Giáo trinh xây dựng và phân loại bản đồ đất part 8

Chia sẻ: Ajfak Ajlfhal | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

135
lượt xem 32
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trinh xây dựng và phân loại bản đồ đất part 8', kỹ thuật - công nghệ, kiến trúc - xây dựng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trinh xây dựng và phân loại bản đồ đất part 8

- Các t ng ñ t và các t ng ch n ñoán. - Màu s c ñ t và s bi n ñ ng màu s c các t ng ñ t. - Các tính ch t v t lý chính và m t s tính ch t cơ lý tính c a ñ t. - S hình thành m t s h p ch t hoá h c, các ch t xâm nh p, các ch t m i sinh có liên quan ñ n các quá trình hình thành ñ t. Ðây là nh ng v n ñ ñã ñư c ñ c p chi ti t trong giáo trình Th như ng và ph n mô t theo các ch tiêu yêu c u c th trong b n t ph u di n. d. Ch n ñ a ñi m ñào ph u di n Ð a ñi m ñào ph u di n ph i ñ i di n cho vùng, khu v c ñi u tra d a theo các ñ c ñi m sau ñây: - Ð a ñi m ph i ñư c xác ñ nh trên các d ng ñ a hình ch y u - Dư i các th m th c v t t nhiên và cây tr ng ñ i di n - Trên các vùng có các phương th c s d ng, c i t o và b o v ñ t khác nhau - Trên ñ t ñ i, núi ph u di n ñ i di n ph i ñư c ñào ñ nh ñ i ho c ñ nh núi - Trên các ñ a hình b ng và thung lũng, ph u di n ñ t ph i ñư c ñào gi a các khu v c thu c ñ a ñi m xác ñ nh. Không ñư c ñào g n b , g n dư ng, g n kênh mương và các khu v c g n nơi khai thác m ho c lò g ch... Không ñư c ñào nơi có m i hang ki n, nơi ñ t b bom ñ n ho c ho t ñ ng nhân t o làm xáo tr n. Vi c xác ñ nh v trí ph u di n t th c ñ a vào b n ñ r t quan tr ng vì chúng giúp cho nghiên c u và khoanh ñư c ranh gi i ñ t m t cách chính xác. Nh ng phương pháp sau ñây thư ng ñư c ngư i ta xác ñ nh: - Phương pháp giao h i (theo các m c c ñ nh d nh n bi t). - Phương pháp ño kho nh cách và ư c lư ng c ly. Vi c tìm hi u ph u di n, phân lo i và khoanh các khoanh ñ t ñư c ti n hành thông qua các ph u di n chính ph u di n ph và ph u di n thăm dò. Các ký hi u ph u di n ph i ñư c xác ñ nh rõ trên b n ñ dã ngo i - Ph u di n chính có phân tích - Ph u di n chính không phân tích - Ph u di n ph - Ph u di n thăm dò ñ. Quy ñ nh ñào ph u di n - Ph u di n ñ t xác ñ nh nh ng nơi ñ t có ñ dày l n, không g p các t ng c ng r n thư ng ñư c ñào theo kích thư c: dài 120- 150cm (nh ng ph u di n ch p nh ph i ñào dài> 2m ñ có th d dàng ñ ng ch p b m t c a lát c t); r ng 70- 90cm; sâu trên 125cm. - Khi ñào ph u di n c n lưu ý: + M t ph u di n dùng ñ quan sát, mô t ph i hư ng v phía ánh sáng m t tr i ñ d mô t + Khi ñào, l p ñ t m t ñ riêng, l p ñ t dư i ñ riêng. Không ñ ñ t hay d m ñ p lên phía b m t mô t c a ph u di n làm m t tr ng thái t nhiên c a ñ t. + Sau khi ñào xong phía m t mô t ph i ñư c xén cho th ng góc. + Trên nh ng vùng ñ t ñang ñư c canh tác, tr ng tr t sau khi ñào ph u di n xong ph i l p ñ t l i ngay theo trình t các l p dư i l p trư c và trên l p sau. 78
