intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình Văn học Trung Quốc: Phần 2

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:60

Thêm vào BST
Báo xấu
482
lượt xem 88
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Văn học Trung Quốc có kết cấu gồm 4 chương. Phần 2 gồm nội dung chương 3 - Thơ văn thời Đường Tống (618 - 1279), chương 4 - Tiểu thuyết Minh Thanh. Tham khảo nội dung giáo trình để nắm bắt nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Văn học Trung Quốc: Phần 2

  1. Vaên hoïc Trung Quoác - 66 - CHÖÔNG III. THÔ VAÊN THÔØI ÑÖÔØNG TOÁNG (618 - 1279) TIEÁT I : THÔ 3.1.-THÔ ÑÔØI ÑÖÔØNG(618-907): 3.1.1.- Sô Ñöôøng(618-713): Bao quaùt thôøi gian töø naêm ñaàu nieân hieäu Vuõ Ñöùc ñôøi Ñöôøng Cao Toå (618) ñeán naêm ñaàu nieân hieäu Khai Nguyeân ñôøi Ñöôøng Huyeàn Toâng(713): noäi dung tö töôûng vaø hình thöùc ngheä thuaät daàn daàn hình thaønh vaø phaùt trieån, ñaët neàn moùng cho söï höng thònh cuûa thôøi kyø sau. Coù 3 noäi dung chính: mieâu taû cuoäc soáng ñaïm baïc, bình dò cuûa nhöõng nhaøn nhaân daät só nôi thoân daõ(phaùi thô sôn thuûy ñieàn vieân - Vöông Tích); ca ngôïi tính chaát haøo huøng cuûa keû nam nhi ngoaøi chieán ñòa hoaëc taâm tình thöông nhôù cuûa ngöôøi chinh phuï nôi phoøng khueâ(phaùi thô bieân taùi - Döông Quyùnh, Thaåm Thuyeân Kyø, Tröông Cöûu Linh) hoaëc giaûi baøy taâm tình hoaøi coå, tình caûm baïn beø, nhöõng daèn vaët suy tö tinh teá cuûa con ngöôøi tröôùc cuoäc soáng(phaùi thô tröõ tình laõng maïn - Vöông Boät, Lö Chieáu Laân, Laïc Taân Vöông, Toáng Chi Vaán, Vi Thöøa Khaùnh). Thô ca ñaàu thôøi Sô Ñöôøng coøn ít nhieàu chòu aûnh höôûng phong caùch dieãm leä phuø hoa thôøi Luïc Trieàu, ñeán khi Traàn Töû Ngang vaø Tröông Cöûu Linh coå vuõ phong traøo phuïc hoài “ phong coát Haùn Nguïy” -vaø vôùi söï kieän toaøn cuûa theå luaät thi- thì tình yù vaø ngoân töø trong thô daàn daàn trôû neân chaân thöïc, giaûn dò, laøm xuùc ñoäng loøng ngöôøi, môû ra vieãn caûnh toát ñeïp cuûa thôøi Thònh Ñöôøng. 3.1.1.1-Phaùi thô sôn thuûy ñieàn vieân: -Vöông Tích (585-644): Chuù cuûa Vöông Boät, keá thöøa phong caùch thô cuûa Ñaøo Tieàm thôøi Ñoáng Taán, noåi tieáng laø nhaø thô sôn thuûy ñieàn vieân thôøi Sô Ñöôøng. 1.DAÕ VOÏNG Ngaém caûnh ñoàng Ñoâng cao baïc moä voïng, Chieàu laïi nhìn nöông noäi, Tæ yû duïc haø y. Laân la nhöõng döïa keà. Thuï thuï giai thu saéc, Maøu caây thu ñaõ nhuoäm, Sôn sôn duy laïc huy. Ñænh nuùi naéng coøn hoe. Doàn ngheù, ngöôøi chaên laïi, Muïc ñoàng khu ñoäc phaûn, Ñeo chim, ngöïa baén veà. Lieäp maõ ñôùi caàm quy. Nhìn nhau ñeàu laï maët, Töông coá voâ töông thöùc, Haùt vaãn nhôù Di, Teà. Tröôøng ca hoaøi thaùi vi. (Ngoâ Taát Toá dòch) TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  2. Vaên hoïc Trung Quoác - 67 - 2.SÔN GIA Nhaø treân nuùi Bình sinh duy töûu laïc, Bình sinh vui vôùi röôïu, Taùc tính baát naêng voâ. Baûn tính bieát noùi sao? Trieâu trieâu phoûng höông lyù, Saùng ra thaêm laøng xoùm, Daï daï dòch nhaân coâ. Toái ñeán taëng röôïu nhau. Gia baàn löu khaùch cöûu, Nhaø ngheøo thöôøng giöõ khaùch, Baát haï ñaïo tinh thoâ. Vuïng kheùo chaúng noùi vaøo ! Tröøu lieâm trì ích cöï, Böùc maønh tre giöõ löûa, Baïc traùch caùnh nhieân loâ. Ñoát chieáu löûa chaùy mau. Haèng vaên aåm baát tuùc, Röôïu thöôøng uoáng khoâng ñuû, Haø kieán töûu taøn hoà? Ñaâu nghe röôïu löng baàu? 3.1.1.2-Phaùi thô bieân taùi: -Döông Quyùnh( ? - 692): Ngöôøi ñaát Hoa Aâm, tænh Thieåm Taây. Tính raát töï phuï, thöôøng noùi:” Ngaõ quùi taïi Lö tieàn, sæ cö Vöông haäu”( Ta hoå theïn ôû tröôùc Lö Chieáu Laân, ôû sau Vöông Boät) Baøi ca toøng quaân Toøng quaân haønh Löûa hieäu röïc Taây kinh, Phong hoûa chieáu taây kinh, Loøng ta thaáy baát bình. Taâm trung töï baát bình. Binh phuø rôøi Phuïng khuyeát, Nha chöông töø Phuïng khuyeát, Kî maõ ruoåi Long thaønh. Thieát kî nhieãu Long thaønh. Maây toái môø côø traïi, Vaân aùm ñieâu kyø hoïa, Gioù nhieàu laãn troáng dinh. Phong ña taïp coå thanh. Thaø laøm baùch phu tröôûng, Ninh vi baùch phu tröôûng, Hôn laø gaõ thö sinh. Thaéng taùc nhaát thö sinh. (Traàn Troïng San dòch) -Thaåm Thuyeân Kyø(?-713?): Töï Vaân Khanh, ngöôøi ñaát Noäi Hoaøng, Töôùng Chaâu, ñoã tieán só naêm 675, nhieàu thaêng traàm treân hoaïn loä. Cuøng Toáng Chi Vaán teà danh, ñöôïc ngöôøi ñôøi xöng tuïng laø Thaåm Toáng nhò gia. Thô taïp Taïp thi Nghe noùi Hoaøng Long thuù, Vaên ñaïo Hoaøng Long thuù, Bao naêm khoâng giaûi nguõ. Taàn nieân baát giaûi binh. Phoøng khueâ traêng doõi soi, Khaû lieân khueâ lyù nguyeät, Doanh traïi Haùn môø toû. Tröôøng taïi Haùn gia doanh. Loøng vôï treû xuaân nay, Thieáu phuï kim xuaân yù, Tình choàng xa buoåi ñoù, Löông nhaân taïc daï tình. Ai ñaâu noåi troáng côø, Thuøy naêng töông kyø coå, Chieám laáy Long thaønh höû? Nhaát vò thuû Long thaønh? (Khöông Höõu duïng dòch) -Tröông Cöûu Linh(673-740): Töï Töû Thoï, ngöôøi Thieàu Chaâu, tænh Quaûng Ñoâng, laøm quan ñeán chöùc Thöôïng thö Höõu thöøa töôùng. Tính cöông tröïc, bò Lyù Laâm Phuû gieøm pha, bieám laøm tröôûng söû ôû Kinh Chaâu roài maát taïi ñaáy. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  3. Vaên hoïc Trung Quoác - 68 - Töï quaân chi xuaát hyõ Töø khi anh böôùc ñi roài Töï quaân chi xuaát hyõ, Töø khi anh böôùc ñi roài, Baát phuïc lyù taøn ky. Cöæ canh em chaúng ñoaùi hoaøi sôùm hoâm. Tö quaân nhö nguyeät maõn, Nhôù anh nhö taám traêng troøn, Daï daï giaûm quang huy. Ñeâm ñeâm vaøng voõ hao moøn vôùi traêng. (Khöông Höõu Duïng dòch) -3.1.1.3-Phaùi thô tröõ tình laõng maïn: -Vöông Boät(647-675): Töï Töû An, ngöôøi Thieåm Taây, Long Moân, gioûi caû thô laãn vaên. Xeáp haøng ñaàu trong töù kieät: Vöông Boät, Döông Quyùnh, Lö Chieáu Laân vaø Laïc Taân Vöông. Coù Vöông Töû An taäp. Ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát tieáng do baøi Ñaèng Vöông caùc töï. Chuù yù caâu: “Laïc haø döõ coâ vuï teà phi, thu thuûy coäng tröôøng thieân nhaát saéc”. 1.