Hậu quả kinh tế thị trường và giải pháp của chính phủ cho phát triển bền vững

Chia sẻ: Le Nhu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

154
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'hậu quả kinh tế thị trường và giải pháp của chính phủ cho phát triển bền vững', luận văn - báo cáo, kinh tế - thương mại phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hậu quả kinh tế thị trường và giải pháp của chính phủ cho phát triển bền vững

Kinh tế thị trường với hậu quả sự phân hoá giàu nghèo và hướng đi cho Phát triển bền vững Đặng Thanh Tuấn. K44. Xã Hội Học 1 . Đặt vấn đề : Gần hai m ươi năm qua, nước ta thực hiện công cuộc đổi mới, bắt đầu từ lĩnh vực kinh tế, định hư ớng phát triển một n ền kinh tế hàng hoá nhiều thành ph ần, theo cơ chế th ị trường đã đ em lại những thành quả rất đáng khích lệ : tăng trưởng kinh tế luôn được giữ ở mức ổn định khá, đ ời sống người dân theo đó cũng ngày càng được nâng cao...Tuy nhiên đi kèm với những thành quả này là nh ững hệ quả xã hội tích cực có, tiêu cực có, trên bình diện những hậu quả tiêu cực, đ ây là những thách thức cho Đảng và nhà nước ta trong việc giải quyết mối quan hệ giữa cái kinh tế và cái xã hội để đạt tới mục tiêu vì một sự phát triển bền vững, trong đó vừa đảm bảo kinh tế phát triển, vừa đảm bảo giải quyết tốt các vấn đề xã hội, thực hiện công bằng và bình đẳng. Theo chủ trương đó trong nh ững năm vừa qua, đứng trư ớc những vấn đề xã hội nảy sinh từ những tác động của quá trình phát triển, của cơ ch ế kinh tế thị trường như là tình trạng phân tầng xã hội, sự phân hóa giầu nghèo ngày càng rõ rệt... Đảng và nhà nước ta đã thực hiện tương đối tốt mối quan hệ giữa một bên là tăng trưởng kinh tế và một bên là b ảo đảm sự công bằng xã hội. Tuy nhiên cũng còn tồn tại không ít những hạn chế nhất đ ịnh. Phân tầng xã hội, phân hoá giầu ngh èo là một tất yếu nảy sinh trong nền kinh tế th ị trường, nó có những tác động tích cực ở một góc độ n ào đó đối với sự phát triển n ền kinh tế nhưng cũng đặt ra không ít những vấn đề tiêu cực, nh ư là thể hiện của một tình trạng bất bình đ ẳng trong xã hội. Thực tế vấn đ ề diễn ra như thế nào ? Trả lời câu hỏi này mang lại những ý nghĩa nhất đ ịnh mà trước hết giúp ta thấy được thực tế của
mối quan hệ kinh tế - xã hội và việc giải quyết nó trên một khía cạnh cụ thể đó là tăng trư ởng kinh tế và phân hoá giầu nghèo... 2 . Khái niệm công cụ : 2 .1. Tăng trưởng kinh tế : Tăng trưởng kinh tế hàm ý muốn nói đ ến sự thay đ ổi thuần tuý về lượng của nền kinh tế, nó được cụ thể bằng những chỉ số nh ư là GDP. 2 .2. Phân tầng xã hội, phân hoá giầu nghèo : - Phân tầng xã hội là ch ỉ trạng thái phân chia xã hội thành những tầng lớp khác nhau, cơ b ản dựa trên ba tiêu chí : Tài sản, quyền lực và uy tín. Phân tầng như là hình thức th ể hiện sự bất b ình đẳng trong xã hội ở một điều kiện thời gian và không gian nhất đ ịnh. - Phân hoá giầu nghèo chỉ một sự phân tầng trong xã hội và chủ yếu dựa trên tiêu chí về thu nhập, mức sống (Tài sản). Phân tầng xã hội được b àn tới, về cơ b ản có hai loại lý luận. Thứ nhất lý luận về xung đột, tại đây người ta nghiêng về giải thích phân tầng xã hội như là trạng thái bất b ình đẳng