Hiện trạng và giải pháp khai thác các điểm du lịch tự nhiên ở tỉnh Ninh Bình

HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP KHAI THÁC<br /> CÁC ĐIỂM DU LỊCH TỰ NHIÊN Ở TỈNH NINH BÌNH<br /> DƯƠNG THỊ HUYỀN - BÙI THỊ THU<br /> Trường Đại học Khoa học - Đại học Huế<br /> Tóm tắt: Với rất nhiều tiềm năng và lợi thế mà thiên nhiên ban tặng song<br /> việc khai thác các điểm tự nhiên của Ninh Bình chưa thực sự có hiệu quả.<br /> Dựa trên cơ sở phân tích thành tựu và hạn chế của việc khai thác các điểm<br /> du lịch tự nhiên, nhóm tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển du<br /> lịch Ninh Bình một cách bền vững.<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU<br /> Du lịch là ngành kinh tế có định hướng tài nguyên một cách rõ rệt. Sự phát triển du lịch<br /> của địa phương có mối quan hệ mật thiết với tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn<br /> [4]. Tài nguyên du lịch tự nhiên tỉnh Ninh Bình rất đa dạng và phong phú tạo điều kiện<br /> thuận lợi để phát triển ngành du lịch. Mặc dù quá trình khai thác đã đạt được những<br /> hiệu quả nhất định, việc khai thác các tài nguyên vẫn chỉ là khai thác tự nhiên, chưa tạo<br /> ra được các sản phẩm du lịch độc đáo, cơ sở hạ tầng thấp kém, công tác tuyên truyền<br /> quảng bá còn hạn chế. Vì vậy, việc nghiên cứu nhằm khai thác hợp lý các điểm du lịch<br /> tự nhiên là vấn đề không thể thiếu trong phát triển du lịch, từ đó có các giải pháp khai<br /> thác các điểm du lịch tự nhiên của tỉnh một cách hiệu quả hơn góp phần mang lại giá trị<br /> kinh tế - xã hội từ hoạt động du lịch.<br /> 2. HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP KHAI THÁC CÁC ĐIỂM DU LỊCH TỰ NHIÊN Ở<br /> NINH BÌNH<br /> 2.1. Hiện trạng khai thác các điểm du lịch tự nhiên<br /> Tỉnh Ninh Bình nằm ở cực Nam đồng bằng châu thổ sông Hồng cách Hà Nội 93 km,<br /> phía Bắc giáp Hà Nam, phía Tây giáp Hòa Bình, Thanh Hóa, phía Đông giáp Nam<br /> Định, phía Nam giáp biển Đông. Đây là điều kiện thuận lợi để Ninh Bình xây dựng các<br /> tuyến du lịch, đặc biệt là nối với các tuyến du lịch Bắc - Nam, rất hiệu quả [6].<br /> Với diện tích tự nhiên 1.420 km2, tỉnh Ninh Bình có 18 km bờ biển, 10.400 ha rừng tự<br /> nhiên và 20.000 ha diện tích núi đá vôi. Tự nhiên đa dạng phong phú với sông, hồ, hang<br /> động, vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, sân golf, suối nước nóng… kết hợp với<br /> các giá trị văn hóa lịch sử vốn có của mảnh đất cố đô này đã giúp cho Ninh Bình trở<br /> thành một địa danh du lịch hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam [7].<br /> Các điểm du lịch tự nhiên tiêu biểu của Ninh Bình bao gồm:<br /> - Vườn Quốc gia Cúc Phương với diện tích rừng nguyên sinh vào khoảng 22.000<br /> ha. Đây là rừng quốc gia đầu tiên của Việt Nam có nhiều động-thực vật quý hiếm,<br /> với: 225 động vật có xương sống, 124 loài chim, 64 loài thú, 36 loài bò sát, 17<br /> Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Huế<br /> ISSN 1859-1612, Số 01(13)/2010: tr. 85-92<br /> <br /> 86<br /> <br /> DƯƠNG THỊ HUYỀN - BÙI THỊ THU<br /> <br /> loài lưỡng thể và một số loài cá, chưa kể đến côn trùng và nhiều loài khác. Ngoài<br /> ra, còn có cây chò ngàn năm tuổi, động Người Xưa, động Trăng Khuyết, động<br /> Thanh Minh...<br /> - Khu du lịch sinh thái Tràng An với hệ thống các hang động, thung nước, rừng cây<br /> và các di tích lịch sử gắn với kinh thành xưa của cố đô Hoa Lư. Tràng An hiện<br /> nay đang được các nhà khoa học lập hồ sơ đề cử UNESCO công nhận là di sản<br /> thế giới. Điều đó cho thấy đây là khu du lịch rất tiềm năng của tỉnh.