Khi ñào ph u di n c n ph i ñ riêng l p ñ t trên m t sang m t bên và các t ng bên dư i sang m t bên, sau ñó l p l i theo th t ban ñ u c a chúng. e. Các lo i ph u di n thư ng ñư c xác ñ nh trong xây d ng b n ñ ñ t - Ph u di n chính: + Ðào ñ n t ng c ng r n, ñá m ho c ñ n ñ sâu t i thi u 125cm, n u chưa g p t ng c ng r n. + Mô t vào b n t chính, ghi v trí, s ph u di n tên b n ñ . + Th pH, Carbonat và các ch tiêu m n, phèn ñ d n ñi n khi c n thi t. + L y tiêu b n ñ t. + L y m u ñ t nơi c n phân tích. - Ph u di n ph : + Khi g p lo i ñ t gi ng ph u di n chính thì ñào ph u di n ph . + Ðào sâu ñ n 100cm. + T vào b n t ph u di n ph , ghi v trí s ph u di n lên b n ñ . - Ph u di n thăm dò: + Ðào sâu t 70- 100cm. + Ðánh d u trên b n ñ dã ngo i. Yêu c u ñ i v i xác ñ nh ph u di n: - M i khoanh ñ t t i thi u ph i có m t ph u di n chính, ph ho c thăm dò. - T l gi a các lo i ph u di n chính, ph , thăm dò thư ng là 1:4:4 - V trí ph u di n ph i ñư c th hi n rõ ràng trên b n ñ . f. L y m u ñ t phân tích Vi c l y m u phân tích ñư c ti n hành theo các trình t sau ñây: - Trư c tiên l y m u t ng ñáy ph u di n sau ñó m i l y d n lên các t ng trên. - M u ñ t l y t t c các t ng phát sinh l y ñ u theo ñ dày t ng ñ t. - T ng ñ t canh tác và t ng m ng hơn 10cm l y m u theo ñ dày c t ng. 79
- T ng ñ t dày chưa ñ n 50cm l y 1 m u. - T ng ñ t dày 50- 90 cm l y 2 m u. - T ng ñ t dày hơn 90cm l y 3 m u. + Tr ng lư ng m u ñ t l y ph i ñ 1 kg cho vào trong túi v i có nhãn s theo ñúng quy ñ nh (s ph u di n, ñ a ñi m l y m u, t ng l y m u, ngày l y m u, ngư i l y m u). + M i ñơn v phân lo i ñ t th hi n trên chú d n b n ñ ñ t t i thi u ph i l y 1 ph u di n ñ t phân tích (tr ñ t có di n tích nh hơn 1ha, ít có ý nghĩa v m t phát sinh và nông h c). - L y ñ t vào h p tiêu b n: + L y theo các t ng phát sinh cho vào các ngăn c a h p tiêu b n (b ng g ho c b ng nh a). Ð t cho vào h p ph i gi ñư c d ng t nhiên và ñ c trưng cho t t c các t ng ñ t. + Cách ghi tiêu b n ñ t: bên c nh m i ngăn tiêu b n ghi rõ ñ dày t ng ñ t phát sinh, ñ u và n p h p tiêu b n ph i ghi s ph u di n, ký hi u ph u di n, ký hi u tên ñ t, trên m t n p h p ngoài nh ng ph n nghi trên còn ghi thêm ñ a ñi m ñào ph u di n và th c v t ph bi n. 2.2. Mô t ph u di n ñ t Mô t ph u di n ñ t là vi c làm không th thi u trong các ñi u tra xây d ng b n ñ ñ t, ñây cũng là nh ng tài li u cơ b n c n lưu gi l i ñ ki m ch ng cho nh ng k t qu ñi u tra giã ngo i ngoái ñ ng. Ð mô t ñư c ph u di n ñ t c n n m v ng, ghi chép và mô t ñư c ñ y ñ các m c yêu c u ñã ñư c ghi trong b n t ph u di n. Sau ñây là m t s hư ng d n cho vi c mô t các y u t c n xác ñ nh trong b n t ph u di n ñ t, trong phân lo i ñ t theo phương pháp phân lo i c a FAO – UNESCO. 80