trong xã hội, gây nên những xung đột có tính chất cách mạng. Loại lý luận thứ hai thuộc về trường phái chức năng khi họ cho rằng phân tầng xã hội thực hiện những chức năng tất yếu của nó cho sự phát triển của xã hội. Phân tầng xã hội phải được giải thích theo cả hai lý luận trên vì nó có tính hai m ặt, tuy nhiên do tính ch ất của tiểu luận n ày cho nên nghiêng về cách giải thích thứ nhất. 3 . Mối quan hệ giữa kinh tế thị trư ờng và phân hoá giầu nghèo : Trong những năm trư ớc đ ây, khi chúng ta còn ở trong cơ ch ế nền kinh tế tập trung - quan liêu, những đ ặc trưng của nền kinh tế này không là điều kiện cho hiện tượng phân tầng trong xã hội, đặc biệt là phân tầng dựa trên yếu tố tài sản đó là đặc thù của
chủ nghĩa bình quân, cào bằng với tâm lý sợ nổi trội, tưởng chừng như chúng ta đã đạt được trạng thái công bằng khi m à trong xã hội ít tồn tại hiện tượng người này giàu hơn n gười kia.. tuy nhiên đây chỉ là trạng thái công bằng mang tính chất hình thức, cào b ằng. Công cuộc đổi mới, trư ớc hết là nền kinh tế định hư ớng theo sự phát triển của nền kinh tế h àng hoá nhiều th ành ph ần vận hành theo cơ chế thị trư ờng , đã thực sự mang lại những nhân tố mới, phá vỡ những trở lực từ những hạn chế của nền kinh tế cũ m ang lại, phát huy được những nguồn lực của đất nước cho sự phát triển kinh tế xã hội, theo đó nền kinh tế dần đ i vào ổn đ ịnh, duy trì tốc độ tăng trư ởng kinh tế, đẩy lùi lạm phát phi mã vào những năm cuối của thập kỷ 80, đời sống của người dân không n gừng được cải thiện...thế nhưng trong đ iều kiện quá độ từ kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang kinh tế thị trường, hiện tượng phân tầng thường có những biểu hiện bột phát, đô i khi "thái quá" do vô số các kẽ hở, khuyết tật trong lĩnh vực quản lý kinh tế và quản lý xã hội do còn những vùng "tranh tối, tranh sáng" cho những sự thao túng pháp lu ật, đồng thời cũng là do b ản chất năng động và quy luật cạnh tranh, đào thải khắc n ghiệt của nền kinh tế thị trường. Trước hết, tại sao kinh tế thị trường với khả năng m ạnh mẽ của nó trong thực hiện mục tiêu tăng trư ởng lại ngày càng gây nên tình trạng phân hoá, phân hoá giầu nghèo đ iều này có những nhân tố tất yếu, đồng thời cũng có những nhân tố thể hiện sự bất b ình đảng trong x• hội, nếu như làm rõ được những nguyên nhân của sự phân hoá giầu n ghèo cuối cùng sẽ là cơ sở cho việc hoạch định chính sách, giải quyết tốt mối quan hệ giữa kinh tế và xã hội. Trong tính chất của nó, nền kinh tế thị trường đề cao khả năng của chủ thể kinh tế và thực tế không phải ai cũng có khả n ăng như nhau trong tiếp cận với những cơ hội mà
th ị trường đem lại, trong khía cạnh này n ăng lực cá nhân của mỗi chủ thể và những đ iều kiện bất b ình đẳng trong xã hội là hai nguyên nhân quyết định đến sự th ành công về kinh tế và vươn lên so với những người khác để trở thành thành viên của nhóm giàu có trong xã hội. ở đây chúng ta không bàn tới những yếu tố thuộc về n ăng lực cá nhân như là sự năng động trong quá trình chuyển đ ổi cách làm ăn mà quan trọng là tìm ra những nhân tố thuộc về sự bất bình đ ẳng trong tiếp cận với những cơ hội của thị trư ờng chẳng hạn những bất b ình đăng trong tiếp cận với giáo