Hiệu quả truyền thông trong thay đổi kiến thức - thực hành của người dân về phòng chống sốt xuất huyết tại Bảo Vinh, Long Khánh, Đồng Nai năm 2009

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HIỆU QUẢ TRUYỀN THÔNG TRONG THAY ĐỔI KIẾN THỨC –<br /> THỰC HÀNH CỦA NGƯỜI DÂN VỀ PHÒNG CHỐNG SỐT XUẤT HUYẾT<br /> TẠI BẢO VINH, LONG KHÁNH, ĐỒNG NAI NĂM 2009<br /> Nguyễn Văn Tới*, Lê Công Minh**, Tạ Quốc Đạt**, Lê Thị Thanh**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn ñề: Nghiên cứu nhằm ñánh giá hiệu quả hoạt ñộng truyền thông trong thay ñổi kiến thức – thực hành<br /> của người dân về phòng chống bệnh sốt xuất huyết (SXH) tại xã Bảo Vinh, thị xã long Khánh, tỉnh Đồng Nai.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác ñịnh hiệu quả truyền thông trong thay ñổi kiến thức và thực hành ñúng của người<br /> dân về phòng bệnh SXH. Xác ñịnh tỉ lệ người dân tiếp cận các hoạt ñộng truyền thông về phòng chống SXH trước<br /> và sau can thiệp.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Đây là nghiên cứu can thiệp cộng ñồng. Nghiên cứu ñược tiến hành bằng các<br /> hoạt ñộng truyền thông tại cộng ñồng và ñược ñánh giá trước và sau can thiệp bằng cách phỏng vấn trực tiếp<br /> người dân tại các hộ gia ñình. Mỗi gia ñình chọn ñại diện một người, tuổi từ 18 trở lên và không mắc các bệnh<br /> tâm thần, câm, ñiếc,…ñể trả lời ñầy ñủ, không ảnh hưởng kết quả các câu hỏi.<br /> Kết quả nghiên cứu: cho thấy tỷ lệ người dân có KT - TH ñúng về phòng chống bệnh SXH. Tỉ lệ kiến thức<br /> người dân nhận biết muỗi vằn là tác nhân truyền bệnh trước can thiệp là 59%, sau can thiệp là 75%. Tỉ lệ người<br /> dân biết triệu chứng chính của SXH như xuất huyết dưới da trước can thiệp là 48%, sau can thiệp là 58%. Tỉ lệ<br /> khảo sát thực hành của người dân về súc rửa dụng cụ chứa nước trước can thiệp là 58,50%, sau can thiệp là<br /> 78%. Quan sát thực hành của người dân trong xử lý ñậy nắp dụng cụ chứa nước trước can thiệp là 49%, sau can<br /> thiệp là 59,50%. Tỷ lệ người dân tiếp cận chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe (GDSK) về phòng chống<br /> SXH cải thiện rõ rệt.<br /> Kết luận: Nghiên cứu cho thấy hiệu quả của hoạt ñộng truyền thông làm thay ñổi KT–TH người dân về<br /> phòng bệnh SXH. Đây là mô hình cần nhân rộng cho các ñịa phương khác.<br /> Từ khóa: Truyền thông, sốt xuất huyết (SXH).<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EFFECTIVENESS OF HEALTH EDUCATION IN THE CHANGE OF COMMUNITY’S KNOWLEDGE –<br /> PRACTICE IN PREVENTION OF DENGUE HAEMORRHAGIC FEVER AT BAO VINH COMMUNE, LONG<br /> KHANH TOWN, DONG NAI PROVINCE IN THE YEAR OF 2009<br /> Nguyen Van Toi, Le Cong Minh, Ta Quoc Dat, Le Thi Thanh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 – 2010: 48 - 53<br /> Background: This study is to evaluate the effectiveness of health education in the change of community’s<br /> knowledge – practice in prevention of Dengue Hemorrhagic Fever (DHF) at Bao Vinh Commune, Long Khanh<br /> Town, Dong Nai Province.<br /> Objectives: Identify the proportion of community who have the proper knowledge – practice of DHF, identify<br /> the proportion of community who get access to health education activities on the prevention of DHF pre- and<br /> post-intervention.<br /> Methods: This is a community intervention study. It was implemented by providing health education for the<br /> specific community and was evaluated pre- and post-intervention by interviewing people directly at their<br /> households. Each representative aged above 18 years with no mental disease, dumbness or deafness,... was<br /> chosen from each household in order to uninfluenced the results of the study and to obtain the most fullyanswered responses.