Hiệp định đầu tư quốc tế

Chia sẻ: Dạ Hoa Quân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:41

Thêm vào BST

Báo xấu

169
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiệp định công nhận một số biện pháp đầu tư gây cản trở và bóp méo thương mại. Hiệp định qui định rằng không một bên tham gia kí kết nào có thể áp dụng biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại (TRIM) trái với điều III (nguyên tắc đối xử quốc gia) và điều XI (cấm các biện pháp hạn chế số lượng) của Hiệp định GATT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hiệp định đầu tư quốc tế

Trư ng Đ i h c Ngo i thương Khoa Kinh t và Kinh doanh qu c t Môn h c: Đ u tư qu c t Gi ng viên: Nguy n Th Vi t Hoa Tel.: 0904 222 666 Email: nguyenthiviethoa@gmail.com Chương 5: HI P Đ NH Đ U TƯ QU C T (IIA – INTERNATIONAL INVESTMENT AGREEMENTS) • 5.1. Khái ni m, b n ch t và m c đích Hi p đ nh đ u tư qu c t • 5.2. Phân lo i Hi p đ nh đ u tư qu c t • 5.3. Xu hư ng ký k t Hi p đ nh đ u tư qu c t • 5.4. N i dung c a các Hi p đ nh đ u tư qu c t 2 1
Yêu c u c a chương • Hi u rõ b n ch t và các lo i hình IIA ch y u trên th gi i • N m v ng các đi u kho n ch y u c a IIA • Vai trò c a vi c tham gia ký k t IIA • Xu hư ng phát tri n g n đây c a các lo i hình IIA • S đ m b o g n k t gi a các m c tiêu phát tri n, các chính sách qu c gia và các cam k t qu c t • Th c ti n tham gia các IIA c a Vi t Nam 3 Câu h i ôn t p • Nêu b n ch t c a IIA • Trình bày các n i dung cơ b n c a IIA • Hi n nay trên th gi i có các lo i hình IIA nào? • Nh ng xu hư ng phát tri n g n đây c a IIA • Nh ng xu hư ng chính liên quan đ n s lư ng và đ c đi m c a BIT t năm 1990 đ n nay, t đó hãy nêu lý do l a ch n ký k t BIT ngày càng nhi u c a các qu c gia trên th gi i. 4 2
5.1. Khái ni m, b n ch t và m c đích • Các hi p đ nh đ u tư qu c t là các th a thu n gi a các nhà nư c đi u ch nh nhi u v n đ liên quan đ n đ u tư qu c t , bao g m FDI. • Là các công c đ u tư QT mang tính ch t ràng bu c. • T p trung vào v n đ đ i x , xúc ti n và b o h - ho c trong m t s trư ng h p là t do hóa đ u tư qu c t . B T KỲ HI P Đ NH NÀO CÓ ĐI U KHO N V Đ U TƯ HO C M T HI P Đ NH Đ U TƯ Đ U ĐƯ C G I LÀ IIA 5 M c đích Các nư c nh n đ u tư (thư ng là các nư c đang phát tri n) • C i thi n môi trư ng đ u tư và thu hút FDI M t cam k t qu c t ràng bu c nh m đ i x công b ng và b o v nhà đ u tư nư c ngoài s gi m thi u r i ro và khuy n khích FDI Vì các nhà đ u tư và các nư c đ u tư thư ng quan ng i v ch t lư ng th ch (ch t lư ng th ch , chính sách liên quan đ n FDI, đ c bi t là chính sách b o v quy n s h u, gi i quy t tranh ch p) các nư c đang phát tri n, nên BIT có th coi là bi n pháp thay th cho vi c c i thi n ch t lư ng th ch . Các nư c đ u tư (thư ng là các nư c phát tri n) • B o v các kho n đ u tư c a h nư c ngoài S phân bi t B c – Nam truy n th ng đang d n m đi khi s lư ng các nư c đang phát tri n tr thành nư c nh n đ u tư và nư c đ u tư đang ngày m t tăng lên. Năm 2010, 45 nư c đang phát tri n có v n FDI l n hơn 1 t đô la. C Trung Qu c và Singapore có v n đ u tư kho ng 300 t đô la. 6 3