Mô t ph u di n và l y m u ñ t a. Ký hi u t ng và l p chính Ký hi u t ng g m 1 ho c 2 ch cái hoa cho t ng chính và ñuôi ch thư ng cho ph n ph (distintion). Ð mô t ph u di n ñ t, ñi u c t y u là ph i xác ñ nh ñúng t ng và ký hi u t ng. Các t ng và l p chính: Ngư i ta thư ng s d ng các ch hoa H, O, A, E, B, C và R ñ bi u th các t ng và l p chính c a ñ t. Hi n t i ñã ghi nh n 7 t ng và l p chính và 7 t ng chuy n ti p. H u h t là các t ng phát sinh, ph n ánh s ñánh giá ch t lư ng và nh ng thay ñ i x y ra trong quá trình hình thành và s d ng ñ t. Các t ng phát sinh không tương ñương v i t ng ch n ñoán. - T ng H: Ch y u là các ch t h u cơ, t o thành t s tích lu các ch t h u cơ chưa phân hu ho c ph n nào ñã phân hu trên m t ñ t, chúng có th ng p nư c. T ng H có th trên cùng c a ñ t khoáng ho c ñ sâu nào ñó bên dư i b m t n u nó b vùi l p. - T ng O: Ch y u là các ch t h u cơ g m các m u rác chưa phân hu ho c phân hu m t ph n như lá, lá kim, cành con, rêu, ñ a y, chúng tích t trên b m t. T ng O không b bão hoà nư c trong th i kỳ kéo dài. Ch t khoáng trong ñó ch chi m t l % r t nh . L p O có th b m t c a ñ t khoáng ho c ñ sâu b t kỳ bên dư i l p m t n u nó b vùi l p. - T ng A: T ng khoáng ñư c t o b m t ho c ngay dư i t ng O, h u h t c u trúc ñá ban ñ u không còn và ñ c trưng b i m t ho c nhi u ñ c tính sau: + Tích t ch t h u cơ d ng mùn l n v i h t khoáng và không mang ñ c trưng tính ch t c a t ng E ho c B + Mang các ñ c tính canh tác, ñ ng c ho c các lo i xáo tr n tương t + Có hình thái khác v i t ng B ho c C bên dư i. vài nơi có khí h u khô nóng, b m t không b xáo tr n ít s m hơn t ng sát bên dư i và ch ch a lư ng nh ch t h u cơ. Nó mang hình thái khác bi t v i l p C, m c dù là ph n khoáng không b thay ñ i ho c ch thay ñ i ít do khí h u. 81
T ng E: T ng khoáng m t ñi sét silicat, s t, nhôm, ho c các h p ch t nào ñó, ñ l i ch y u cát và limôn và ph n l n c u trúc ñá g c không còn n a. m t s lo i ñ t có màu là màu c a h t cát và limôn, t ng E ñư c phân bi t v i t ng dư i B trong cùng m t ph u di n ñ t b i tr s màu vàng m nh hay y u. T ng E thư ng g n b m t, bên dư i t ng O ho c A và trên t ng B, nhưng ký hi u E có th dùng mà không c n xét t i v trí trong ph u di n cho b t kỳ t ng nào tho mãn các yêu c u và nó là s n ph m c a s phát sinh ñ t - T ng B: Dư i t ng A, E, O ho c H và trong ñó các ñ c ñi m chính là t t c ho c ph n l n c u trúc ñá g c ñã b phong hoá, cùng v i m t ho c có s k t h p c a nh ng ñ c ñi m sau: + B i tích t p trung, riêng ho c k t h p v i sét silicat s t, nhôm, humic, cacbonat, th ch cao ho c silic. + Có d u v t c a s chuy n r i cacbonat + T p trung sesquioxide ñư c gi l i trong t ng. + L p v sesquioxide làm cho t ng này rõ ràng có giá tr th p hơn có màu vàng m nh hơn, ho c là ñ hơn các t ng phù trên và dư i và thi u s b i tích rõ r t c a s t. + Có s bi n ñ i t o thành sét silicát ho c làm m t ñi các oxit ho c c hai và t o ra c u trúc h t, t ng, ho c c u trúc lăng tr , có s thay ñ i l n th tích n u có s thay ñ i v ñ m. +Trong t ng B: Có th tích t cacbonat, th ch cao, ho c silic mà chúng là k t qu c a các quá trình phát sinh th như ng. - T ng C: là t ng ho c l p không bao g m ñá n n thô