Ñaèng vöông caùc Gaùc Ñaèng vöông Ñaèng vöông cao caùc laâm giang chöû, Beân soâng ñaây gaùc Ñaèng vöông, Boäi ngoïc minh loan baõi ca vuõ. Muùa ca ñaõ heát ngoïc vaøng naøo ai? Hoïa ñoáng trieâu phi Nam Phoá vaân, Coät roàng Nam Phoá maây bay, Chu lieâm moä quyeån Taây Sôn vuõ. Reøm chaâu möa cuoán ngaøn Taây sôùm chieàu. Nhaøn vaân ñaøm aûnh nhaät du du, In ñaàm maây vaån vô troâi, Vaät hoaùn tinh di kyû ñoä thu. Tang thöông vaät ñoåi sao dôøi maáy thu. Caùc trung ñeá töû kim haø taïi? Ñaèng vöông trong gaùc nay ñaâu? Haïm ngoaïi Tröôøng giang khoâng töï löu. Tröôøng giang nöôùc vaãn chaûy mau meù ngoaøi. (Traàn Troïng San dòch) 2.Toáng Ñoã Thieáu phuû chi nhaäm Tieãn Ñoã Thieáu phuû ñi nhaäm Thuïc Xuyeân chöùc ôû Thuïc Xuyeân Thaønh khuyeát phuï Tam Taàn, Töôøng thaønh baûo veä Tam Taàn, Phong yeân voïng nguõ taân. Vôøi troâng naêm beán maáy laàn khoùi maây. Döõ quaân ly bieät yù, Ngaäm nguøi, toâi baùc chia tay Ñoàng thò hoaïn du nhaân. Ngheà quan raøy ñoù mai ñaây boïn mình. Haûi noäi toàn tri kyû, Ñaâu khoâng coù baïn taâm tình, Thieân nhai nhöôïc tî laân. ÔÛ chaân trôøi cuõng nhö quanh xoùm laøng. Voâ vi taïi kyø loä, Bieät nhau nôi ngaõ ba ñaøng, Nhi nöõ coäng trieâm caân. Ñöøng nhö nhi nöõ leä traøn thaám khaên. (Khöông Höõu Duïng dòch) -Lö Chieáu Laân(641-680?): Töï laø Thaêng Chi, ngöôøi ñaát Phaïm Döông, U chaâu, nay laø Tröïc Leä, Phuïng Thieân, laøm quan leänh taïi Taân Ñoâ. Vì maéc beänh, oâng töø quan, ñeán ôû nuùi Thaùi Baïch, uoáng ñan döôïc truùng ñoäc, tay chaân bò taøn pheá, laâu ngaøy khoâng khoûi beänh neân töï traàm ôû soâng Dónh. Coù vaên taäp goàm 20 quyeån vaø thi taäp “U öu” goàm 3 quyeån. Khuùc Giang hoa Hoa ao Khuùc Giang Phuø höông nhieãu Khuùc ngaïn, Höông noåi vôøn bôø nöôùc, Vieân aûnh phuùc hoa trì. Boùng troøn phuû maët ao. Thöôøng khuûng thu phong taûo, Thöôøng sôï gioù thu sôùm, Phieâu linh quaân baát tri. Phieâu linh baïn bieát ñaâu ! (Traàn Troïng San dòch) TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  4. Vaên hoïc Trung Quoác - 69 - -Laïc Taân Vöông(640? -684): Ngöôøi Nghóa OÂ, tænh Chieát Giang, ngoaøi taøi thô coøn noåi tieáng nhôø baøi Vò Töø Kính Nghieäp thaûo Voõ Chieáu hòch. Chuù yù caâu: “Nhaát phoâi chi thoå vò can, luïc xích chi coâ haø taïi”. Ñöa tieãn treân soâng Dòch Dòch thuûy toáng bieät Nôi ñaây töø bieät Yeân Ñan, Thöû ñòa bieät Yeân Ñan, Toùc ai döïng ngöôïc caêm hôøn suïc soâi. Traùng só phaùt xung quan. Thôøi xöa traùng só khuaát roài, Tích thôøi nhaân dó moät, Maø nay doøng nöôùc chöa thoâi laïnh ngöôøi. Kim nhaät thuûy do haøn. (Nguyeãn Thanh Chaâu dòch) -Toáng Chi Vaán( ? - 713): Töï Dieân Thanh, ngöôøi Phaàn chaâu, nay thuoäc tænh Sôn Taây. Môùi 12 tuoåi ñöôïc Vuõ haäu cho vaøo hoïc ôû Taäp hieàn vieän. Sau bò bieám ra laøm Tham quaân taïi Luõng chaâu. Khi Ñöôøng Dueä Toâng leân ngoâi, oâng bò bieám ra Khaâm chaâu, roài maát taïi ñaây. Coù vaên taäp goàm 10 quyeån. Veà thô, sôû tröôøng loaïi nguõ ngoân. Toáng Ñoã Thaåm Ngoân Tieãn Ñoã Thaåm Ngoân Ngoïa beänh nhaân söï tuyeät, Naèm beänh queân nhaân söï, Ta quaân vaïn lyù haønh. Thöông ai muoân daëm xa. Haø kieàu baát töông toáng, Caàu soâng khoâng tieãn bieät, Giang thuï vieãn haøm tình. Caây beán tình bao la. (Traàn Troïng San dòch) -Traàn Töû Ngang(651-702): Töï Baù Ngoïc, ngöôøi ñaát Xaï Hoàng, Töû Chaâu (tænh Töù Xuyeân). Hoïc raát muoän nhöng raát chaêm, ñoã tieán só, laøm Höõu thaäp di moät thôøi gian ngaén roài xin veà queâ. Do hieàm khích, bò haõm vaøo tuø, cheát trong nguïc. Coù Traàn Baù Ngoïc taäp. Baøi ca leân ñaøi U Chaâu Ñaêng U Chaâu ñaøi ca Coå nhaân nay chaúng thaáy, Tieàn baát kieán coå nhaân, Haäu theá cuõng tònh khoâng. Haäu baát kieán lai giaû. Ngaãm trong trôøi ñaát voâ cuøng, Nieäm thieân ñòa chi du du, Rieâng mình thöông caûm ñoâi gioøng leä rôi. Ñoäc saûng nhieân nhi theá haï. (Nguyeãn Thanh Chaâu dòch) -Haï Tri Chöông(659-744): Töï laø Quí Chaân, ngöôøi ñaát Vónh Höng, Vieät Chaâu(nay laø huyeän Hôïp Phoá, tænh Quaûng Ñoâng). Tính phoùng khoaùng, thích röôïu, baïn thaân cuûa Lyù Baïch . Ñoã tieán só, hoaïn loä hanh thoâng, ñaàu naêm Thieân Baûo töø quan laøm ñaïo só. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  5. Vaên hoïc Trung Quoác - 70 - Hoài höông ngaãu thö Ngaãu nhieân vieát khi veà laøng Baøi 1 Kyø nhaát Treû ñi, giaø trôû laïi nhaø Thieáu tieåu ly gia laõo ñaïi hoài, Gioïng queâ khoâng ñoåi söông pha maùi ñaàu. Höông aâm voâ caûi maán mao thoâi. Gaëp nhau maø chaúng bieát nhau, Nhi ñoàng töông kieán baát töông thöùc, Treû cöôøi hoûi:”Khaùch töø ñaâu ñeán laøng?” Tieáu vaán: “Khaùch toøng haø xöù lai?” Baøi 2 Kyø nhò Queâ nhaø xa caùch traûi bao thu? Ly bieät gia höông tueá nguyeät ña, Nhaân söï gaàn ñaây ñaõ xaùc xô. Caän lai nhaân söï baùn tieâu ma. Rieâng nöôùc Kính Hoà baøy tröôùc cöûa, Duy höõu moân tieàn Kính Hoà thuûy, Gioù xuaân khoâng ñoåi soùng thôøi xöa. Xuaân phong baát caûi cöïu thôøi ba. (Traàn Troïng San dòch) -Vi Thöøa Khaùnh: Töï Dieân Höu, ngöôøi Vuõ Laêng, Trònh Chaâu(nay laø tænh Haø Nam), ñoã tieán só, nhieàu thuyeân chuyeån trong hoaïn loä. Khi bò bieám xuoáng Lónh Nam, saùng taùc baøi Nam haønh bieät ñeä. Nam haønh bieät ñeä Ñi Lónh Nam töø bieät em Ñaïm ñaïm Tröôøng giang thuûy, Lôø ñôø doøng nöôùc chaûy, Du du vieãn khaùch tình. Lai laùng daï ngöôøi ñi. Laïc hoa töông döõ haän, Hoa ruïng nhö cuøng haän, Ñaùo ñòa nhaát voâ thanh. Lìa caønh khoâng tieáng chi ! (Khöông Höõu Duïng dòch) 3.1.2.-Thôøi Thònh Ñöôøng(713-766): Bao quaùt thôøi gian töø naêm ñaàu nieân hieäu Khai Nguyeân ñôøi Ñöôøng Huyeàn Toâng(713) ñeán naêm ñaàu nieân hieäu Ñaïi Lòch ñôøi Ñöôøng Ñaïi Toâng (766) chöøng 50 naêm: tình töï trong thô maõnh lieät, yù caûnh bao la, theå cheá thuaàn thuïc, ngheä thuaät kyø dieäu, ñaït ñeán cöïc ñieåm xaùn laïn, huy hoaøng.Tröôùc loaïn An Söû(755), thô chöùa ñaày thieân nhieân, tình, nhaïc vaø röôïu. Lónh tuï thi ñaøn giai ñoaïn naøy laø thi tieân Lyù Baïch. Noäi dung thô Lyù Baïch khoâng nhöõng bao quaùt caû 3 phaùi thô ñaõ xuaát hieän trong thôøi Sô Ñöôøng, ñaëc bieät laø chaát thô tröû tình laõng maïn, maø coøn naâng chuùng leân ñeán ñænh cao ngheä thuaät. Caùc phaùi thô sôn thuûy ñieàn vieân(Maïnh Haïo Nhieân, Vöông Duy, Lyù Baïch..), bieân taùi(Cao Thích, Saàm Tham, VöôngHaøn, Vöông Chi Hoaùn, Vöông Xöông Linh, Lyù Baïch...), tröõ tình laõng maïn (Lyù Baïch, Thoâi Hieäu, Tröông Keá...).Sau loaïn An Söû, xuaát hieän moät nhaø thô hieän thöïc xaõ hoäi kieät xuaát : thi thaùnh Ñoã Phuû. 3.1.2.1-Phaùi thô tröõ tình laõng maïn: -Lyù Baïch(701-762): Töï Thaùi Baïch, hieäu Thanh Lieân cö só, ngöôøi Mieân Chaâu, tænh Töù Xuyeân. Xuaát thaân töø gia ñình thöông nhaân neân ít bò tö töôûng nho gia chính thoáng chi phoái. Laïi öa kieám thuaät, tính phoùng khoaùng, thích giao du vôùi ñao só vaø du laõm nhieàu thaéng caûnh neân coù phong caùch thoaùt tuïc. Ngoaøi 40 tuoåi môùi ñeán Tröôøng An, ñöôïc Ngoâ Quaân tieán cöû laøm quan ôû Vieän Haøn laâm ñôøi Huyeàn Toâng(töø naêm Thieân Baûo thöù nhaát), nhöng khoâng thích hôïp, chæ soáng trong caûnh “caù chaäu chim loàng” 3 naêm roài töø quan, tieáp tuïc ngao du sôn thuûy. Ñöôïc xöng tuïng laø “thi tieân”, ñöùng ñaàu thi ñaøn ñôøi Ñöôøng tröôùc loaïn An-Söû. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  6. Vaên hoïc Trung Quoác - 71 - Naêm 759, theo giuùp Vónh vöông Lyù Laân neân bò baét ñaøy ñi Daï Lang, nhôø Quaùch Töû Nghi xin cho, ñöôïc tha. Saùng taùc ña daïng, noåi tieáng nhaát laø chaát tröõ tình laõng maïn, ñöùng ñaàu caùc nhaø thô thôøi Thònh Ñöôøng giai ñoaïn tröôùc loaïn Thieân Baûo, ñöôïc Ñoã Phuû kính troïng, khaâm phuïc: Buùt laïc kinh phong vuõ, Thi thaønh khaáp quûy thaàn. (Buùt haï gioù möa noåi, Thô thaønh thaàn quûy kinh). Naêm 761, xin toøng quaân tieãu tröø Lyù Trieàu Nghóa, giöõa ñöôøng bò beänh phaûi veà. Naêm sau, maát taïi An Huy, ñeå laïi gaàn 1000 baøi thô. Moät mình ngoài treân nuùi Kính Ñình 1.