Hiệu quả tạo dạng của hai loại trâm NiTi quay qua lại và liên tục

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HIỆU QUẢ TẠO DẠNG CỦA HAI LOẠI TRÂM NITI QUAY QUA LẠI<br /> VÀ LIÊN TỤC<br /> Lê Ánh Hồng*, Phạm Văn Khoa**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: sửa soạn ống tủy là một giai đoạn góp phần quyết định sự thành công của điều trị nội nha. Mục<br /> đích của thủ thuật này nhằm làm sạch ống tủy, tạo dạnh thuôn liên tục nhưng vẫn duy trì hình dạng ban đầu của<br /> ống tủy, nghĩa là vẫn duy trì trục ống tủy.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu này được tiến hành nhằm đánh giá và so sánh khả năng duy trì trục ống tủy khi sửa<br /> soạn bằng hai hệ thống trâm quay máy WaveOne và Protaper trong giai đoạn tạo dạng trên ống tủy của chân<br /> răng đã nhổ cắt ngang tại mức 1/3 chóp, 1/3 giữa và 1/3 thân (quan sát theo chiều ngang)<br /> Phương pháp: đây là nghiên cứu thử nghiệm in vitro được thực hiện trên 20 ống tủy ngoài gần răng cối lớn<br /> hàm dưới vĩnh viễn đã nhổ của người được chia ngẫu nhiên thành 2 nhóm và kiểm tra lại bằng kiểm định t cho<br /> hai mẫu độc lập để đảm bảo không có sự khác biệt giữa 2 nhóm về độ cong ống tủy và chiều dài làm việc. Các răng<br /> sau đó được sửa soạn theo kỹ thuật hướng dẫn bởi nhà sản xuất với nhóm 1 sửa soạn bằng trâm WaveOne, nhóm<br /> 2 sửa soạn bằng trâm ProTaper quay máy. Đánh giá khả năng duy trì trục dựa trên việc chồng ảnh và so sán ảnh<br /> chụp trước và sau sửa soạn các lát cắt ngang bề mặt chân răng ở các mức 1/3 chóp, 1/3 giữa và 1/3 thân. Các số<br /> liệu của nghiên cứu được xử lý thống kê bằng phần mềm SPSS 20.0 với các phép kiểm định t cho hai mẫu độc lập<br /> và phép kiểm Mann-Whitney.<br /> Kết quả: nghiên cứu cho thấy khả năng duy trì trục ống tủy của cả hai loại trâm quay máy WaveOne và<br /> Protaper là như nhau khi quan sát theo chiều ngang trên các mặt cắt của răng đã nhổ (p>0,05).<br /> Kết luận: trong điều kiện của nghiên cứu này, cả 2 loại dụng cụ có hiệu quả tương đương nhau về khả năng<br /> duy trì trục ống tủy khi sửa soạn trên ống tủy của răng thật (quan sát theo chiều ngang tại các mặt cắt ngang<br /> chân răng).<br /> Từ khóa: làm sạch và tạo dạng ống tủy, điều trị nội nha, trâm WaveOne và ProTaper quay máy, khả năng<br /> duy trì trục ống tủy.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CENTERING ABILITY OF TWO ROTARY INSTRUMENTS - WAVEONE<br /> AND PROTAPER UNIVERSAL - IN ROOT CANALS SHAPING<br /> Le Anh Hong, Pham Van Khoa<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - Supplement of No 2 - 2015: 115 - 123<br /> Background: The root canal preparation is an essential part to determine the success of endodontic therapy.<br /> The aim of the process is to clean the canal and to form a continuously tapered shape while maintaining the<br /> original path of the canal, means centering ability.<br /> Objectives: This study was designed to compare two rotary instruments: WaveOne and ProTaper<br /> Universal in regard to centering ability when shaping mesio-buccal root canal of extracted human first<br /> mandibular molar.