Hiệu quả trám bít ống tủy chân răng của xi măng calcium silicate

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> HIỆU QUẢ TRÁM BÍT ỐNG TỦY CHÂN RĂNG<br /> CỦA XI MĂNG CALCIUM SILICATE<br /> Lý Nguyễn Bảo Khánh, Trần Xuân Vĩnh<br /> Khoa Răng Hàm Mặt, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Xi măng trám bít ống tủy BioRootTM RCS (Septodont, Saint-Maur-des-Fosses, France) có chất căn bản là<br /> tricalcium silicate có khả năng bám dính cao, phóng thích ion canxi và hoạt tính sinh học. Nghiên cứu được<br /> thực hiện nhằm so sánh hiệu quả trám bít ống tủy chân răng của xi măng BioRootTM RCS và AH26 sau thời<br /> gian 2 ngày và 30 ngày. Kết quả cho thấy mức độ vi kẽ vùng chóp chân răng khi trám bít bằng xi măng<br /> BioRootTM RCS thấp hơn so với xi măng AH26 ở cả hai thời điểm, tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa<br /> thống kê (p > 0,05). Khi trám bằng xi măng BioRootTM RCS, nhóm răng khảo sát sau 30 ngày có mức độ vi<br /> kẽ thấp hơn so với nhóm răng khảo sát sau 2 ngày nhưng sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê<br /> (p > 0,05). Tóm lại, hiệu quả trám bít ống tủy chân răng của xi măng BioRootTM RCS tương đương với xi<br /> măng AH26, loại xi măng có hiệu quả trám bít ống tủy tốt nhất hiện nay.<br /> Từ khóa: BioRootTM RCS, vi kẽ<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Điều trị nội nha thành công liên quan đến<br /> tất cả các giai đoạn trong quá trình điều trị bao<br /> gồm sửa soạn, tạo hình và làm sạch ống tủy,<br /> trám bít ống tủy và cả giai đoạn trám tạm giữa<br /> các lần hẹn hay trám kết thúc. Trong đó, giai<br /> đoạn trám bít ống tủy đóng vai trò quan trọng<br /> trong sự thành công của điều trị nội nha. Hệ<br /> thống ống tủy phải được bít kín hoàn toàn để<br /> ngăn ngừa tái nhiễm khuẩn và vi kẽ bên trong<br /> ống tủy [1]. Việc bít kín vùng chóp của ống tủy<br /> chân răng nhằm ngăn ngừa các vi khuẩn còn<br /> sót và các độc tố của chúng từ mô quanh<br /> chóp thấm vào chóp răng [2].<br /> Hiện nay, rất nhiều vật liệu cũng như<br /> phương pháp trám bít ống tủy đã được phát<br /> triển nhằm làm tăng chất lượng của việc điều<br /> trị nội nha. Xi măng trám bít ống tủy được sử<br /> <br /> dụng để liên kết với côn gutta-percha hoặc<br /> các loại côn đặc khác để tạo nên một khối<br /> đồng nhất trong ống tủy chân răng. Nhiều loại<br /> xi măng trám bít ống tủy được phân loại theo<br /> thành phần chính của chúng: oxyt kẽm –<br /> eugenol, calcium hydroxide, nhựa, glass ionomer và silicon. Trong đó, xi măng AH26 (có<br /> chất căn bản là nhựa) được sử dụng rộng rãi<br /> do chúng có khả năng dán dính cao vào ngà<br /> răng. Các nghiên cứu cũng đã chứng minh<br /> AH26 có hiệu quả chống vi kẽ tốt hơn xi măng<br /> oxyt kẽm – eugenol, RC Seal, ...[3; 4; 5].<br /> Chính vì thế, xi măng AH26 thường được sử<br /> dụng như một vật liệu tham chiếu để so sánh<br /> với các loại xi măng mới.