Ñoäc toïa Kính Ñình sôn Ñaøn chim bay vuùt caû roài, Chuùng ñieåu cao phi taän, Ñaùm maây lô löõng giöõa trôøi chon von. Coâ vaân ñoäc khöù nhaøn. Nhìn nhau khoâng chaùn, chæ coøn Töông khan löôõng baát yeám, Mình ta ñaây, vôùi ñoù: non Kính Ñình. Chæ höõu Kinh Ñình san. (Khöông Höõu Duïng dòch) 2. Tónh daï töù YÙ töôûng trong ñeâm vaéng Saøng tieàn khaùn nguyeät quang, Tröôùc giöôøng ngaém traêng saùng, Nghi thò ñòa thöôïng söông. Cöù ngôõ aùnh söông sa. Cöû ñaàu voïng minh nguyeät, Ngaång ñaàu nhìn traêng saùng, Ñeâ ñaàu tö coá höông. Cuùi ñaàu nhôù queâ nhaø. 3. Oaùn tình Tình oaùn Myõ nhaân quyeån chaâu lieâm, Ngöôøi ñeïp cuoán reøm chaâu, Thaâm toïa taàn nga mi. Ngoài yeân, ñoâi maøy chau. Ñaõn kieán leä ngaân thaáp, Maét kia röng öôùt leä, Baát tri taâm haän thuøy? Loøng bieát haän veà ñaâu? YÙ xuaân 4. Xuaân töù Coû non xanh bieác vuøng Yeân, Yeân thaûo nhö bích ti, Caønh daâu xanh ngaõ ôû beân ñaát Taàn. Taàn tang ñeâ luïc chi. Loøng em ñau ñôùn muoân phaàn, Ñöông quaân hoaøi qui nhaät, Phaûi chaêng laø luùc phu quaân nhôù nhaø? Thò thieáp ñoaïn tröôøng thì. Gioù xuaân quen bieát chi maø, Xuaân phong baát töông thöùc, Côù chi loït böùc maøn laø tôùi ai ? Haø söï nhaäp la vi? (Taûn Ñaø dòch) 5. Sôn trung vaán ñaùp Lôøi hoûi ñaùp trong nuùi Vaán quaân haø söï theâ bích san? Hoûi ta sao ñeán ôû non coâi? Tieáu nhi baát ñaùp taâm töï nhaøn. Chæ laëng cöôøi thoâi, loøng thaûnh thôi; Ñaøo hoa löu thuûy yeåu nhieân khöù, Hoa ñaøo troâi maõi theo doøng nöôùc, Bieät höõu thieân ñòa phi nhaân gian. Taùch moät trôøi rieâng khaùc coõi ngöôøi. (Khöông Höõu Duïng dòch) Xa ngaém thaùc nuùi Lö 6. Voïng Lö sôn boäc boá Naéng doïi Höông Loâ khoùi tía bay, Nhaät chieáu Höông Loâ sinh töû yeân, Xa troâng doøng thaùc tröôùc soâng naøy; Dao khan baïch boá quaûi tieàn xuyeân. Nöôùcbay thaúng xuoáng ba nghìn thöôùc Phi löu tröïc haù tam thieân xích, Töôûng daûi Ngaân Haø tuoät khoûi maây. Nghi thò Ngaân Haø laïc cöûu thieân. (Töông Nhö dòch) TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  7. Vaên hoïc Trung Quoác - 72 - Sôùm ra ñi töø thaønh Baïch Ñeá 7. Taûo phaùt Baïch Ñeá thaønh Sôùm töø Baïch Ñeá thaønh maây, Trieâu töø Baïch Ñeá thaùi vaân gian, GiangLaêng nghìn daëm moät ngaøy veà luoân. Thieân lyù Giang Laêng nhaát nhaät hoaøn. Hai bôø tieáng vöoïn veùo von, Löôõng ngaïn vieân thanh ñeà baát truï, Thuyeànlan ñaõ vöôït nuùi non vaïn truøng. Khinh chu dó quùa vaïn truøng san. (Taûn Ñaø dòch) 8.Töû daï thu ca Baøi ca muøa thu cuûa naøng Töû Daï Tröôøng An nhaát phieán nguyeät, Tröôøng An, traêng moät maûnh, Vaïn hoä ñaûo y thanh. Tieáng chaøy roän muoân nhaø. Thu phong xuy baát taän, Gioù thu thoåi khoâng döùt, Toång thò Ngoïc Quan tình. Ngoïc Quan, tình bao la. Haø nhaät bình Hoà loã? Ngaøy naøo yeân giaëc Baéc, Löông nhaân baõi vieãn chinh. Chaøng khoûi chieán chinh xa? (Traàn Troïng San dòch) 9. Taëng Uoâng Luaân Taëng Uoâng Luaân Lyù Baïch thöøa chu töông duïc haønh, Saép ñi, Lyù Baïch ngoài thuyeàn, Hoát vaên ngaïn thöông ñaïp ca thanh. Treân bôø chaân giaäm nghe lieàn tieáng ca. Ñaøo Hoa ñaøm thuûy thaâm thieân xích, Nöôùc ñaàm nghìn thöôùc Ñaøo Hoa, Baát caäp Uoâng Luaân toáng ngaõ tình. Uoâng Luaân tình baùc tieãn ta saâu nhieàu (Taûn Ñaø dòch) 10. Hoaøng Haïc laâu toáng Maïnh Haïo Töø laàu Hoaøng Haïc tieãn Maïnh Haïo Nhieân chi Quaûng Laêng Nhieân ñi Quaûng Laêng Coá nhaân taây töø Hoaøng Haïc laâu, Hoaøng Haïc laàu xöa baïn cuõ rôøi, Yeân hoa tam nguyeät haù Döông Chaâu. Döông Chaâu hoa khoùi thaùng ba xuoâi. Coâ phaøm vieãn aûnh bích khoâng taän, Buoàm ñôn boùng huùt vaøo xanh bieác, Duy kieán Tröôøng Giang thieân teá löu. Chæ thaáy Tröôøng Giang chaûy cuoái trôøi. (Khöông Höõu Duïng dòch) 11.Vaên Vöông Xöông Linh taû thieân Töø nôi xa guûi tôùi Vöông Xöông linh khi Long Tieâu dao höõu thöû kyù nghe bò giaùng chöùc ñoâûi ñi Long tieâu Döông hoa laïc taän töû qui ñeà, Ruïng heát hoa Döông vaúng cuoác keâu, Vaên ñaïo Long Tieâu quùa nguõ kheâ. Baïn qua naêm suoái ñeán Long Tieâu; Ngaõ kyù saàu taâm döõ minh nguyeät, Loøng saàu ta göûi cuøng traêng saùng, Tuøy quaân tröïc ñaùo Daï Lang teâ(taây). Thaúng Daï Lang taây doõi boùng theo. (Khöông Höõu Duïng dòch) TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  8. Vaên hoïc Trung Quoác - 73 - Khuùc haùt haùi sen 12.Thaùi lieân khuùc Coù coâ con gaùi nhaø ai, Nhöôïc Da kheâ baøng thaùi lieân nöõ, Haùi sen chôi ôû beân ngoøi Nhöôïc Da. Tieáu caùch haø hoa coäng nhaân ngöõ. Maët hoa cöôøi caùch ñoùa hoa, Nhaät chieáu taân trang thuûy ñeå minh, Cuøng ai noùi noùi maën maø theâm xinh. Phong phieâu höông dueä khoâng trung cöû. Aùo quaàn maëc môùi saùng tinh, Ngaïn thöôïng thuøy gia du daõ lang, Naéng soi ñaùy nöôùc rung rinh boùng loàng. Tam tam nguõ nguõ aùnh thuøy döông. Thôm tho vaït aùo gioù tung, Töû löu kheâ nhaäp laïc hoa khöù, Bay leân phaátphôùi trong khoâng ngaït ngaøo. Kieán thöû trì truø khoâng ñoaïn tröôøng. Naêm ba chaøng treû nhaø naøo, Ngöïa hoàng raëng lieãu bôø cao boùng ngöôøi. Ngöïa keâu, laàn böôùc hoa rôi, Ñoaùi troâng ai ñoù ngaäm nguøi tieác thöông. (Taûn Ñaø dòch) 13. Xuaân nhaät tuùy khôûi ngoân chí Ngaøy xuaân say röôïu daäy noùi chí mình Xöû theá nhöôïc ñaïi moäng, ÔÛ ñôøi nhö giaác chieâm bao Hoà vi lao kyø sinh. Caùi thaân coøn ñoù lao ñao laøm gì? Sôõ dó chung nhaät tuùy, Cho neân suoát buoåi say lyø, Ñoài nhieân ngoïa tieàn doanh. Naèm laên tröôùc coät bieát gì coù ta. Giaùc lai mieän ñình tieàn, Tænh thoâi ñöa maét saân nhaø, Nhaát ñieåu hoa gian minh. Moät con chim hoùt beân hoa ngoït ngaøo. Taù vaán thöû haø nhaät, Hoûi xem nay ñoù ngaøy naøo? Xuaân phong ngöõ löu oanh. Ngaøy xuaân gioù maùt, vui chaøo tieáng oanh. Caûm chi duïc thaùn töùc, Ngaäm nguøi caùm caûnh sinh tình, Ñoái chi hoaøn töï khuynh. Nghieâng baàu, mình laïi vôùi mình laøm vui. Haïo ca ñaõi minh nguyeät, Haùt ran, chôø taám traêng soi, Khuùc taän dó vong tình. Thoaït xong caâu haùt thôøi roài ñaõ queân. (Taûn Ñaø dòch) 14.Nguyeät haï ñoäc chöôùc Döôùi traêng uoáng röôïu moät mình Hoa gian nhaát hoà töûu, Trong hoa moät baàu röôïu, Ñoäc chöôùc voâ töông thaân. Mình ta tuùy luùy say. Cöû boâi yeâu minh nguyeät, Caát cheùn môøi traêng saùng, Ñoái aûnh thaønh tam nhaân. Vôùi boùng thaønh ba ngöôøi. Nguyeät kyù baát giaûi aåm, Traêng khoâng hay thuù röôïu, AÛnh ñoà tuøy ngaõ thaân. Boùng theo thaân ta hoaøi. Taïm baïn nguyeät töông aûnh, Taïm cuøng traêng vôùi boùng, Haønh laïc tu caäp xuaân. Xuaân ñeán cöù vui töôi. Ngaõ ca nguyeät boài hoài, Ta ca: traêng boài hoài, Ngaõ vuõ aûnh linh loaïn. Ta muùa: boùng linh loaïn. Tænh thôøi ñoàng giao hoan, Luùc tænh cuøng sum vui, Tuùy haäu caùc phaân taùn. Say roài ñeàu phaân taùn. Vónh keát voâ tình du, Voâ tình keát baïn chôi, Töông kyø maïc Vaân Haùn. Heïn gaëp nôi Vaân Haùn. (Traàn Troïng San dòch) TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  9. Vaên hoïc Trung Quoác - 74 - 15. Taëng noäi Thô taëng vôï Tam baùch luïc thaäp nhaät, Ba traêm saùu chuïc ngaøy trôøi, Nhaät nhaät