dục, đào tạo có thể dẫn tới sự bất bình đ ẳng trong cơ h ội tìm kiếm việc làm dẫn đến tình trạng thất n ghiệp cuả một nhóm xã hội nào đó và đẩy họ xuống tình trạng đói nghèo và cơ hội dành cho họ n gày càng ít đi, sự phân hoá theo đó ngày càng trở nên sâu sắc h ơn. Ngoài ra, b ước đầu làm quen với nền kinh tế thị trường, đ ã khiến cho sự quản lý kinh tế, quản lý xã hội của nhà nước ta còn nhiều những hạn chế, đó cũng là những kẽ h ở cho một số bộ phận vươn lên một cách bất chính và tạo ra khoảng cách với những nhóm xã hội khác. Phân hoá giầu nghèo là một thực trạng tất yếu của mọi xã hội, nó một mặt xuất phát từ bản chất của nền kinh tế, nhưng m ặt khác, quan trọng h ơn nó mức độ phân hoá m ạnh hay yếu và qua đó th ể hiện mức độ bất b ình đẳng xã hội cao hay thấp còn tu ỳ thuộc vào tính chất của mỗi nhà nước trong việc đề cao hay không đề cao những yếu tố xã hội vào trong các chương trình phát triển kinh tế. Nước ta cũng không nằm ngoài tính tất yếu của sự phân hoá giàu nghèo, thế nhưng với quan đ iểm đúng đắn và những chính sách hợp lý nhằm voà những yếu tố xã hội trong quá trình phát triển, chúng ta trong so sánh với các nước khác trong khu vực cũng như trên thế giới đ ã đ ạt những thành qủa vượt trội trên lĩnh vực xã hội, : sự ổn đ ịnh chính trị, tương đối b ình đ ẳng trong tiếp cận với các dịch vụ xã hội như là y tế, giáo dục, khoảng cách phân tầng xã
hội giữa các tầng lớp là không quá trênh lệch...Trong tình trạng còn là một nước có n ền kinh tế chậm phát triển, một nước nghèo thì những thành tựu trên là đáng kể. Sự phân hoá giầu nghèo nếu như không được quan tâm giải quyết có thể đem lại những tác động không tốt đến những khía cạnh chính trị, quản lý và trật tự cùng với sự ổn định của một quốc gia, nó có thể trở thành những động lực thúc đ ẩy mâu thuẫn xã hội lên đ iểm đỉnh giữa nhóm người giàu và người nghèo trong xã hội, chính vì thế với b ản chất nhà nước và những chức n ăng xã hội của nó thì ở bất cứ một xã hội nào cũng cần tính đến giải quyết vấn đ ề n ày dù rằng mức độ có khác nhau, nếu như nhà n ước ấy muốn tồn tại. Mỗi một nh à nước cụ thể và tuỳ vào hoàn cảnh của m ình đ ể có những giải pháp, những chính sách nhất định cho vấn đề này. Việt Nam , một mặt không n gừng phát huy nội lực, ngoại lực cho tăng trưởng và phát triển kinh tế nhằm cố gắng giải quyết tình trạng đói nghèo, ngày càng nâng cao mức sống chung cho to àn dân, n âng cao thu nh ập quốc dân, vượt khỏi tình trạng là một nước có nền kinh tế chậm phát triển. Mặt khác tập trung vào rút ngắn khoảng cách của sự phân hoá giầu nghèo trong xã hội, chính sách xoá đói giảm ngh èo, hỗ trợ cho những nhóm có ưu thế thấp h ơn như là các cộng đồng nông thôn, miền núi... tất cả đ ều là những nỗ lực nhằm giải quyết công bằng xã hội đi đô i với những chiến lược tăng trư ởng kinh tế vì mục tiêu chung cho sự phát triển vững bền. 4 . Kết luận : Kinh tế thị trường và phân hoá giầu nghèo là một tương quan tất yếu, nó thể hiện sự n ăng động của nền kinh tế ấy đ ồng thời có những tác động tích cực nhất định thúc đẩy h ệ thống kinh tế phát triển, mặt khác cũng là một vấn đ ề xã hội cần thiết phải giải quyết có vậy mới đảm bảo cho sự phát triển bền vững.