28(2): 17-20 T¹p chÝ Sinh häc 6-2006<br />
<br />
<br />
<br />
Hai loµi c¸ míi thuéc gièng Toxabramis Gunther, 1873<br />
(Cyprinidae, Cypriniformes) ë ViÖt Nam<br />
<br />
D−¬ng Quang Ngäc<br />
ViÖn ChiÕn l−îc vµ Ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc<br />
NguyÔn H÷u Dùc, TrÇn §øc HËu, T¹ ThÞ Thuû<br />
Tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi<br />
<br />
Gièng c¸ dÇu Toxabramis Gunther, 1873 Hãa) vµ s«ng NhËt LÖ (tØnh Qu¶ng B×nh) trong<br />
cho ®Õn tr−íc c«ng bè nµy cã 4 loµi ph©n bè ë c¸c n¨m 2003-2005, chóng t«i ®· ph¸t hiÖn<br />
Trung Quèc vµ miÒn B¾c ViÖt Nam. Trong c¸c thªm 2 loµi míi cho khoa häc, n©ng tæng sè loµi<br />
®ît ®iÒu tra thùc ®Þa t¹i s«ng M· (tØnh Thanh thuéc gièng nµy lªn 6 loµi.<br />
<br />
I. Kho¸ ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc gièng Toxabramis Gunther, 1873<br />
<br />
1(4) L−îc mang cung mang 1 d−íi 20.<br />
2(3) V¶y ®−êng bªn 42-43 c¸i. L−îc mang cung mang I: 15 c¸i...………..……....1. T.hotayensis<br />
3(2) V¶y ®−êng bªn 51 c¸i. L−îc mang cung mang I: 12-15 c¸i…………..………2. T. hoffmani<br />
4(1) L−îc mang cung mang I trªn 20 c¸i<br />
5(8) L−îc mang cung mang I 35 c¸i trë xuèng<br />
6(7) §−êng bªn 60-62 v¶y……………………………………...…………………3. T. swinhonis<br />
7(6) §−êng bªn 42-43 v¶y……………………………………...………………..4. T. nhatleensis<br />
8(5) L−îc mang cung mang I trªn 35 c¸i<br />
9(10) V¶y ®−êng bªn 52-56 v¶y; l−îc mang cung mang I: 36-39…………………...5. T.houdmeri<br />
10(9) V¶y ®−êng bªn 47-50 c¸i; l−îc mang cung mang I: 45-50 c¸i………….……...6. T. maensis<br />
<br />
II. M« t¶ hai loµi míi thuéc gièng Tªn ®Þa ph−¬ng: c¸ dÇu<br />
Toxabramis Gunther, 1873 M« t¶: Lo = 68-82 mm; D = II, 7; A = 3, 16-<br />
17; P = 1, 11-12; V = 1, 7-8; P = 4,5-7,8 g.<br />
1. Toxabramis maensis D. H. Nguyen & N.<br />
Q. Duong sp.nov. - C¸ dÇu hå s«ng M· L−îc mang cung mang I: 45-50. R¨ng hÇu 2<br />
(h×nh 1) hµng: 4,2-2,4. R¨ng gai cña v©y l−ng: 18-20 ®«i.<br />
VÈy däc c¸n ®u«i: 8. VÈy quanh c¸n ®u«i: 18.<br />
- Holotyp: c¸ thÓ c¸i; Lo = 72 mm thu t¹i<br />
Quan Hãa, Thanh Hãa ngµy 18-10-2003, trªn 8<br />
l−u vùc s«ng M·. Ll = 47 50 .<br />
11 −V<br />
- Paratyp: 6 mÉu vËt: 3 mÉu vËt thu t¹i Quan 2<br />
Hãa cïng víi holotyp; 3 mÉu vËt thu t¹i ThiÖu Lo = 3,64-4,12; H = 4,25-4,43; T = 7,8-8,5;<br />
Hãa, Thanh Hãa ngµy 15-06-2004, ®Òu trªn l−u lcd = 8,2-8,5 ccd.<br />
vùc s«ng M·.<br />