<br /> - Khu du lịch Tam Cốc – Bích Động đã được tặng chữ “Nam thiên đệ nhị động” với<br /> các điểm du lịch như Tam Cốc, đền Thái Vị, chùa Bích Động, động Tiên, chùa<br /> Linh Cốc…<br /> - Khu Bảo tồn thiên nhiên Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên ngập nước lớn nhất<br /> đồng bằng Bắc Bộ. Tại đây có 457 loài thực vật bậc cao, trong đó có 8 loài ghi<br /> trong sách Đỏ Việt Nam (kiêng, lát hoa, tuế lá rộng, bách bộ…), 39 loài động vật<br /> và nhiều loại côn trùng quý hiếm khác. Vùng ven biển Kim Sơn cũng được<br /> UNESCO đưa vào danh sách các địa danh thuộc khu dự trữ sinh quyển đồng bằng<br /> sông Hồng.<br /> - Ngoài ra còn có các điểm du lịch tự nhiên khác như: Suối nước nóng Kênh Gà, động<br /> Vân Trình, động Mã Tiên, núi Ngọc Mỹ Nhân, núi Non Nước, sông Hoàng Long, hồ<br /> Đồng Thái, hồ Kỳ Lân, sân golf Yên Thắng 54 lỗ hiện đại và lớn nhất Việt Nam... Sự<br /> đa dạng của các điểm du lịch tự nhiên được thể hiện qua hình 1.<br /> <br /> Hình 1. Sơ đồ phân bố các điểm du lịch tự nhiên ở tỉnh Ninh Bình<br /> <br /> HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP KHAI THÁC CÁC ĐIỂM DU LỊCH TỰ NHIÊN Ở NINH BÌNH<br /> <br /> 87<br /> <br /> Hiện trạng khai thác các điểm du lịch tự nhiên đã đạt nhiều thành tựu, nhưng bên cạnh<br /> đó vẫn còn những hạn chế cần phải khắc phục.<br /> a. Thành tựu<br /> Trong những năm qua hoạt động du lịch của tỉnh nói chung và các điểm du lịch tự nhiên<br /> nói riêng có những chuyển biến nhất định cả về chất và lượng, cụ thể là cả lượt khách<br /> và doanh thu đều tăng lên rõ rệt.<br /> * Về lượt khách<br /> Số lượt khách đến Ninh Bình và các điểm du lịch tự nhiên không ngừng tăng lên, chứng<br /> tỏ du lịch Ninh Bình đang phát triển mạnh và khả năng thu hút du khách rất lớn, được<br /> thể hiện ở bảng 1.<br /> Bảng 1. Số lượt khách đến Ninh Bình và các điểm du lịch tự nhiên<br /> (đơn vị tính: lượt người)<br /> Năm<br /> <br /> Ninh Bình<br /> <br /> 2005<br /> 2006<br /> 2007<br /> 2008<br /> <br /> 1.021.236<br /> 1.186.988<br /> 1.518.559<br /> 1.900.888<br /> <br /> Cúc<br /> Phương<br /> 78.322<br /> 132.650<br /> 140.376<br /> 102.908<br /> <br /> Tam Cốc Bích Động<br /> 258.620<br /> 260.730<br /> 263.789<br /> 334.224<br /> <br /> Vân Long<br /> <br /> Tràng An<br /> <br /> 66.250<br /> 78.200<br /> 42.250<br /> 43.085<br /> <br /> 30.400<br /> 51.125<br /> <br /> Kênh GàVân Trình<br /> 7.757<br /> 8.885<br /> 9.759<br /> 10.377<br /> <br /> (Nguồn: Sở du lịch Ninh - Số liệu tính toán của Viện NCPT Du lịch)<br /> <br /> Hoạt động du lịch của tỉnh từ năm 2005-2008 đã có nhiều thay đổi, với nhiều dự án phát<br /> triển du lịch cùng với những sản phẩm hấp dẫn đáp ứng được nhu cầu và thị hiếu của du<br /> khách. Vì vậy, lượng khách du lịch quốc tế đến Ninh Bình chiếm tỉ lệ rất lớn, khoảng<br /> 30% trong tổng số lượt khách của Tỉnh (năm 2008).<br /> Kết quả trên cho thấy du lịch Ninh Bình đã bắt đầu có chỗ đứng trên thị trường du lịch<br /> trong nước và quốc tế. Ninh Bình đã biết nắm bắt thế mạnh về tài nguyên của mình để<br /> khai thác và phát triển.