Hiệu quả giáo dục sức khỏe tự chăm sóc bàn chân ở người bệnh đái tháo đường typ 2

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> <br /> HIỆU QUẢ GIÁO DỤC SỨC KHỎE TỰ CHĂM SÓC BÀN CHÂN<br /> Ở NGƯỜI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYP 2<br /> Phạm Nguyễn Hồng Phúc*, Ann Henderson**, Võ Nguyên Trung***<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá hiệu quả chương trình giáo dục sức khỏe tự chăm sóc bàn chân ở người<br /> bệnh (NB) đái tháo đường (ĐTĐ) typ 2 tại một bệnh viện tỉnh.<br /> Đối tượng- phương pháp nghiên cứu: Mẫu nghiên cứu gồm 73 NB ĐTĐ typ 2 đến khám và điều trị tại<br /> bệnh viện đa khoa Tiền Giang được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Những NB này được đánh giá<br /> kiến thức và hành vi lần 1 sau đó được áp dụng chương trình giáo dục sức khỏe về tự chăm sóc bàn chân. Sau 1<br /> tháng những NB này được đánh giá lại kiến thức và hành vi lần 2.<br /> Kết quả: Có 73NB được đưa vào nghiên cứu, kiến thức đúng tự chăm sóc bàn chân tăng từ 17,6% lên<br /> 76,7%, hành vi đúng tự chăm sóc bàn chân tăng từ 12,3% lên 64,4%.<br /> Kết luận: Nghiên cứu cho thấy hiệu quả của chương trình GDSK trong việc nâng cao kiến thức, hành vi về<br /> tự chăm sóc bàn chân ở NBĐTĐ typ 2.<br /> Từ khóa: Giáo dục sức khỏe, tự chăm sóc bàn chân, đái tháo đường, kiến thức, hành vi.<br /> ABSTRACT<br /> EFFECTIVENESS OF HEALTH EDUCATION PROGRAM ABOUT FOOT SELF-CARE FOR TYPE 2<br /> DIABETES PATIENTS<br /> Pham Nguyen Hong Phuc, Ann Henderson, Vo Nguyen Trung<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 5- 2018: 120 - 124<br /> Objectives: To evaluate the effectiveness of self-care foot in diabetes patient type 2 about health education<br /> program in a provincial hospital.<br /> Methods: The study sample consisted of 73 diabetes patients type 2 who received treatment at Tien Giang<br /> General Hospital with a convenient sampling method. These patients were assessed for knowledge and behavior<br /> for the first time and then adopted a self-care foot health education program. After 1 month these patients were re-<br /> evaluated knowledge and behavior second times.<br /> Results: 73 patients were inculed in the study, knowledge of foot self- care increase from 17.6% to 76.7%,<br /> behavior of foot self-care increase from 12.3% to 64.4%.<br /> Conclusions: Research shows the effectiveness of a health education program in improving knowledge and<br /> behavior of foot self-care in patients with type 2 diabetes.<br /> Keywords: Health education program, foot self-care, diabetes, knowledge, behavior.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ nhóm nguyên nhân không phải chấn thương<br /> gây cắt cụt chi ở các nước phát triển. Nghiên cứu<br /> Các biến chứng bàn chân do ĐTĐ như biến<br /> của Bộ Y tế cho thấy 5 - 7% số trường hợp ĐTĐ<br /> dạng bàn chân, loét bàn chân, hoại tử ngón<br /> bị biến chứng loét bàn chân và nguy cơ cắt cụt<br /> chân… là nguyên nhân phổ biến nhất trong<br /> <br /> <br /> *Học viên cao học điều dưỡng khóa 2016-2018, Đại học Y dược TPHCM.<br /> **Đại học Northern Colorado Mỹ, ***Đại học Y dược TPHCM.<br /> Tác giả liên lạc: CNĐD. Phạm Nguyễn Hồng Phúc - ĐT: 01224354520 - Email:hongphucpn@gmail.com<br /> <br /> 120 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> chi ở bệnh nhân ĐTĐ cao gấp 15 - 46 lần so với Đang điều trị tại bệnh viện đa khoa Tiền<br /> người không mắc bệnh(4). Sự hoại tử bàn chân có Giang từ 01/01/2018 đến 01/06/2018.