T = 3,75-4,0; Ot = 3,64-4,0; O = 3,64-4,0 OO;<br />
- C¸c mÉu vËt ®−îc l−u gi÷ t¹i Khoa Sinh- T = 2,0-2,15 Op; lcd = 1-1,05 ccd; OO = 1,0 O.<br />
Kü thuËt n«ng nghiÖp, Tr−êng ®¹i häc S− ph¹m<br />
Lcmax = 3-3,35 Lcmin; hD = 1,86-2,13 lD.<br />
Hµ Néi.<br />
17<br />
Kho¶ng c¸ch tr−íc khëi ®iÓm cña v©y l−ng kh«ng nhän l¾m. MiÖng nhá, r¹ch xiªn lªn trªn.<br />
= 1,09-1,13 kho¶ng c¸ch sau khëi ®iÓm cña v©y Khi ngËm miÖng, x−¬ng hµm d−íi dµi h¬n<br />
l−ng. x−¬ng hµm trªn. M«i máng. Kh«ng cã r©u. M¾t<br />
Th©n c¸ dµi, dÑp bªn, m×nh máng, l−ng lín; ®−êng kÝnh cña m¾t t−¬ng ®−¬ng chiÒu dµi<br />
th¼ng. L−ên bông hoµn toµn tõ ngùc tíi hËu cña mâm vµ b»ng víi kho¶ng c¸ch gi÷a hai æ<br />
m«n. ViÒn bông cong, thÊp. §Çu bÐ. Mâm m¾t. L−îc mang dµi, nhá, xÕp xÝt nhau.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 1. C¸ dÇu hå s«ng M· Toxabramis maensis sp.nov.<br />
B¶ng 1<br />
So s¸nh mét sè ®Æc ®iÓm cña c¸c loµi trong gièng Toxabramis Gunther, 1873<br />
T. T. T. T. T. T.<br />
swinhonis houdmeri hotayensis hoffmani maensis nhatleensis<br />
9 −10 8 71 8 71<br />
2 2 41<br />
Ll 60 62 52-56 42 43 51 47<br />
11 −V<br />
50 39<br />
2 1 − 2 −V 11 −V<br />
2 2 11 −V<br />
2<br />
L−îc mang cung<br />
27-28 36-39 15 12-15 45-50 27-35<br />
mang I<br />
R¨ng gai cña v©y<br />
16-18 18-20 11-13<br />
l−ng<br />
Säc ®en däc th©n Kh«ng cã Kh«ng cã Cã ? Cã Cã<br />
<br />
Khëi ®iÓm cña v©y l−ng sau khëi ®iÓm cña trªn x−¬ng n¾p mang ®i xiªn xuèng phÝa d−íi<br />
v©y bông vµ gÇn gèc v©y ®u«i h¬n tíi mâm. Tia kho¶ng 10-11 vÈy hay kho¶ng gi÷a v©y ngùc vµ<br />
®¬n cuèi cña v©y l−ng lµ gai cøng hãa x−¬ng, xÎ v©y bông th× ®i ngang theo mÐp bông vµ qua<br />
r·nh vµ phÝa sau cã 18-20 ®«i r¨ng c−a; cµng ë mót cuèi cña tia v©y hËu m«n råi ®i lªn vµo gi÷a<br />
gÇn gèc gai v©y l−ng th× r¨ng c−a cµng ng¾n. cuèng ®u«i.<br />
Khëi ®iÓm cña v©y bông ë gi÷a hoÆc gÇn mót<br />
C¸ cã mµu x¸m b¹c. ViÒn l−ng tõ mâm tíi<br />
mâm h¬n tíi gèc v©y ®u«i. V©y ngùc dµi gÇn tíi<br />
®u«i cã nhiÒu chÊm ®en nhá, n»m r¶i r¸c vµ<br />
gèc v©y bông. V©y bông ch−a tíi hËu m«n. V©y<br />
®−îc giíi h¹n bëi mét d¶i xanh ®en ch¹y däc<br />
hËu m«n ch−a tíi v©y ®u«i. V©y ®u«i ph©n thïy<br />
gi÷a th©n. D¶i xanh ®en chiÕm kho¶ng 2-3 hµng<br />
s©u; thïy d−íi dµi h¬n thïy trªn. HËu m«n ngay<br />
vÈy, ®Ëm dÇn tõ sau n¾p mang ®Õn hÕt gèc v©y<br />
tr−íc v©y hËu m«n. §èt sèng toµn th©n: 39-40.<br />