<br /> Trong những năm gần đây, các loại vật liệu<br /> có chất căn bản là tricalcium silicate đã được<br /> giới thiệu và sử dụng phổ biến trong chữa<br /> răng và che tủy. Các nghiên cứu về MTA và<br /> <br /> Địa chỉ liên hệ: Trần Xuân Vĩnh, Khoa Răng - Hàm - Mặt,<br /> Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh<br /> Email: vinhdentist@yahoo.com<br /> Ngày nhận: 25/12/2017<br /> Ngày được chấp thuận: 18/3/2018<br /> <br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> Biodentine cho thấy xi măng này có chất căn<br /> bản calcium silicate có khả năng bám dính<br /> cao, phóng thích ion canxi và hoạt tính sinh<br /> học [6; 7; 8]. Dựa trên các đặc tính trên, một<br /> <br /> 59<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> loại xi măng trám bít ống tủy mới có thành<br /> <br /> Taper (Denstply, Maillerfer, Switzerland) đến<br /> <br /> phần chính tricalcium silicate được giới thiệu<br /> <br /> trâm F5 theo kỹ thuật bước xuống (crowndown).<br /> <br /> TM<br /> <br /> là BioRoot<br /> <br /> RCS (Septodont, Saint-Maur-des<br /> <br /> -Fosses, France). Loại xi măng này có khả<br /> <br /> Trong quá trình sửa soạn, bôi trơn ống tủy<br /> <br /> năng phóng thích calcium hydroxide sau khi<br /> <br /> bằng Glyde FILE PREP (Denstply, Maillerfer,<br /> <br /> đông, hình thành pha calcium phosphate khi<br /> <br /> Switzerland) và bơm rửa bằng dung dịch<br /> <br /> tiếp xúc với dung dịch sinh lý, ít gây độc trên<br /> <br /> NaOCl 2,5% giữa mỗi lần thay trâm và kết<br /> <br /> tế bào dây chằng nha chu và kích thích các<br /> <br /> thúc quá trình sửa soạn.<br /> <br /> yếu tố tăng trưởng tạo máu và tạo xương, do<br /> đó BioRootTM RCS có tính tương hợp sinh học<br /> cao [9; 10].<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm<br /> đánh giá hiệu quả trám bít ống tủy của xi<br /> măng BioRootTM RCS, từ đó cung cấp thêm<br /> thông tin cho các nhà lâm sàng về đặc tính vật<br /> lý của loại xi măng mới này. Mục tiêu cụ thể<br /> của nghiên cứu này là “So sánh hiệu quả trám<br /> bít ống tủy chân răng của xi măng BioRootTM<br /> RCS và AH26 sau thời gian 2 ngày và 30<br /> ngày bằng phương pháp thâm nhập phẩm<br /> nhuộm xanh methylene 2%”.<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> 1. Đối tượng<br /> Gồm 44 răng cối nhỏ hàm dưới có một ống<br /> tủy. Răng sau khi nhổ được bảo quản trong<br /> nước muối sinh lý ở nhiệt độ 4°C cho đến khi<br /> sử dụng<br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu: răng có một ống<br /> tủy.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ: răng đã điều trị nội<br /> nha, răng có ống tủy bị vôi hóa.<br /> 2. Phương pháp<br /> Thiết kế nghiên cứu: Thực nghiệm thống<br /> kê mô tả<br /> Phương pháp: Sửa soạn ống tủy và tạo<br /> hình ống tủy với hệ thống trâm quay máy Pro60<br /> <br /> Chia nhóm nghiên cứu và trám bít ống tủy<br /> Chọn ngẫu nhiên 4 răng làm nhóm chứng<br /> âm và nhóm chứng dương (mỗi nhóm 2 răng),<br /> 40 răng còn lại chia ngẫu nhiên làm 4 nhóm,<br /> mỗi nhóm 10 răng, trám bít ống tủy theo<br /> phương pháp một côn với côn gutta-percha<br /> ProTaper F5 và 2 loại xi măng BioRootTM RCS<br /> và AH26.<br /> - Nhóm 1: trám bít ống tủy bằng xi măng<br /> BioRootTM RCS, đánh giá sau 2 ngày.