<br /> Results: The study presents the proportion of people in the community who have proper knowledge –<br /> practice in prevention of DHF. The proportions of people who are able to recognize that Andes Aegypti is the<br /> *<br /> <br /> Bệnh viện ña khoa huyện Vĩnh Cửu **Viện Vệ sinh Y tế Công cộng TP. HCM<br /> Địa chỉ liên lạc: CN.Tạ Quốc Đạt<br /> ĐT: 0907 959 900<br /> Email: taquocdat@ihph.org.vn<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 48<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> most important vector which can spread DHF, pre- and post-intervention are 59% and 75% respectively. The<br /> percentage of people who know the major symptoms of DHF such as subcutaneous hemorrhage is limited at<br /> only 48% pre-intervention but post-intervention, 58% of people show their proper knowledge of those<br /> <br /> main symptoms. Before being provided health education, 58.50% of people who practiced rinsing water<br /> utensils and this percentage then rises up to 78% after the intervention. There is only 49% of people<br /> who practiced covering water utensils used at their households before the intervention, and after being<br /> health-educated, 59.50% of people have practiced this. The proportion of people who approach health<br /> education on the prevention of DHF is improved considerably.<br /> Conclusion: The study shows the effectiveness of health education in the change of community’s knowledge –<br /> practice in prevention of DHF. This paradigm is needed to be popularized for other localities.<br /> Key words: health education, Dengue Hemorrhagic Fever (DHF).<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm khá trầm<br /> trọng cho mọi lứa tuổi, nhiều nhất là trẻ em, có nguy<br /> cơ tử vong cao. Sốt xuất huyết có khả năng phát triển<br /> thành dịch lớn. Trong vài năm trở lại ñây, bệnh SXH<br /> diễn biến rất phức tạp ở khu vực phía nam, ñặc biệt<br /> các tỉnh miền Đông và Tây Nam bộ, ảnh hưởng nhiều<br /> ñến sức khỏe người dân. Đây cũng là mối quan tâm<br /> của toàn xã hội.<br /> Xã Bảo Vinh thuộc thị xã Long Khánh tỉnh Đồng<br /> Nai có diện tích tự nhiên là 15,592 km2, dân số là<br /> 16.092 người, với 2.915 hộ, xã có 5 ấp. Số ca mắc<br /> SXH của xã Bảo Vinh năm 2006 là 37 ca, năm 2007<br /> là 29 ca, năm 2008 là 95 ca. Tổng số ca mắc SXH có<br /> chiều hướng gia tăng qua các năm, nhất là năm 2008.<br /> Mặc dù y tế ñịa phương có nhiều giải pháp cơ bản ñể<br /> phòng chống dịch SXH, nhưng tỉ lệ mắc vẫn không<br /> giảm. Vì vậy việc xây dựng mô hình về truyền thông<br /> nhằm thay ñổi thực hành của người dân về phòng<br /> bệnh SXH là hết sức cần thiết.<br /> <br /> Mục tiêu<br /> Xác ñịnh tỉ lệ người dân có kiến thức – thực hành<br /> ñúng về phòng chống bệnh SXH trước và sau triển<br /> khai chương trình truyền thông giáo dục sứ khỏe<br /> (GDSK).<br /> Xác ñịnh tỉ lệ người dân tiếp cận hoạt ñộng truyền<br /> thông về phòng chống SXH tại xã Bảo Vinh, thị xã<br /> Long Khánh, tỉnh Đồng Nai.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> 200 người.<br /> <br /> Đối tượng<br /> Đây là nghiên cứu can thiệp cộng ñồng, ñược tiến<br /> hành bằng phỏng vấn trực tiếp người dân tại các hộ<br /> gia ñình. Mỗi gia ñình chọn người ñại diện trả lời<br /> phỏng vấn bằng bộ câu hỏi ñược soạn sẵn theo các lứa<br /> tuổi khác nhau từ 18 tuổi trở lên. Người ñược phỏng<br /> vấn là chủ hộ hoặc thành viên trong gia ñình không<br /> mắc các bệnh tâm thần, câm, ñiếc hoặc các bệnh ảnh<br /> hưởng ñến kết quả trả lời các câu hỏi.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu can thiệp cộng ñồng chia làm 3 giai<br /> ñoạn<br /> Giai ñoạn 1: Phỏng vấn trực tiếp 200 người dân<br /> tại hộ gia ñình bằng bộ câu hỏi soạn sẵn vào tháng<br /> 5/2009.