®u«i. ViÒn mÐp cña v©y ®u«i cã mµu x¸m ®en,<br />
Bãng h¬i hai ng¨n, ng¨n sau dµi gÊp 1,29-1,35<br />
do c¸c chÊm ®en t¹o nªn.<br />
lÇn ng¨n tr−íc.<br />
VÈy trßn, rÊt máng, dÔ rông. §−êng bªn NhËn xÐt: loµi c¸ dÇu hå s«ng M·<br />
hoµn toµn. Khëi ®iÓm cña ®−êng bªn ®i tõ phÝa Toxabramis maensis sp.nov. gÇn víi c¸c loµi T.<br />
<br />
18<br />
hotayensis Hao, 2001, T. houdmeri Pellegrin, Tªn ®Þa ph−¬ng: c¸ dÇu.<br />
1932 vµ T. nhatleensis sp.nov. nh−ng cã nh÷ng M« t¶: Lo = 56-72 mm; D = II,7; A = 3,14-<br />
sai kh¸c so víi c¸c loµi trªn (b¶ng 1): sè l−îng 16; P = 1,12; V= 1,8; P = 3,8-4,6 g.<br />
l−îc mang cung mang I nhiÒu h¬n so víi tÊt c¶<br />
c¸c loµi trong gièng; sè v¶y cña ®−êng bªn L−îc mang cung mang I: 27-35; r¨ng hÇu 2<br />
nhiÒu h¬n so víi c¸c loµi T. hotayensis vµ T. hµng: 2,4-4,2; r¨ng gai cña v©y l−ng: 11-13 ®«i.<br />
nhatleensis; sè l−îng r¨ng gai cña v©y l−ng VÈy däc c¸n ®u«i: 10-13. VÈy quanh c¸n ®u«i: 18.<br />
nhiÒu h¬n so víi loµi T. nhatleensis. 71<br />
Ll = 39 2 41.<br />
2. Toxabramis nhatleensis H. D. Nguyen, D. 1 −V<br />
1<br />
H. Tran & T. T Ta sp.nov. - C¸ dÇu hå 2<br />
s«ng NhËt LÖ (h×nh 2) Lo = 3,37-4,2; H = 3,8-4,2; T = 5,6-6,6 lcd =<br />
8,7-9,8 ccd.<br />
- Holotyp: c¸ thÓ c¸i; Lo = 58 mm thu t¹i LÖ<br />
Thñy, Qu¶ng B×nh ngµy 30-04-2004. T = 3,5-5,25Ot = 3,5-4,25O = 3,5-4,25O; T =<br />
1,75-2,14Op; lcd = 1,375-1,67 ccd; OO = 1,0 O.<br />
- Paratyp: 7 mÉu vËt, cïng thu t¹i LÖ Thñy<br />
víi holotyp, ®Òu trªn l−u vùc s«ng NhËt LÖ. Lcmax = 2,5-2,8 Lcmin; hD = 1,5-1,67 lD.<br />
- C¸c mÉu vËt ®−îc l−u gi÷ t¹i Khoa Sinh- Kho¶ng c¸ch tr−íc khëi ®iÓm cña v©y l−ng<br />
Kü thuËt n«ng nghiÖp, Tr−êng ®¹i häc S− ph¹m = 1,07-1,185 kho¶ng c¸ch sau khëi ®iÓm cña<br />
Hµ Néi. v©y l−ng.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 2. C¸ dÇu hå s«ng NhËt LÖ Toxabramis nhatleensis sp.nov.<br />
<br />
Th©n c¸ dµi, dÑp máng, l−ng t−¬ng ®èi th¼ng. m«n. §èt sèng toµn th©n: 42. Bãng h¬i hai ng¨n,<br />
L−ên bông hoµn toµn tõ sau eo mang ®Õn hËu ng¨n sau dµi gÊp 1,17-1,27 lÇn ng¨n tr−íc.<br />
m«n. ViÒn l−ng cong. §Çu bÐ. MiÖng nhá, r¹ch V¶y trßn, máng, dÔ rông. §−êng bªn hoµn<br />
miÖng h¬i xiªn. M«i máng. Kh«ng cã r©u. M¾t toµn. §−êng bªn g·y gÊp khóc ë gi÷a v©y ngùc<br />
lín; ®−êng kÝnh cña m¾t t−¬ng ®−¬ng chiÒu dµi vµ v©y bông, gi÷a v©y bông vµ v©y hËu m«n,<br />
cña mâm vµ b»ng víi kho¶ng c¸ch gi÷a hai æ m¾t. ch¹y phÝa d−íi trôc th©n vµ ®i vµo gi÷a c¸n ®u«i.<br />
