intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình Thể loại thơ văn trung đại Việt Nam: Phần 1

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:56

Thêm vào BST
Báo xấu
113
lượt xem 18
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 Giáo trình Thể loại thơ văn trung đại Việt Nam trình bày nội dung chương 1 - Các yếu tố kỹ thuật và biện pháp tu từ trong thơ văn cổ, chương 2 - Các lối văn khoa cử xưa. Tham khảo nội dung giáo trình để nắm bắt nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Thể loại thơ văn trung đại Việt Nam: Phần 1

  1. TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT F7G GIAÙO TRÌNH THEÅ LOAÏI THÔ VAÊN TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM NGUYEÃN THANH CHAÂU Khoa Ngöõ Vaên
  2. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam -2- LÔØI GIÔÙI THIEÄU ............................................................................................................... 4 CHÖÔNG I: CAÙC YEÁU TOÁ KYÕ THUAÄT VAØ BIEÄN PHAÙP TU TÖØ TRONG THÔ VAÊN COÅ....................................................................................................................................... 7 I. THANH ....................................................................................................................... 7 1. Soá löôïng vaø teân goïi ................................................................................................ 7 2. Söï phoái hôïp thanh trong caùc theå thô baét nguoàn töø Trung Quoác ........................... 8 3. Söï phoái thanh trong caùc theå thô thuaàn Vieät......................................................... 10 4. Söï phoái hôïp thanh trong vaên bieàn ngaãu ............................................................. 12 II. VAÀN ......................................................................................................................... 14 1. Neùt khaùi quaùt ........................................................................................................ 14 2. Caùch gieo vaàn trong thô baét nguoàn töø Trung Quoác............................................. 16 3. Caùch gieo vaàn trong thô thuaàn Vieät .................................................................... 17 4. Caùch gieo vaàn trong baøi Ñöôøng phuù.................................................................... 19 III. ÑOÁI ......................................................................................................................... 19 1. Neùt khaùi quaùt ........................................................................................................ 19 2. Pheùp ñoái trong thô baét nguoàn töø Trung Quoác...................................................... 21 3. Pheùp ñoái trong thô thuaàn Vieät.............................................................................. 22 4. Pheùp ñoái trong vaên bieàn ngaãu .............................................................................. 23 IV. NHÒP ....................................................................................................................... 25 1. Neùt khaùi quaùt ........................................................................................................ 25 2. Caùch ngaét nhòp caùc theå thô baét nguoàn töø Trung Quoác ....................................... 25 3. Caùch ngaét nhòp trong caùc theå thô thuaàn Vieät ...................................................... 27 V. NGHEÄ THUAÄT SÖÛ DUÏNG NGOÂN TÖØ ................................................................. 29 1. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät “ñoàng aâm” (dò nghóa)................................................ 29 2. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät ñieäp aâm, ñaûo aâm, laùy aâm ......................................... 31 3. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät gôïi lieân töôûng baèng töø töôïng thanh ......................... 33 4. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät“noùi laùi” ..................................................................... 34 5. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät “ñoàng nghóa”, “nghòch nghóa” ................................. 34 6. Duøng thuû phaùp gôïi lieân töôûng baèng töø cuøng tröôøng ngöõ nghóa........................... 36 7. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät so saùnh, aùm tæ, hoaùn duï, nhaân hoùa ........................... 36 8. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät”chieát töï” .................................................................. 37 9. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät”tieät haï”, “yeát haäu” ................................................... 38 10. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät “taäp cuù”ù .................................................................. 38 11. Duøng thuû phaùp ngheä thuaät “taäp Kieàu” .............................................................. 39 VI. SÖÛ DUÏNG ÑIEÅN COÁ ............................................................................................. 40 CHÖÔNG II: CAÙC LOÁI VAÊN KHOA CÖÛ XÖA............................................................. 43 I. TOÅ CHÖÙC GIAÙO DUÏC............................................................................................. 43 II. CAÙC LOÁI VAÊN KHOA CÖÛ .................................................................................... 47 1. Kinh nghóa ............................................................................................................ 47 2. Chieáu, cheá, bieåu ................................................................................................... 49 Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  3. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam -3- 3. Thi, phuù................................................................................................................. 49 4. Vaên saùch ............................................................................................................... 51 III. THI CÖÛ VAØ KHOA DANH ................................................................................... 54 CHÖÔNG III: NHÖÕNG THEÅ THÔ THUAÀN VIEÄT ........................................................ 57 I. THEÅ NOÙI LOÁI ........................................................................................................... 57 1. Veø bình daân .......................................................................................................... 