5.2. Phân lo i IIAs (1) • Song phương (Bilateral): hai bên • Đa biên (Plurilateral): m t s lư ng h n ch các bên • Đa phương (Multilateral): không h n ch s lư ng các bên 7 6.2. Phân lo i IIAs (2) • Các hi p đ nh đ u tư QT thu n túy (“Pure” IIAs; e.g. ICSID, BITs,etc.) • Các hi p đ nh đ u tư qu c t khác có liên quan đ n FDI (“other” IIAs; e.g. DTTs, FTAs, etc.) • H p đ ng gi a các chính ph và nhà đ u tư (State contracts) 8 4
Các IIA thu n túy - BITs (1) • Hi p đ nh đ u tư song phương (Bilateral Investment Treaties - BITs) – Ch đi u ch nh các v n đ liên quan đ n thâm nh p, đ i x và b o v đ u tư nư c ngoài 9 Các IIA thu n túy – BITs (2) Hai lo i BITs 1. Ch b o h (mô hình châu Âu) Các qu c gia châu Âu và đang phát tri n theo mô hình này. Không quy đ nh v T DO HÓA FDI. FDI thâm nh p theo lu t và quy đ nh c a nư c ch nhà 2. B o h và t do hóa FDI (Mô hình M ) Mô hình trư c thành l p: các nhà đ u tư nư c ngoài có quy n thành l p t i nư c ch nhà (M , Canada, Nh t B n, Hàn Qu c s d ng mô hình này). T DO HÓA: d b các rào c n ti p c n và h n ch v vi c thuê lao đ ng nư c ngoài, c m s d ng các yêu c u ho t đ ng, etc. 10 5
Các IIA thu n túy - BITs (3) BITs-các n i dung cơ b n: • Ph m vi và khái ni m đ u tư; • Thâm nh p và thành lâp; • Đ i x qu c gia (National treatment); • Đ i x t i hu qu c (Most-favoured-nation treatment); • Đ i x công b ng và bình đ ng (Fair and equitable treatment); • B i thư ng trong trư ng h p tư c quy n SH ho c thi t h i; • Đ m b o chuy n v n ra nư c ngoài; • Gi i quy t tranh ch p gi a chính ph và nhà đ u tư; 11 Các IIA thu n túy – BITs (4) • BITs- nh ng n i dung m i: • Các đi u kho n mi n tr : An ninh qu c gia, b o v s c kh e, an toàn, môi trư ng và b o v quy n l i c a ngư i lao đ ng và đa d ng văn hóa; • “Quy n đi u ti t”, Không gian chính sách; • Trách nhi m xã h i c a công ty: b sung các đi u kho n v môi trư ng và quy n c a ngư i lao đ ng; • Các đi u kho n c th hơn v gi i quy t tranh ch p => Tái đàm phán (Re-negotiation) 12 6
Các IIA thu n túy – BITs (5) Nh ng đ ng thái m i: • Xem xét l i và đi u ch nh BIT m u (e.g., US, Canada, Mexico, South Africa) • Tái đàm phán BITs (19 in 2009) • Ch m d t BITs (Ecuador – BITs unconstitutional) 13 Các IIA thu n túy – Multilateral Investment Agreements (1) – Các th a thu n đa phương không đư c ký k t (Failed to conclude): • United Nations Code of Conduct on Transnational Corporations.(UN) • Multinational Investment Agreement (MAI) 14 7
Các IIA thu n túy – Multilateral Investment Agreements (2) – Các công c không ràng bu c (Non-binding instruments) • Guidelines on the Treatment of FDI (WB) • Guidelines for Multinational Enterprises (OECD) • Guidelines for Recipient Country Investment Policies Relating to National Security (OECD) 15 Các IIA thu n túy – Multilateral Investment Agreements (3) – Đi u ch nh m t s khía c nh c th c a đ u tư (Dealing with specific aspects of investment): • Công ư c v gi i quy t tranh ch p (Convention on the Settlement of Investment Disputes -ICSID) • Công ư c thành l p T ch c Đ m b o đ u tư đa biên (Convention Establishing the Multilateral Investment Guarantee Agency - MIGA) • Hi p ư c hi n chương năng lư ng (Energy Charter Treaty) 16 8