<br /> Materials and methods: 20 mesio-buccal root canals of extracted human first mandibular molar were<br /> * Khoa RHM, Đại học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Lê Ánh Hồng<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> **Bộ môn Chữa răng-Nội nha- Khoa RHM, ĐHYD TP.HCM<br /> ĐT: 0988996324<br /> Email: leanhhong2476@yahoo.com<br /> <br /> 115<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> <br /> randomly divided into 2 groups of 10 teeth each. Based on radiographs taken prior to instrumentation with the<br /> initial instrument inserted into the canal, the 2 groups were balanced with respect to the angle of canal curvature<br /> and working length. Group 1 was prepared by WaveOne and group 2 was prepared by ProTaper Universal by one<br /> experienced operator in following the manufacturer instruction. Pre- and post-instrumentation digital images<br /> were superimposed to analyze the centering ability. Data were statistically analyzed by using Independentsamples T test and Mann-Whitney test.<br /> Results: No statistically significant difference was found in term of transportation (p>0.05).<br /> Conclusion: Within the limits of this in vitro study, it was found that both instruments had the same<br /> centering ability when shaping simulated canals.<br /> Key words: cleaning, shaping root canals, endodontic therapy, WaveOne, ProTaper Universal, rotary<br /> instruments, centering ability, transportation.<br /> và ít nguy cơ sai lệch kỹ thuật. Quay liên tục cho<br /> MỞ ĐẦU<br /> phép cảm giác xúc giác tốt hơn và hiệu quả đạt<br /> Sửa soạn ống tủy là một trong những giai<br /> được cao hơn trong các ống tủy có đường kính<br /> đoạn cơ bản của điều trị nội nha. Mục đích của<br /> nhỏ và cong, tuy nhiên làm mô-men xoắn và<br /> thủ thuật này nhằm làm sạch ống tủy, loại bỏ<br /> tính mỏi chu kì của kim loại tăng. Trong các<br /> các chất cặn bã, vi khuẩn, tạo hình dạng thuôn<br /> dụng cụ nội nha quay liên tục thì hệ thống<br /> liên tục từ miệng lỗ ống tủy tới chóp chân<br /> Protaper (Dentsply Tulsa Dental Specialties) có<br /> răng nhưng vẫn duy trì hình dạng ban đầu<br /> thiết diện cắt ngang hình tam giác biến đổi và<br /> của ống tủy, nghĩa là vẫn duy trì trục ống tủy.<br /> thiết kế độ thuôn giảm dần làm tăng độ mềm<br /> “Khả năng duy trì trục của dụng cụ sửa soạn<br /> dẻo, khả năng cắt và hiệu quả làm việc nên hầu<br /> ống tủy là khả năng làm rộng ống tủy đồng<br /> như loại bỏ được các nguy cơ trên.<br /> đều theo mọi hướng quanh trục ban đầu trong<br /> Kỹ thuật quay qua lại với lực cân bằng là<br /> suốt chiều dài làm việc” – Hoàng Tử Hùng<br /> chuyển<br /> động cùng chiều và ngược chiều kim<br /> (2014)(6). Trước đây, trâm nội nha được sử<br /> đồng hồ khi sửa soạn ống tủy, được Roane giới<br /> dụng bằng tay và làm từ thép không gỉ. Tuy<br /> thiệu lần đầu tiên vào năm 1985(11). Khởi đầu, tất<br /> những dụng cụ này tạo cảm giác tay tốt, sắc<br /> cả các động cơ quay qua lại có góc quay rộng và<br /> bén nhưng do có tính đàn hồi kém nên dễ đưa<br /> bằng nhau là 90o cùng chiều và ngược chiều kim<br /> đến các sai sót khi sửa soạn. Trong những năm<br /> đồng hồ. Kỹ thuật này cho phép duy trì hình<br /> gần đây, nhờ sự phát triển của khoa học kỹ<br /> dạng ống tủy nguyên thủy ở những ống tủy<br /> thuật, nhiều dụng cụ và vật liệu nội nha mới<br /> cong trong suốt quá trình sửa soạn ống tủy.