mà nh ng ñá này ñã b tác ñ ng b i quá trình phát sinh th như ng mà không có các tính ch t c a các t ng H, O, A, E ho c B. Chúng h u h t là các l p khoáng, nhưng m t s l p b silic và vôi hoá như v sò, san hô, diatonit. L p C có th b thay ñ i c khi không có d u v t c a s phát sinh th như ng. R cây có th xuyên qua t ng C nơi cung c p môi trư ng sinh trư ng quan tr ng. T ng C bao g m các s n ph m tr m tích, saprolit (ñá ñang phong hoá) có th ñào b ng mai d dàng khi chúng m. M t s lo i ñ t hình thành trong nh ng v t li u ch u tác ñ ng l n c a th i ti t (n ng, mưa) và nh ng v t li u ñó không ñáp ng c c yêu c u c a t ng A, E ho c B thì cũng ñư c g i là t ng C. - T ng R: L p ñá n n r n n m dư i l p ñ t. Granit, bazan, quarzite và ñá vôi ho c ñá cát lá nh ng ví d c th c a ñá n n - ñư c g i là R. Nh ng m u khô (không khí ho c khô hơn) c a t ng R n u ñư c th vào nư c s không có s no nư c trong vòng 24 gi . T ng R ñ ñ c ng dù m v n không th ñào ñư c b ng mai, ho c dù nó có th có các v t n t r n, nhưng ch vài r có th xuyên qua. - T ng chuy n ti p: Có 2 lo i t ng chuy n ti p m t lo i có các ñ c tính ñan xen c a 2 t ng và m t lo i có các ñ c tính c a 2 t ng ñan xen và m t lo i có hai tính ch t riêng bi t. + Nh ng t ng th hi n b i các tính ch t c a m t t ng ch ñ o nhưng có các tính ch t ph c a t ng khác thì ñư c ký hi u b ng 2 ch cái hoa, như là AB, EB, BE, BC. Ký hi u t ng ch ñ o ñư c ñ t trư c ch rõ là t ng có các tính ch t bao trùm trong l p chuy n ti p. Ch ng h n t ng AB có các ñ c tính c a c t ng A bên trên và t ng B bên dư i nhưng nó gi ng A nhi u hơn B. + m t s trư ng h p, m t t ng có th ñư c coi như là l p hay t ng chuy n ti p ngay c khi không có m t trong m t s t ng chính c a ph u di n. - T ng phát sinh b vùi l p: Có các lo i ñ t khoáng, là nh ng t ng b vùi l p có th nh n d ng v i các nét ñ c trưng phát sinh chính mà trư c khi b chôn vùi, các t ng phát sinh có th ho c không hình thành trong các v t li u bên trên, mà v t li u này là gi ng ho c không gi ng nh ng v t li u ñư c coi là g c ban ñ u (parent) c a ñ t b vùi l p. 82
- S k t von (concretion) hay c c nh (nodules): Ch s tích t ñáng k c a các k t von hay c c nh . B n ch t và m t ñ c a các h t ñư c ch rõ b i nh ng ñuôi ch khác nhau c th như: h. Tích lu ch t h u cơ i. (Không s d ng) j. Ð m jarosite k. Tích lu cacbonat m. S g n k t ho c s ñông c ng n. Tích lu natri o. S tích lu sesquioxide p. S cày b a ho c xáo tr n khác r. S kh m nh s. S tích t b i tích sesquioxide t. S tích lu sét silicat v. S xu t hi n t ng sét loang l w. S phát tri n màu s c hay c u trúc x. Tính d v y. Tích lu th ch cao z. Tích lu mu i b. Màu s c ñ t Màu s c ch t li u c a m i t ng ñư c ghi l i trong ñi u ki n m (n u có th thì c ñi u ki n khô và m), các ký hi u cho màu s c, tr s và ñ sáng ñư c cho trong thang màu ñ t Munsell (Munsell, 1975) Nên ño màu s c ñ t dư i nh ng ñi u ki n ánh sang gi ng nhau v ban ngày, vi c màu vào sáng s m và chi