tuùy nhö neâ. Ngaøy ngaøy say beùt nhö ñôøi con neâ. Tuy vi Lyù Baïch phuï, Vôï chaøng Lyù Baïch ta kia, Haø dò Thaùi Thöôøng theâ? Nhö ai vôï Thaùi Thöôøng xöa khaùc gì? (Taûn Ñaø dòch) 16.Thu Phoá ca Baøi ca Thu Phoá Loâ hoûa chieáu thieân ñòa, Löûa loø chieáu saùng caû ñaát trôøi, Hoàng tinh loaïn töû yeân. Khoùi tím roän tia hoàng laáp laùnh. Noaõn lang minh nguyeät daï, Maù chaøng röïc ñoû loùa ñeâm traêng, Ca khuùc ñoäng haøn xuyeân. Khuùc ca khua ñoäng doøng soâng laïnh. (Nguyeãn Khaéc Phi dòch) 17. Haønh loä nan Ñöôøng ñi khoù Kim toân thanh töûu ñaåu thaäp thieân, Coác vaøng, röôïu trong, vaïn moät ñaáu, Ngoïc baøn traân tu trò vaïn tieàn. Maâm ngoïc, nhaém quùy, giaù möôøi ngaøn. Ñình boâi ñaàu trôï baát naêng thöïc, Döøng cheùn, neùm ñuõa, nuoát khoâng ñöôïc, Baït kieám töù coá taâm mang nhieân. Ruùt kieám, nhìn quanh, loøng meânh mang. Duïc ñoä Hoaøng haø baêng taéc xuyeân, Muoán vöôït Hoaøng haø, soâng baêng ñoùng! Töông ñaêng Thaùi Haøng tuyeát maõn thieân. Toan leân Thaùi Haøng, nuùi tuyeát phôi ! Khai lai thuøy ñieáu toïa kheâ thöôïng? Luùc roãi buoâng caâu bôø khe bieác, Hoát phuïc thöøa chu moäng nhaät bieân. Boãng mô thuyeàn löôùt caïnh maët trôøi ! Haønh loä nan! Haønh loä nan! Ñöôøng ñi khoù ! Ñöôøng ñi khoù ! Ña kyø loä! Kim an taïi? Nay ôû ñaâu? Ñöôøng bao ngaû ! Thöøa phong phaù laõng hoäi höõu thì, Cöôõi gioù phaù soùng haún coù ngaøy, Tröïc quaûi vaân phaøm teá thöông haûi. Treo thaúng buoàm maây vöôït bieån caû ! (Nguyeãn Khaéc Phi dòch) -Thoâi Hieäu(704-754): Ngöôøi Bieän Chaâu, huyeän Khai Phong, tænh Haø Nam. Tính laõng maïn, thích côø baïc, ham röôïu cheø, hay raãy vôï. Ñoã tieán só, laøm quan ñeán chöùc Tö huaân vieân ngoaïi lang. Noåi tieáng nhôø baøi Hoaøng Haïc laâu khieán Lyù Baïch phaûi gaùc buùt. 1.Hoaøng Haïc laâu Laàu Hoaøng Haïc Tích nhaân dó thöøa hoaøng haïc khöù, Haïc vaøng ai cöôõi ñi ñaâu? Thöû ñòa khoâng dö Hoaøng Haïc laâu. Maø ñaây Hoaøng Haïc rieâng laàu coøn trô ! Hoaøng haïc nhaát khöù baát phuïc phaûn, Haïc vaøng ñi maát töø xöa, Baïch vaân thieân taûi khoâng du du. Nghìn naêm maây traéng baây giôø coøn bay. Tình xuyeân lòch lòch Haùn Döông thuï, Haùn Döông soâng taïnh caây baøy, Phöông thaûo theâ theâ Anh Vuõ chaâu. Baõi xa Anh Vuõ xanh daøy coû non. Nhaät moä höông quan haø xöù thò? Queâ höông khuaát boùng hoaøng hoân. Yeân ba giang thöôïng söû nhaân saàu. Treân soâng khoùi soùng cho buoàn loøng ai? (Taûn Ñaø dòch) -Tröông Keá(tröôùc sau 756): Töï laø YÙ Toân, ngöôøi Töông Döông(nay thuoäc tænh Hoà Baéc). Ñaäu tieán só, laøm quan ñeán chöùc Kieâm hieäu vieân ngoaïi lang. Maát taïi Hoàng Chaâu. Coù thi taäp, noåi tieáng nhôø baøi Phong Kieàu daï baïc. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  10. Vaên hoïc Trung Quoác - 75 - Phong Kieàu daï baïc Ban ñeâm ñoã thuyeàn beán Phong Kieàu Nguyeät laïc oâ ñeà söông maõn thieân, Traêng taø tieáng quïa keâu söông, Giang phong ngö hoûa ñoái saàu mieân; Löûa chaøi, caây beán saàu vöông giaác hoà. Coâ Toâ thaønh ngoaïi Haøn San töï, Thuyeàn ai ñaäu beán Coâ Toâ, Daï baùn chung thanh ñaùo khaùch thuyeàn Nöûa ñeâm nghe tieáng chuoâng chuøa Haøn San (Taûn Ñaø dòch) -3.1.2.2-Phaùi thô xaõ hoäi: -Ñoã Phuû(712-770): Töï Töû Myõ, hieäu Thieáu Laêng, voán queâ ôû Töông Döông tænh Hoà Baéc, sau toå phuï dôøi xuoáng huyeän Cuûng, tænh Haø Nam. Thi khoâng ñoã neân chæ giöõ chöùc quan nhoû, sau vì baát maõn neân boû quan veà aån ôû Taàn Chaâu, Thaønh Ñoâ. Cheát ôû Loãi Döông. Ñöôïc xöng tuïng”thi thaùnh”, laø nhaø thô hieän thöïc lôùn, ñöùng ñaàu trong vaø sau loaïn Thieân Baûo. Coù Ñoã Laêng taäp goàm khoaûng 1400 baøi, ñuû moïi theå loaïi. Luaät thi cuûa Ñoã Phuû ñöôïc xöng tuïng laø giai taùc, ñöôïc xeáp vaøo haøng taùc phaåm coå ñieån. Vieân laïi thoân Thaïch Haøo 1.-Thaïch Haøo laïi Chieàu gheù xoùm Thaïch Haøo, Moä ñaàu Thaïch Haøo thoân, Quan baét ngöôøi nöûa ñeâm. Höõu laïi daï troùc nhaân. Oâng giaø vöôït töôøng troán, Laõo oâng du töôøng taåu, Baø giaø ra cöûa nhìn. Laõo phuï xuaát moân khan. Vieân laïi quaùt ñaø döõ! Laïi hoâ nhaát haø noä, Baø giaø van ñaø khoå ! Phuï ñeà nhaát haø khoå. Nghe baø böôùc leân tröôùc, Thính phuï tieàn trí töø: Van raèng:”Coù ba trai, “Tam nam Nghieäp Thaønh thuù Thaønh Nghieäp ñeàu ñi thuù. Nhaát nam phuï thö chí : Moät ñöùa gôûi thö nhaén: Nhò nam taân chieán töû. Hai ñöùa vöøa cheát traän. Toàn giaû thaû thaâu sinh, Ñöùa cheát ñaønh thoâi roài, Töû giaû tröôøng dó hó ! Ñöùa coøn ñaâu chaéc chaén! Thaát trung caùnh voâ nhaân, Trong nhaø khoâng coøn ai, Duy höõu nhuû haï toân. Coù chaùu ñang buù thoâi. Höõu toân maãu vò khöù, Meï chaùu chöa rôøi chaùu, Xuaát nhaäp voâ hoaøn quaàn. Ra vaøo quaàn taû tôi. Laõo aåu löïc tuy suy, Tuy söùc yeáu, giaø ñaây Thænh toøng laïi daï qui, Xin theo ngaøi ñeâm nay Caáp öùng Haø Döông dòch, Ñeán Haø Döông coøn kòp, Do ñaéc bò thaàn xuy”. Thoåi côm haàu buoåi mai. Daï cöûu ngöõ thanh tuyeät, Ñeâm khuya lôøi ñaõ taét, Nhö vaên khaáp u yeát. Döôøng nghe khoùc aám öùc. Thieân minh ñaêng tieàn ñoà, Saùng ra chaøo leân ñöôøng, Ñoäc döõ laõo oâng bieät. Chæ cuøng oâng laõo bieät. (Khöông Höuõ Duïng dòch) 2.Xuaân voïng Ngoùng xuaân Quoác phaù sôn haø taïi, Nöôùc taøn soâng nuùi coøn ñaây, Thaønh xuaân thaûo moäc thaâm. Thaønh xuaân caây coû moïc ñaày khaép nôi. Caûm thôøi hoa tieãn leä, Caûm thôøi, hoa cuõng leä rôi, Haän bieät ñieåu kinh taâm. Loøng chim cuõng sôï tình ñôøi baéc nam. Phong hoûa lieân tam nguyeät, Löûa binh ba thaùng lan traøn, TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  11. Vaên hoïc Trung Quoác - 76 - Gia thö ñeå vaïn caâm. Thö nhaø ñöa ñeán muoân vaøng chaét chiu. Baïch ñaàu tao caùnh ñoaûn, Xoa ñaàu toùc baïc ngaén nhieàu, Hoàn duïc baát thaêng traâm. So le phô phaát khoù ñieàu caøi traâm. (Traàn Troïng San dòch) 3. Nguyeät daï öùc xaù ñeä Ñeâm traêng nhôù em trai Thuù coå ñoaïn nhaân haønh, Troáng quaân ñieåm vaéng ngöôøi ñi, Bieân thu nhaát nhaïn thanh. Laïc ñaøn tieáng nhaïn phaân ly meù trôøi. Loä toøng kim daï baïch, Queâ ngöôøi ñaát khaùch ñoâi nôi, Nguyeät thò coá höông minh. Cuøng trong moät aùnh traêng ngôøi ñeâm thu. Höõu ñeä giai phaân taùn, Bieân cöông toûa khaép söông muø, Voâ gia vaán töû sinh. Loøng ngöôøi caûnh saéc ñeo saàu nhö nhau. Kyù thö tröôøng baát ñaït, Bieát em xieâu laïc veà ñaâu, Huoáng naõi vò höu binh. Töû sinh ai roõ ñuoâi ñaàu maø hay. Döùt ñöôøng thö tín laâu nay, Coøn ngaøy naøo cuõng laø ngaøy chieán tranh. (Hoà Ñaéc Ñònh dòch) 4.Tuyeät cuù Tuyeät cuù Löôõng caù hoaøng ly minh thuùy lieãu, Hai caùi oanh vaøng keâu lieãu bieác, Nhaát haøng baïch loä thöôùng thanh thieân. Moät haøng coø traéng vuùt trôøi xanh. Song haøm Taây Lónh thieân thu tuyeát, Nghìn naêm tuyeát nuùi song in saéc, Moân baïc Ñoâng Ngoâ vaïn lyù thuyeàn. Muoân daëm thuyeàn Ngoâ cöûa raäp rình. (Taûn Ñaø dòch) 5.