<br /> đã ra đời. Đáng chú ý là sự xuất hiện của các<br /> Trâm quay qua lại thế hệ mới WaveOne<br /> loại trâm làm bằng hợp kim Nickel-Titanium<br /> (Dentsply-Maillefer, Ballaigues, Switzerland) sử<br /> (trâm NiTi) với những ưu điểm như tính đàn<br /> dụng các góc quay qua lại không bằng nhau:<br /> hồi cao, mềm dẻo, có khả năng trở về hình<br /> quay ngược chiều kim đồng hồ 170o có tác dụng<br /> dạng ban đầu sau khi sử dụng… là những yếu<br /> cắt và quay cùng chiều 30o giúp trâm không bị<br /> tố quan trọng cho phép thực hiện việc tạo<br /> vặn vít trong ống tủy. Đây là hệ thống chỉ cần<br /> dạng một cách an toàn ngay cả khi ống tủy<br /> dùng một trâm để sửa soạn hoàn tất ống tủy.<br /> cong nhiều(7).<br /> Trâm WaveOne được làm bằng hợp kim M-wire<br /> Sự kết hợp giữa hợp kim Nickel-Titanium<br /> – là một dạng cải tiến của hợp kim Nickelvới công nghệ dụng cụ quay đã thay đổi đáng kể<br /> Titanium – giúp gia tăng độ bền và tính kháng<br /> nội nha lâm sàng. Ưu điểm của dụng cụ quay là<br /> mỏi chu kì của trâm gấp bốn lần hợp kim Nickelgia tăng khả năng thu thập và loại bỏ ngà khỏi<br /> Titanium thông thường.<br /> hệ thống ống tủy, sửa soạn ống tủy nhanh hơn<br /> <br /> 116<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> Gần đây loại trâm dùng một lần này đã có<br /> mặt tại Việt Nam. Tuy nhiên trên thế giới nói<br /> chung, số nghiên cứu về hệ thống trâm<br /> WaveOne còn ít. Trong nghiên cứu của Pirani<br /> C.(2013)(10), trâm WaveOne có khả năng kháng<br /> mỏi và chống nứt gãy tốt hơn Protaper. Nghiên<br /> cứu của Berutti E.(2012)(2), Yoo Y.(2012)(14), Shao<br /> T.(2014)(13) cho thấy Waveone duy trì hình thể<br /> giải phẫu ống tủy nguyên thủy tốt hơn, ít làm<br /> thay đổi độ cong ống tủy hơn Protaper trên các<br /> ống tủy nhựa. Tuy nhiên nghiên cứu trên răng<br /> đã nhổ của Capar I.D.(2014)(5), McRay B.(2014)(9),<br /> Burklein S.(2011)(4) lại đưa ra kết luận khả năng<br /> duy trì trục ống tủy của cả hai loại trâm là như<br /> nhau. Tại Việt Nam đã có những nghiên cứu so<br /> sánh giữa trâm Protaper quay máy và quay tay,<br /> nhưng vẫn chưa có nghiên cứu nào về trâm<br /> WaveOne, vì vậy cần thiết tiến hành các nghiên<br /> cứu để đánh giá loại trâm này. Chúng tôi tiến<br /> hành đề tài in vitro “khả năng duy trì trục ống<br /> tủy của hai hệ thống trâm quay máy WaveOne<br /> và ProTaper trong giai đoạn tạo dạng ống tủy”<br /> trên các mặt cắt ngang răng đã nhổ tại các mức<br /> 1/3 chóp, 1/3 giữa và 1/3 thân với mục tiêu: So<br /> sánh khả năng duy trì trục trên ống tủy răng đã<br /> nhổ (quan sát theo chiều ngang) sau khi sửa<br /> soạn bằng hai loại trâm ProTaper và WaveOne.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Maillefer, Ballaigues, Switzerland). Trâm K-file<br /> số 10 thăm dò và thông ống tủy. Đĩa cắt kim<br /> cương hai mặt San-I đường kính 2cm, dày<br /> 0,7mm và trục lắp. Ống chích nhựa, kim bơm<br /> rửa nội nha. Dung dịch bơm rửa NaOCl<br /> 2,5%.EDTA dạng nhão: Glyde file prep. Nhựa tự<br /> cứng số 0 (acrylic resin).