u t i thì không chính xác. Các màu trung gian (quan tr ng v i t ng chromic, cambic B, rhodic...) có th ñư c dùng 3.5 YR, 4 YR, 6 YR, 6.5 YR, 8.5 YR và 9 YR. Ch ng h n 3.5 YR ñư c ghi, thì nghĩa là màu trung gian g n v i 2.5 YR hơn v i 5 YR; 4 YR nghĩa là g n hơn v i 5 YR. M t s giá tr và cư ng ñ ch n ñoán màu c n ghi nh : Tr s 4 và 5 Th hi n các t ng Albic và các ñ c tính Hydromorphic (th y thành) Tr s 3.5 và 5.5 Các t ng Mollic và Umbric Cư ng ñ 1 và 2 Ð c tính Hydromorphic (thu thành) Cư ng ñ 2 Chernozerms (ñ t ñen) Cư ng ñ 1.5 ð c tính Vertisols Cư ng ñ 3.5 Các t ng Mollic và Umbric Cư ng ñ 4 Chromic c. V t, ñ m r s t V t ñ m c a h n h p ñ t ñư c mô t theo s lư ng (abundance), kích c , m c ñ tương ph n, ranh gi i và màu s c c a chúng. Ngoài ra ngư i ta có th xác ñ nh thêm v hình d ng, v trí và m t s các ñ c tính khác. Lưu ý màu r s t quanh r thư ng không ñư c coi là ñ m r . Các ñ m r trong các t ng ñ t ñư c th hi n theo: 83
- Lư ng: ðư c mô t theo h ng ch ph n trăm c a ñ m v t có trong t ng ñ t. Theo gi i h n t l tương ng: N Không 0% V R t ít 0-2 % F ít 2-5 % C Trung bình (thông thư ng) 5-15 % M Nhi u 15-40 % A R t nhi u trên 40% - Kích c : Dùng các ký hi u dư i ñây ñ ch ñư ng kính g n ñúng c a các ñ m riêng l . Chúng tương ng v i các lo i c c a các h t. V R tmn Dư i 2 mm F Mn 2-6 mm M Trung bình 6-20 mm C Thô Trên 20 mm - S tương ph n: S tương ph n v màu s c gi a các ñ m v t và h n h p ñ t có th ñư c mô t như sau: F: M nh t: Các v t, ñ m th hi n rõ m i ñư c xem xét. Màu ñ t các ñ m và h n h p tương ñ i g n nhau v màu s c, ñ sáng và các tr s . D: Khác bi t: M c dù không m nh, song có th d dàng nh n th y các v t ñ m. Màu s c, ñ sáng ho c tr s c a h n h p d dàng phân bi t v i các ñ m, v t. Chúng có th khác bi t nhau t i 2.5 ñơn v màu s c ho c vài ñơn v v ñ sáng và tr s P: N ib t Có th d dàng nh n th y các ñ m, v t chúng th hi n là m t trong các ñ c tính n i b t c a t ng. Riêng màu s c, ñ sáng và tr s ho c k t h p c a chúng cách nhau ít nh t vài ñơn v . - Ranh gi i: Ranh gi i gi a ñ m v t và màu ch ñ o c a ñ t ñư c mô t theo ñ d y chuy n ti p c a chúng. S: S c nét 0-0.5 mm C: Rõ ràng 0.5-2 mm D: Không rõ trên 2 mm d.Màu s c: N u vi c mô t màu c a ñ m v t theo các giá tr và thu t ng chung, tương ng v i thang màu ñ t Munsell thì s ñ m b o ñ y ñ ý nghĩa c a chúng. Các ký hi u và tên màu sau ñây ñư c xác ñ nh theo màu c a ñ t. WH: Tr ng YE: Vàng RE: Ð RY: Vàng - Ð nh t RS: Hơi ñ GE: Xanh (lá cây) YR: Ð + Vàng nh t GR: Xám BR: Nâu GS: Xám nh t 84