<br /> - Nhóm 2: trám bít ống tủy bằng xi măng<br /> BioRootTM RCS, đánh giá sau 30 ngày.<br /> - Nhóm 3: trám bít ống tủy bằng xi măng<br /> AH26, đánh giá sau 2 ngày.<br /> - Nhóm 4: trám bít ống tủy bằng xi măng<br /> AH26, đánh giá sau 30 ngày.<br /> Trám buồng tủy bằng xi măng GI (GC Corporation, Tokyo, Japan).<br /> Chụp phim kiểm tra và lưu giữ mẫu.<br /> Bảo quản răng trong dung dịch giả dịch thể<br /> người SBF.<br /> Nhuộm màu.<br /> Sau 2 ngày lưu giữ mẫu, các răng ở nhóm<br /> chứng dương, chứng âm, 1 và 3 được tiến<br /> hành nhuộm màu:<br /> Dùng sơn móng tay màu đỏ sơn cách chóp<br /> răng 2 mm, nhằm không cho phẩm nhuộm<br /> thâm nhập vào ống tủy qua bề mặt chân răng,<br /> với ba lớp sơn mỏng, mỗi lớp cách nhau 2 giờ<br /> để tạo sự khô ở mỗi lớp.<br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Đối với nhóm chứng âm, sơn 3 lớp hết<br /> <br /> ngang qua lỗ chóp răng.<br /> <br /> toàn bộ răng (phủ kín chóp răng).<br /> <br /> Mức thâm nhập phẩm nhuộm được quan<br /> <br /> Đối với nhóm chứng dương, sơn 3 lớp<br /> cách chóp 2 mm.<br /> <br /> sát và chụp ảnh dưới kính hiển vi soi nổi độ<br /> phóng đại × 10 lần với bộ kết nối kính hiển vi<br /> <br /> Sau 2 giờ quét sơn móng tay, ngâm các<br /> <br /> Optikam B5. Sử dụng phần mềm Imagej để đo<br /> <br /> răng vào dung dịch phẩm nhuộm xanh methyl-<br /> <br /> mức thâm nhập phẩm nhuộm vào trong ống<br /> <br /> ene 2% trong 2 ngày.<br /> <br /> tủy từ phía chóp ở cả hai nửa cắt của chân<br /> <br /> Sau 2 ngày, các răng ở nhóm chứng âm<br /> và dương, 1A và 2A được lấy ra khỏi dung<br /> <br /> răng. Chọn giá trị lớn hơn là độ thâm nhập<br /> phẩm nhuộm của răng.<br /> <br /> dịch phẩm nhuộm, loại bỏ lớp sơn bằng dung<br /> <br /> Khoảng cách thâm nhập màu: được xác<br /> <br /> dịch có chứa aceton và rửa dưới vòi nước 5<br /> <br /> định bằng khoảng cách từ đầu tận cùng của<br /> <br /> phút để loại bỏ phẩm nhuộm bám trên bề mặt<br /> <br /> khối vật liệu trám bít đến vị trí thâm nhập sâu<br /> <br /> chân răng, sau đó thổi khô răng.<br /> <br /> nhất của phẩm nhuộm về phía thân răng. Đơn<br /> <br /> Sau 30 ngày, 10 răng ở nhóm 2 và 10 răng<br /> <br /> vị đo tính bằng mm.<br /> Xử lý số liệu: bằng phần mềm SPSS<br /> <br /> ở nhóm 4 được lấy ra khỏi dung dịch SBF và<br /> thực hiện các bước nhuộm màu tương tự với<br /> <br /> phiên bản 20.0.<br /> <br /> nhóm răng 1 và 3.<br /> <br /> III. KẾT QUẢ<br /> <br /> Đo mức thâm nhập phẩm nhuộm<br /> <br /> Ở nhóm chứng âm, không có sự thâm<br /> <br /> Dùng đĩa cắt kim cương cắt dọc răng theo<br /> <br /> nhập của phẩm nhuộm vào trong ống tủy chân<br /> <br /> hướng ngoài trong, song song với trục chân<br /> <br /> răng. Ở nhóm chứng dương, phẩm nhuộm hiện<br /> <br /> răng sao cho qua trung tâm chân răng và cắt<br /> <br /> diện trên suốt chiều dài ống tủy chân răng.