Các IIA thu n túy – Multilateral Investment Agreements (4) – Trong khuôn kh WTO (In the framework of WTO): • Hi p đ nh chung v thương m i hàng hóa (General Agreement on Trade in Services - GATS) • Hi p đ nh v m t s bi n pháp đ u tư liên quan đ n thương m i (Agreement on Trade-Related Investment Measures - TRIMs) 17 Các IIA khác - DTTs • Hi p đ nh tránh đánh thu hai l n (Double Taxation Treaties - DDTs) – Đánh thu trùng qu c t (International double taxation): hai qu c gia áp cùng m t lo i thu lên cùng m t h ng m c ch u thu đ i v i cùng m t ngư i n p thu . DTTs là công c cơ b n đ tránh hi n tư ng đánh thu trùng. 18 9
Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (1) E.g. RTA, FTA – Các th a thu n có các chương v đ u tư có ch a đ ng các nghĩa v thư ng có trong BITs; – Các th a thu n v i m t s đi u kho n có liên quan đ n đ u tư, h n ch trên m t vài khía c nh; – Các th a thu n th hi n cam k t xúc ti n đ u tư ho c thi t l p m t khung kh th ch đ giám sát, h p tác và th a thu n v đ u tư. 19 Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (2) • Th a thu n h i nh p kinh t (Economic Integration Agreements - EIAs) t o đi u ki n thúc đ y thương m i qu c t v hàng hóa và d ch v cũng như s di chuy n qua biên gi i c a các nhân t s n xu t. 20 10
Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (3) EIAs t o đi u ki n thúc đ y thương m i qu c t v hàng hóa và d ch v cũng như s di chuy n qua biên gi i c a các nhân t s n xu t – Các th a thu n n i khu v c (Intra-)regional agreements) – Các th a thu n gi a các khu v c (Inter-regional agreements) 21 5.3. Xu hư ng phát tri n c a các IIAs Trends of IIAs 22 11
S lư ng BITs ti p t c gia tăng: 2.800 BITs tính đ n h t năm 2009 200 3000 180 2500 160 140 BITs cummulative 2000 BITs annual 120 100 1500 80 1000 60 40 500 20 0 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 BITs Annual BITs cumulative 23 BITs ký k t gi a các nhóm nư c 4% 13% 25% 8% 10% 40% Between developing countries Between developed and developing countries Between developing countries and countries of SEE&CIS Between developed countries Between developed and countries of SEE&CIS Between countries of SEE&CIS 24 12
H p tác Nam-Nam 25 10 qu c gia ký k t BITs nhi u nh t, h t năm 2009 Germany China Sw itzerland United Kingdom Egypt Italy France Netherlands Belgium and Luxembourg Korea, Republic of 0 20 40 60 80 100 120 140 160 26 13
10 qu c gia ký k t BITs nhi u nh t, APEC, h t năm 2009 China Korea, Republic of Malaysia Russian Federation Indonesia VietNam Chile United States Thailand Singapore 0 20 40 60 80 100 120 140 27 S bùng n c a các IIAs: 6,092 th a thu n (h t năm 2010) Trends of BITs (2,807), DTTs (2,976) & other IIAs (309) Source: UNCTAD, based on IIA database 28 14
“IIAs khác” : hơn 309 tính đ n h t 2009 350 TTs) 300 Number of IIA (other than BITs and D 250 200 150 s 100 50 0 1957 – 1967 1968 – 1978 1979 – 1989 1990 – 2000 2001 – 2009 By period Cumulative 29 Ph n l n IIAs cùng đi u ch nh nh ng v n đ b n ch t.... • Đ nh nghĩa (đ u tư/nhà đ u tư) • Đăng ký và thi t l p cơ s (t do hóa hi m khi) • Tiêu chu n chính b o v nhà đ u tư nư c ngoài: Nguyên t c đ i x công b ng Nguyên t c không phân bi t đ i x (Đ i x qu c gia và T i Hu Qu c) Tư c quy n s h u Chuy n v n • Tính minh b ch (hi m khi) • Gi i quy t tranh ch p: gi a Nhà nư c – Nhà nư c và Nhà đ u tư – nư c ti p nh n đ u tư • Yêu c u năng l c ho t đ ng và nhân s chính (hi m khi) ... Nhưng n i dung c th c a các đi u kho n này các Hi p ư c khác nhau thư ng r t khác nhau. 30 30 15