L−îc mang dµi, nhá, xÕp xÝt nhau vµ ®Òu ®Æn.<br />
C¸ cã l−ng mµu x¸m, bông tr¾ng b¹c. Cã<br />
Khëi ®iÓm cña v©y l−ng sau khëi ®iÓm cña mét d¶i xanh ®en ch¹y tõ sau n¾p mang ®Õn tËn<br />
v©y bông mét Ýt vµ gÇn mót cuèng ®u«i h¬n so gèc v©y ®u«i. Cµng vÒ phÝa v©y ®u«i th× d¶i<br />
víi mót mâm. V©y l−ng cã gai cøng, mÆt trong xanh cµng ®Ëm dÇn.<br />
cã khÝa r¨ng c−a râ, cã 11-13 ®«i r¨ng c−a; cµng<br />
ë gÇn gèc gai v©y l−ng th× r¨ng c−a cµng ng¾n NhËn xÐt: loµi c¸ dÇu hå s«ng NhËt LÖ<br />
dÇn. V©y ngùc ch−a ch¹m tíi v©y bông. V©y Toxabramis nhatleensis sp.nov. gÇn víi c¸c loµi<br />
bông ch−a ch¹m tíi v©y hËu m«n. V©y hËu m«n T. hotayensis Hao, 2001, T. houdmeri Pellegrin,<br />
ng¾n. V©y ®u«i ph©n thïy s©u; thïy d−íi dµi 1932 vµ T. maensis sp.nov. nh−ng cã nh÷ng sai<br />
h¬n thïy trªn. Lç hËu m«n kÒ tr−íc v©y hËu kh¸c so víi c¸c loµi trªn (b¶ng 1): sè l−îng l−îc<br />
19<br />
mang cung mang I nhiÒu h¬n so víi loµi T. fishes of Yunnan, China. Part I: Cyprinidae.<br />
hotayensis nh−ng sè r¨ng c−a cña tia cøng v©y Science Press Beijing. China.<br />
l−ng l¹i Ýt h¬n so víi loµi nµy; sè v¶y ®−êng bªn, 3. Chu Xinluo & Chen Yiurui, 1990: The<br />
l−îc mang cung mang I vµ sè r¨ng c−a cña gai fishes of Yunnan, China. Part II:<br />
v©y l−ng ®Òu Ýt h¬n so víi loµi T. maensis. Cypriniformes. Science Press Beijing. China.<br />
Tµi liÖu tham kh¶o 4. NguyÔn v¨n H¶o và Ng« SÜ V©n, 2001: C¸<br />
n−íc ngät ViÖt Nam, tËp I: hä C¸ chÐp.<br />
1. Chen Yuyu & cs., 1998: Fauna Sinica. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi.<br />
Osteichthyes: Cypriniformes II. Science 5. Mai §×nh Yªn, 1978: §Þnh lo¹i c¸ n−íc<br />
Press Beijing, China. ngät miÒn B¾c ViÖt Nam. Nxb. Khoa häc vµ<br />
2. Chu Xinluo & Chen Yiurui, 1989: The Kü thuËt, Hµ Néi.<br />
<br />
Two new fish species of the genus Toxabramis Gunther, 1873<br />
(Cyprinidae, Cypriniformes) from Vietnam<br />
<br />
Duong Quang Ngoc, Nguyen Huu Duc,<br />
Tran Duc Hau, Ta Thi Thuy<br />
<br />
Summary<br />
<br />
Six species of the genus Toxabramis Gunther, 1873 (Cyprinidae, Cypriniformes) were found; among them<br />
two species were new for science. In the paper, the description of these new species is presented and a key to<br />
identify the known species of these genus is established.<br />
1. Toxabramis maensis H. D. Nguyen & Q. N. Duong sp.nov. is found in the Ma river (Quanhoa and<br />
