góc nhìn alan: kinh tế - phần 2

Những câu hỏi cho nên kinh tế Việt<br /> Nam<br /> Trong nền kinh tế quốc gia, người dân là<br /> khách hàng (Thượng Đế), là nhà đầu tư và các<br /> quan chức là người bán hàng. Mục tiêu là sự<br /> thỏa mãn của "Thượng Đế". Ngoài việc làm<br /> cho túi tiền của dân càng ngày càng phồng to,<br /> bộ máy lãnh đạo phải tạo thương hiệu, hay<br /> "niềm tin" của khách hàng vào chất lượng dịch<br /> vụ của mình. ít nhất là họ phải tin rằng người<br /> bán sẽ giao đúng món hàng, đúng giờ và đúng<br /> giá... như lời hứa.<br /> Khi nói chuyện kinh tế, nhiều chuyên gia<br /> thường lên giọng nghiêm túc và dùng những<br /> danh từ khó hiểu nhất pha lẫn những khẩu hiệu<br /> chính trị rồi kèm theo những con số thường là<br /> do các nhóm lợi ích cung cấp để không ai thấy<br /> rõ những mục tiêu của riêng họ và phe nhóm<br /> của họ. Thực ra, sự điều hành kinh tế của một<br /> quốc gia không khác gì việc điều hành một<br /> doanh nghiệp. Một nền kinh tế cũng cần doanh<br /> thu (thuế, hàng xuất khẩu, kiều hối... ), vốn đầu<br /> <br /> tư (FDI, FII, dự trữ ngoại tệ, vốn vay... ), chi phí<br /> (nhân sự, giá vốn hàng hóa hay dịch vụ, hậu<br /> cần... ), lời hay lỗ (dòng tiền âm hay dương... ),<br /> tài sản và nợ, thương hiệu (niềm tin và sự thỏa<br /> mãn của người dân), mức tăng trưởng...<br /> Do đó, chúng ta có thể đánh giá khả năng<br /> thành công hay thất bại của một nền kinh tế dựa<br /> trên những chỉ tiêu áp dụng cho doanh nghiệp.<br /> Khi họp để bàn về một dự án hay một doanh<br /> nghiệp, hội đồng thẩm định của quỹ đầu tư<br /> thường lưu ý đến bốn yếu tố then chốt trong vấn<br /> đề khả thi: sản phẩm hay dịch vụ; ban quản trị;<br /> kế hoạch tiếp thị và hiệu quả tài chính.<br /> Một nhà quản lý quỹ thông minh thường biết<br /> bỏ qua những OSM (of smoke and mirror - khói<br /> gương và hỏa mù), những hình thức đánh bóng<br /> hoành tráng để che đậy yếu kém và những chi<br /> tiết thực sự vô nghĩa với sự thành công của dự<br /> án. Các công dân có kiến thức và tầm nhìn cũng<br /> phải đánh giá một nền kinh tế thật chính xác,<br /> khoa học và cân bằng về hiệu quả của đồng tiền<br /> bỏ ra, qua thuế hay nợ công hay tiền in thêm<br /> (một hình thức thuế).<br /> <br /> Einstein có nhắc chúng ta là "không ngừng<br /> đặt câu hỏi". Sau đây là những câu hỏi của tôi,<br /> có thể thiếu sót, nhưng chắc chắn sẽ giúp tôi<br /> đánh giá tốt hơn cơ hội và rủi ro trong tương lai<br /> của nền kinh tế xứ này.<br /> Sản phẩm hay dịch vụ trong mô hình<br /> kinh doanh<br /> Như một doanh nghiệp, mỗi quốc gia đều có<br /> thế mạnh cạnh tranh và đặc thù dân tộc trong<br /> những lĩnh vực chủ đạo của nền kinh tế. Với yếu<br /> tố địa lý và dân số, Singapore đã thành công khi<br /> sử dụng dịch vụ tài chính quốc tế cho đảo quốc<br /> của mình. Mỹ có mũi nhọn công nghệ cấp cao<br /> và thị trường tiêu thụ khủng; trong khi Trung<br /> Quốc dựa vào mô hình sản xuất công nghiệp<br /> thông dụng cho toàn cầu. Nhật có lợi thế của<br /> một nền văn hóa mang tính tổ chức cao để thâu<br /> tóm thị trường tiêu dùng chất lượng; trong khi<br /> Ấn Độ biết lợi dụng một lượng lớn tri thức thông<br /> thạo Anh ngữ để giành phần thắng trong công<br /> nghệ phần mềm.<br /> Việt Nam đang đổ tiền đầu tư nhiều nhất vào<br /> lĩnh vực gì? Lĩnh vực đó có sản phẩm, dịch vụ gì<br /> <br /> đặc thù hay có lợi thế cạnh tranh gì trên thương<br /> trường quốc tế? Chúng ta đang đầu tư dàn trải<br /> và xu thời hay chuyên sâu và bền vững? Sự lựa<br /> chọn sản phẩm và dịch vụ có thông minh và<br /> sáng tạo hay ngu xuẩn và sao chép?<br /> Ban quản trị<br /> Hai nhân tố quan trọng của nhà lãnh đạo là<br /> kiến thức và kinh nghiệm. Kiến thức ở đây không<br /> phải là bằng cấp, kiếm được từ trường lớp hay đi<br /> mua từ chợ, mà là một dòng suy tưởng và phân<br /> tích được bổ sung hàng ngày qua cách mạng<br /> điện toán đám mây (cloud computing) của nhân<br /> loại. Kinh nghiệm là những thành quả từ chiến<br /> trường thực sự, thua hay thắng, bằng công sức<br /> của chính mình và đội ngũ xung quanh.<br /> Hai nhân tố trên sẽ giúp nhà lãnh đạo có tầm<br /> nhìn xa, chính xác; cũng như một phán đoán sắc<br /> bén hơn khi trực diện với những đòi hỏi của tình<br /> thế. Dĩ nhiên, lãnh đạo không thể đi xa hơn các<br /> nhân tài trong nhóm quản trị; giá trị thực của<br /> toàn đội ngũ cộng hưởng lại sẽ là vũ khí then<br /> <br /> chốt khi lâm trận. Với trường hợp của Việt Nam,<br /> ban quản trị kinh tế của chúng ta có hội tụ được<br /> những người giỏi nhất về kiến thức và kinh<br /> nghiệm để điều hành? Lãnh đạo có đủ tự tin để<br /> chiêu mộ những người tài giỏi hơn họ? Nhân sự<br /> lãnh đạo được tuyển chọn như thế nào, qua các<br /> kỹ năng và kinh nghiệm thực sự hay cách nào?<br /> Và vấn đề đạo đức? Chúng ta có nên bắt chước<br /> vài quốc gia đòi hỏi một bảng liệt kê tài sản của<br /> các lãnh đạo và gia đình họ, trước và sau khi nắm<br /> quyền? Chúng ta có dám để những chuyên gia<br /> hay định chế độc lập phân tích và phán xét nhân<br /> sự và bộ máy điều hành?<br /> Kế hoạch tiếp thị<br /> Một nhà hiền triết Trung Quốc đúc kết:<br /> "Muốn thống trị thiên hạ thì hãy phục vụ mọi<br /> người". Phục vụ và đáp ứng được nhu cầu để<br /> khách hàng thỏa mãn là một kế hoạch tiếp thị<br /> thành công. Đây thực sự là một hành động liên<br /> tục, chứ không phải một vài khẩu hiệu khôn<br /> ngoan hay một cô người mẫu trẻ đẹp trong một<br /> <br />