<br /> Máy WaveOne TM endo motor và tay khoan<br /> nội nha kèm theo máy. Tay khoan siêu tốc, các<br /> loại mũi khoan mở tủy. Máy cắt răng Demco.<br /> Khuôn nội nha dùng để chôn răng trong nhựa<br /> và lắp lại các phần răng sau khi cắt thiết kế mô<br /> phỏng theo khuôn của Kuttler(8).<br /> Máy chụp hình Canon 20D (Japan) với ống<br /> kính sigma 100mm F2.8DG Macro EF lens.<br /> Phần mềm Photoshop CS6 (ADOBE) và phần<br /> mềm ImageJ 1.49d. Bộ dụng cụ cố định mẫu<br /> để chụp ảnh.<br /> <br /> Tiến trình thực hiện<br /> Chuẩn bị mẫu răng<br /> Răng sau khi nhổ được ngâm trong dung<br /> dịch formalin 10% trong 2 tuần. Làm sạch bề mặt<br /> chân răng bằng máy cạo vôi siêu âm. Mở tủy.<br /> Xác định chiều dài làm việc, chụp phim theo<br /> hướng lâm sàng để đo độ cong ống tủy. Chọn<br /> các răng có độ cong ống tủy ngoài gần ≥ 150.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu thử nghiệm in vitro.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> 20 ống tủy ngoài gần răng cối lớn hàm dưới<br /> vĩnh viễn của người có các tiêu chuẩn sau: răng<br /> không bị vôi hóa ống tủy, các chân răng nguyên<br /> vẹn, chiều dài chân răng tối thiểu 10mm, phần<br /> chóp đã hình thành hoàn toàn, lỗ chóp cho trâm<br /> số 10 đi qua nhưng không cho trâm số 15 đi qua<br /> và ống tủy cong nhiều ≥ 150 theo cách đo độ cong<br /> của Schneider (1971)(12).<br /> <br /> Phương tiện nghiên cứu<br /> Trâm quay máy WaveOne Primary #025.08,<br /> bộ trâm quay máy Protaper Universal (Dentsply-<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Hình 1: khuôn nội nha mô phỏng theo Kuttler(8)<br /> Khuôn nội nha gồm 5 mảnh có thể tháo rời.<br /> Hai mảnh có các rãnh ngang và hai mảnh có các<br /> rãnh dọc. Giữ cố định răng bằng sáp, bôi vaselin<br /> cách ly lên các rãnh của khuôn và chôn các răng<br /> <br /> 117<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> <br /> trong nhựa tự cứng. Chờ nhựa đông cứng hoàn<br /> toàn và gỡ ra khỏi khuôn.<br /> Cắt ngang thân răng ở các mức 1/3 chóp (lớp<br /> C), 1/3 giữa (lớp B) và 1/3 thân (lớp A) bằng máy<br /> Demco với đĩa cắt kim cương hai mặt. Mỗi lớp<br /> cắt dày 2mm, cách nhau 1mm.<br /> <br /> Hình 2: Ba lớp cắt răng<br /> <br /> Chụp ảnh trước khi sửa soạn<br /> Chia các răng ngẫu nhiên thành hai nhóm:<br /> Nhóm 1: sửa soạn với trâm WaveOne, nhóm 2:<br /> sửa soạn với trâm Protaper .<br /> Bộ dụng cụ chụp ảnh gồm một mặt phẳng<br /> bằng gỗ, các thanh chặn giúp di chuyển mẫu vật<br /> tịnh tiến cho hình ảnh rõ nhất khi chụp, thước<br /> định chuẩn để có thể chồng ảnh trước và sau khi<br /> tạo dạng. Các lát cắt ở 1/3 chóp, 1/3 giữa và 1/3<br /> thân của từng răng được ghi nhận hình ảnh<br /> bằng máy chụp hình Canon 20D (Japan). Sau đó,<br /> các lát cắt được ráp lại vào khuôn nội nha và<br /> chuẩn bị thực hiện sửa soạn ống tủy.<br /> <br /> khi tạo dạng, EDTA gel được cho vào đầu ống<br /> tủy để bôi trơn. Thường xuyên bơm rửa với 1ml<br /> NaOCl 3% và làm sạch các rãnh dụng cụ bằng<br /> gạc ẩm trong suốt quá trình sửa soạn.