<br /> thể xảy ra khi không được quan tâm chăm sóc Đồng ý tham gia vào nghiên cứu.<br /> đúng mức, đáng sợ nhất có thể phải tháo bàn<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> chân là giải quyết bắt buộc khi không còn giữ<br /> NB có các bệnh lý cấp tính nặng (đột quỵ,<br /> được nữa. Như vậy việc chăm sóc bàn chân ở<br /> nhồi máu cơ tim cấp tính, viêm gan cấp, suy<br /> người bệnh tiểu đường là vấn đề quan trọng và<br /> thận cấp, viêm phổi nặng….).<br /> cần được quan tâm chu đáo. Trong đó vai trò<br /> của người điều dưỡng là rất quan trọng trong NB mắc bệnh lý tâm thần không có khả năng<br /> việc giáo dục sức khỏe, hướng dẫn NB tự chăm giao tiếp.<br /> sóc đôi chân của mình hàng ngày(3,11). Cho đến NB bị mù lòa, câm điếc.<br /> nay tại Việt Nam vấn đề chăm sóc bàn chân bởi NB đã bị cắt cụt chi.<br /> chính NB ĐTĐ đã được nhiều tác giả quan tâm NB không đến tái khám và không nghe điện<br /> nghiên cứu, tập trung về kiến thức và hành vi thoại của nghiên cứu viên.<br /> của NB(6,9,16,17). Tuy nhiên, rất ít nghiên cứu đánh Các bước tiến hành<br /> giá sự thay đổi kiến thức và hành vi sau khi<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này qua 3<br /> được GDSK tự chăm sóc bàn chân. Chính vì thế<br /> giai đoạn<br /> với câu hỏi nghiên cứu: “Liệu GDSK tự chăm<br /> sóc bàn chân ở NB ĐTĐ có làm cải thiện kiến Giai đoạn 1<br /> thức và hành vi về việc tự chăm sóc bàn chân Xây dựng bộ câu hỏi mô tả kiến thức, hành<br /> hay không?”, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề vi của NB ĐTĐ typ 2 về tự chăm sóc bàn chân<br /> tài: “Hiệu quả giáo dục sức khỏe về tự chăm sóc được dựa trên bộ câu hỏi có sẵn của Nguyễn<br /> bàn chân ở NB đái tháo đường typ 2 tại một Tiến Dũng năm 2012(12).<br /> bệnh viện tỉnh”. Giai đoạn 2<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Kiểm tra lại bộ câu hỏi, nghiên cứu thử 30<br /> Thời gian và địa điểm nghiên cứu NB nhằm đánh giá lại thời gian hoàn thành thu<br /> thập số liệu, rà soát lại các bước tiến hành nghiên<br /> Từ 01/01/2018 - 01/06/2018 tại Bệnh viện đa<br /> cứu. Các NB này chúng tôi không tính vào mẫu<br /> khoa Tiền Giang.<br /> nghiên cứu.<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Giai đoạn 3<br /> Khảo sát một nhóm trước và sau can thiệp.<br /> Thu thập số liệu nghiên cứu:<br /> Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp<br /> chọn mẫu thuận tiện theo tiêu chuẩn chọn Bước 1: sàng lọc và thu nhận đối tượng.<br /> bệnh cho đến khi đủ cỡ mẫu. Bước 2: tư vấn và ký đồng thuận tham gia<br /> Cỡ mẫu nghiên cứu.<br /> <br /> Gồm 73 NB ĐTĐ typ 2 đến khám và điều Bước 3: khảo sát sự hiểu biết và hành vi của<br /> trị tại bệnh viện đa khoa Tiền Giang. NB lần 1 tại phòng tư vấn.<br /> Bước 4: tiến hành GDSK, thời gian khoảng 30<br /> Tiêu chuẩn nhận vào<br /> phút, mỗi lần tập trung khoảng 5 NB.<br /> NB ĐTĐ typ 2 được chẩn đoán ĐTĐ typ 2<br /> Bước 5: khảo sát sự hiểu biết và hành vi của<br /> theo tiêu chuẩn chẩn đoán và phân loại của<br /> NB lần 2 sau 1 tháng (thời điểm NB đến tái<br /> ADA 2017<br /> khám).<br /> Tuổi ≥ 18.<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 121<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> Phân tích và xử lý số liệu Trước Sau can<br /> Kiến thức can thiệp thiệp p<br /> Số liệu thu thập sẽ được mô tả và phân tích n (%) n(%)<br /> bằng phần mềm SPSS 22.0. Kiến thức về bảo hộ chân 35 (47,9) 58 (78,3)