57 2. Veø baùc hoïc............................................................................................................ 58 3. Veø truyeän hay Phuù bình daân ................................................................................ 59 4. Theå noùi loái trong caùc vôû haùt tuoàng, cheøo ............................................................ 59 II. LUÏC BAÙT................................................................................................................. 60 1. Ñònh nghóa vaø nguoàn goác ..................................................................................... 60 2. Thi phaùp ................................................................................................................ 62 3. Tinh thaàn thaåm myõ cuûa theå luïc baùt...................................................................... 67 III. SONG THAÁT LUÏC BAÙT ....................................................................................... 69 1. Ñònh nghóa vaø nguoàn goác ..................................................................................... 69 2. Thi phaùp ................................................................................................................ 70 3. Keát luaän ................................................................................................................ 73 IV. HAÙT NOÙI................................................................................................................ 73 1. Qui taéc cuûa moät baøi haùt noùi ñuû khoå ..................................................................... 73 2. Qui taéc moât baøi haùt noùi doâi khoå ........................................................................... 75 3. Qui taéc moät baøi haùt noùi thieáu khoå........................................................................ 76 4. Tröôøng hôïp moät baøi haùt noùi coù möôõu .................................................................. 76 5. Moät soá baøi haùt noùi ñaëc bieät, ít gaëp ...................................................................... 78 CHÖÔNG IV: CAÙC THEÅ THÔ BAÉT NGUOÀN TÖØ TRUNG QUOÁC ............................. 81 I. THÔ COÅ PHONG ..................................................................................................... 81 II. THÔ ÑÖÔØNG LUAÄT .............................................................................................. 85 1. Nhöõng qui taéc cuûa baøi thô Ñöôøng luaät baùt cuù ..................................................... 85 2. Nhöõng bieät loaïi trong thô Ñöôøng........................................................................ 99 KEÁT LUAÄN .................................................................................................................... 109 Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  4. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam -4- LÔØI GIÔÙI THIEÄU Thuaät ngöõ theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam ôû ñaây chæ caùc theå thô vaø vaên ñöôïc söû duïng trong vaên hoïc coå cuûa ta, khoâng keå caùc theå thô vaên chòu aûnh höôûng phöông taây sau naøy. Coù theå xem nhöõng theå thô vaên söû duïng trong caùc taùc phaåm vaên hoïc Vieät Nam thôøi trung ñaïi laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa chuyeân ñeà. Nhöõng theå loaïi naøy seõ ñöôïc nhìn döôùi goùc ñoä thi phaùp hoïc trong ñoù caùc yeáu toá kyõ thuaät nhö thanh, vaàn, ñoái, nhòp vaø caùc phöông thöùc ngheä thuaät söû duïng ngoân töø, ñieån coá cuõng nhö ñeà taøi, caáu truùc boá cuïc seõ ñöôïc ñaëc bieät löu yù. Coù theå loaïi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän treân nhö thô Ñöôøng luaät, phuù Ñöôøng luaät. Cuõng coù theå loaïi chæ dung naïp moät soá yeáu toá nhaát ñònh nhö luïc baùt, song thaát luïc baùt. Roài ôû moãi theå loaïi, söï xuaát hieän vaø phoái hôïp cuûa caùc yeáu toá aáy cuõng khoâng gioáng nhau. Nhöng duø ôû tröôøng hôp naøo, höôùng nghieân cöùu döôùi goùc ñoä thi phaùp theå loaïi hoaøn toaøn coù hieäu quûa tích cöïc ñoái vôùi vieäc thaåm ñònh giaù trò cuõng nhö quùa trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa neàn vaên hoïc Vieät Nam. Tröôùc ñaây, ñeå phaân loaïi caùc theå thô vaên, Öu Thieân Buøi Kyû trong “Quoác vaên cuï theå” chia caùc theå thô vaên coå laøm 4 loái : 1. Coù vaàn khoâng ñoái: nhö luïc baùt, song thaát luïc baùt vaø caùc bieán theå cuûa chuùng (töùc laø nhöõng theå loaïi thuaàn tuùy cuûa ngöôøi Vieät). 2. Coù vaàn coù ñoái: nhö thô, phuù Ñöôøng luaät(töùc laø nhöõng theå loaïi moâ phoûng theo Trung Quoác) 3. Khoâng vaàn coù ñoái: nhö loái vaên töù luïc (töùc vaên bieàn leä, cuõng laø nhöng theå loaïi moâ phoûng theo Trung Quoác). 4. Khoâng vaàn khoâng ñoái: nhö loái taûn vaên (töùc loái vaên xuoâi thoâng thöôøng, töùc nhöõngt theå loaïi ta vaø Trung Quoác ñeàu coù). Söï phaân bieät theå loaïi thô vaên treân cô sôû caùc yeáu toá kyõ thuaät vaàn vaø ñoái thöïc ra chöa hoaøn toaøn thoûa ñaùng. Ñieåm thöù nhaát: Ví duï baøi Ñöôøng phuù tuy coù vaàn coù ñoái nhöng xeùt veà caùch caáu truùc, noù söû duïng caùc loaïi caâu cuûa vaên bieàn ngaãu –loái caáu truùc caâu mang tính trí tueä. Tuy caùc caâu trong baøi Ñöôøng phuù hieäp vaàn vôùi nhau nhöng khoâng phaûi vì theá maø cho phuù Ñöôøng luaät laø thô ñöôïc, bôûi vì trong thô – duø theo quan nieäm cuõ ñi nöõa- thì vaàn cuõng chæ laø yeáu toá quan troïng chöù chöa phaûi laø yeáu toá duy nhaát, yeáu toá quyeát ñònh cuûa thô. Ñoù laø chöa noùi ñeán quan nieäm môùi, vaàn khoâng coøn laø yeáu toá quan troïng trong thô nöõa, maø chính caûm xuùc cuûa ngöôøi saùng taùc môùi laø yeáu toá quyeát ñònh. Vaû chaêng, ngöôøi xöa cuõng coi troïng caûm xuùc thô, xem noù nhö laø yeáu toá baûn chaát, yeáu toá quyeát ñònh khi phaân bieät thô vôùi vaên vaàn, hay noùi caùch khaùc khoâng phaûi baát cöù baøi vaên vaàn naøo cuõng laø thô ñöôïc. Nhö theá, chuùng ta khoâng theå xem baøi phuù Ñöôøng luaät laø thô. Coù theå quan nieäm noù laø loaïi vaên xuoâi coù vaàn. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  5. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam -5- Ñieåm thöù hai: Döïa vaøo ñoái ñeå phaân bieät theå loaïi 2(thô Ñöôøng luaät) vaø theå loaïi 1(Luïc baùt, Song thaát luïc baùt) cuõng chöa thoûa ñaùng, vì ngoaøi ñoái ra, caùc yeáu toá kyõ thuaät thanh, vaàn, nhòp cuûa 2 loaïi treân cuõng coù nhöõng ñieåm khaùc bieät caàn löu yù phaân tích. Ví duï veà thanh, söï phoái hôïp trong thô Ñöôøng luaät bao giôø cuõng chaët cheõ hôn, nhaát laø ôû nhöõng chöõ coù vò trí soá chaún trong caâu vaø khoâng bò chi phoái bôûi yeáu toá vaàn; coøn trong thô luïc baùt cuõng nhö song thaát luïc baùt thì söï phoái hôïp thanh bao giôø cuõng roäng raõi phoùng tuùng hôn vaø tuøy thuoäc vaøo söï chi phoái cuûa vaàn. Veà vaàn vaø nhòp cuõng coù söï khaùc bieät cô baûn giöõa hai theå loaïi naøy. Thô Ñöôøng luaät chæ coù cöôùc vaän vaø caùch ngaét caâu taän cuøng baèng nhòp leû laø chuû yeáu; coøn theå luïc baùt cuõng nhö song thaát luïc baùt vöøa coù yeâu vaän laãn cöôùc vaän vaø caùch ngaét caâu taän cuøng baèng nhòp chaún laø phoå bieán. Nhìn moät caùch toång quaùt, ta thaáy coù söï traùi ngöôïc nhau trong caùch söû duïng caùc yeáu toá thanh, vaàn, ñoái, nhòp giöõa theå thô baét nguoàn töø Trung Quoác vaø theå thô thuaàn tuùy Vieät Nam. Vaû chaêng, quan nieäm thô luïc baùt vaø song thaát luïc baùt laø loaïi thô coù vaàn khoâng ñoái laø khoâng ñuùng, noù chæ khoâng baét buoäc phaûi ñoái chöù khoâng phaûi laø khoâng thöïc hieän ñöôïc ñoái . Ví duï: -Caàu theä thuûy/ ngoài trô coå ñoä, Quaùn thu phong/ ñöùng ruõ taø huy. (Nguyeãn Gia Thieàu, Cung oaùn ngaâm khuùc) -Loái xöa xe ngöïa/ hoàn thu thaûo, Neàn cuõ laâu ñaøi/ boùng tòch döông. (Baø Huyeän Thanh Quan, Thaêng Long thaønh hoaøi coå) Caû hai caëp caâu thô treân ñeàu thöïc hieän bình ñoái raát chuaån, caû yù laãn lôøi, tuy caùch ngaét nhòp coù khaùc nhau. Do ñoù, döïa vaøo caùc yeáu toá hình thöùc kyõ thuaät nhö thanh, vaàn, ñoái, nhòp vaø xuaát xöù nguoàn goác(thuaàn tuùy Vieät Nam hay moâ phoûng Trong Quoác) ñeå phaân loaïi thô vaên coå seõ töông ñoái hôïp lyù vaø thuyeát phuïc hôn. Trong chuyeân ñeà naøy, ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích naém baét saâu vaø roäng caùc theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam, chuùng toâi ñeà nghò caùch phaân loaïi nhö sau: • Thô: -Theå thô thuaàn Vieät(Noùi loái, Luïc baùt, Song thaát luïc baùt vaø Haùt noùi) -Theå thô moâ phoûng Trung Quoác(Coå phong, Ñöôøng luaät) • Vaên: -Vaên bieàn ngaãu -Taûn vaên (töùc vaên xuoâi thoâng thöôøng) -Phuù Ñöôøng luaät, Vaên teá(aùp duïng Ñöôøng phuù) Ñeå thoûa maõn nhu caàu chieàu roäng, chuùng ta seõ tìm hieåu toång quaùt caùc vaán ñeà hoïc haønh thi cöû vaø caùc loái vaên khoa cöû ngaøy xöa cuõng nhö caùc yeáu toá kyõ thuaät vaø caùc bieän phaùp tu töø ñöôïc söû duïng trong caùc theå thô vaên coå. Ñeå ñaùp öùng nhu caàu chieàu saâu, Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  6. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam -6- chuùng ta seõ trích giaûng kyõ moät vaøi theå loaïi tieâu bieåu ñöôïc öa chuoäng trong thô vaên coå nhö Coå phong, Ñöôøng luaät, Noùi loái, Luïc baùt, Song thaát luïc baùt, Haùt noùi, Caâu ñoái, Phuù, Vaên teá… Töø ñoù, chuyeân ñeà naøy ñöôïc xaây döïng thaønh 5 chöông: Chöông I: Caùc yeáu toá kyõ thuaät vaø bieän phaùp tu töø trong thô vaên coå Chöông II: Khaùi quaùt veà caùc loái vaên khoa cöû xöa Chöông III: Nhöõng theå thô thuaàn tuùy Vieät Nam: Noùi loái, Luïc baùt, Song thaát luïc baùt vaø Haùt noùi Chöông IV: Nhöõng theå thô baét nguoàn töø Trung Quoác: Coå phong vaø Ñöôøng luaät Chöông V: Caâu ñoái hay Ñoái lieân Vôùi boá cuïc treân, Chöông I laø chöông toång quaùt mang tính lyù thuyeát laøm neàn taûng cho caùc chöông sau. Vieäc naém vöõng caùc yeáu toá thanh, vaàn, ñoái, nhòp vaø moái töông quan cuûa chuùng laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå vaän duïng vaøo töøng theå thô vaên cuï theå trong nhöõng chöông keá tieáp. Caùc tieát muïc trong nhöõng chöông naøy seõ ñöôïc trích giaûng tuøy vai troø vaø möùc ñoä aûnh höôûng cuûa chuùng ñoái vôùi neàn vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam. Chuùng toâi hy voïng boá cuïc baøi giaûng seõ giuùp anh chò coù ñöôïc moät caùi nhìn toång quaùt treân caùi neàn chung veà caùc theå loaïi thô vaên coå Vieät Nam. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  7. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam -7- CHÖÔNG I: CAÙC YEÁU TOÁ KYÕ THUAÄT VAØ BIEÄN PHAÙP TU TÖØ TRONG THÔ VAÊN COÅ Thanh, vaàn, ñoái, nhòp vaø caùc bieän phaùp söû duïng ngoân töø laø nhöõng vaán ñeà quan troïng caàn tìm hieåu khi muoán thöôûng thöùc hoaëc saùng taùc vaên chöông. I. THANH Ngoân ngöõ Vieät Nam laø ngoân ngöõ ñôn aâm, moãi tieáng laø moät aâm tieát (ngoân ngöõ aâm tieát tính), nhöng moãi aâm coù theå coù nhieàu thanh tuøy möùc ñoä cao thaáp. Theá neân ta coù theå khaùi quaùt thanh laø caùch phaùt aâm hoaëc cao hoaëc thaáp, hoaëc boång hoaëc traàm cuûa moãi tieáng(chöõ – töï). 1. Soá löôïng vaø teân goïi Tieáng Vieät coù 8 thanh, coù tieáng ñuû 8 thanh, coù tieáng chæ 6 thanh. Nhöõng tieáng taän cuøng baèng phuï aâm coù 8 thanh: goàm phuï aâm vang(tieáng taän cuøng baèng m,n,ng,nh) coù 6 thanh vaø phuï aâm caâm(tieáng taän cuøng baèng c,ch,p,t) coù 2 thanh. Ví duï: tieân - tieàn - tieån -tieãn - tieán - tieän / tieát - tieät ; tinh - tình - tænh - tónh - tính - tònh / tích - tòch. Nhöõng tieáng taän cuøng baèng nguyeân aâm coù 6 thanh. Ví duï: ma - maø - maû - maõ - maù - maï; ñoâi - ñoài - ñoåi - ñoãi - ñoái - ñoäi. Vì chöõ quoác ngöõ chæ coù 5 daáu ( huyeàn, hoûi, ngaõ, saéc, naëng) cuøng vôùi nhöõng chöõ khoâng ñaùnh daáu thanh(thanh baèng ngang), neân nhieàu ngöôøi quan nieäm tieáng Vieät chæ coù 6 thanh. Saùu thanh aáy chia laøm 2 heä thoáng : nhöõng tieáng taän cuøng baèng nguyeân aâm hoaëc phuï aâm vang khoâng coù daáu thanh, daáu ngaõ, daáu saéc thuoäc loaïi thanh boång; coøn nhöõng tieáng taïân cuøng baèng nguyeân aâm hoaëc phuï aâm vang coù daáu huyeàn, hoûi, naëng thuoäc loaïi aâm chìm. Nhaän ñònh naøy chöa thoûa ñaùng vì thieáu tröôøng hôïp nhöõng tieáng taän cuøng baèng caùc phuï aâm caâm c, ch, p vaø t. Ñoái vôùi nhöõng tieáng taän cuøng baèng phuï aâm caâm thì daáu saéc thuoäc loaïi thanh boång coøn daáu naëng thuoäc loaïi thanh chìm. Nhö theá, tieáng Vieät coù 8 thanh chia laøm hai cung böïc : 4 thanh boång(phuø thanh) goàm phuø bình thanh(thanh baèng ngang), phuø thöôïng thanh(daáu ngaõ), phuø khöù thanh(daáu saéc), phuø nhaäp thanh(daáu saéc ôû nhöõng tieáng taän cuøng baèng phuï aâm caâm c, ch, p, t) vaø 4 thanh chìm(traàm thanh)goàm traàm bình thanh(daáu huyeàn), traàm thöôïng thanh(daáu hoûi), traàm khöù thanh(daáu naëng), traàm nhaäp thanh(daáu naëng ôû nhöõng tieáng taän cuøng baèng phuï aâm caâm c, ch, p, t). Cung böïc traàm coù tính caùch chìm, gioïng ñoïc töông ñoái naëng. Cung böïc phuø coù tính caùch noåi, gioïng ñoïc töông ñoái nheï hôn. Hai thanh phuø bình, traàm bình laø thanh baèng, saùu thanh phuø thöôïng, traàm thöôïng, phuø khöù, traàm khöù, phuø nhaäp, traàm nhaäp laø thanh traéc. Caùc thanh baèng coù gioïng nheï vaø coù theå ngaân nga keùo daøi nghe eâm dòu thoaûi maùi. Caùc thanh traéc coù gioïng ngaén, khoâng keùo daøi ñöôïc, ñoïc nghe raén roûi khuùc khuyûu. Qua 2 ví duï ñaàu, neáu ta so saùnh 2 tieáng tieán vôùi tieát, tính vôùi tích hoaëc tieän vôùi tieät, tònh vôùi tòch thì seõ thaáy tuy 2 caëp treân cuøng daáu saéc, 2 caëp döôùi cuøng daáu naëng maø Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  8. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam -8- thanh khaùc haún nhau. Ta coù theå lieân heä vôùi töù thanh bình thöôïng, khöù, nhaäp cuûa Trung Quoác ñeå phaân bieät (boán thanh bình, thöôïng, khöù, nhaäp cuûa Trung Quoác töông öùng vôùi taùm thanh trong Tieáng Vieät).Tuy cuøng mang daáu saéc nhöng tieán, tính laø khöù thanh (phuø khöù), coøn tieát, tích laø nhaäp thanh (phuø nhaäp). Cuõng töông töï nhö vaäy, tieän, tònh laø khöù thanh (traàm khöù) coøn tieät, tòch laø nhaäp thanh (traàm nhaäp). Ta coù theå phaân loaïi 8 thanh trong tieáng Vieät nhö sau: Loaïi 1 (BÌNH) töông öùng vôùi 2 thanh baèng, hôïp vaàn vôùi nhau neáu coù cuøng aâm (vaàn chính)hoaëc coù aâm töông töï(vaàn thoâng). Loaïi 2 (THÖÔÏNG) vaø loaïi 3 (KHÖÙ) töông öùng vôùi 4 thanh traéc, hôïp vaàn vôùi nhau neáu coù cuøng aâm hoaëc coù aâm töông töï nhöng khoâng hôïp vaàn vôùi nhaäp thanh. Loaïi 4 (NHAÄP) töông öùng vôùi 2 thanh traéc (saéc, naëng) trong caùc tieáng coù phuï aâm cuoái laø c, ch, t, p, hôïp vaàn vôùi nhau neáu coù cuøng aâm hoaëc aâm töông töï nhöng khoâng hôïp vaàn vôùi thöôïng thanh vaø khöù thanh. Nhö vaäy, tieáng Vieät coù 2 thanh baèng (phuø bình vaø traàm bình) vaø 6 thanh traéc (phuø thöôïng, traàm thöôïng, phuø khöù, traàm khöù, phuø nhaäp, traàm nhaäp). Ta coù theå toùm löôïc 8 thanh baèng traéc cuûa tieáng Vieät theo baûng bieåu sau ñaây: Loaïi thanh Caùc thanh Daáu chæ thanh BAÈNG Phuø bình Khoâng coù daáu Ghi chuù Traàm bình Huyeàn (-) Phuø thöôïng Ngaõ ( ) Traàm thöôïng Hoûi ( ) TRAÉC Phuø khöù Saéc ( ) Traàm khöù Naëng (.) Phuø nhaäp Saéc ( ) Tieáng coù phuï aâm Traàm nhaäp Naëng (.) cuoái c, ch, p, t. 2. Söï phoái hôïp thanh trong caùc theå thô baét nguoàn töø Trung Quoác Söï phoái hôïp thanh trong caùc theå thô baét nguoàn töø Trung Quoác nhö Coå phong, Ñöôøng luaät nhìn chung ñöôïc thöïc hieän theo 3 phöông phaùp giaùn caùch, phöông phaùp ñi ñoâi vaø phöông phaùp hoaùn thanh tuøy vò trí cuûa chöõ trong caâu thô. Tuy nhieân, qui luaät naøy chæ boù buoäc ñoái vôùi thô Ñöôøng luaät. Phöông phaùp giaùn caùch: phoái hôïp baèng traéc laàn löôït giaùn caùch nhau, aùp duïng cho nhöõng chöõ coù vò trí chaún trong caâu: caùc chöõ thöù 2, 4 cho loaïi nguõ ngoân; 2,4,6 cho loaïi thaát ngoân. Ñoái vôùi thô Ñöôøng luaät, qui taéc phoái hôïp naøy raát chaët cheõ, roõ raøng(nhò töù hoaëc nhò töù luïc phaân minh) vaø mang tính ñoäc laäp, khoâng bò caùc yeáu toá kyõ thuaät khaùc nhö vaàn, ñoái, nhòp... chi phoái. Ví duï 1: Ñöôøng luaät Ví duï 2: Coå phong Ngöôøi heát danh khoâng heát, Röøng lau gioù laùc ñaùc, Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  9. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam -9- Ñôøi coøn vieäc vaãn coøn; Chim hoâm bay xao xaùc; Toäi gì lo tính quaãn, Gaùnh cuûi löõng thöõng veà, Laäp nhöõng cuoäc con con. Ñöôøng quen khoâng sôï laïc. (Ñôøi ngöôøi, Khuyeát Danh) (Qui tieàu - Khuyeát Danh) Ví duï 3: Taïo hoùa gaây chi cuoäc hí tröôøng? Ñeán nay thaám thoaùt maáy tinh söông. Loái xöa xe ngöïa hoàn thu thaûo, Neàn cuõ laâu ñaøi boùng tòch döông. Ñaù vaãn trô gan cuøng tueá nguyeät, Nöôùc coøn cau maët vôùi tang thöông. Nghìn naêm göông cuõ soi kim coå, Caûnh ñaáy ngöôøi ñaây luoáng ñoaïn tröôøng. (Baø Huyeän Thanh Quan, “Thaêng Long thaønh hoaøi coå”) Tuy nhieân, cuõng coù khi nhaø thô coá tình khoâng tuaân thuû phöông phaùp giaùn caùch ñeå taïo neân thuû phaùp ngheä thuaät ñaëc bieät cho caâu thô . Ví duï: Moät ñeøo / moät ñeøo / laïi moät ñeøo, Khen ai kheùo taïc caûnh cheo leo. (Hoà Xuaân Höông, “Ñeøo Ba Doäi”) Phöông phaùp ñi ñoâi: phoái hôïp baèng caùch döïa vaøo thanh cuûa chöõ ñi sau ñeå taïo töøng caëp thanh baèng hoaëc traéc noái tieáp nhau, aùp duïng cho nhöõng chöõ coù vò trí soá leõ trong caâu: caùc chöõ 1,3 cho loaïi nguõ ngoân; 1,3,5 cho loaïi thaát ngoân. Ñoái vôùi thô Ñöôøng luaät, qui taéc phoái hôïp naøy khoâng goø boù chaët cheõ(nhaát tam baát luaän - nhaát tam nguõ baát luaän). Tuy nhieân, ñeå phuø hôïp vôùi luaät thuaän thanh vaø traùnh beänh khoå ñoäc, thì chöõ thöù 3 (loaïi nguõ ngoân) hoaëc chöõ thöù 5 (loaïi thaát ngoân) phaûi coù thanh ngöôïc vôùi chöõ cuoái cuøng caâu, hay noùi caùch khaùc 3 chöõ cuoái caâu thô khoâng ñöôïc cuøng thanh.Ví duï: Baõi thaúm ngaøn xa caûnh vaéng teo. Ñeøo Ngang lôïi beå nöôùc trong veo. Thaø laø cuùi xuoáng caây ñoøi suït. Xoâ xaùt troâng leân soùng muoán treøo. Laûnh chaûnh ñaàu caønh chim vöõng toå. Leânh ñeânh cuoái vònh caù ngong trieàu. Cuoäc côø kim coå chöøng bao naõ. Non nöôùc troâng qua vaãn baáy nhieâu. ( Leâ Thanh Toâng, “Qua Ñeøo Ngang töùc caûnh”) Phöông phaùp hoaùn thanh: Hoaùn chuyeån töø baèng sang traéc hoaëc ngöôïc laïi ñoái vôùi moät soá chöõ thöù 3(trong thô nguõ ngoân) vaø chöõ thöù 5 (trong thô thaát ngoân) neáu nhöõng chöõ naøy taïo thaønh 3 aâm baèng hoaëc 3 aâm traéc ñi lieàn nhau ôû cuoái caâu, nhaèm traùnh beänh khoå ñoäc trong thô. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  10. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 10 - Ví duï 1: Ñoái vôùi caâu thô nguõ ngoân luaät traéc vaàn baèng, neáu tuaân thuû chaët cheõ hai nguyeân taéc giaùn caùch vaø ñi ñoâi treân ñaây thì khung thanh cuûa caâu thô seõ vöôùng beänh khoå ñoäc t T b B b(v), do ñoù phaûi hoaùn thanh chöõ thöù 3 töø baèng sang traéc. Ví duï 2: Ñoái vôùi caâu thô nguõ ngoân luaät baèng khoâng mang vaàn, neáu tuaân thuû chaët cheõ hai nguyeân taéc giaùn caùch vaø ñi ñoâi treân ñaây thì khung thanh cuûa caâu thô seõ bò khoå ñoäc ( b B t T t ), do ñoù phaûi hoaùn thanh chöõ thöù 3 töø traéc sang baèng. Ví duï 3: Ñoái vôùi caâu thô thaát ngoân luaät baèng vaàn baèng, neáu phoái hôïp thanh chaët cheõ theo 2 nguyeân taéc giaùn caùch vaø ñi ñoâi treân ñaây thì khung thanh caâu thô seõ vöôùng beänh khoå ñoäc :b B t T b B b(v) do ñoù phaûi chuyeån thanh chöõ thöù 5 töø baèng sang traéc. Ví duï 4: Ñoái vôùi caâu thô thaát ngoân luaät traéc khoâng mang vaàn, neáu phoái hôïp thanh theo 2 nguyeân taéc giaùn caùch vaø ñi ñoâi thì khung thanh caâu thô seõ vöôùng beänh khoå ñoäc ( t T b B t T t ), do ñoù phaûi chuyeån thanh chöõ thöù 5 töø traéc sang baèng. 