K t lu n • Trong b i c nh thi u m t khuôn kh đ u tư đa phương toàn di n thì m t khuôn kh lu t pháp qu c t đi u ch nh các v n đ v đ u tư đư c hình thành, khuôn kh này là t p h p các “m nh ghép” IIA các c p đ khác nhau. • M nh ghép này bao g m t p h p các tiêu chu n, nguyên t c và quy đ nh l ng ghép trong các BIT, hi p đ nh song phương, khu v c và liên khu v c v i tên và quy mô khác nhau, nhưng đ u bao g m các đi u kho n v đ u tư. Hơn n a, có m t vài hi p đ nh đa phương v i quy mô h n ch . • Đi u kho n v đ u tư trong IIA gi i quy t các v n đ tương t nhau (nhưng l i s d ng các t ng khác nhau). • BIT và các IIA khác liên t c c i ti n: các hi p đ nh này đư c hi n đ i hóa, tái đàm phán và th m chí là ch m d t. • H p tác Nam - Nam tăng cư ng ho ch đ nh chính sách đ u tư qu c t . • Tăng cư ng ho t đ ng liên quan đ n ho ch đ nh chính sách đ u tư qu c t làm tăng các tranh ch p gi a nhà đ u tư và Chính ph nư c nh n đ u tư. 31 31 5.4. N i dung cơ b n c a IIAs IIAs: Key Issues 32 16
B OH Đ U TƯ NƯ C NGOÀI FOREIGN INVESTMENT PROTECTION 33 33 IIAs: Các n i dung chính 1. Đ nh nghĩa và ph m vi 6.Tư c quy n s h u (Definitions and scope) (Expropriation) 2. Thâm nh p và thành l p 7.Chuy n ti n ra nư c ngoài (Admission and establishment) (Transfer of funds) 3.Đ i x qu c gia 8.Tính minh b ch rõ ràng (National treatment - NT) (Transparency) 4.Đ i x t i hu qu c 9.Yêu c u ho t đ ng và các nhân (Most-favoured-nation s ch ch t treatment - MFN) (Performance requirements 5. Đ i x công b ng và and key personnel) bình đ ng 10.Gi i quy t tranh ch p (Fair and equitable (Settlement of disputes) treatment-FET) 34 17
5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi Definitions and Scope 35 5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi • Đ nh nghĩa xác đ nh v n đ (đ u tư) và đ i tư ng (nhà đ u tư) mà các quy t c trong Hi p đ nh hay Hi p ư c đư c áp d ng, đó là ph m vi áp d ng các quy t c • “Đ u tư” xác đ nh l i ích kinh t mà các nư c ti p nh n đ u tư b o h • “Nhà đ u tư” là khái ni m làm rõ các cá nhân và pháp nhân hư ng l i t Hi p đ nh 36 18
5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi Ví d : • N u „đ u tư” bao g m các h p đ ng b o hi m và đi u kho n này đư c k t h p v i đi u kho n v chuy n v n thì các công ty b o hi m nư c ngoài đư c phép nh n ngo i t chuy n v nư c đ chi tr cho kho n phí b o hi m mà công ty đư c b o hi m tr t i nư c nh n đ u tư • N u „đ u tư” không lo i tr các tài s n liên quan đ n thương m i (có giá tr ti n t ) thì tranh ch p thương m i có th d n đ n xét x tr ng tài gi a nhà đ u tư và Nhà nư c nh n đ u tư trong các h p đ ng mua bán hàng hóa và d ch v . Các câu h i chính: Có nên ki m soát t t c các kho n đ u tư, hay ch ki m soát các kho n đ u tư góp ph n phát tri n kinh t ? Có nên bao hàm c FDI? Nên bao hàm các v n đ gì khác? V n đ nào nên đư c lo i tr ? 