cho Taâm lyù hoïc: ñi töø caáu truùc cuûa söï vaät tôùi caáu truùc cuûa taâm lyù. Söï vaät bao giôø cuõng toaøn veïn, do ñoù caáu truùc taâm lyù cuõng vaäy. Theo phaùi naøy chæ thaáy caáu truùc cuûa vaät theå laø nguyeân nhaân ban ñaàu quyeát ñònh caáu truùc cuûa taâm lyù. Tröôøng phaùi naøy coøn coi naõo voán coù khaû naêng toaøn veïn, khaû naêng böøng hieåu. Cho neân con ñöôøng khaùch quan do taâm lyù hoïc Ghestan ñeà ra khoâng ñi xa hôn thuyeát laáy sinh lyù quyeát ñònh taâm lyù töùc laø khaùch quan nöûa vôøi. c.Taâm lyù hoïc haønh vi Moác môùi treân ñöôøng xaây döïng Taâm lyù hoïc khaùch quan laø chuû nghóa haønh vi do Watson (1878- 1958) môû ñaàu ôû Myõ. Doøng taâm lyù hoïc naøy chæ nghieân cöùu maët cöû ñoäng, nhöõng phaûn öùng töø beân ngoaøi laø caùi coù theå quan saùt, coù theå ghi cheùp vaø ño ñaïc ñöôïc. Coù theå thu goïn vaøo coâng thöùc sau: S _ R Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
  11. Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 11 - Simpo Trong ñoù : S (Stimulate) laø kích thích R (Reaction ) laø phaûn öùng Coâng vieäc nghieân cöùu taâm lyù theo chuû nghóa haønh vi ruùt cuïc chæ tìm xem “S” naøo taïo ra “R” naøo, coù “R” roài töùc laø coù ”S”, coù S1 töùc laø coù R1, S2 – R2 v.v… Toaøn boä söï giaùo duïc vaø hình thaønh con ngöôøi theo thuyeát haønh vi ñeàu phoù maëc cho ngoaïi caûnh xaõ hoäi beân ngoaøi. Con ñöôøng khaùch quan do thuyeát haønh vi ñeà ra ñeå caûi toå neàn taâm lyù hoïc duy taâm cuoái cuøng vaãn naèm trong voøng cuûa lyù thuyeát duy vaät maùy moùc vaø thöïc duïng. Töø chuû nghóa haønh vi nhö ñaõ neâu ôû treân, sau naøy xuaát hieän moät soá chuû nghóa haønh vi khaùc,chaúng haïn: - Chuû nghóa haønh vi môùi: nghieân cöùu caùi gì ñaõ xaûy ra giöõa S vaø R. - Chuû nghóa haønh vi baûo thuû: Ñöa taát caû caùc luaän ñieåm cuûa Watson ñeà ra ñeán choã cöïc ñoan. Coi con ngöôøi nhö laø moät “ boä maùy vaät lyù lieân hoaøn”… 5.Taâm lyù học hoạt ñoäng Trong lòch söû phaùt trieån cuûa khoa hoïc coù caùi ñuùng coù choã sai, ñoù laø chuyeän bình thöôøng. ÔÛ ñaây khoâng coù moät ñöôøng thaèng loùt nhung saün. Ngöôøi sau bieát ôn ngöôøi tröôùc, ngöôøi naøy tieáp tay ngöôøi kia nghieân cöùu, tìm toøi, suy nghó… Vaø phaùt hieän ra tri thöùc, chaân lyù môùi. Nhöõng ngöôøi ñi sau hoïc nhöõng caùi ñuùng cuûa ngöôøi ñi tröôùc vaø caû nhöõng caùi sai cuõng laáy laøm baøi hoïc kinh nghieäm. Ñeå coù moät neàn taâm lyù hoïc thöïc söï khaùch quan, töùc laø coù khaû naêng ñi ñuùng vaøo baûn chaát cuûa theá giôùi tinh thaàn vaø caùc quy luaät cuûa noù. Tröôùc heát phaûi coù moät hoïc thuyeát ñuùng ñaén veà con ngöôøi. Hoïc thuyeát naøy ta thaáy trong chuû nghóa Maùc. Con ngöôøi laø chuû theå cuûa caùc quan heä xaõ hoäi, chuû theå cuûa lòch söû, chuû theå cuûa quaù trình taïo ra cuûa caûi vaät chaát vaø tinh thaàn. Vaø nhôø vaäy, trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh coù theå laøm chuû baûn thaân. Maùc ñaõ vieát trong luaän cöông thöù saùu veà Fuertbach ( 1804 – 1872 ) : “Trong tính hieän thöïc cuûa noù, baûn chaát cuûa con ngöôøi laø toång hoaø cuûa caùc moái quan heä xaõ hoäi”. Trong söï vaät xung quanh ( moâi tröôøng kích thích vaøo con ngöôøi chuùng ta), Maùc cuõng thaáy coù chöùa ñöïng caû hoaït ñoäng thöïc tieãn ôû ñoù. Quan nieäm ñoù cho ta thaáy moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi theá giôùi xung quanh laø quan heä hoaït ñoäng maø con ngöôøi laøm chuû, chöù khoâng phaûi laø moái quan heä tinh thaàn naøo bí aån, hay ngöôïc laïi laø moái quan heä maùy moùc moät chieàu.Trong moái quan heä aáy con ngöôøi chòu söï taùc ñoäng cuûa theá giôùi khaùch quan. Taâm lyù con ngöôøi ñöôïc nghieân cöùu trong moái quan heä aáy. Ñoù laø con ñöôøng nghieân cöùu taâm lyù thöïc söï khaùch quan. a. Hoïc thuyeát Maùc xit veà con ngöôøi Muoán hieåu ñöôïc taâm lyù con ngöôøi, tröôùc heát phaûi coù quan nieäm ñuùng veà con ngöôøi. Quan nieäm coi con ngöôøi laø toàn taïi cuûa xaõ hoäi, toàn taïi cuûa lòch söû, toàn taïi coù lyù trí (coù yù thöùc), toàn taïi coù lao ñoäng, toàn taïi coù tình caûm. Ñoái vôùi taâm lyù con ngöôøi quan heä cô theå vaø moâi tröôøng quaù chaät heïp. Vaán ñeà cô theå vaø moâi tröôøng trong taâm lyù hoïc Maùc xit trôû thaønh vaán ñeà con ngöôøi vaø xaõ hoäi, lòch söû vaø taâm lyù, con ngöôøi vaø theá giôùi xung quanh; trong ñoù coù theá giôùi lao ñoäng cuûa con ngöôøi taïo ra, quan heä giöõa ngöôøi naøy vôùi ngöôøi khaùc, vaø cuoái cuøng laø quan heä con ngöôøi vôùi chính baûn thaân mình. Muoán hieåu ñöôïc boä maët taâm lyù ngöôøi töùc laø caùi tính ngöôøi thaät laø ngöôøi trong con ngöôøi, phaûi xuaát phaùt töø con ngöôøi xaõ hoäichöù khoâng phaûi con ngöôøi cô theå ñoái laäp vôùi xaõ hoäi. Con ngöôøi luoân nghó veà cuoäc soáng ñeå ñoái laäp vôùi xaõ hoäi. Con ngöôøi luoân nghó veà cuoäc soáng ñeå ñoái choïi vôí cuoäc ñôøi, bo bo vôùi söï toàn taïi moät caùch coâ laäp maø khinh reû Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2