3. Söï phoái thanh trong caùc theå thô thuaàn Vieät Trong caùc theå thô thuaàn Vieät, söï phoái thanh vaãn theo ba phöông phaùp giaùn caùch, ñi ñoâi vaø hoaùn thanh nhöng caùch thöïc hieän nhìn chung roäng raõi hôn vì caùc yeáu toá chi phoái söï phoái hôïp thanh nhö vaàn, ñoái, nhòp...coù taùc ñoäng tröïc tieáp hôn. +Ñoái vôùi theå luïc baùt, ôû heä thoáng phoå bieán, phöông phaùp giaùn caùch cuõng ñöôïc aùp duïng cho nhöõng chöõ coù vò trí chaún trong caâu nhöng tuøy thuoäc söï chi phoái cuûa yeáu toá vaàn: nhöõng chöõ 2,4,6 laàn löôït giaùn caùch baèng-traéc-baèng(vì chöõ thöù 6 mang vaàn baèng neân khoâng theå giaùn caùch traéc-baèng-traéc ñöôïc). Chöõ thöù 8 mang thanh baèng vì ôû vò trí gieo vaàn cho chöõ cuoái caâu 6 keá tieáp baét vaøo nhöng phaûi khaùc cung böïc vôùi chöõ thöù 6 cuøng caâu(phuø bình hoaëc traàm bình). Phöông phaùp ñi ñoâi vaãn ñöôïc aùp duïng cho nhöõng chöõ coù vò trí soá leõ nhöng khoâng goø boù chaët cheõ. Rieâng chöõ thöù 7 thöôøng duøng thanh traéc cho phuø hôïp vôùi luaät thuaän thanh hôn. Phöông phaùp hoaùn thanh vaän duïng vaøo chöõ thöù 6 vaø chöõ thöù 8 caâu baùt : phaûi khaùc cung böïc(baèng noåi hoaëc baèng chìm hoaùn ñoåi nhau): b B t T b B(v) b B t T b B(v) t B(v) Vd 1: Caây cao boùng ngaõ qua raøo, Troâng cho thaáy maët, khoâng chaøo cuõng thöông. Vd 2: Gioù sao gioù maùt sau löng, Buïng sao buïng nhôù ngöôøi döng laï ñôøi. Tuy nhieân, chöõ thöù 7 trong caâu baùt duøng thanh baèng cuõng ñöôïc mieãn sao chöõ thöù 6 vaø chöõ thöù 8 phaûi khaùc cung böïc : Vd 1: Tay böng dóa muoái chaám göøng, Göøng cay muoái maën xin ñöøng xa nhau. Vd 2: Hôûi anh ñi ñöôøng caùi quan, Döøng chaân ñöùng laïi (cho) em than vaøi lôøi. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  11. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 11 - Coøn ôû heä thoáng bieán caùch, caâu 8 baét vaàn ôû chöõ thöù 4, thì luaât giaùn caùch môû ñaàu baèng thanh traéc coù theå vaän duïng ñöôïc: bB tT bB(v) tT bB(v) tT bB(v) Ví duï 1: Con coø laën loäi bôø soâng, Gaùnh gaïo ñöa choàng tieáng khoùc næ non. Ví duï 2: Nuùi cao chi laém nuùi ôi, Nuùi khuaát maët trôøi chaúng thaáy ngöôøi thöông! ÔÛ theå luïc baùt, do caùch söû duïng tieåu ñoái taïo thaønh 2 veá caân xöùng neân ôû moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät, luaät giaùn caùch duø coù bò phaù vôõ ôû 1 vò trí caù bieät naøo ñoù, thanh ñieäu caâu thô vaãn haøi hoøa caân ñoái. Caâu thô luùc aáy thöôøng ñöôïc ngaét thanh 2 veá vaø chöõ cuoái cuûa 2 veá trong cuøng moät caâu phaûi ngöôïc thanh nhau: Ngöôøi quoác saéc, keû thieân taøi Tình trong nhö ñaõ, maët ngoaøi coøn e. Tuy nhieân, chöõ cuoái 2 veá(nhaát laø ñoái vôùi caâu luïc)cuøng thanh vaãn taïo neân söï caân xöùng: -Ngoài moät mình, nghó moät mình Ngoïn ñeøn kheâu toû, boùng huyønh bay cao. +Ñoái vôùi theå song thaát luïc baùt, vì vò trí vaàn cuûa 2 caâu 7 chöõ rôi vaøo caùc chöõ thöù 5(hoaëc moät soá tröôøng hôïp rôi vaøo chöõ thöù 3) vaø thöù 7 cuûa caâu(chöõ leõ) trong luùc vaàn cuûa 2 caâu 6,8 laïi rôi vaøo vò trí chaün neân quy luaät phoái hôïp thanh seõ khoâng ñoàng nhaát giöõa hai caâu song thaát vaø hai caâu luïc baùt,cuï theå nhö sau: Caâu 7 chöõ thöù nhaát goïi laø caâu thaát traéc coù yeâu vaän baèng vaø cöôùc vaän traéc. Yeâu vaän baèng rôi vaøo chöõ thöù 5 vaø phöông phaùp giaùn caùch seõ vaän duïng vaøo nhöõng chöõ ôû vò trí leû trong caâu, khôûi ñi töø chöõ thöù 3(traéc) qua chöõ thöù 5(baèng)ñeán chöõ thöù 7(traéc). Caâu 7 chöõ thöù hai goïi laø caâu thaát baèng coù yeâu vaän traéc vaø cöôùc vaän baèng thì phöông phaùp giaùn caùch seõ khôûi ñi töø chöõ thöù 3(baèng) qua chöõ thöù 5(traéc) ñeán chöõ thöù 7(baèng) ñeå hôïp vôùi cöôùc vaän baèng cuûa caâu luïc keá tieáp : T B (v) T(v) B T(v) B(v) Ví duï 1: Thuûa trôøi ñaát noåi côn gioù buïi, Khaùch maù hoàng nhieàu noãi truaân chuyeân; Xanh kia thaêm thaúm töøng treân, Vì ai gaây döïng cho neân noãi naøy? Cuõng coù khi ôû caâu thaát traéc, phöông phaùp giaùn caùch chæ thöïc hieän ñoái vôùi nhöõng chöõ phaûi mang vaàn: Ví duï 2: Troáng Traøng thaønh lung lay boùng nguyeät, Khoùi Cam tuyeàn môø mòt thöùc maây; Chín taàng göôm baùu trao tay, Nöûa ñeâm truyeàn hòch ñònh ngaøy xuaát chinh. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  12. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 12 - 4. Söï phoái hôïp thanh trong vaên bieàn ngaãu Trong vaên bieàn ngaãu söï phoái thanh theo luaät giaùn caùch ñöôïc thöïc hieän ôû 2 chöõ cuoái veá: chöõ cuoái veá treân baèng thì chöõ cuoái veá döôùi phaûi traéc hoaëc ngöôïc laïi. Roài cöù tuaàn töï nhö vaäy, söï giaùn caùch thanh trong caùc caâu ñöôïc thöïc hieän cho ñeán heát baøi. Ngoaøi ra, ñoái vôùi nhöõng caâu phöùc taïp ( baùt töï, caùch cuù, goái haïc), nhöõng chöõ ñaäu caâu (chöõ cuoái moãi ñoaïn) phaûi ngöôïc thanh vôùi chöõ saùp cöôùc (chöõ cuoái veá) cuøng veá. Ví duï: Caùi vaên: Nhaân nghóa chi cöû, yeáu taïi an daân; Ñieáu phaït chi sö, maïc tieân khöû baïo. Duy ngaõ Ñaïi Vieät chi quoác, thöïc vi vaên hieán chi bang . Sôn xuyeân chi phong vöïc kyù thuø, nam baéc chi phong tuïc dieäc dò. Töï Trieäu Ñinh Lyù Traàn chi trieäu taïo ngaõ quoác, döõ Haùn Ñöôøng Toáng Nguyeân nhi caùc ñeá nhaát phöông. Tuy cöôøng nhöôïc thôøi höõu baát ñoàng, nhi haøo kieät theá vò thöôøng phaïp. Coá Löu Cung tham coâng dó thuû baïi, nhi Trieäu Tieát hieáu ñaïi dó xuùc vong. Toa Ñoâ kyù caàm ö Haøm Töû quan, OÂ Maõ höïu eá ö Baïch Ñaèng haûi. Keâ chö vaõng coå, quyeát höõu minh tröng. Dòch nghóa: Töøng nghe : Vieäc nhaân nghóa coát ôû yeân daân, Quaân ñieáu phaït tröôùc lo tröø baïo. Nhö nöôùc Ñaïi Vieät ta töø tröôùc, voán xöng neàn vaên hieán ñaõ laâu. Coõi bôø soâng nuùi ñaõ rieâng, phong tuïc baéc nam cuõng khaùc. Töï Trieäu Ñinh Lyù Traàn noái ñôøi döïng nöôùc, cuøng Haùn Ñöôøng Toáng Nguyeân ñeàu chuû moät phöông. Tuy maïnh yeáu coù luùc khaùc nhau, maø haøo kieät khoâng bao giôø thieáu. Cho neân: Löu Cung tham coâng to maø chòu tai vaï, Trieäu Tieát ham vieäc lôùn maø choùng baïi vong. Cöûa Haøm Töû baét soáng Toa Ñoâ, Soâng Baïch Ñaèng gieát töôi OÂ Maõ. Vieäc xöa xeùt laïi, baèng chöùng roõ raøng. (LSVN taäp 1, tr.258) Trong caùc loái vaên xuoâi coå söï phoái thanh tuy khoâng giaùn caùch chaët cheõ nhö vaên bieàn ngaãu, nhöng söï choïn thanh löïa chöõ sao cho boång traàm caân xöùng vaãn ñöôïc ñaëc bieät chuù troïng. Caùc baøi “Chieáu ñôøi ñoâ” (Thieân ñoâ chieáu) cuûa Lyù Thaùi Toå, “Chieáu tha thueá” (Xaù thueá chieáu) cuûa Lyù Thaùi Toâng, Hòch töôùng só (Duï chö tì töôùng hòch vaên) cuûa Traàn Quoác Tuaán... cho ñeán caùc truyeän, kyù, töï, baït... trong vaên xuoâi coå ñeàu mang tính chaát naøy. Ví duï 1: ...”Huoáng Cao Vöông coá Ñaïi La thaønh, traïch thieân ñòa khu vöïc chi trung, ñaéc long baøn hoå cöù chi theá, chính nam baéc ñoâng taây chi vò, tieän giang sôn höôùng boäi chi nghi. Kyø ñòa quaûng nhi thaûn bình, quyeát thoå cao nhi saûng khaûi. Daân cö mieät hoân ñieám chi khoán, vaïn vaät cöïc phoàn phuï chi phong. Bieán laõm Vieät bang, tö vi thaéng ñòa. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  13. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 13 - Thaønh töù phöông böùc thaáu chi yeáu hoäi, vi vaïn theá ñeá vöông chi thöôïng ñoâ.”...(Lyù Thaùi Toå, “Thieân ñoâ chieáu”) (Huoáng chi thaønh Ñaïi La, kinh ñoâ cuõ cuûa Cao Vöông ôû vaøo nôi trung taâm cuûa trôøi ñaát, ñöôïc caùi theá roàng cuoän hoå ngoài, ñaõ ñuùng ngoâi nam baéc ñoâng taây, laïi tieän höôùng nhìn soâng döïa nuùi. Ñòa theá roäng maø baèng, ñaát ñai cao maø thoaùng. Daân cö khoûi phaûi chòu caûnh khoán khoå ngaäp luït, muoân vaät cuõng raát möïc phong phuù toát töôi. Xem khaép ñaát Vieät ta, chæ nôi naøy laø thaéng ñòa. Thaät laø choán tuï hoäi troïng yeáu cuûa boán phöông ñaát nöôùc, cuõng laø nôi kinh ñoâ baäc nhaát cuûa ñeá vöông muoân ñôøi”...(Lyù Thaùi Toå, “Chieáu dôøi ñoâ” - ñoaïn cuoái) Ví duï 2 : “Vieãn söï chinh phaït, phöông ñoaït coâng noâng; khôûi lieäu kim ñoâng, ñaéc ñaïi phong thuïc? Caåu baùch tính chi kyù tuùc, taéc traãm thuïc döõ baát tuùc? Kyø töù thieân haï kim nieân thueá tieàn chi baùn, dó uyû baït thieäp chi lao.”(Lyù Thaùi Toâng, “Xaù thueá chieáu”). (Vieäc ñaùnh deïp phöông xa laøm toån haïi ñeán nhaø noâng. Theá maø coù ngôø ñaâu muøa ñoâng naêm nay laïi ñöôïc muøa lôùn. Neáu traêm hoï ñeàu no ñuû thì traãm coøn lo gì thieáu thoán? Vaäy xaù cho thieân haï moät nöûa tieàn thueá naêm nay ñeå an uûi noãi khoù nhoïc loäi suoái treøo ñeøo. ( Lyù Thaùi Toâng, “Chieáu xaù thueá”). Cho maõi ñeán nhöõng thaäp nieân ñaàu cuûa theá kyû 20, loái vaên chuoäng thanh ñieäu boång traàm naøy vaãn coøn söû duïng. Ví duï 1: “Thu naêm nay, toâi laïi ñi treân con ñöôøng vaéng naøy, nghe töøng chieác laù rôi treân bôø coû. Nöôùc trong nhö moät caëp maét tuyeät vôøi. Nhöõng caây lieãu xanh ñöùng buoàn nhö nhöõng naøng cung nöõ thôøi xöa, vaø trong vöôøn nhaø ai thaáp thoaùng hoa phuø dung buoåi saùng nôû traéng nhö moät linh hoàn coøn treû... “Naéng ôû ñaây vaãn laø naéng ngaøy xöa vaø linh hoàn toâi vaãn laø linh hoàn toâi naêm tröôùc. Toâi vaãn ngôø nhö khoâng coù söï ñoåi thay, vì laïi thaáy mình ñi treân ñöôøng naøy, thu naêm nay, giöõa luùc caây vaøng rôi laù. “Ñöôøng naøy hiu haét, toâi ñem loøng veà ñeå gaëp muøa thu thöông nhôù cuõ, vaø may cuõng thaáy thu veà ñeå nöôùc hoà xanh. Chaân ai ñi xa vaéng ñaèng kia, hay ñoù chæ laø gioù thoaûng mong manh? Vaø gioù naøo vöông vaán hoàn toâi, hay cuõng chæ laø dö thanh cuûa moät ngaøy xöa cuõ? Chao oâi! Buoàn laïi nhieàu roài, nhöng chæ buoàn nhö naêm tröôùc. Loøng toâi chaúng bieát tìm ai maø nhôù, hoâm nay nhôù laïi buoàn qua môùi thaáy naéng kia nhieàu dó vaõng.”....(Caûm thu, Muøa gaët môí - Ñinh Huøng). Ví duï 2: “Ta troâng leân baàu trôøi, traêng sao vaèng vaëc, soâng Ngaân haø laáp laùnh, luùc caàu voàng moïc, khi ñaùm maây bay, boùng raùng chieàu hoâm, côn möa buoåi sôùm, laøm cho söôùng maét ta, goïi laø vaên chöông cuûa baàu trôøi. “Ta nhìn xem döôùi traùi ñaát, ngoïn nuùi kia cao choùt voùt, khuùc soâng noï chaïy quanh co, choã röøng ruù, nôi hoà ñaàm, caây coå thuï um tuøm, ñaùm coû hoa saëc sôõ, naøo thaønh, naøo quaùch, naøo thaùp, naøo chuøa, naøo ñaùm ñoàn ñieàn caây coái toát töôi, naøo choã thò thaønh laâu ñaøi san saùt, laøm cho vui maét ta, goïi laø vaên chöông cuûa traùi ñaát. “Ta xem trong saùch, nghe nhöõng lôøi nghò luaän cuûa caùc baäc thaùnh hieàn, xem nhöõng baøi tröôùc taùc cuûa caùc nhaø vaên só, caâu thô ñoaïn phuù, khuùc haùt ñieäu ca, töôi nhö hoa, ñeïp nhö gaám, vui nhö tieáng ñaøn tieáng ñòch, vang nhö tieáng khaùnh tieáng chuoâng, Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  14. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 14 - laøm cho vui tai ta, söôùng daï ta, goïi laø vaên chöông cuûa loaøi ngöôøi.”....(Töï ngoân, Vieät Haùn vaên khaûo - Phan Keá Bính). II. VAÀN 1. Neùt khaùi quaùt Vaàn do chöõ vaän maø ra, laø moät yeáu toá kyõ thuaät caàn thieát trong thi ca. Vaàn laø 2 hoaëc nhieàu chöõ cuøng moät (khuoân) aâm vaø cuøng thanh (hoaëc baèng hoaëc traéc) ñaët vaøo moät soá vò trí nhaát ñònh cuûa doøng thô ñeå höôûng öùng nhau vaø laøm cho thô khi ñoïc leân coù tính caùch eâm aùi, nhòp nhaøng. Ñoái vôùi thô Trung Quoác, thì taát caû vaàn ñaõ ñöôïc qui ñònh thaønh töøng boä trong quyeån “Ñöôøng vaän taäp thaønh”. Taát caû coù 106 boä vaàn, goàm 30 boä loaïi bình, 29 boä thöôïng, 30 boä khöù ,17 boä nhaäp. Moät baøi thô ñaõ gieo vaàn ôû boä naøo thì chæ ñöôïc laáy vaàn ôû boä aáy, khoâng ñöôïc laáy sang boä khaùc. Ñoái vôùi tieáng Vieät khoâng coù söï qui ñònh vaàn boä chaët cheõ. Töø naøo coù quan heä vôùi tieáng Trung Quoác (töùc töø Haùn Vieät) thì coù theå phoûng theo, coøn töø thuaàn Vieät thì ngoaïi tröø nhöõng tieáng coù cuøng aâm vaø cuøng thanh vôùi nhau(chính vaän) thì nhöõng tieáng coù aâm gaàn guõi vaø cuøng thanh vôùi nhau(thoâng vaän) ñeàu coù theå hôïp vaàn vôùi nhau, nghe “quen tai” laø ñöôïc. Xeùt veà tính chaát coù vaàn chính (chính vaän) vaø vaàn thoâng (thoâng vaän). -Vaàn chính: laø vaàn caû thanh laãn aâm ñeàu hieäp nhau theo caùc ñieàu kieän sau ñaây : Veà thanh: + 2 loaïi thanh phuø bình vaø traàm bình hieäp vôùi nhau töùc vaãn baèng. + 4 thanh phuø thöôïng, traàm thöôïng, phuø khöù, traàm khöù hieäp nhau laø vaàn traéc. + 2 thanh phuø nhaäp, traàm nhaäp hieäp nhau cuõng laø vaàn traéc. Veà aâm: Hieäp aâm laø choïn 2 hoaëc nhieàu tieáng cuøng aâm, coù phuï aâm ñaàu khaùc nhau (neáu gioáng nhau thì töø phaûi khaùc nghóa) Ví duï 1: Ao thu laïnh leõo nöôùc trong veo, Moät chieác thuyeàn caâu beù teûo teo Nöôøc bieác theo laøn hôi gôïn tí, Laù vaøng tröôùc gioù seõ ñöa veøo. Töøng maây lô löõng trôøi xanh ngaét, Ngoõ truùc quanh co khaùch vaéng teo. Töïa goái oâm caàn laâu chaúng ñöôïc, Caù ñaâu ñôùp ñoäng döôùi chaân beøo. (Nguyeãn Khuyeán, “Thu ñieáu”) Ví duï 2: Thieân haï ñua nhau noùi daïi khoân, Bieát ai laø daïi bieát ai khoân? Khoân ngheà côø baïc laø khoân daïi, Daïi choán vaên chöông aáy daïi khoân. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  15. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 15 - Maáy keû neân khoân ñeàu coù daïi, Laøm ngöôøi coù daïi môùi neân khoân. Chöõ khoân ai cuõng khoân laø theá, Môùi bieát traàn gian keû daïi khoân.