37 5.4.1. Đ nh nghĩa “đ u tư” Cách ti p c n ph bi n nh t trong BIT và các hi p đ nh kinh t v i đi u kho n đ u tư (cũng đư c s d ng Vi t Nam) là đ nh nghĩa m v đ u tư d a trên cơ s tài s n (open-ended asset-based definition ) đ m b o b o h tài s n v i nghĩa r ng vư t ra ngoài ph m vi FDI. M t đ nh nghĩa chung (m i lo i tài s n ho c kho n đ u tư) thư ng đi kèm v i m t danh sách không đ y đ , có tính minh h a v 5 lo i tài s n: 1. Đ ng s n (hàng hóa, kho n đ u tư không ch u ki m soát, VD: tài s n th ch p?) và b t đ ng s n (đ t đai?). 2. Công ty và l i ích t công ty: Không ch là l i ích ki m soát (c phi u) mà còn c n (trái khoán). Đ u tư tr c ti p và gián ti p. Có nên bao g m c trái phi u phát hành b i công ty nhà nư c không? Có, n u công ty này là các t ch c công ho c các quy đ nh v trái phi u đã rõ ràng (như trong Hi p ư c c a Hoa Kỳ). 3. Quy n trong h p đ ng. Quy n s h u trong m t h p đ ng có giá tr tài chính. H p đ ng này bao g m h p đ ng qu n lý, h p đ ng chia s s n xu t, h p đ ng BOT, h p đ ng d ch v tư v n, h p đ ng chìa khóa trao tay, h p đ ng b o hi m 4. Quy n s h u trí tu (b ng sáng ch , quy n tác gi , ki u dáng công nghi p...). 5. Như ng quy n kinh doanh, bao g m như ng quy n s d ng tài nguyên thiên nhiên. Gi y phép c a Chính ph ? 38 19
Ví d đ nh nghĩa m v đ u tư d a trên cơ s tài s n Hi p đ nh ASEAN v Xúc ti n và B o h Đ u tư (1987), Đi u 1(3) Thu t ng „đ u tư" áp d ng v i t t c các lo i tài s n, c th là bao g m (nhưng không gi i h n) các lo i sau đây: a) đ ng s n, b t đ ng s n và các quy n s h u khác như tài s n th ch p; b) c phi u, trái phi u c a công ty ho c l i ích t vi c s h u tài s n c a công ty đó (bao g m đ u tư vào m t h ng m c); c) quy n s h u đ i v i tài s n ho c vi c th c hi n h p đ ng (đ i v i h p đ ng có giá tr tài chính); d) Quy n s h u trí tu ; e) Như ng quy n kinh doanh theo lu t ho c theo h p đ ng, bao g m như ng quy n thăm dò, chi t xu t, khai thác tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, có m t h n ch gi i h n ph m vi áp d ng c a đ nh nghĩa này ch đ i v i kho n đ u tư đư c th c hi n theo lu t ho c quy đ nh c a nư c nh n đ u tư ho c lu t đã đư c cán b cơ quan ch c năng nư c nh n đ u tư phê duy t (đi u II.1). Hi p đ nh không bao g m quy n thành l p cơ s , nhưng bao g m đ u tư gián ti p. Ngư c l i, Hi p đ nh khung 1998 v khu v c đ u tư ASEAN l i bao g m c quy n thành l p cơ s , nhưng hoàn toàn ngo i tr đ u tư gián ti p. 39 Các bi n pháp thu h p đ nh nghĩa • Lo i tr kho n đ u tư gián ti p (ASEAN 1998) b ng cách ch áp d ng đ nh nghĩa d a trên cơ s tài s n cho kho n đ u tư tr c ti p • S d ng đ nh nghĩa đóng cho m t danh sách d a trên cơ s tài s n, đây là danh sách đ y đ ch không ph i ch là danh sách minh h a (Mô hình BIT c a Canada) • Ch nh ng kho n đ u tư đư c th c hi n theo “lu t t i nư c nh n đ u tư” m i đư c coi là kho n đ u tư (h u h t các BIT c a Trung Qu c và ASEAN 2009) • B sung đ nh nghĩa v “đ u tư” b ng cách tham chi u đ n r i ro đ u tư và các y u t khác có liên quan đ n đ u tư, t đó đưa ra các tiêu chí khách quan • Lo i tr m t s lo i tài s n như các h p đ ng thương m i, v n vay, ch ng khoán n ho c tài s n s d ng cho m c đích phi thương m i 40 20