Ñaêng cao Leân cao Phong caáp thieân cao vieân khieáu ai, Gioù maïnh, trôøi cao, vöôïn ruùc saàu Chöû thanh sa baïch ñieåu phi hoài. Beán trong, caùt traéng, löôïn ñaøn aâu. Voâ bieân laïc moäc tieâu tieâu haï, Laøo raøo laù ruïng, caây ai ñeám, Baát taän tröôøng giang coån coån lai. Cuoàn cuoän soâng daøi, nöôùc ñeán ñaâu. Vaïn lyù bi thu thöôøng taùc khaùch, Muoân daëm queâ ngöôøi thu naõo caûnh, Baùch nieân ña beänh ñoäc ñaêng ñaøi. Moät thaân giaø yeáu böôùc leân laàu. Gian nan khoå haän phoàn söông maán, Khoù khaên ngao ngaùn bao laø noãi, Laïo ñaûo Taân Ñình troïc töûu boâi. Röôïu uoáng khoâng ngon choùng baïc ñaàu. (Taûn Ñaø dòch) 6.Khuùc giang Treân soâng Khuùc giang Trieàu hoài nhaät nhaät ñieån xuaân y, Khoûi beä vua ra, coá aùo hoaøi Moãi nhaät giang ñaàu taän tuùy qui. Beân soâng say khöôùt, toái laàn mai. Töûu traùi taàm thöôøng haønh xöù höõu, Nôï tieàn mua röôïu ñaâu khoâng theá, Nhaân sinh thaát thaäp coå lai hy. Soáng baûy möôi naêm ñaõ maáy ngöôøi? Xuyeân hoa giaùp ñieäp thaâm thaâm hieän, Böôm böôùm luoàn hoa phô phaát löôïn, Ñieåm thuûy thanh ñình khoaûn khoaûn phi. Chuoàn chuoàn giôûn nöôùc löûng lô chôi. Truyeàn ngöõ phongquang coäng löu chuyeån Nhaén cho quang caûnh thöôøng thay ñoåi, Taïm thôøi töông thöôûng maïc töông vi. Taïm chuùt chôi xuaân keûo nöõa hoaøi. (Taûn Ñaø dòch) 7.Mao oác vi thu phong sôû phaù ca Baøi haùt nhaø tranh bò gioù thu phaù naùt Baùt nguyeät thu cao phong noä haøo, Thaùng Taùm, thu cao, gioù theùt TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  12. Vaên hoïc Trung Quoác - 77 - Quyeán ngaõ oác thöôïng tam truøng mao. giaø, Mao phi ñoä giang saùo giang giao: Cuoän maát ba lôùp tranh nhaø ta. Cao giaû quaûi quyeân tröôøng laâm sao, Tranh bay sang soâng raûi khaép bôø, Haï giaû phieâu chuyeån traàm ñöôøng ao. Maûnh cao treo toùt ngoïn röøng xa, Nam thoân quaàn ñoàng khi ngaõ laõo voâ löïc, Maûnh thaáp quay loän vaøo möông, sa. Nhaãn naêng ñoái dieän vi ñaïo taëc, Treû con thoân nam khinh ta giaø khoâng söùc, Coâng nhieân baõo mao nhaäp truùc khöù. Nôõ nheø tröôùc maët xoâ cöôùp giaät, Thaàn tieâu khaåu taùo hoâ baát ñaéc, Caép tranh ñi tuoát vaøo luõy tre, Quy lai yû tröôïng töï thaùn töùc. Moâi khoâ mieäng chaùy gaøo chaúng ñöôïc, Nga khoaûnh phong ñònh vaân maëc saéc, Quay veà choáng gaäy loøng aám öùc ! Thu thieân maïc maïc höôùng hoân haéc. Giaây laùt, gioù laëng, maây toái möïc, Boá khaâm ña nieân laõnh töï thieát, Trôøi thu mòt mòt ñeâm ñen ñaëc. Kieâu nhi aùc hoïa ñaïp lyù lieät. Meàn vaûi laâu naêm laïnh tôï saét, Saøng ñaàu oác laäu voâ can xöù, Con naèm xaáu neát ñaïp loùt naùt. Vuõ cöôùc nhö ma vò ñoaïn tuyeät. Ñaàu giöôøng nhaø doät chaúng chöøa ñaâu, Töï kinh taùng loaïn thieåu thuïy mieân, Daøy haït möa, möa, möa chaúng döùt. Tröôøng daï trieâm thaáp haø do trieät ! Töø traûi côn loaïn ít nguû ngheâ An ñaéc quaûng haï thieân vaïn gian, Ñeâm daøi öôùt aùt sao cho troùt? Ñaïi tí thieân haï haøn só caâu hoan nhan, Öôùc ñöôïc nhaø roäng muoân nghìn gian Che khaép thieân haï keû só ngheøo ñeàu haân hoan. Phong vuõ baát ñoäng an nhö sôn. Gioù möa chaúng nuùng vöõng nhö thaïch baøn OÂ hoâ ! Haø thôøi nhaõn tieàn ñoät ngoät hieän Than oâí! bao giôø nhaø aáy söøng söõng döïng thöû oác, tröôùc maét, Ngoâ lö ñoäc phaù thuï ñoáng töû dieäc tuùc. Rieâng leàu ta naùt, chòu cheát reùt cuõng ñöôïc! (Khöông Höõu Duïng dòch) 8. Giang baïn ñoäc boä taàm hoa Moät mình daïo chôi tìm hoa ven soâng Hoaøng Töù nöông gia hoa maõn kheâ, Caïnh nhaø coâ Töù hoa ñaày suoái, Thieân ñoùa vaïn ñoùa aùp chi ñeâ. Ngaøn ñoùa muoân boâng eùp tróu caønh. Löu lieân hí ñieäp thôøi thôøi vuõ, Löu luyeán quaån quanh vôøn luõ böôùm, Töï taïi kieàu oanh khaùp khaùp ñeà. Ung dung thaùnh thoùt hoùt hoaøng oanh. (Nguyeãn Khaéc Phi dòch) 9. Tuyeät cuù Tuyeät cuù Caáp vuõ saûo kheâ tuùc, Chaân suoái möa raøo löôùt, Taø huy chuyeån thuï yeâu. Löng caây boùng xeá loàng. Caùch saøo hoaøng ly tònh, Oanh vaøng guø caùch toå, Phieân taûo baïch ngö khieâu. Caù traéng nhaûy tung rong. (Khöông Höõu Duïng dòch) TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  13. Vaên hoïc Trung Quoác - 78 - 10. Thu höùng Caûm xuùc muøa thu Ngoïc loä ñieâu thöông phong thuï laâm, Laùc ñaùc röøng phong haït moùc sa, Vu Sôn Vu Hieäp khí tieâu saâm. Ngaøn non hiu haét khí thu loøa. Giang gian ba laõng kieâm thieân duõng, Löng trôøi soùng rôïn loøng soâng thaúm, Taùi thöôïng phong vaân tieáp ñòa aâm. Maët ñaát maây ñuøn cöûa aûi xa. Tuøng cuùc löôõng khai tha nhaät leä, Khoùm cuùc tuoân theâm doøng leä cuõ, Coâ chu nhaát heä coá vieân taâm. Con thuyeàn buoäc chaët moái tình nhaø. Haøn y xöù xöù thoâi ñao xích, Laïnh luøng giuïc keû tay dao thöôùc, Baïch Ñeá thaønh cao caáp moä chaâm. Thaønh Baïch, chaøy vang boùng aùc taø. (Nguyeãn Coâng Tröù dòch) 11. Nguyeät daï Ñeâm traêng Kim daï Phu Chaâu nguyeät, Ñeâm nay Phu Chaâu saùng, Khueâ trung chæ ñoäc khan. Mình em ngaém traêng khuya. Dao laân tieåu nhi nöõ, Noãi nhôù Tröôøng An aáy, Vò giaûi öùc Tröôøng An. Thöông con chöa bieát gì ! Höông vuï vaân hoaøn thaáp, Söông thôm laøn toùc ñaãm, Thanh huy ngoïc tí haøn. Aùo laïnh caùnh tay teâ. Haø thôøi yû hö hoaûng, Bao nöõa cuøng soi boùng, Song chieáu leä ngaán can. Ñoâi mình ngaán leä se. (Khöông Höõu Duïng dòch) 3.1.2.3-Phaùi thô sôn thuûy ñieàn vieân: -Maïnh Haïo Nhieân(689-740): Huùy laø Haïo, töï laø Haïo Nhieân, ngöôøi thoân Ñoâng Daõ, huyeän Töông Döông, tænh Hoà Baéc(neân coøn ñöôïc goïi laø Maïnh Töông Döông). Chuoïâng khí tieát, öa aån cö, cuøng vôùi Vöông Duy laø hai nhaø thô lôùn phaùi sôn thuûy ñieàn vieân thôøi Thònh Ñöôøng. Coù thi taäp, goàm 3 quyeån. 1.Xuaân hieåu Sôùm xuaân Xuaân mieân baát giaùc hieåu, Giaác xuaân khoâng bieát saùng trôøi, Xöù xöù vaên ñeà ñieåu. Tieáng chim beân goái khaép nôi voïng veà. Daï lai phong vuõ thanh, Ñeâm qua möa gioù naõo neà, Hoa laïc tri ña thieåu. Moät vaøi hay ñaõ boän beà hoa rôi. (Khöông Höõu Duïng dòch) 2.Quaù coá nhaân trang Qua traïi cuûa baïn cuõ Coá nhaân cuï keâ thöû, Coá nhaân saün neáp gaø, Yeâu ngaõ chí ñieàn gia. Môøi khaùch tôùi ñieàn gia. Luïc thuï thoân bieân hôïp, Ven xoùm caây xanh toát, Thanh sôn quaùch ngoaïi taø. Ngoaøi ñoàng boùng nuùi taø. Khai hieân dieän töôøng phoá, Vöôøn töôïc ngoài hieân ngaém, Baû töûu ngöõ tang ma. Daâu gai cheùn röôïu khaø. Ñaõi ñaùo truøng döông nhaät, Ñôïi ñeán truøng döông tieát, Hoaøn lai töïu cuùc hoa. Laïi ñaây thöôûng cuùc hoa. -Vöông Duy(699-759): Töï Ma Caät, ngöôøi Thaùi Nguyeân, tænh Sôn Taây. Noåi tieáng veà thô, saønh aâm nhaïc, laïi gioûi veà thö phaùp vaø hoäi hoïa, ñöôïc xöng tuïng laø Thi Phaät. Toâ Ñoâng Pha töøng khen”Thi trung höõu hoïa, hoïa trung höõu thi”. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  14. Vaên hoïc Trung Quoác - 79 - Lôøi tieãn xuaân 1.Toáng xuaân töø Ngaøy ngaøy ngöôøi cöù giaø ñi, Nhaät nhaät xuaân khoâng laõo, Naêm naêm xuaân ñeán xuaân ñi, leõ thöôøng. Nieân nieân xuaân caùnh quy. Cuøng vui naâng cheùn quyønh töông, Töông hoan höõu toân töûu, Hoa kia duø tieác muøi höông, ích gì? Baát duïng tích hoa phi. (Nguyeãn Thanh Chaâu dòch) 2.