<br /> Giai ñoạn 2: Triển khai hoạt ñộng truyền thông vào<br /> tháng 5 ñến tháng 11/2009 gồm: nói chuyện chuyên ñề,<br /> viết tin trên ñài phát thanh ñịa phương, tuyên truyền<br /> lồng ghép, vãng gia tuyên truyền, sản xuất và phát tài<br /> liệu truyền thông, xây dựng hồ nuôi cá bảy màu tại các<br /> ấp…<br /> Giai ñoạn 3: Phỏng vấn trực tiếp 200 người dân<br /> tại hộ gia ñình sau can thiệp theo bộ câu hỏi soạn sẵn<br /> vào tháng 12/2009.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Đặc ñiểm của mẫu nghiên cứu<br /> Nam<br /> Nữ<br /> 50-78<br /> 18-49<br /> 0 trẻ<br /> 1-2 trẻ<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> Trước can thiệp Sau can thiệp<br /> 38,50<br /> 34,50<br /> 61,50<br /> 65,50<br /> 39<br /> 38<br /> 61<br /> 62<br /> 30<br /> 30,50<br /> 63<br /> 58,50<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 49<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG– PHƯƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU<br /> Địa ñiểm<br /> Xã Bảo Vinh, thị xã Long Khánh, tỉnh Đồng Nai.<br /> <br /> Thời gian<br /> Từ tháng 3 ñến tháng 12 năm 2009.<br /> <br /> Biến số<br /> Giới<br /> Tuổi<br /> Trẻ < 15 sống chung<br /> trong hộ<br /> <br /> Phân loại<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> Biến số<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> Trước can thiệp Sau can thiệp<br /> > 2 trẻ<br /> 7<br /> 11<br /> Mù chữ<br /> 15<br /> 17<br /> Cấp 1<br /> 27,50<br /> 32<br /> Cấp 2<br /> 31<br /> 33<br /> Cấp 3<br /> 26,50<br /> 18<br /> Radio<br /> 3,50<br /> 1,52<br /> Tivi<br /> 42,50<br /> 55,56<br /> Radio - tivi<br /> 50<br /> 36,87<br /> Không<br /> 4<br /> 6,06<br /> Phân loại<br /> <br /> Trình ñộ học vấn<br /> <br /> Phương tiện truyền<br /> thông<br /> <br /> Tỉ lệ nữ trong mẫu nghiên cứu chiếm ña số trong<br /> ñó trước can thiệp là 61,50% và sau can thiệp là<br /> 65,50%. Tỉ lệ này gần giống kết quả nghiên cứu của<br /> tác giả Nguyễn Văn Danh(4) (2005) tại Định Quán,<br /> Đồng Nai, nữ chiếm 62,75%. Đây cũng là ưu thế, vì<br /> phụ nữ rất quan tâm chăm sóc cho gia ñình, con cái,<br /> nên việc tiếp thu kiến thức truyền thông PC-SXH<br /> cũng rất thuận lợi.<br /> Về ñộ tuổi, nhóm tuổi từ 18- 49 trước can thiệp<br /> chiếm tỉ lệ 61%, sau can thiệp là 62%. Đây là ñộ tuổi<br /> lao ñộng chính trong gia ñình, ñồng thời là lứa tuổi<br /> năng ñộng, ham tìm hiểu, cũng là ñặc ñiểm thuận lợi<br /> ñể tiếp thu kiến thức truyền thông GDSK về phòng<br /> chống SXH.<br /> Trình ñộ học vấn, tỉ lệ học vấn cấp I là 32%, cấp<br /> II là 33%, cấp III và trên cấp III là 18%, thấp hơn so<br /> với kết quả nghiên cứu của tác giả Nguyễn Văn Danh<br /> (2008) tại Định Quán Đồng Nai người dân có học vấn<br /> cấp II là 45,50%, cấp III và trên cấp III là 44,50%(4).<br /> Về phương tiện truyền thông kết quả cho thấy, ña<br /> số các hộ gia ñình ñều có tivi trong ñó tỉ lệ hộ gia ñình<br /> có tivi là chủ yếu với 92,43. Tỉ lệ này co hơn so với<br /> kết quả khảo sát của tác giả Cù Tiến Dũng tại Củ Chi<br /> (2007) là 86,96%(1).<br /> <br /> Kiến thức người dân về tác nhân truyền<br /> bệnh SXH (n=200).<br /> Nội dung<br /> <br /> Có<br /> Chưa<br /> Biết<br /> Không biết<br /> Biết<br /> Không biết<br /> <br /> Tần suất<br /> Tỉ lệ %<br /> Trước Sau CT Trước Sau CT<br /> CT<br /> CT<br /> Nghe nói về bệnh SXH<br /> 190<br /> 196 95,00 98,00<br /> 10<br /> 4<br /> 5,00 2,00<br /> Muỗi vằn truyền bệnh SXH<br /> 151<br /> 118 59,00 75,00<br /> 49<br /> 82<br /> 41,00 25,00<br /> Đặc ñiểm của muỗi vằn<br /> 93<br /> 126 46,50 63,00<br /> 107<br /> 74<br /> 53,50 37,00<br /> <br /> p<br /> <br /> p>0,05<br /> <br /> p0,05<br /> p>0,05<br /> p0,05<br /> <br /> 79<br /> 60<br /> 39,50 30,00 p>0,05<br /> Đậy nắp dụng cụ chứa nước<br /> <br /> Có<br /> Không<br /> <br /> 49,00 59,50 p0,05<br /> 91,50 88,00<br /> 58,50 78,00 p