BS: Nâu nh t BH: Xanh (da tr i) RB: Nâu - ñ nh t BB: Ðen - Xanh nh t YB: Nâu - vàng nh t BL: Ðen + Thành ph n cơ gi i c a ñ t m n Phân lo i c h t và thành ph n cơ gi i - Theo ñ nh nghĩa các lo i c h t c a ñ t m n (dư i 2 mm) tên các g i c a các c h t thông thư ng tương ng v i nh ng thu t ng chu n sau: Sét (0.002 mm) Limon m n (0.002-0.02 mm) Limon thô (0.02-0.063 mm) Cát r t m n (0.063-0.125 mm) Cát m n (0.125-0.200 mm) Cát trung bình (0.200-0.630 mm) Cát thô (0.630-1.250 mm) Cát r t thô (1.250-2 mm) - Phân lo i thành ph n cơ gi i ñ t: Tên các lo i cơ gi i c a ñ t ñư c xác ñ nh theo các ký hi u sau: C Clay Sét L Loam Th t CL Clay loam Th t pha sét Si Silt Limon SiC Silty clay Sét pha limon SiCL Silty clay loam Th t pha sét limon Silty Loam Th t pha limon Sc Sandy clay Sét pha cát SCL Sandy clay loam Th t pha sét cát Sl Sandy loam Th t pha cát FSL Fine sandy loam Th t pha cát m n CSL Coarse sandy loam Th t pha cát thô LS Loamy sand Cát pha th t LVFS Loamy very fine sand Cát r t m n pha th t LFS Loamy fine sand Cát m n pha th t LCS Loamy coarse sand Cát thô pha th t VFS Very fine sand Cát r t m n FS Fine sand Cát m n MS Medium sand Cát trung bình CS Coarse sand Cát thô US Sand unsorted Cát, chưa phân lo i S Sand, unspecified Cát, chưa ñư c ñ nh rõ Ngoài các lo i thành ph n cơ gi i, còn có ư c lư ng v % sét ngay t i ñ ng ru ng, ư c lư ng này nh m sơ b xem xét hàm lư ng sét trong ñ t cao hay th p và ñ so sánh nh ng ñánh giá ư c lư ng ngoài ñ ng ru ng v i các k t qu phân tích. M i quan h gi a các c p h t cơ gi i sét, limon và cát và hàm lư ng ph n trăm c a chúng ñư c xác ñ nh trong bi u ñ tam giác. 85
e. Mô t c u trúc ñ t C u trúc ñ t là c u thành t nhiên c a các h t ñ t vào t ng ñơn v (peds) ñ t riêng r mà chúng tách bi t nhau do không có s lien k t b n v ng. Ngư i ta thư ng mô t c u trúc khi ñ t khô ho c m. N u l y m u ñ t trong ñi u ki n m ho c ư t thì nên ti n hành vi c mô t c u trúc vào th i ñi m khi ñ t khô. Ð mô t c u trúc ñ t có th l y nh ng t ng ñ t l n theo các t ng khác nhau c a ph u di n ñ quan sát tìm hi u hơn là vi c ch quan sát c u trúc ñ t theo b m t ph u di n. C u trúc ñ t ñư c mô t theo c p, lo i và ki u c u trúc ñoàn l p (agregate). Khi m t t ng ñ t mà có ch a nhi u b c, lo i, ki u thì nh ng lo i ñoàn l p này ph i ñư c mô t riêng và ph i ch ra ñư c m i quan h c a chúng. Khi mô t các c p, b c hay s phát tri n c a c u trúc, trư c tiên xác ñ nh, phân chia rõ ñ t hay các t ng thành ñ t không có c u trúc (apedal) và ñ t có c u trúc (pedal). - Ð t không có c u trúc (apedal): quan sát ñ t không có s s p x p rõ ràng trên b m t t nhiên. Ð t không có c u trúc ñư c phân chia thành lo i h t ñơn r i r c (như ñ t cát) và kh i (như ñ t sét). + D ng v t li u h t ñơn (SG) thư ng không ch t, x p và r t d v v n và hơn 50% các h t khoáng m t liên k t. + D ng kh i ch c (MA) thư ng có ñ ch t và d ng kh i l n. V t li u ñ t t o kh i ñư c xác ñ nh theo ñ ch t và ñ x p c a ñ t. - Ð t có c u trúc (pedal) các m c ñ c u trúc c a ñư c xác ñ nh như sau: + C u trúc y u: Khó nh n th y m u quan sát t i th c ñ a chúng ch th hi n s liên k t, s p x p y u hay r i r c trê b m t ñ t t nhiên và không b n. Khi b tác ñ ng nh , ñ t v v n thành h n h p và ch có vài m nh hay m u nguyên v n, nhi u m u ñã b v và không còn gi ñư c hình d ng b n ñ u c a chúng n a. + C u trúc trung bình: khi d dàng nh