Thieuhoa districts, Thanhhoa province, Vietnam)<br />
Body elongate, strongly compressed. Head comparatively small. Mouth small. Oblique. Uper jaw<br />
prominent. Dorsal fin short, its origin behind that of ventral fin and near origin of caudal fin than top of<br />
rostral. Unbranched dorsal fin rays well ossified, denticulated behind. Anus immediatly in front of origin of<br />
anal fin. Lateral line complete.<br />
Coloration: body silvery; back dark. A dark axial lateral stripe running from the gill opening to the base of<br />
the caudal fin.<br />
Remarks: This species is near with Toxabramis hotayensis Hao, 2001, T. houdmeri Pellegrin, 1932 and T.<br />
nhatleensis sp.nov. but there are some different characteristics: the number of gill rakers on the first branchial<br />
arc of this species are more in comparison with other species of the genus; its number of lateral line scales are<br />
more in comparison with two species T. hotayensis and T. nhatleensis; its number of denticulate ossified<br />
unbranched dorsal fin rays are more in comparison with T. nhatleensis (table 1).<br />
2. Toxabramis nhatleensis H. D. Nguyen, D. H. Tran & T. T. Ta sp.nov. is found in the Nhatle river<br />
(Lethuy district, Quangbinh province, Vietnam).<br />
Body elongate; Mouth small, comparatively oblique. Dorsal fin short, it’s origin behind that of ventral fin<br />
and its origin near of origin of caudal fin than top of the rostril. Unbranched dorsal fin rays well ossified,<br />
denticulated behind. Anus immediatly in front of origin of anal fin. Lateral line comlete.<br />
Coloration: body silvery; back dark. A dark axial lateral stripe running from the gill opening to the tip of<br />
the middle caudal fin rays.<br />
Remarks: this species is near with T. maensis H. D. Nguyen & Q. N. Duong sp.nov., T. houdmeri<br />
Pellegrin, 1932 and T. hotayensis Hao, but there are some different characteristics: the number of gill rakers<br />
of this species are more in comparison with T. hotayensis and its number of denticulate ossified unbranched<br />
dorsal fin rays are less than in T. hotayensis; its number of scales, gill rakers and denticulate ossified<br />
unbranched dorsal fin rays are less than in T. maensis (table 1).<br />
<br />
Ngµy nhËn bµi: 16-2-2006<br />
20<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