<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 80%<br /> <br /> 60%<br /> <br /> BioRootTM RCS<br /> 40%<br /> <br /> AH26<br /> <br /> 20%<br /> <br /> 0%<br /> <br /> 2 ngày<br /> <br /> 30 ngày<br /> <br /> Thời gian<br /> <br /> Biểu đồ 1. Tỷ lệ (%) răng có vi kẽ khi trám bít ống tuỷ bằng xi măng BioRootTM RCS và<br /> AH26 giữa hai thời điểm khảo sát<br /> <br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> 61<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Kiểm định Fisher’s.<br /> Tại thời điểm sau khi trám bít ống tủy 2 ngày thì nhóm răng được trám bít bằng xi măng<br /> BioRootTM RCS có tỷ lệ răng có vi kẽ (80%) cao hơn so với nhóm răng được trám bít bằng xi<br /> măng AH26 (60%). Nhưng sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05).<br /> Tại thời điểm 30 ngày sau khi trám bít thì nhóm răng được trám bít bằng xi măng BioRootTM<br /> RCS có tỷ lệ răng có vi kẽ (80%) bằng với nhóm răng được trám bít bằng xi măng AH26 (80%).<br /> Nhưng sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05).<br /> Đối với hai nhóm răng được trám bít bằng xi măng BioRootTM RCS, tỷ lệ răng có vi kẽ ở nhóm<br /> được khảo sát tại thời điểm sau khi trám bít ống tủy 2 ngày (80%) và nhóm được khảo sát sau 30<br /> ngày trám bít (80%) bằng nhau.<br /> 2. Mức độ vi kẽ vùng chóp của các răng sau khi được trám bít ống tùy<br /> Bảng 1. So sánh trung bình vi kẽ giữa nhóm răng trám bít bằng xi măng BioRootTM RCS<br /> và AH26 được khảo sát tại hai thời điểm<br /> Nhóm răng<br /> <br /> Trung bình ± ĐLC<br /> <br /> Khoảng tin cậy 95%<br /> <br /> Sau khi TBOT 2 ngày:<br /> BioRootTM RCS<br /> <br /> 1,17 ± 1,11 mm<br /> <br /> 0,3739 - 1,9701 mm<br /> <br /> AH26<br /> Giá trị p<br /> <br /> 1,18 ± 1,29 mm<br /> 0,91<br /> <br /> 0,2572 - 2,1008 mm<br /> <br /> Sau TBOT 30 ngày:<br /> BioRootTM RCS<br /> <br /> 1,07 ± 0,87 mm<br /> <br /> 0,4523 - 1,6917 mm<br /> <br /> AH26<br /> Giá trị p<br /> <br /> 1,11 ± 1,08 mm<br /> 0,91<br /> <br /> 0,3328 - 1,8812 mm<br /> <br /> BioRootTM RCS<br /> Sau 2 ngày<br /> <br /> 1,17 ± 1,11 mm<br /> <br /> 0,3739 - 1,9701 mm<br /> <br /> Sau 30 ngày<br /> Giá trị p<br /> <br /> 1,07 ± 0,87 mm<br /> 0,83<br /> <br /> 0,4523 - 1,6917 mm<br /> <br /> AH26<br /> Sau 2 ngày<br /> <br /> 1,18 ± 1,29 mm<br /> <br /> Sau 30 ngày<br /> <br /> 1,11 ± 1,08 mm<br /> <br /> 0,2572 - 2,1008 mm<br /> 0,3328 - 1,8812 mm<br /> <br /> Kiểm định Mann-Whitney U.<br /> Khi so sánh sự khác nhau về mức độ vi kẽ vùng chóp răng của các nhóm nghiên cứu, kết quả<br /> ở bảng 3.4 cho thấy:<br /> Tại thời điểm sau khi trám bít ống tủy 2 ngày, trung bình vi kẽ của nhóm răng được trám bít<br /> ống tủy bằng xi măng BioRootTM RCS (1,17 mm) thấp hơn so với trung bình vi kẽ của nhóm răng<br /> <br /> 62<br /> <br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> được trám bít ống tủy bằng xi măng AH26 (1,18 mm). Sự khác biệt này không có ý nghĩa thống<br /> kê (p > 0,05).<br /> Tại thời điểm sau khi trám bít ống tủy 30 ngày, trung bình vi kẽ của nhóm răng được trám bít<br /> ống tủy bằng xi măng BioRootTM RCS (1,07 mm) thấp hơn so với trung bình vi kẽ của nhóm răng<br /> được trám bít ống tủy bằng xi măng AH26 (1,11 mm). Sự khác biệt này không có ý nghĩa thống<br /> kê (p > 0,05).