n th y các m u hay h t ñ t t i ch và có s s p x p rõ ràng c a chúng trên b m t t nhiên song không b n. Khi b tác ñ ng hay xáo tr n các v t li u ñ t v thành nhi u m nh hay m u, m t s m nh b v và m t s không còn gi ñư c tr ng thái ban ñ u n a. M t ngoài c a các m u ñ t thư ng khác bi t rõ ràng so v i bên trong c a chúng. + C u trúc m nh: Lư ng các m u hay h t ñ t th hi n rõ và r t d th y chúng có s s p x p n i b t trên các b m t t nhiên. Khi b xáo tr n, ñ t tách ch y u thành các d ng m nh. B m t m u ñ t d ng này nhìn chung khác h n v i bên trong. Các ký hi u có th dùng ñ mô t c u trúc VW R ty u ST Ch c WE Yu VS R t ch c MO Trung bình Các lo i k t h p có th như sau: VM Y u ñ n trung bình MS Trung bình ñ n ch c - Kích c : B ng 7.4. Phân lo i c u trúc (ph ng, c t hay lăng tr ) có kích thư c khác nhau (mm) Ký hi u Lo i Ph ng Lăng tr Kh i Ht (granular) VF R tmn - - - - FI Mn 1-2 10-20 5-10 1-2 ME Trung bình 2-5 20-50 10-20 2-5 86
CO Thô 5-10 50-100 20-50 5-10 VC R t thô >10 100 50 10 Có th phân c p như sau: FF M n và r t m n CV Thô và r t thô FM M n và trung bình FC M n ñ n thô MV Trung bình và r t thô MC Trung bình và thô - Ki u c u trúc c a ñ t. Các ki u c u trúc chính c a ñ t ñư c xác ñ nh như sau: + D ng h t (granular): là kh i ña di n ho c kh i c u, có b m t cong ho c không ñ u và b m t này không gi ng nh ng l p ph bao quanh m u ñ t. + D ng kh i: Kh i ho c kh i ña di n, có s g n k t ñ u, có b m t ph ng ho c khá tròn có dáng d p c a các m t bao quanh m u ñ t. Có th chia nh thành d ng góc nh n khi chúng có các m t c t nhau t o thành các góc tương ñ i nh n ho c nh ng m t d ng kh i góc tù. + D ng lăng tr : Có các phương chi u gi i h n theo m t ngang hay d c theo m t th ng ñ ng, các m t th ng ñ ng thư ng d xác ñ nh. B m t bên ngoài c a ñ t ph ng ho c hơi tròn. Các m t thư ng c t nhau t o thành các góc tương ñ i nh n. c u trúc lăng tr có các ñ u tròn ñư c coi là d ng c t (columnar). + D ng tâm, phi n: ki u ph ng theo chi u th ng ñ ng thư ng h n ch ; ch y u ñ nh hư ng theo m t n m ngachurtheo d ng t m hay phi n và thư ng tr ng thành các l p lên nhau. - C u trúc ñá: Bao g m s s p x p tr m tích m n, không r n ch c và nh ng d ng gi (pseudomorphs) các khoáng v t ñã b phong hoá v n gi các v trí, hình d ng c a chúng liên k t v i các khoáng chưa b phong hoá trong các kh i ñá r n. T h p c u trúc c a ñ t có th ñư c tách ra theo các ký hi u sau: SG H t ñơn AS Kh i tù và nh n MA Kh i SA Kh i nh n và tù GR Ht SN Kh i tù nutty PR Lăng tr (nhi u qu h ch) PS Lăng tr tù AW Kh i nh n hình nêm (hơi nh n) AP Kh i nh n hình h p CO Ct PL Ph ng AB Kh i nh n SS C u trúc x p l p - Quan h c u trúc kép (ph c h p) c a ñ t. N u trong ñ t có m t d ng c u trúc th 2, thì ph i mô t m i liên quan c a chúng v i c u trúc th nh t ch ng h n như hai d ng c u trúc c t và lăng tr . C u trúc cơ s (th nh t) có th b phá v thành c u trúc th c p (th hai) như trong trư ng h p c u trúc lăng tr có th b v thành kh i nh n. C u trúc th nh t có th hoà l n vào c u trúc th 2 như trư ng h p c u trúc ph ng hoà vào c u trúc lăng tr . Thí d CO + PR: C 2 c u trúc t n t i PR - AB: C u trúc ñ u (sơ c p) phá v thành c u trúc th c p. PL/PR: C u trúc này hoà tr n vào c u trúc kia. 87