(Traàn Teá Xöông) Ghi chuù: -Caâu 2 vaø caâu 6 baøi “Thu ñieáu”, vaàn trong baøi “Daïi khoân” khoâng truøng vaän. -Vaàn thoâng: Veà thanh: vaãn nhö vaàn chính Veà aâm: choïn 2 hoaëc nhieàu tieáng coù aâm töông töï, na naù nhau, coøn phuï aâm ñaàu gioáng hoaëc khaùc nhau ñeàu ñöôïc. Ví duï: Trôøi thu xanh ngaét maáy töøng cao Caàn truùc lô phô gioù haét hiu. (Thu vònh - Nguyeãn Khuyeán) -Vaàn chuyeån: Chuyeån aâm ôû vò trí vaàn cho phuø hôïp, thöôøng duøng trong thô chöõ Haùn, Trung Quoác cuõng nhö Vieät Nam. Ví duï: Ñaû khôûi hoaøng oanh nhi, Ñoaït saùo Chöông Döông ñoä, Maïc giao chi thöôïng ñeà. Caàm Hoà Haøm Töû quan. Ñeà thôøi kinh thieáp moäng, Thaùi bình tu trí löïc, Baát ñaéc ñaùo Lieâu Teâ(Taây) Vaïn coå thöû giang san(sôn). (Y Chaâu Ca – Caùp Gia Vaän) (Tuïng giaù hoaøn Kinh–Traàn Quang Khaûi) Xeùt veà vò trí gieo vaàn, coù vaàn löng (yeâu vaän) vaø vaàn chaân (cöôùc vaän).Vaàn löng gieo töø chöõ choùt caâu thô treân baét xuoáng moät chöõ ôû löng chöøng caâu döôùi: Ví duï 1: Chò Höôu ñi chôï Ñoàng Nai, Böôùc qua Beán Ngheù ngoài nhai thòt boø. Ví duï 2: Gaùi coù choàng nhö goâng ñeo coå, Gaùi khoâng choàng nhö phaûn goã long ñanh. Phaûn long ñanh anh coøn chöõa ñöôïc Gaùi khoâng choàng chaïy ngöôïc chay xuoâi. Khoâng choàng khoå laém chò em ôí! Vaàn chaân gieo töø chöõ cuoái caâu thô treân baét xuoáng chöõ cuoái caâu thô döôùi. Ví duï1: Cam, choùng ra thaêm goác haûi ñöôøng, Haùi hoa veà ñeå keát laøm traøng. Nhöõng caønh môùi nhaùnh ñöøng vòn naëng, Maáy ñoùa coøn xanh chôù beû quaøng. Xong laïi Taây hieân tìm lieãn xaï, Roài qua Ñoâng vieän laáy bình höông. Maø veà cho choùng ñöøng thô thaån, Keûo laïi raèng khoâng daën kyõ caøng. (Nguyeãn Gia Thieàu - Sai thaèng Cam) Ví duï 2: Thaùng tö ñaàu muøa ha,ï Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  16. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 16 - Tieát trôøi thöïc oi aû. Tieáng deá keâu thieát tha, Ñaøn muoãi bay laû taû. Noãi aáy bieát cuøng ai, Caûnh naøy buoàn caû daï. Bieáng nhaép naêm canh chaày, Gaø ñaø sôùm giuïc giaõ. (Nguyeãn Khuyeán -”Ñeâm muøa haï”) Trong caùch gieo vaàn cuûa thô, neân chuù yù nhöõng tröôøng hôïp sau ñaây: -Khi hieäp vaàn maø duøng nhöõng chöõ coù khuoân aâm quùa caùch xa, ít gôïi aâm höôûng töông töï thì goïi laø cöôõng vaän hay cöôõng aùp, duøng nhöõng chöõ coù khuoân aâm hoaøn toaøn caùch bieät thì goïi laø laïc vaän, coøn duøng nhöõng chöõ gioáng nhau (ñoàng aâm ñoàng nghóa) thì goïi laø truøng vaän, ñeàu khoâng thích hôïp. -Khi moät baøi thô chæ duøng cöôùc vaän maø töø ñaàu chí cuoái duøng toaøn moät khuoân aâm ñeå laøm vaàn thì goïi laø ñoäc vaän, coøn thænh thoaûng heát vaøi caâu laïi laáy moät khuoân aâm khaùc laøm vaàn thì goïi laø ña vaän hay lieân vaän. -Khi laøm thô theo ñeà taøi ra saün, haïn ñònh phaûi duøng nhöõng chöõ qui ñònh tröôùc laøm vaàn thì goïi laø thô haïn vaän, coøn ngöôïc laïi neáu ñeå maëc cho ngöôøi laøm thô muoán duøng chöõ naøo laøm vaàn cuõng ñöôïc thì goõi laø phoùng vaän. Neáu khoâng tuaân thuû ñöôïc thô haïn vaän, gieo vaàn cheäch ra ngoaøi nhöõng chöõ cho saün thì goïi laø xuaát vaän(khaùc vôùi laïc vaän). 2. Caùch gieo vaàn trong thô baét nguoàn töø Trung Quoác Thô Vieät baét nguoàn töø Trung Quoác coù Coå phong vaø Ñöôøng luaät. Vaàn trong 2 theå thô naøy ñeàu laø vaàn chaân (cöôùc vaän). Caùch gieo vaàn cuûa thô coå phong vaø thô Ñöôøng luaät treân ñaïi theå gioáng nhau (so vôùi Ñöôøng luaät, coå phong ñöôïc roäng raõi hôn veà nieâm luaät). Söï khaùc bieät chæ ôû choã coå phong ñöôïc duøng caû vaàn baèng vaø vaàn traéc trong luùc Ñöôøng luaät chæ duøng vaàn baèng. Vaàn ñöôïc duøng ôû 2 theå naøy thöôøng laø vaàn giaùn caùch, vaàn oâm vaø vaàn lieân chaâu.Vaàn giaùn caùch vaø vaàn oâm trong 2 theå naøy duøng gioáng nhau ôû nhöõng tröôøng hôïp coù soá caâu töông öùng vaø baèng nhau. Ví duï loaïi töù tuyeät 4 caâu 2 vaàn: Coå phong Ñöôøng luaät Meâ quaù neân queân daïi Lôûm chôûm vaøi haøng toûi Tænh daäy môùi bieát say Lô thô maáy khoùm göøng Gaàn ñeøn cuõng saùng maét Veõ chi laø caûnh moïn Xa dao khoâng ñöùt tay Maø cuõng ñeán tang thöông (“Töï thaùn” - Voâ danh) (“Khoùm göøng toûi”- Oân Nhö Haàu) Ví duï loaïi töù tuyeät 4 caâu 3 vaàn: Boán muøa caûnh vaéng teo Nhöõng luùc say söa cuõng muoán chöøa Moät vuøng nöôùc trong veo Muoán chöøa nhöng tính laïi hay öa Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  17. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 17 - Phaát phôùi thuyeàn ai ñoù Hay öa ñeáân noåi khoâng chöøa ñöôïc Xa xa moät maùi cheøo Chöøa ñöôïc roài ra cuõng chaúng chöøa (“Caûnh maët nöôùc” - Nguyeãn Khuyeán) (“Chöøa röôïu” - Nguyeãn Khuyeán) Vaàn lieân chaâu (vaàn lieàn = lieân vaän), trong coå phong thænh thoaûng cuõng coù loái naøy hoaëc gieo toaøn vaàn traéc, hoaëc gieo toaøn vaàn baèng, hoaëc gieo töøng caëp baèng traéc noái theo nhau.Ví duï 1: Thôø quaáy tin hôø sao chaúng hoå, Hoå naøy ñaønh phaän sao theâm khoå. Khoå vì caâu: hoaøng thieân chaán noä, Noä bôûi caâu: tri nguyeân baát coá Baát coá nguyeân baát taàm chính loä Chính loä tröôùc sau haèng haèng coù Ñaïo xuaát ö thieân nguyeân laø ñoù Nhieàu keû ngaâm thô maø chaúng roõ. (Khuyeát danh) Ví duï 2: Gioù thu laïnh leõo maây trôøi quang Saân thu ñeâm khua rôi laù vaøng. Traêng taø chim laëng nhaïn keâu söông, Goái chieác chaên ñôn thieáp nhôù chaøng. Chaøng ñi xa caùch nhôù queâ höông. Queâ höông ñaát khaùch ngöôøi moät phöông, Buoàng khoâng canh vaéng boùng in töôøng. (Thu khueâ oaùn - Taûn Ñaø) Ví duï 3: Ñaù xanh nhö nhuoäm nöôùc nhö loïc, Coû caây hoa laù deät nhö voùc. Trôøi quang maây taïnh gioù hiu hiu. Ai thaáy caûnh naøy maø chaúng yeâu. Môùi bieát laø hoaù coâng tay môùi veõ. Khoâng möïc khoâng thöôùc maø ñuû veû. Tay ngöôøi ñieåm xuyeát ra nöôùc non, Beå caïn noïn boä nhoû coûn con. Sao baèng tieâu dao cuøng taïo hoùa Boán muøa phong caûnh thaät khoâng giaø. (Caûnh taïo hoùa - Voâ Danh) 3. Caùch gieo vaàn trong thô thuaàn Vieät Caùch gieo vaàn trong caùc theå thô thuaàn Vieät baét nguoàn töø tuïc ngöõ ca dao, raát phong phuù vaø ña daïng. Xeùt veà tính chaát, vöøa coù vaàn chính laãn vaàn thoâng. Xeùt veà vò trí, vöøa coù vaàn löng laãn vaàn chaân. Coù theå (luïc baùt) chæ duøng vaàn baèng. Coù theå (song thaát luïc baùt) duøng vaàn baèng laãn vaàn traéc. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  18. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 18 - Veà vaàn löng, theå luïc baùt duøng vaàøn baèng coøn song thaát luïc baùt duøng caû vaàn baèng laãn vaàn traéc. Söï oån ñònh gieo vaø baét vaàn vaøo chöõ thöù 5 (theå song thaát) vaø chöõ thöù 6 (theå luïc baùt) ñaõ traûi qua söï thöû nghieäm laâu daøi. Theå noùi loái coù caû yeâu vaän laãn cöôùc vaän. Yeâu vaän duøng caû baèng laãn traéc, thöôøng rôi vaøo chöõ thöù 2 cuûa caâu. Cöôùc vaän duøng caû baèng laãn traéc, neáu phoái hôïp luaân phieân theo töøng caëp moät thì ôû nhöõng caâu chuyeån töø vaàn baèng sang traéc hoaëc ngöôïc laïi thöôøng coù yeâu vaän. Ví duï 1: Meá ôi laø meá Nghe veû nghe ve Laïy trôøi möa xuoáng Meá höông meá hoa Nghe veø ñaùnh baïc Laáy nöôùc toâi uoáng Meá caø meá rôï Ñaàu hoâm xao xaùc Laáy ruoäng toâi caøy Meá ôû ba muøa Baïc toát nhö tieân Laáy ñaày baùt côm Ai mua chaúng baùn Ñeâm khuya heát tieàn Laáy rôm ñun beáp Ai hoaïn chaúng cho Baïc nhö chim cuù Laáy neäp baùnh chöng Caét coû aên no Caùi ñaàu suø suï Laáy löng huû gaïo Caøy böøa cho meï Con maét troõm lô .... Meá ôi laø meá Töø yeâu vaän ôû chöõ thöù 2 cuûa theå noùi loái tieán tôùi caùch hieäp vaàn ôû chöõ thöù 5 cuûa theå song thaát luïc baùt. Ví duï 2: Treøo leân caây böôûi haùi hoa, Böôùc xuoáng vöôøn caø haùi nuï taàm xuaân; Nuï taàm xuaân nôû ra xanh bieác, Em ñaõ coù choàng anh tieác laém thay! Ba ñoàng moät môù traàu cay, Sao anh khoâng hoûi nhöõng ngaøy coøn khoâng? Baây giôø em ñaõ coù choàng, Nhö chim vaøo loàng nhö caù caén caâu. Caù caén caâu bieát ñaây maø gôõ? Chim vaøo loàng bieát thuôû naøo ra! Vaø loái hieäp vaàn ôû chöõ thöù 6 cuûa theå luïc baùt (heä thoáng phoå bieán): Caøy ñoàng ñang buoåi ban tröa, Moà hoâi thaùnh thoùt nhö möa ruoäng caøy; Ai ôi böng baùt côm ñaày, Deõo thôm moät haït ñaéng cay muoân phaàn. Coøn loái hôïp vaàn ôû chöõ thöù 4 thì ít phoå bieán hôn, ôû theå luïc baùt bieán theå: Con coø maø ñi aên ñeâm, Ñaäu phaûi caønh meàm loän coå xuoáng ao; OÂng ôi oâng vôùt toâi nao, Toâi coù loøng naøo oâng haõy xaùo maêng; Coù xaùo thì xaùo nöôùc trong, Ñöøng xaùo nöôùc ñuïc ñau loøng coø con. Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  19. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 19 - Ngoaøi ra, ôû luïc baùt bieán theå ñöôïc duøng trong caùc ca khuùc daân gian, thì vaàn löng khoâng phaûi bao giôø cuõng baét vaøo chöõ thöù 6. Caâu thô do yeâu caàu cuûa nhaïc ñieäu ñaõ ñöôïc keùo giaõn ra baèng moät soá tieáng ñeäm nhöng vaãn giöõ ñöôïc daïng cuûa theå hoaøn chænh.Ví duï: Nöôùc trong xanh lô löõng con caù vaøng, Caây ngoâ caønh bích con chim phöôïng hoaøng noù ñaäu cao. Anh tieác cho em phaän gaùi maù ñaøo, Tham ñoàng baïc traéng gaùn mình vaøo laáy chuù Taây ñen. Sôïi tô hoàng ai kheùo xe duyeân, Ñem tranh toá nöõ xeáp beân pho töôïng ñoàng, Chò em ôi ba baûy ñöôøng choàng! (Taûn Ñaø) 4. Caùch gieo vaàn trong baøi Ñöôøng phuù Trong baøi Ñöôøng phuù, vaàn ñöôïc gieo ôû cuoái caâu (caâu goàm 2 veá töùc laø lieân) vaàn ñoù coù theå laø vaàn baèng (vd: baøi “Thaày ñoà daïy hoïc” cuûa Traàn Teá Xöông) - Trích ñoaïn cuoái: Meï muoán con hay, raép moät noãi bieån côø muõ aùo; Chuû röôùc thaày daïy, tính ñuû tieàn traø röôïu côm canh. Tröôùc maët thaày coù aùn thö baøn ñoäc; Beân caïnh thaày coù caùnh xeáp maønh maønh. Thaày ngoài cheåm cheä, troø ñöùng chung quanh. Daïy caâu kieàu laåy, daïy khuùc lyù kinh. Daïy nhöõng luùc xuoáng ngöïa leân xe, ñöùng ngoài phaûi pheùp; Daïy nhöõng khi cao laâu chieáu röôïu, aên noùi cho saønh. Hoaëc vaàn traéc (Ví duï: baøi phuù “Hoûng Thi” cuûa Traàn Teá Xöông) - Trích ñoaïn ñaàu Ñau quaù ñoøn haèn, raùt hôn löûa boûng. Tuûi buùt tuûi nghieân, hoå leàu hoå choõng. Nghó ñeán chöõ “nam nhi ñaéc chí”, theâm noãi theïn thuøng; Ngaãm ñeán caâu “quyeån thoå truøng lai”, noùi ra ngaäp ngoïng. Theá môùi bieát hoïc taøi thi phaän, mieäng ñaøn baø con treû, noùi vaäy maø thieâng; Naøo ai ngôø chöõ toát vaên hay, taøi baûng nhaõn thaùm hoa, lôõ ra cuõng hoûng. Caû baøi phuù coù theå chæ gieo moät vaàn, goïi laø ñoäc vaän hoaëc coù theå gieo nhieàu vaàn goïi laø lieân vaän. Vaàn coù theå do ngöôøi saùng taùc töï choïn goïi laø phoùng vaän hoaëc do ngöôøi ra ñeà haïn ñònh goïi laø haïn vaän. Vaàn coù theå thuaàn laø baèng, thuaàn laø traéc hoaëc baèng traéc laãn loän. III. ÑOÁI 1. Neùt khaùi quaùt Trong thô vaên coå cuûa ta cuõng nhö cuûa Trung Quoác, ñoái laø moät yeáu toá raát quan troïng. Ñoái nghóa laø thaønh ñoâi, laø ñaët hai chöõ, hai veá hoaëc 2 caâu, 2 ñoaïn ñi song ñoâi vaø Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
  20. Theå loaïi thô vaên trung ñaïi Vieät Nam - 20 - caân xöùng nhau. Phaøm ñaõ ñoái nhau aét phaûi thaønh ñoâi neân cuõng goïi laø ñoái ngaãu(ngaãu nghóa laø ñoâi, caëp). Vaên xuoâi coù ñoái thì goïi laø bieàn vaên hay vaên bieàn ngaãu, bieàn leä töùc moãi caâu phaûi chia thaønh 2 veá caân xöùng nhau veà lôøi cuõng nhö veà yù. Xeùt veà tính chaát, trong thô vaên coå, söï caân xöùng veà lôøi vaø yù laø 2 yeáu toá caáu thaønh cuûa ñoái, roäng raõi hay chaët cheõ laø tuøy töøng theå loaïi cuï theå.Lôøi (chöõ) ñoái nhau phaûi cuøng töø loaïi vaø khaùc thanh. YÙ ñoái nhau phaûi caân xöùng duø ñoái töông phaûn hay töông lieân. Ñoái thöïc hieän ñuùng cung caùch, thoûa maõn ñöôïc taát caû caùc ñoøi hoûi veà töø loaïi, veà thanh vaø veà yù thì goïi laø ñoái chænh, neáu khoâng ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu treân, ít thì goïi laø ñoái thoaùt, nhieàu thì goïi laø ñoái eùp (cöôõng ñoái). Thô Ñöôøng luaät buoäc phaûi traùnh cöôøng ñoái. Coøn ñoái khoâng nhöõng ñaõ chænh roài maø coøn laøm noåi baäït 2 yù traùi ngöôïc nhau thì goïi laø ñoái choïi, moät kyõ thuaät ñoái raát ñöôïc taùn thöôûng trong thô Ñöôøng luaät vaø ñoái lieân. Ví duï: Ñoái chænh: Laét leûo caønh thoâng côn gioù giaät, Ñaàm ñìa laù lieãu gioït söông gieo.(Hoà Xuaân Höông) Ñoái choïi: Thaø laø cuùi xuoáng caây ñoøi suït, Xoâ xaùt troâng leân soâng muoán treøo.(Leâ Thaùnh Toâng) Ñoái thoaùt: Cho hay coâng nôï laø nhö theá, Maø vaãn phong löu ñeán troïn ñôøi.(Traàn Teá Xöông) Xeùt veà phaïm vi thöïc hieän, ngöôøi ta laïi phaân ra tieåu ñoái vaø bình ñoái. Tieåu ñoái ñöôïc thöïc hieän trong moät caâu thô, ngaét laøm 2 veá caân xöùng nhau veà lôøi vaø yù. Loái naøy ñöôïc thöïc trong töøng caâu luïc hoaëc töøng caâu baùt cuûa theå luïc baùt: Ví duï: Ngöôøi quoác saéc, keû thieân taøi Tình trong nhö ñaõ, maët ngoaøi coøn e Bình ñoái ñöôïc thöïc hieän trong phaïm vi 2 caâu thô hoaëc 2 khoå thô vôùi nhau (roäng raõi), caân xöùng nhau veà lôøi vaø yù. Loái naøy ñöôïc thöïc hieän trong theå thô Ñöôøng luaät (chaët cheõ), trong luïc baùt vaø song thaát luïc baùt (roäng raõi). Ví duï 1: (Ñöôøng luaät) Loái xöa xe ngöïa hoàn thu thaûo, Neàn cuõ laâu daøi boùng tòch döông. Ví duï 2:(Song thaát) Chìm ñaùy nöôùc caù lôø ñôø laën, Löõng da trôøi nhaïn ngaån ngô sa. Ví duï 3:(Luïc baùt) Buoàn troâng cöûa beå chieàu hoâm, Thuyeàn ai thaáp thoaùng caùnh buoàm xa xa. Buoàn troâng ngoïn nöôùc môùi sa, Hoa troâi man maùc bieát laø veà ñaâu? Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ Vaên
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2