<br /> Sửa soạn bằng trâm WaveOne<br /> Chọn chương trình đã được cài đặt sẵn trên<br /> WaveOne endo motor dùng cho trâm WaveOne.<br /> Sửa soạn theo hướng dẫn của nhà sản xuất: đưa<br /> trâm lên xuống nhẹ nhàng để đầu trâm trượt<br /> xuống thụ động dọc theo ống tủy, mỗi chu trình<br /> trâm di chuyển được 2-3mm. Lặp lại các thao tác<br /> cho đến khi trâm đi đủ chiều dài làm việc một<br /> cách dễ dàng.<br /> Sửa soạn bằng trâm Protaper<br /> Chọn chương trình đã được cài đặt tự động<br /> trên máy WaveOne endo motor dùng cho trâm<br /> Protaper Universal. Sửa soạn theo hướng dẫn<br /> của nhà sản xuất: trâm S1 được dùng đến chiều<br /> dài cách chóp 4mm, sau đó lần lượt sửa soạn<br /> bằng trâm S1, S2, F1, F2 đến hết chiều dài làm<br /> việc. Bơm rửa, thấm khô ống tủy.<br /> <br /> Chụp ảnh sau khi sửa soạn<br /> Các mẫu sau khi sửa soạn được ghi nhận<br /> hình ảnh ở mỗi lớp cắt A, B, C ở cùng vị trí như<br /> trước khi sửa soạn. Chồng các ảnh trước và sau<br /> khi sửa soạn bằng phần mềm Photoshop CS6<br /> (Adobe) và xử lí hình ảnh cho rõ nét. Vẽ các<br /> đường giới hạn ống tủy trước và sau sửa soạn.<br /> Đánh giá khả năng duy trì trục<br /> Sử dụng phần mềm ImageJ 1.49d đo các<br /> thông số như trong hình 1. Các kích thước được<br /> quy đổi thành mm nhờ vào kích thước của thước<br /> có kẻ vạch mm chụp kèm mỗi tấm ảnh.<br /> <br /> Hình 3: bộ dụng cụ chụp ảnh<br /> <br /> Quy trình sửa soạn ống tủy<br /> Chỉ những răng nào sau khi ráp ba lớp cắt lại<br /> cho trâm K số 10 đi hết chiều dài làm việc xác<br /> định lúc đầu dễ dàng mới được sửa soạn bằng<br /> trâm quay máy.<br /> Dùng trâm K-file số 10 kiểm tra sự thông ống<br /> tủy và kiểm tra chiều dài làm việc (LLV). Trước<br /> <br /> 118<br /> <br /> Hình 4: hình chụp mặt cắt ngang trước và sau sửa<br /> soạn<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> Đánh giá khả năng duy trì trục theo công<br /> thức:<br /> Theo chiều ngoài trong:<br /> DX = X1 / X2 = (X’1-X”1) / (X’2-X”2) (1) (1)<br /> Hoặc DX = X2 / X1 = (X’2-X”2) / (X’1-X”1) (2)(2)<br /> Nếu X1 < X2: sử dụng công thức (1), nếu X1 ><br /> X2: sử dụng công thức (2)<br /> Theo chiều gần xa:<br /> DY = Y1 / Y2 = (Y’1- Y”1) / (Y’2- Y”2) (3)(3)<br /> Hoặc DY = Y2 / Y1 = (Y’2- Y”2) / (Y’1- Y”1) (4)(4)<br /> Nếu Y1 < Y2: sử dụng công thức (3), nếu Y1 ><br /> Y2: sử dụng công thức (4).<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nếu DX và DY bằng 1 là duy trì trục tuyệt<br /> đối theo cả chiều ngoài trong và gần xa. DX và<br /> DY càng gần bằng 1, khả năng duy trì trục ống<br /> tủy của trâm càng cao.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Trung bình độ cong ống tủy chân răng trước<br /> khi sửa soạn ở nhóm Protaper là 21,99o và ở<br /> nhóm WaveOne là 22,88o. Dùng kiểm định t-test<br /> cho hai mẫu độc lập để so sánh sự khác biệt các<br /> giá trị trung bình về độ cong ống tủy trước sửa<br /> soạn giữa hai nhóm cho thấy không có sự khác<br /> biệt có ý nghĩa thống kê (p > 0,05).