f. Ð x p c a ñ t Ð x p bao g m t t c kho ng tr ng trong ñ t. Chúng liên quan ñ n s phân b s p x p c a các thành ph n: r cây, hang ñ ng v t và nh ng quá trình hình thành ñ t t o ra s n t r n, di chuy n, r a trôi c a ñ t... Thu t ng “void” (kho ng tr ng) là g n tương ñương v i t “pore” (r , x p), nhưng thu t ng “pore” thư ng ñư c dùng không g m các v t r n n t ho c phân chia l p. Các l ñư c mô t theo ki u, kích thư c và s lư ng theo t l c a chúng. Ngoài ra, ngư i ta còn sét t i các tính ch t liên t c, ñ nh hư ng... - Ki u ñ x p: Trong ñ t có nhi u d ng l r ng t o ra ñ x p. Tuy nhiên, trong th c t ngư i ta thư ng phân lo i và mô t m t s d ng chính sau: + A. K h : Ðư c xác ñ nh b i k t c u, ho c s s p x p c a các h t ñ t t o thành khe r ng còn g i là khe r ng cơ gi i. C th như t p h p các khe r ng ñơn gi n do các h t cát t o thành và ngoài ra còn các t p h p r ng ph c t p ñư c t o thành các m u ñ t có kích thư c khác nhau k t h p l i, t o thành các k h không ñ u n i k t l i v i nhau và khó có th xác ñ nh ñư c s lư ng ngoài ñ ng. + B. L h ng (vesicles): Là các l r ng có d ng hình c u ho c hình elip có ngu n g c tr m tích ho c ñư c t o do không khí b nén, tương t như các bóng khí trong các l p ñ t ng m nư c sau tr n mưa to. + V. H : Là các l h ng thư ng không có qui t c và không ñ ng ñ u do k t qu c a vi c cày, c y ho c xáo tr n làm cho chúng không liên t c và không li n nhau. Có th ñ nh lư ng nh ng trư ng h p ñ c bi t. + C: Rãnh ng: Các l r ng d ng thon dài, có ngu n g c ñ ng v t t o ra ho c th c v t (r cây ch t, xác ñ ng v t). Ph n l n có hình d ng ng và liên t c, nhưng r t khác nhau v ñư ng kính. Có khi r ng t i hơn vài cm như các l hang t o nên do ho t ñ ng c a sinh v t. + P: Khe ph ng: Ph n l n n m trên m t ph ng, là nh ng khe r ng ñ t có c u trúc có liên quan t i các b m t ho c các ki u n t gãy. Chúng thư ng không b n và khác nhau v kích thư c, hình d ng và s lư ng tùy thu c vào ñi u ki n m ñ c a ñ t. Các khe tr ng này thư ng ñư c mô t v ñ r ng và t n s xu t hi n c a chúng. Trong ph n l n các trư ng h p ngư i ta ch mô t kích c và s lư ng c a các khe rãnh r ng dài liên t c. - Kích thư c: Ðư ng kính c a các l r ng thon dài hay hình tr ( ng tube) ñư c mô t theo các lo i sau: V R t nh Dư i 0.5 mm F Nh 0.5 - 2 mm M Trung bình 2 - 5 mm C To (thô) 5 - 20 mm VC R t to (r t thô) 20 - 50 mm Ngoài ra vi c miêu t còn dùng thêm các ký hi u sau: FM Nh và trung bình FF Nh và r t nh MC Trung bình và to - Lư ng: S lư ng x p r ng thon dài nh ñ n r t nh vào m t nhóm l trung bình và to ñư c x p vào nhóm khác. Chúng ñư c xác ñ nh theo s lư ng/dm2. R t nh và nh Trung bình và to N Không có 0 0 V R t ít 1 - 20 1-2 88