Ñieåu minh giaûn Khe chim keâu Nhaân nhaøn queá hoa laïc, Queá rôi eâm aû, ngöôøi nhaøn Daï tónh, xuaân sôn khoâng. Ñeâm troâi laëng leõ xuaân ngaøn quaïnh hiu. Nguyeät xuaát, kinh sôn ñieåu, Traêng leân, hoát hoaûng chim ñeøo, Thôøi minh xuaân giaûn trung. Loøng khe ngaân doäi tieáng keâu ñaàu caønh (Khöông Höõu Duïng dòch) 3.Toáng bieät 1 Toáng bieät 1 Haï maõ aåm quaân töûu, Xuoáng ngöïa môøi naâng cheùn, Vaán quaân haø sôû chi? Hoûi anh veà ñaâu ñaây? Quaân ngoân baát ñaéc yù, Raèng:”Ñôøi khoâng toaïi chí, Qui ngoïa Nam sôn thuøy. Veà aån Nam sôn naøy”. Ñaõn khöù maïc phuïc vaán, Ñi roài, thoâi chaúng hoûi, Baïch vaân voâ taän thì. Ngaøn naêm maây traéng bay. (Nguyeãn Thanh Chaâu dòch) 4.Toáng bieät 2 Toáng bieät 2 Sôn trung töông toáng baõi, Trong nuùi tieãn ñöa baïn, Nhaät moä yeåm saøi phi. Chieàu taø ñoùng coång tre. Xuaân thaûo minh nieân luïc, Coû xuaân, xanh naêm tôùi, Vöông toân qui baát qui? Vöông toân bieát coù veà? 5.Vò Thaønh khuùc Khuùc haùt Vò Thaønh Vò Thaønh trieâu vuõ aáp khinh traàn, Sôùm möa öôùt buïi Vò Thaønh, Khaùch xaù thanh thanh lieãu saéc taân. Töôi maøu quaùn khaùch lieãu xanh la ñaø. Khuyeán quaân caùnh taän nhaát boâi töûu, Caïn theâm moät cheùn quan haø, Taây xuaát Döông quan voâ coá nhaân. Döông quan choán aáy ai laø coá nhaân? 3.1.2.4-Phaùi thô bieân taùi: -Cao Thích(? – 765): Töï laø Ñaït Phu, ngöôøi Thöôøng Chaâu, tænh Haø Baéc. Ñôøi Ñöôøng Huyeàn Toâng, ñoã khoa Höõu ñaïo, laøm quan ñeán chöùc Taùn kî thöôøng thò vaø ñöôïc phong Boät haûi haàu. Ham söï nghieäp, ngoaøi 50 tuoåi môùi laøm thô. Cuøng Saàm Tham noåi tieáng trong phaùi thô bieân taùi. Coù Thi vaên taäp, goàm 20 quyeån. 1.Ñoâng Bình loä taùc Laøm treân ñöôøng ñi Ñoâng Bình Thanh khoaùng löông daï nguyeät, Traêng ñeâm laïnh trong suoát, Boài hoài coâ khaùch chu. Thuyeàn khaùch coâi boài hoài. Dieåu nhieân phong ba thöôïng, Mòt muø laøn soùng gioù, Ñoäc moïäng tieàn sôn thu. Mô nuùi thu xöa chôi. Thu chí phuïc dao laïc, Thu ñeán tieâu ñieàu haún, Khoâng linh haønh giaû saàu. Khieán ngöôøi ñi buøi nguøi. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  15. Vaên hoïc Trung Quoác - 80 - (Khöông Höõu Duïng dòch) 2.Bieät Ñoång Ñaïi Tieãn bieät Ñoång Ñaïi Thaäp lyù hoaøng vaân baïch nhaät huaân, Möôøi daëm vaøng pha boùng naéng hanh, Baéc phong xuy nhaïn tuyeát phaân phaân. Nhaïn xuoâi gioù baác tuyeát bay nhanh. Maïc saàu tieàn loä voâ tri kyû, Chôù buoàn neûo tröôùc khoâng tri kyû, Thieân haï haø nhaân baát thöùc quaân? Thieân haï ai ngöôøi chaúng bieát anh? (Taûn Ñaø dòch) -Saàm Tham(715-770): Ngöôøi huyeän Nam Döông(nay thuoäc tænh Haø Nam), ñoã tieán só, laøm quan ñeán chöùc Lang trung kieâm Thò ngöï söû, bò thaêng giaùng nhieàu laàn. Sau töø chöùc, veà ôû nuùi Ñoã Laêng, roài maát ôû ñaát Thuïc. Traûi nhieàu naêm ôû bieân phoøng neân thô bieân taùi cuûa oâng töø ñieäu raát cao. Coù thi taäp, goàm 10 quyeån. Caûnh xuaân nhaø treân nuùi 1.Sôn phoøng xuaân söï Trôøi toái, vöôøn Löông, quïa löôïn Löông vieân nhaät moä loaïn phi nha, lôø Cöïc muïc tieâu ñieàu tam löôõng gia. Nhaø ñaâu vuùt maét, noùc löa thöa. Ñình thuï baát tri nhaân khöù taän, Caây xuaân chaúng bieát ngöôøi ñi heát, Xuaân lai hoaøn phaùt cöïu thôøi hoa. Xuaân ñeán hoa coøn nôû gioáng xöa. (Taûn Ñaø dòch) 2.Phuøng nhaäp Kinh söù Giöõa ñöôøng, gaëp söù giaû vaøo Kinh ñoâ Coá vieân ñoâng voïng loä man man, Mòt môø vöôøn cuõ trôøi ñoâng, Song tuï long chung leä baát can. Ñoâi tay run raåy gaït doøng leä rôi. Ñaïo thöôïng töông phuøng voâ chæ buùt, Giöõa ñöôøng chæ bieát gôûi lôøi, Baèng quaân truyeàn ngöõ baùo bình an. Nhôø anh nhaén baûo raèng toâi yeân bình. (Hoà Ñaéc Ñònh dòch) -Vöông Haøn(khoaûng tröôùc sau 713): Töï laø Töû Vuõ, ngöôøi ñaát Taán Döông, Tinh Chaâu(nay thuoäc tænh Sôn Taây). Tính phoùng ñaõng, ham röôïu cheø, ñoã tieán só naêm 710, laøm quan bò nhieàu laàn bieám trích, maát ôû Ñaïo chaâu. Löông Chaâu töø Khuùc haùt Löông Chaâu Boà ñaøo myõ töûu daï quang boâi, Boà ñaøo chöa caïn cheùn daï quang, Duïc aåm tì baø maõ thöôïng thoâi. Voäi vaõ leân yeân giuïc tieáng ñaøn. Tuùy ngoïa sa tröôøng quaân maïc tieáu, Say khöôùt sa tröôøng anh chôù dieãu, Coå lai chinh chieán kyû nhaân hoài. Xöa nay chinh chieán khoù bình an. -Vöông Chi Hoaùn(tröôùc sau 742): TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  16. Vaên hoïc Trung Quoác - 81 - Ngöôøi Tinh Chaâu(nay laø huyeän Thaùi Nguyeân, tænh Sôn Taây), gioûi vaên chöông nhöng laän ñaän tröôøng khoa cöû. Thô oâng thöôøng ñöôïc nhaïc coâng phoå nhaïc vaø ca kyõ öa haùt. 1.Ñaêng Quaùn Töôùc laâu Leân laàu Quaùn Töôùc Baïch nhaät y sôn taän, Boùng aùc gaùc non cao, Hoaøng haø nhaäp haûi löu. Soâng Hoaøng loït bieån saâu. Duïc cuøng thieân lyù muïc, Muoán cuøng muoân daëm maét, Caùnh thöôùng nhaát taèng laâu. Leân nöõa moät taàng laàu. (Khöông Höõu Duïng dòch) 2.Löông Chaâu töø Khuùc haùt Löông Chaâu Hoaøng haø vieãn thöôùng baïch vaân gian, Soâng Hoaøng leân taän khoaûng maây boâng, Nhaát phieán coâ thaønh vaïn nhaän san. Moät maûnh thaønh coâi nuùi vaïn truøng. Khöông ñòch haø tu oaùn döông lieãu, Saùo rôï thoåi chi baøi Chieát Lieãu, Xuaân phong baát ñoä Ngoïc Moân quan. Ngoïc Moân naøo loït ngoïn xuaân phong! (Khöông Höõu Duïng dòch) -Vöông Xöông Linh(698-756): Töï Thieáu Baù, ngöôøi ñaát Giang Ninh, tænh Giang Toâ. Ñaäu tieán só, laøm chöùc Hieäu thö lang, sau bò bieám laøm quan uùy taïi Long Tieâu. Bò thöù söû Lö Khöu Hieån gieát cheát vì tö thuø. Noåi tieáng hay thô, ñöôïc xöng tuïng laø Thi thieân töû. Coù thi taäp, goàm 5 quyeån. 1.Khueâ oaùn Noãi oaùn trong phoøng khueâ Khueâ trung thieáu phuï baát tri saàu, Treû trung naøng bieát ñaâu saàu, Xuaân nhaät ngöng trang thöôùng thuùy laâu. Buoàngxuaân trangñieåm leân laàu ngaém göông Hoát kieán maïch ñaàu döông lieãu saéc, Nhaùc troâng veû lieãu beân ñöôøng, Hoái giao phu teá mòch phong haàu. Phonghaàu nghó daïi xui chaøng kieám chi (Taûn Ñaø dòch) 2.Taùi haï khuùc Khuùc haùt döôùi bieân aûi Aåm maõ ñoä thu thuûy, Uoáng no, ngöôøi ngöïa sang soâng, Thuûy haøn phong töï ñao. Gioù thu hiu haét buoát doøng nöôùc troâi. Bình sa nhaät vò moät, Caùt baèng naéng traûi chôi vôi, Aûm aûm kieán Laâm Thao. Môø môø thoaùng hieän khung trôøi Laâm Thao. Tích nhaät Tröôøng thaønh chieán, Tröôøng thaønh chieán ñòa thuûa naøo, Haøm ngoân yù khí cao. Maø nay chí khí anh haøo coøn vang. Hoaøng traàn tuùc thieân coå, Nghìn naêm phuû kín buïi vaøng, Baïch coát loaïn boàng mao. Ngoån ngang xöông traéng moïc lan coû daøy. (Nguyeãn Thanh Chaâu dòch) 3.1.3.