<br /> <br /> Mức độ mở rộng của ống tủy về phía ngoài, trong, gần và xa<br /> Bảng1: Trung bình mức độ mở rộng ống tủy về phía ngoài, phía trong, phía gần và phía xa của ba lớp A, B, C ở<br /> hai nhóm (mỗi nhóm 10 ống tủy) (mm)<br /> <br /> X1<br /> <br /> X2<br /> <br /> Y1<br /> <br /> Y2<br /> <br /> Lớp cắt<br /> Nhóm trâm<br /> Trung bình<br /> Độ lệch chuẩn<br /> Mức ý nghĩa p<br /> Trung bình<br /> Độ lệch chuẩn<br /> Mức ý nghĩa p<br /> Trung bình<br /> Độ lệch chuẩn<br /> Mức ý nghĩa p<br /> Trung bình<br /> Độ lệch chuẩn<br /> Mức ý nghĩa p<br /> <br /> A<br /> P<br /> 0,137<br /> 0,102<br /> <br /> B<br /> W<br /> 0,174<br /> 0,084<br /> <br /> P<br /> 0,063<br /> 0,071<br /> <br /> 0,234<br /> 0,121<br /> <br /> 0,257<br /> 0,150<br /> <br /> 0,3512<br /> 0,1316<br /> <br /> 0,1551<br /> 0,1344<br /> <br /> 0,389<br /> 0,205<br /> 0,128<br /> <br /> 0,798m<br /> <br /> 0,238<br /> 0,109<br /> <br /> 0,2032<br /> 0,1396<br /> <br /> 0,1128<br /> 0,1001<br /> <br /> m:<br /> <br /> phép kiểm Mann-Whitney<br /> <br /> Sự di lệch ống tủy theo chiều ngoài trong<br /> (X1-X2) và gần xa (Y1-Y2)<br /> Sự di lệch ống tủy theo chiều ngoài trong là<br /> hiệu X1-X2 và gần xa là hiệu Y1-Y2, lý tưởng khi<br /> hiệu này bằng 0, chứng tỏ ống tủy được mở rộng<br /> đều cả về phía ngoài và phía trong, phía gần và<br /> <br /> W<br /> 0,126<br /> 0,060<br /> 0,822<br /> 0,089<br /> 0,065<br /> 0,854m<br /> 0,1080<br /> 0,0791<br /> 0,907<br /> <br /> 0,323<br /> 0,041<br /> 0,032*<br /> <br /> So sánh các số trung bình độ mở rộng ống<br /> tủy về phía ngoài, trong, gần, xa ở mỗi lớp A, B<br /> và C giữa hai nhóm cho thấy sự khác biệt không<br /> có ý nghĩa thống kê, ngoại trừ Y2 ở lớp B (p =<br /> 0,032): ở nhóm được sửa soạn bằng trâm<br /> WaveOne các ống tủy mở rộng về phía xa nhiều<br /> hơn nhóm được sửa soạn bằng trâm Protaper<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> 0,097<br /> 0,107<br /> <br /> 0,443<br /> 0,184<br /> 0,122<br /> <br /> *p < 0,05 : khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> <br /> 0,305<br /> 0,098<br /> 0,411<br /> <br /> 0,301<br /> 0,204<br /> 0,218<br /> <br /> P<br /> 0,136<br /> 0,124<br /> <br /> 0,353m<br /> <br /> 0,605<br /> 0,2736<br /> 0,1892<br /> <br /> C<br /> W<br /> 0,091<br /> 0,113<br /> <br /> 0,197<br /> 0,041<br /> <br /> 0,157<br /> 0,109<br /> 0,289<br /> <br /> P: Protaper W: WaveOne<br /> <br /> phía xa. Sự di lệch ống tủy ở cả hai nhóm nhìn<br /> chung tương đương nhau về cả chiều hướng và<br /> mức độ ở cả ba lớp cắt. Khi so sánh các số trung<br /> bình sự di lệch ống tủy theo chiều ngoài trong<br /> (X1-X2) và gần xa (Y1- Y2) ở mỗi lớp A, B và C<br /> giữa hai nhóm cho thấy sự khác biệt không có ý<br /> nghĩa thống kê (p > 0,05). Hướng di lệch của ống<br /> tủy được sửa soạn bởi hai loại trâm Protaper và<br /> WaveOne là giống nhau: ở lớp A sự di lệch ống<br /> tủy trung bình hướng về phía trong gần, ở lớp B<br /> di lệch về phía trong xa, còn ở lớp C là về phía<br /> ngoài xa. Hướng di lệch này phù hợp với độ<br /> nghiêng của hầu hết các chân ngoài gần của<br /> những răng cối hàm dưới được chọn vào trong<br /> <br /> 119<br /> <br />