<br /> Tại các điểm du lịch tự nhiên, số lượt khách đến cũng gia tăng lên đáng kể. Điển hình<br /> như ở Cúc Phương từ năm 2005 đến 2008 số lượt khách tăng 24.586 lượt. Tại điểm du<br /> lịch Tam Cốc - Bích Động, số lượt khách tăng lên tương ứng là 75.604 lượt. Đối với<br /> Vân Long, số lượt khách có sự biến động: năm 2006 tăng 11.950 lượt khách so với năm<br /> 2005 nhưng đến năm 2007 lại giảm 35.950 lượt so với năm 2006 do do các hãng lữ<br /> hành thay đổi lịch trình của các tour du lịch để nhằm tạo ra sự mới mẻ góp phần thu hút<br /> khách đến với các điểm du lịch khác của Ninh Bình, đến năm 2008, số lượt khách lại<br /> tăng thêm 835 lượt so với năm trước.<br /> So với tổng số khách đến Ninh Bình thì lượng khách du lịch đến các điểm du lịch tự<br /> nhiên chiếm khoảng 35%. Cụ thể như vào năm 2008, lượng khách du lịch đến Cúc<br /> Phương chiếm 5,4%, Tam Cốc - Bích Động: 17,6%, Vân Long: 2,3%, Tràng An: 2,7%<br /> và Kênh Gà - Vân Trình là 0,5%. Ở một số điểm du lịch tự nhiên khác như hồ Yên<br /> <br /> 88<br /> <br /> DƯƠNG THỊ HUYỀN - BÙI THỊ THU<br /> <br /> Thắng, khu du lịch hồ Đồng Thái…, lượng khách đến chiếm tỉ lệ thấp và chưa được<br /> thống kê đầy đủ.<br /> * Về doanh thu<br /> Doanh thu du lịch của Tỉnh nói chung và của từng điểm du lịch tự nhiên nói riêng qua<br /> các năm đều tăng lên tương ứng với sự tăng lên của số lượt du khách được thể hiện qua<br /> bảng 2 [7].<br /> Bảng 2. Doanh thu du lịch của tỉnh Ninh Bình và một số điểm du lịch tự nhiên<br /> (Đơn vị tính: triệu đồng)<br /> Năm<br /> <br /> Ninh Bình<br /> <br /> 2005<br /> 2006<br /> 2007<br /> 2008<br /> <br /> 63.180<br /> 87.997<br /> 109.012<br /> 162.100<br /> <br /> Cúc<br /> Phương<br /> 1.940<br /> 2.500<br /> 2.573<br /> 3.122<br /> <br /> Tam Cốc Bích Động<br /> 14.900<br /> 14.100<br /> 10.713<br /> 14.052<br /> <br /> Vân Long<br /> <br /> Tràng An<br /> <br /> 1.200<br /> 2.300<br /> 1.449<br /> 1.471<br /> <br /> 10.200<br /> 11.230<br /> <br /> Kênh GàVân Trình<br /> 3.500<br /> 4.400<br /> 5.100<br /> 7.500<br /> <br /> (Nguồn: Sở du lịch Ninh Bình - Số liệu tính toán của Viện NCPT Du lịch)<br /> <br /> Từ năm 2005 đến năm 2008, tổng doanh thu du lịch tăng 98.920 triệu đồng. Vào năm<br /> 2008, doanh thu của các điểm du lịch tự nhiên chiếm khoảng 32%, trong đó tại Cúc<br /> Phương chiếm 1,9%, Tam Cốc - Bích Động: 8,7%, khu du lịch sinh thái Vân Long:<br /> 0,9%, Tràng An: 6,9% và Kênh Gà - Vân Trình: 4,6%. Doanh thu tại các điểm du lịch<br /> tự nhiên khác do mới khai thác hoặc mới đưa vào hoạt động nên số liệu thống kê chưa<br /> đầy đủ như hồ Yên Thắng, động Hoa Lư…<br /> * Về cơ sở hạ tầng - cơ sở vật chất kỹ thuật<br /> Tại các điểm du lịch, cơ sở hạ tầng về cơ bản đã được xây dựng và đang từng bước<br /> hoàn thiện.<br /> Ở các điểm du lịch Tam Cốc - Bích Động và khu du lịch sinh thái Tràng An, số lượng<br /> thuyền đưa đón khách tham quan trong các hang động tăng lên không ngừng về cả số<br /> lượng và chất lượng. Hàng ngàn chiếc thuyền được đóng để phục vụ khách du lịch, đặc<br /> biệt là vào mùa cao điểm. Tại trung tâm vườn quốc gia Cúc Phương đã có đầy đủ cơ sở<br /> hạ tầng phục vụ cho nghiên cứu khoa học và du lịch sinh thái.<br /> Ưu thế lớn nhất của các điểm tài nguyên tự nhiên là không hạn chế đối tượng và thành<br /> phần khách, khác với một số loại hình du lịch khác là đối tượng khách có chọn lọc, điển<br /> hình như du lịch công vụ với đối tượng khách là các thương gia, tầng lớp trí thức, nhà<br /> khoa học. Những yêu cầu về chất lượng phục vụ cũng như sản phẩm dịch vụ không quá<br /> khắt khe và cao cấp. Sản phẩm đáp ứng nhu cầu của mọi đối tượng khách. Sản phẩm có<br /> thể cao cấp và bình dân. Điều đó tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà tổ chức và kinh<br /> doanh