-Trung Ñöôøng(766-836): Bao quaùt thôøi gian töø naêm ñaàu nieân hieäu Ñaïi Lòch ñôøi Ñöôøng Ñaïi Toâng (766) ñeán naêm ñaàu nieân hieäu Khai Thaønh ñôøi Ñöôøng Vaên Toâng(836), chöøng 70 naêm: ñoù laø thôøi kyø bieán chuyeån cuûa thô Ñöôøng. Vôùi theå cheá ñaõ hoaøn toaøn thaønh thuïc, vôùi noäi dung saâu roäng tinh teá thôøi Thònh Ñöôøng, thi gia thôøi kyø Trung Ñöôøng chuù troïng ñeán kyõ xaûo ñeå ñöa thô ca ñaït ñeán böôùc phaùt trieån môùi. Nhöng do hoaøn caûnh xaõ hoäi beá taéc ñôøi Ñöôøng vaø khoâng coøn nhöõng thi só coù taøi naêng kieät xuaát nhö “ thi Phaät, thi Tieân, thi Thaùnh”cuûa thôøi Thònh Ñöôøng, neân thô ñaõ baét ñaàu suy thoaùi. Noåi baät trong thôøi kyø naøy laø phaùi thô hieän thöïc xaõ hoäi vôùi caùc thi taøi Baïch Cö Dò, Nguyeân Chaån, Lyù Thaân. Phaùi thô sôn thuûy ñieàn vieân coù nhöõng thi nhaân tieâu bieåu nhö Vi Öùng Vaät, Lieãu Toâng Nguyeân vaø Löu Tröôøng Khanh. Tieáng thô bieân taùi trôû TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  17. Vaên hoïc Trung Quoác - 82 - neân thöa thôùt vaéng veû, chæ coøn Traàn Ngoïc Lan vôùi baøi thô “Kyù phu” khaù quen thuoäc nhöng laïi xuaát hieän phaùi thô quaùi ñaûn maø Haøn Duõ laø laõnh tuï vôùi “Maïnh Giao khoå ngaâm”, “Giaû Ñaûo thoâi xao”, “Lyù Haï quæ taøi”. Tuy yeâu thích loái thô “quaùi dò”, nhöng hoï laïi noåi tieáng vaø löu danh nhôø nhöõng baøi thô bình dò nhö Haøn Duõ vôùi “Chí Lam quan thò ñieät toân Töông”, Maïnh Giao vôùi “Du töû ngaâm”, Giaû Ñaûo vôùi “Taàm aån giaû baát ngoä”, “Ñoä Tang Caøn”... . Ngoaøi ra, Tröông Tòch, Thoâi Hoä, Ñoã Thu Nöông... cuõng ñöôïc ngöôøi ñôøi nhaéc ñeán nhôø chaát thô tröõ tình laõng maïn nhö “Tieát phuï ngaâm”, “Ñeà tích sôû kieán xöù”, “Kim luõ y”... 3.1.3.1-Phaùi thô xaõ hoäi: -Baïch Cö Dò(722-846): Töï Laïc Thieân, hieäu Höông Sôn cö só, ngöôøi Haï Khueâ, tænh Sôn Taây, ñaäu tieán só, laøm quan ñeán Thöôïng thö boä Hình. Coù laàn bò bieám laøm Tö maõ Giang Chaâu, nhaân ñoù saùng taùc baøi Tyø baø haønh. Laø nhaø thô hieän thöïc noåi tieáng thôøi Trung Ñöôøng, nhöng laïi ñöôïc ngöôøi ñôøi meán moä nhôø nhöõng baøi thô thöông caûm nhö Tyø baø haønh, Tröôøng haän ca. Thô Ñieáu Baïch Cö Dò (Ñöôøng Tuyeân Toâng) coù caâu: Ñoàng töû giai ngaâm Tröôøng haän khuùc, Hoà nhi naêng xöôùng Tì baø thieân. (Treû con ñeàu bieát ngaâm Tröôøng haän, Rôï Hoà cuõng thaïo Tì baø thieân). 1.Khinh phì Nheï beùo YÙ khí kieâu maõn loä, Ñaày ñöôøng daùng boä con cöng, Yeân maõ quang chieáu traàn. Ngöïa yeân boùng loaùng saùng tröng buïi hoàng. Taù vaán haø vi giaû? Hoûi: laøm chi ñoù nhöõng oâng? Nhaân xöng thò noäi thaàn. Ngöôøi ta raèng nhöõng quan trong ñoù maø. Chu phaát giai ñaïi phu, Daûi ñieàu ñeàu Ñaïi phu ta, Töû thuï hoaëc töôùng quaân. Maø ñeo daûi tía hoaëc laø töôùng quaân. Khoa phoù quaân trung yeán, Ngheânh ngang ñi cheùn trong quaân, Taåu maõ khöù nhö vaân. Roän raøng voù ngöïa chaïy vaàn nhö maây. Toân loâi daät cöûu uaán, Voø, ang chín thöù röôïu ñaày, Thuûy luïc la baùt traân. Haûi sôn taùm baùt coå baøy linh tinh. Quûa phaùch Ñoäng Ñình quaát, Quûa daâng quít haùi Ñoäng Ñình, Khoaùi thieát Thieân Trì laân. Caù Thieân Trì thaùi ñôm thanh goûi ngon. Thöïc baõo taâm töï nhöôïc, Aên no khoan khoaùi taâm hoàn, Töûu haøm khí ích chaân. Röôïu say yù khí huøng hoàn caøng theâm. Thò tueá Giang Nam haïn, Naêm nay haïn haùn Giang Nam, Cuø Chaâu ngöôøi moå ngöôøi laøm thöùc aên. Cuø Chaâu nhaân thöïc nhaân. (Taûn Ñaø dòch) 2.Tam nieân bieät Ba naêm xa caùch Du du nhaát bieät dó tam nieân, Xa nhau moät chuyeán ba naêm, Töông voïng töông tö minh nguyeät thieân. Ngoùngnhau chungboùng traêng raèm nhôù nhau Tröôøng ñoaïn thanh thieân voïng minh nguyeät, Trôøi xanh traêng saùng loøng ñau, Bieät lai tam thaäp luïc hoài vieân. Ba möôi saùu ñoä, tröôùc sau traêng troøn. (Taûn Ñaø dòch) 3.Töï khuyeán Töï khuyeân mình Öùc tích cô baàn öùng cöû nieân, Nhôù xöa ngheøo tuùng luùc khoa thi, Thoaùt y ñieån töûu Khuùc Giang bieân. Beán Khuùc theøm men, coá aùo ñi. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  18. Vaên hoïc Trung Quoác - 83 - Thaäp thieân nhaát ñaåu do xa aåm, Ñaáu röôïu nghìn ñoàng quen uoáng ñaét, Haø huoáng quan cung baát trò tieàn. Nöõa chi loäc nöôùc maát tieàn chi ! (Taûn Ñaø dòch) 4.Laâm giang toáng Haï Chieâm Tôùi soâng tieãn Haï Chieâm Bi quaân laõo bieät, leä trieâm caân Muoân daëm thöông anh leä bieät saàu, Thaát thaäp voâ gia vaïn lyù thaân. Baûy möôi tuoåi taùc cöûa nhaø ñaâu? Saàâu kieán chu haønh phong höïu khôûi, Buoàn troâng traän gioù theo thuyeàn noåi, Baïch ñaàu laõng lyù baïch ñaàu nhaân. Soùng baïc ñaàu quanh khaùch baïc ñaàu. (Taûn Ñaø dòch) 5.Tyø baø haønh Tyø baø haønh Nguyeân Hoøa thaäp nieân, dö taû thieân Naêm thöù 10 nieân hieäu Nguyeân Hoøa, Cöûu Giang quaän Tö maõ. Minh nieân thu, toáng khaùch ta bò bieám laøm Tö maõ quaän Cöûu Giang. Muøa thu naêm Boàn Phoá khaåu, vaên chu trung daï ñaøn tì baø giaû. sau, tieãn khaùch ôû cöûa soâng Boàn Phoá, ñeâm nghe tieáng Thính kyø aâm tranh tranh nhieân höõu Kinh ñoâ thanh. ñaøn tì baø trong thuyeàn. Nghe tieáng ñaøn thaùnh thoùt coù Vaán kyø nhaân, baûn Tröôøng An xöôùng nöõ, thöôøng hoïc veû tieáng choán kinh ñoâ. Hoûi ngöôøi ñaøn, thì voán laø ca tì baø vu Muïc, Taøo nhò thieän taøi. Nieân tröôûng saéc nöõ ñaát Tröôøng An, ñaõ töøng hoïc ñaøn tì baø ôû hai thieän suy, uûy thaân vi coå nhaân phuï. Toaïi meänh töûu, söû taøi hoï Muïc, hoï Taøo. Tuoåi cao saéc giaûm, naøng môùi gaù khoaùi ñaøn soå khuùc. Khuùc baõi, maãn nhieân. Töï töï thaân laøm vôï khaùch laùi buoân. Ta lieàn sai baøy tieäc thieáu tieåu thôøi hoan laïc söï. Kim phieâu luaân tieàu tuïy, röôïu, khieán gaåy vaøi khuùc. Ñaøn xong, naøng buøi nguøi, chuyeån tyû vu giang hoà gian. töï keå nieàm hoan laïc thôøi tuoåi treû, nay phieâu linh tieàu Dö xuaát quan nhò nieân, ñieàm nhieân tuïy, troâi giaït choán giang hoà. töï an, caûm tö nhaân ngoân, thò tòch thuûy giaùc thieân Ta ra laøm quan ôû choán ngoaøi ñaõ trích yù. Nhaân vi tröôøng cuù, ca dó taëng chi. Phaøm luïc hai naêm, noãi nieàm cuõng ñaõ nguoâi ngoai, baùch nhaát thaäp nhò ngoân, meänh vieát: “Tì baø haønh”. nay caûm thöông lôøi naøng, ñeâm aáy môùi chaïnh nieàm bieám trích. Nhaân ñoù saùng taùc baøi thô tröôøng thieân, phoå lôøi ca ñeå taëng naøng, daøi 612 lôøi, goïi teân laø “Tì Taàm Döông giang ñaàu daï toáng khaùch, baø haønh”. Phong dieäp ñòch hoa thu saét saét. Chuû nhaân haï maõ khaùch taïi thuyeàn, Beán Taàm Döông canh khuya ñöa khaùch, Cöû töûu duïc aåm voâ quaûn huyeàn. Quaïnh hôi thu lau laùch ñìu hiu. Tuùy baát thaønh hoan thaûm töông bieät, Ngöôøi xuoáng ngöïa khaùch döøng cheøo, Bieät thôøi mang mang giang taåm nguyeät. Cheùn quyønh mong caïn nhôù chieàu truùc ti Hoát vaên thuûy thöôïng tyø baø thanh, Say nhöõng luoáng ngaïi khi chia reõ, Chuû nhaân vong quy khaùch baát phaùt. Nöôùc meânh moâng ñöôïm veû traêng trong. Taàm thanh aùm vaán ñaøn giaû thuøy? Tieáng tyø nghe vaúng beân soâng, Tyø baø thanh ñình duïc ngöõ trì. Chuû khuaây khoûa laïi khaùch duøng daèng xuoâi. Di thuyeàn töông caän yeâu töông kieán, Laàn tieáng kheû hoûi ai ñaøn taù? Thieâm töûu hoài ñaêng truøng khai yeán. Döøng daây tô naán naù laøm thinh. Thieân hoâ vaïn hoaùn thuûy xuaát lai, Dôøi thuyeàn gheù laïi thaêm tình, Do baõo tyø baø baùn giaø dieän. Chong ñeøn theâm röôïu coøn daønh tieäc vui. Chuyeån