<br /> Đối với nhóm răng được trám bít ống tủy bằng xi măng BioRootTM RCS, trung bình vi kẽ tại<br /> thời điểm sau khi trám bít ống tủy ngày (1,17 mm) cao hơn so với thời điểm sau 30 ngày (1,07<br /> mm). Sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05).<br /> <br /> IV. BÀN LUẬN<br /> Calcium silicate phản ứng với nước tạo ra<br /> <br /> Xi măng nội nha là thành phần quan trọng<br /> <br /> quá trình đông cứng của xi măng. Đây là sự<br /> <br /> của khối vật liệu trám bít. Một xi măng tốt cần<br /> <br /> hydrate hóa của tricalcium silicate (3CaO.SiO2<br /> <br /> có đặc tính dán dính tốt vào ngà răng và vật<br /> <br /> = C3S), tạo ra gel calcium silicate hydrate và<br /> <br /> liệu lõi. Xi măng AH26 có thành phần căn bản<br /> <br /> calcium hydroxide. Các phân tử tricalcium sili-<br /> <br /> là nhựa epoxy bisphenol A và chất xúc tác là<br /> <br /> cate không phản ứng được bao quanh bởi các<br /> <br /> hexamethylene – teramine. Loại xi măng này<br /> có nhiều ưu điểm về đặc tính cơ học như:<br /> tăng độ cản quang, tan chậm, dán dính tốt vào<br /> ngà răng, phù hợp với phương pháp một côn.<br /> Do đó, xi măng AH26 đã được sử dụng phổ<br /> biến trên lâm sàng và được xem là “chuẩn<br /> vàng” trong các nghiên cứu đánh giá đặc tính<br /> cơ học của các loại xi măng mới. Tuy nhiên, xi<br /> măng AH26 có nhược điểm là phóng thích<br /> formaldehyde, thời gian đông cứng kéo dài, co<br /> khi đông cứng và lực co có thể vượt quá lực<br /> dán vào ngà răng [4].<br /> BioRootTM RCS là vật liệu mới, chưa có<br /> nhiều nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh<br /> giá hiệu quả trám bít ống tủy. Do có cùng<br /> thành phần chính là calcium silicate, nên phản<br /> ứng đông cứng cũng như cơ chế tác động của<br /> xi măng BioRootTM RCS tương tự như Biodentine và MTA.<br /> <br /> lớp gel calcium silicate hydrate không thấm<br /> nước, do đó làm chậm lại các phản ứng tiếp<br /> theo [7]. Theo Skinner LB và cộng sự, các<br /> hình ảnh quan sát bằng kính hiển vi cho thấy<br /> có sự kết nối trực tiếp giữa xi măng calcium<br /> silicate và ngà răng mà không có khoảng<br /> trống nào. Đây là sự dán dính vi cơ học.<br /> Ngoài ra, cấu trúc “nano” của calcium silicate<br /> hydrate cũng góp phần giải thích hiệu quả dán<br /> dính tốt của xi măng calcium silicate[11].<br /> Tại thời điểm 2 ngày sau khi trám bít ống<br /> tủy, tỷ lệ các răng có vi kẽ vùng chóp khi trám<br /> bít bằng xi măng BioRootTM RCS (80%) cao<br /> hơn ở nhóm trám bít bằng xi măng AH26<br /> (70%), nhưng sự khác biệt này không có ý<br /> nghĩa thống kê (p > 0,05). Trung bình vi kẽ<br /> vùng chóp răng của nhóm trám bít bằng xi<br /> măng BioRootTM RCS (1,17 mm) cũng gần<br /> bằng với nhóm sử dụng xi măng AH26 (1,18<br /> <br /> 2(3CaO. SiO2) + 6H2O => 3CaO.2SiO2.<br /> <br /> mm). Do đó, chúng tôi cho rằng khả năng dán<br /> <br /> 3H2O + 3Ca(OH)2 Tricalcium silicate + Nước =><br /> <br /> dính của xi măng BioRootTM RCS tốt tương<br /> <br /> Calcium silicate hydrate + Calcium hydroxide.<br /> <br /> đương với xi măng AH26. Kết quả của chúng<br /> <br /> TCNCYH 114 (5) - 2018<br /> <br /> 63<br /> <br />