du lịch có thể bán sản phẩm của mình một cách dễ dàng. Các loại hình du lịch<br /> được khai thác từ các điểm du lịch tự nhiên cũng rất đa dạng như: Du lịch biển, du lịch<br /> leo núi, du lịch mạo hiểm, du lịch sinh thái, du lịch thể thao, du lịch cuối tuần, nghỉ<br /> dưỡng, nghiên cứu khoa học…<br /> <br /> HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP KHAI THÁC CÁC ĐIỂM DU LỊCH TỰ NHIÊN Ở NINH BÌNH<br /> <br /> 89<br /> <br /> Nhìn chung, việc khai thác các điểm du lịch tự nhiên của tỉnh Ninh Bình nói riêng đã<br /> đạt được những kết quả nhất định như giới thiệu, quảng bá được hình ảnh của quê<br /> hương, đất nước và con người địa phương đến đông đảo bạn bè quốc tế trong và ngoài<br /> nước. Ngoài ra, khách du lịch đến làm tăng doanh thu cho du lịch của Tỉnh, tạo công ăn<br /> việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, đặc biệt là người dân địa phương tại các<br /> điểm du lịch. Các điểm du lịch tự nhiên được khai thác đã làm cho môi trường, cơ sở hạ<br /> tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật của địa phương được cải thiện rõ rệt, đồng thời góp phần<br /> cải tạo tự nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học, kết hợp tuyên truyền và lưu giữ những bản<br /> sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số.<br /> b. Hạn chế<br /> Quá trình khai thác các điểm du lịch tự nhiên ở Ninh Bình vẫn còn những hạn chế như<br /> sau:<br /> - Lượng khách đến các điểm du lịch tự nhiên vẫn còn ít hơn nhiều so với các điểm<br /> du lịch nhân văn nên tỷ lệ phần trăm doanh thu tại các điểm du lịch tự nhiên rất<br /> khiêm tốn. Điều đó cho thấy việc khai thác và phát triển du lịch tại các điểm du<br /> lịch tự nhiên vẫn còn rất hạn chế.<br /> - Sản phẩm du lịch còn đơn điệu, chưa đa dạng hóa được các loại hình du lịch.<br /> - Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ nhân viên ở các điểm du lịch<br /> tự nhiên còn hạn chế.<br /> - Việc đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật kinh doanh du lịch đã được chú ý, song vì việc<br /> khai thác ở các điểm du lịch tự nhiên còn mang tính mùa vụ nên vẫn chưa đáp ứng<br /> đủ nhu cầu của du khách.<br /> - Vấn đề an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, văn minh tại các khu, điểm du lịch tự<br /> nhiên mặc dù đã được cải thiện đáng kể, nhưng hiện tượng ăn xin, chèo kéo<br /> khách, xin tiền bồi dưỡng vẫn còn xảy ra và chưa được giải quyết triệt để.<br /> Vì vậy, cần có những giải pháp thích hợp để đưa du lịch Ninh Bình thật sự đi vào<br /> chuyên nghiệp và có những bước phát triển vững chắc trong tương lai.<br /> 2.2. Một số giải pháp để khai thác hợp lý các điểm du lịch tự nhiên<br /> 2.2.1. Xây dựng chiến lược quảng bá cho các điểm du lịch tự nhiên<br /> Quảng bá các điểm du lịch tự nhiên trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên các<br /> đài truyền hình lớn, xây dựng các bảng quảng cáo ở các địa điểm công cộng đông dân<br /> cư; phát hành các bưu ảnh, băng đĩa, các tập gấp, brochure về các điểm du lịch tự nhiên.<br /> Lập website cho các điểm du lịch tự nhiên và đặc biệt là ở những điểm có khả năng thu<br /> hút khách lớn như Cúc Phương, Tràng An, Vân Long… với những hình ảnh đẹp, nội<br /> dung phong phú cùng với các dịch vụ du lịch đi kèm để gây sự chú ý, tò mò của khách.<br /> Xây dựng chiến lược quảng bá cụ thể cho từng tháng, từng năm và đặc biệt là vào mùa<br /> du lịch. Bên cạnh đó, vào thời kỳ không đúng mùa du lịch phải có chiến lược quảng cáo<br /> <br />