truïc baùt huyeàn tam löôõng thanh, Môøi moïc maõi thaáy ngöôøi bôõ ngôõ, Vò thaønh khuùc ñieäu tieân höõu tình. Tay oâm ñaøn che nöûa maët hoa. Huyeàn huyeàn yeåm öùc thanh thanh töù, Vaën ñaøn maáy tieáng daïo qua, Töï toá bình sinh baát ñaéc chí. Khuùc tuy chöa troïn tình ñaø thoaûng hay. Ñeâ mi tín thuû tuïc tuïc ñaøn, Nghe naõo nuoät maáy daây buoàn böïc, Thuyeát taän taâm trung voâ haïn söï. Döôøng than nieàm taám töùc baáy laâu. Khinh luõng maïn nhieân maït phuïc khieâu, Maøy chau tay gaåy khuùc saàu, TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  19. Vaên hoïc Trung Quoác - 84 - Sô vi “Ngheâ thöôøng” haäu “Luïc yeâu” Giaûi baøy heát noãi tröôùc sau muoân vaøn. Ñaïi huyeàn taøo taøo nhö caáp vuõ, Ngoùn buoâng baét khoan khoan dìu daët, Tieåu huyeàn thieát thieát nhö tö ngöõ. Tröôùc Ngheâ thöôøng sau thoaét Luïc yeâu. Taøo taøo thieát thieát thaùc taïp ñaøn, Daây to döôøng ñoå möa raøo, Ñaïi chaâu tieåu chaâu laïc ngoïc baøn. Næ non daây nhoû nhö troø chuyeän rieâng. Gian quan oanh ngöõ hoa ñeå hoaït, Tieáng cao thaáp löïa chen laàn gaåy, U yeát tuyeàn löu thuûy haï than. Maâm ngoïc ñaâu boãng naåy haït chaâu. Thuûy tuyeàn laõnh saùp huyeàn ngöng tuyeät, Trong hoa oanh ríu rít nhau, Ngöng tuyeät baát thoâng thanh tieäm yeát. Suoái tuoân roùc raùch chaûy mau xuoáng gheành. Bieät höõu u tình aùm haän sinh, Nöôùc suoái laïnh daây maønh ngöøng ñöùt, Thöû thôøi voâ thanh thaéng höõu thanh. Ngöøng ñöùt neân phuùt baët tieáng tô. Ngaân bình xaï phaù thuûy töông bính, Oâm saàu mang giaän ngaån ngô, Thieát kî ñoät xuaát ñao thöông minh. Tieáng tô laëng ngaét baây giôø caøng hay. Khuùc chung thaâu baùt ñöông taâm hoaïch, Bình baïc vôõ tuoân ñaày doøng nöôùc, Töù huyeàn nhaát thanh nhö lieät baïch. Ngöïa saét giong xoâ xaùt tieáng ñao. Ñoâng thuyeàn taây phaûng tieãu voâ ngoân, Cung ñaøn löïa khuùc thanh tao, Duy kieán giang taâm thu nguyeät baïch. Tieáng buoâng xeù luïa löïa vaøo boán daây. Thuyeàn maáy laù ñoâng taây laëng ngaét, Traàm ngaâm phoùng baùt saùp huyeàn trung, Moät vaàng traêng trong vaét loøng soâng. Chænh ñoán y thöôøng khôûi lieãm dung. Ngaäm nguøi ñaøn baùt xeáp xong, Töï ngoân: “baûn thò kinh thaønh nöõ, Aùo xieâm kheùp neùp haàu mong giaõi lôøi. Gia taïi Haø Moâ laêng haï truù. Raèng:”Xöa voán laø ngöôøi keû chôï, Thaäp tam hoïc ñaéc tì baø thaønh, Coàn Haø Moâ truù ôû laân la. Danh thuoäc giaùo phöôøng ñeä nhaát boä. Hoïc ñaøn töø thuûa möôøi ba, Khuùc baõi thöôøng giaùo thieän taøi phuïc, Giaùo phöôøng ñeä nhaát chæn ñaø cheùp teân. Trang thaønh moãi bò thu nöông ñoá. Gaõ thieän taøi sôï phen döøng khuùc, Nguõ Laêng nieân thieáu tranh trieàn ñaàu, Gaõ thu nöông ghen luùc ñieåm toâ. Nhaát khuùc hoàng tieâu baát tri soá. Nguõ Laêng, chaøng treû ganh ñua, Ñieàn ñaàu ngaân tì kích tieát toaùi, Bieát bao the thaém chuoác mua tieáng ñaøn. Huyeát saéc la quaàn phieân töûu oá. Vaønh löôïc baïc gaõy tan nhòp goõ, Kim nieân hoan tieáu phuïc minh nieân, Böùc quaàn hoàng hoen oá röôïu rôi. Thu nguyeät xuaân phong ñaúng nhaøn ñoä. Naêm naêm laàn löõa vui cöôøi, Ñeä taåu toøng quaân a di töû, Maûi traêng hoa, chaúng ñoaùi hoaøi xuaân thu. Moä khöù trieâu lai nhan saéc coá. Buoàn em traåy laïi lo dì thaùc, Moân tieàn laõnh laïc xa maõ hi, Saàu hoâm mai ñoåi khaùc hình dong. Laõo ñaïi giaù taùc thöông nhaân phuï. Cöûa ngoaøi xe ngöïa vaéng khoâng, Thöông nhaân troïng lôïi khinh bieät li, Thaân giaø môùi keát duyeân cuøng khaùch thöông. Tieàn nguyeät Phuø Löông maõi traø khöù. Khaùch troïng lôïi khinh ñöôøng li caùch, Khöù lai giang khaåu thuû giang thuyeàn, Maûi buoân cheø sôùm teách nguoàn khôi. Nhieãu thuyeàn minh nguyeät giang thuûy haøn. Thuyeàn khoâng beán ñaäu maëc ai, Daï thaâm hoát moäng thieáu nieân söï, Quanhthuyeàn traênggiaõi nöôùc troâi laïnh luøng. Moäng ñeà trang leä hoàng lan can”. Ñeâm khuya, söïc nhôù voøng tuoåi treû, Ngaõ vaên tì baø dó thaùn töùc, Chôït mô maøng doøng leä ñoû hoen”. Höïu vaên thöû ngöõ truøng töùc töùc. Nghe ñaøn ta ñaõ chaïnh buoàn, Ñoàng thò thieân nhai löu laïc nhaân, Laïi raàu nghe noãi næ non maáy lôøi. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
  20. Vaên hoïc Trung Quoác - 85 - Töông phuøng haø taát taèng töông thöùc. Cuøng moät löùa beân trôøi laän ñaän, “Ngaõ toøng khöù nieân töø ñeá kinh, Gaëp gôõ nhau loï saün quen nhau. Trích cö ngoïa beänh Taàm Döông thaønh. “Töø xa kinh khuyeát baáy laâu, Taàm Döông ñòa tòch voâ aâm nhaïc, Taàm Döông ñaát trích goái saàu hoâm mai. Chung tueá baát vaên ti truùc thanh. Choán cuøng tòch laáy ai vui thích, Truù caän Boàn giang ñòa ñeâ thaáp, Tai chaúng nghe ñaøn ñòch caû naêm. Hoaøng loâ khoå truùc nhieãu traïch sinh. Soâng Boàn gaàn choán caùt laàm, Kyø gian ñaùn moä vaên haø vaät? Lau vaøng truùc voõ aâm thaàm quanh hieân. Ñoã quyeân ñeà huyeát vieân ai minh. Tieáng chi ñoù nghe lieàn sôùm toái, Xuaân giang hoa trieâu thu nguyeät daï, Cuoác keâu saàu vöôïn hoùt veo von. Vaõng vaõng thuû töûu hoaøn ñoäc khuynh. Hoa xuaân nôû, nguyeät thu troøn, Khôûi voâ sôn ca döõ thoân ñòch, Laàn laàn tay chuoác cheùn son ngaäp ngöøng. Aåu aù traøo trieát nan vi thính. Haù chaúng coù ca röøng, ñòch noäi, Kim daï vaên quaân tì baø ngöõ, Gioïng líu lo buoàn noãi khoù nghe. Nhö thính tieân nhaïc nhó taïm minh. Tì baø nghe daïo canh khuya, Maïc töø caùnh toïa ñaøn nhaát khuùc, Döôøng nhö ca nhaïc gaàn keà beân tai. Vò quaân phieân taùc Tì baø haønh”. Haõy ngoài laïi gaåy chôi khuùc nöõa, Seõ vì naøng soaïn söûa baøi ca”.. Caûm ngaõ thöû ngoân löông cöûu laäp, Ñöùng leân döôøng caûm lôøi ta, Khöôùc toïa thuùc huyeàn, huyeàn chuyeån caáp. Laïi ngoài löïa phím ñaøn ñaø kíp daây. Theâ theâ baát töï höôùng tieàn thanh, Nghe naõo nuoät khaùc daây ñaøn tröôùc, Maõn toïa truøng vaên giai yeåm khaáp. Khaép tieäc hoa söôùt möôùt leä rôi. Toïa trung khaáp haï thuøy toái ña? Leä ai chan chöùa hôn ngöôøi? Giang Chaâu tö maõ thanh sam thaáp. Giang Chaâu tö maõ ñöôïm muøi aùo xanh. (Phan Huy Vònh dòch) -Lyù Thaân: Maãn noâng Thöông nhaø noâng Kyø nhaát Baøi 1 Söø hoøa nhaät ñöông ngoï, Böøa luùa trôøi ñöùng boùng, Haõn trích hoøa haï thoå; Moà hoâi ñoå xuoáng ruoäng. Thuøy tri baøn trung xan, Ai bieát côm trong maâm, Laïp laïp giai taân khoå. Haït haït ñeàu cay ñaéng! Kyø nhò Baøi 2 Xuaân chuûng nhaát laïp tuùc, Moät haït muøa xuaân gieo, Thu thu vaïn khoûa töû; Muoân haït muøa thu haùi. Töù haûi voâ nhaøn ñieàn, Boán bieån khoâng ñaát hoang, Noâng daân do ngaï töû. Nhaø noâng coøn cheát ñoùi ! 3.1.3.2-Phaùi thô sôn thuûy ñieàn vieân: -Vi ÖÙng Vaät(736-780): Ngöôøi huyeän Tröôøng An(nay thuoäc tænh Thieåm Taây), laøm quan traûi 2 trieàu Huyeàn Toâng, Tuùc Toâng. Laø nhaø thô phaùi sôn thuûy ñieàn vieân. Baét chöôùc oâng Ñaøo Baønh Traïch Hieäu Ñaøo Baønh Traïch Söông sa hoa coû raïc, Söông laïc tuïy baùch thaûo, Rieâng moät cuùc töôi boâng. TS. Nguyeãn Ñình Haûo – Nguyeãn Thanh Chaâu Khoa Ngöõ vaên
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2