Hiệu ứng cảnh tỉnh của ngụy tạo văn hóa - khoa học

DiÔn ®µn th«ng tin Khoa häc x· héi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> HIÖU øNG C¶NH TØNH<br /> CñA NGUþ T¹O V¡N HO¸ - KHOA HäC<br /> <br /> <br /> NGUYÔN V¡N D¢N (*)<br /> <br /> <br /> <br /> íi ®©y, b¸o V¨n nghÖ sè 16/2010 cã kh¨m, nh»m môc ®Ých ch©m biÕm, chÕ<br /> M®¨ng bµi “Sù kiÖn Sokal víi mÆt giÔu, phª ph¸n hoÆc c¶nh b¸o mét<br /> tr¸i cña lý thuyÕt hËu hiÖn ®¹i” cña GS. khiÕm khuyÕt hay mét thãi xÊu trong<br /> Ph−¬ng Lùu. Bµi viÕt nãi ®Õn t¸c ®éng ®êi sèng; hoÆc nguþ t¹o víi môc ®Ých cao<br /> bµi b¸o cña Sokal ®èi víi viÖc hiÓu râ c¶ lµ nh»m b¶o vÖ mét t− t−ëng ®¹o lý<br /> “mÆt tr¸i cña lý thuyÕt hËu hiÖn ®¹i”. hay mét sù nghiÖp chÝnh nghÜa cña d©n<br /> Song thùc chÊt “vô Sokal” thuéc lo¹i téc. ∗KiÓu nguþ t¹o nµy sau ®ã sÏ tù nã<br /> hiÖn t−îng g×? §©y lµ mét hiÖn t−îng hoÆc ®−îc t¸c gi¶ tiÕt lé. Nãi réng ra,<br /> kiÓu nguþ t¹o thø hai cã thÓ cã nguån<br /> kh«ng hiÕm trªn thÕ giíi nh−ng ë ViÖt<br /> gèc tõ nh÷ng chuyÖn biÕn ho¸ trong cæ<br /> Nam cã lÏ vÉn lµ mét vÊn ®Ò t−¬ng ®èi<br /> tÝch hay thÇn tho¹i d©n gian; tõ nh÷ng<br /> míi, cho nªn t«i muèn nãi râ h¬n vÒ<br /> chiÕn thuËt nguþ t¹o trong chiÕn tranh<br /> hiÖn t−îng nµy.<br /> (kh¸ phæ biÕn trong chiÕn tranh thêi cæ<br /> ThÕ giíi gäi hiÖn t−îng liªn quan ®¹i ë Trung Quèc hay trong ho¹t ®éng<br /> ®Õn “vô Sokal” lµ hiÖn t−îng “nguþ t¹o t×nh b¸o thÕ giíi sau nµy), thËm chÝ c¶<br /> v¨n ho¸-khoa häc”, n»m trong ph¹m trï trong ®êi sèng chÝnh trÞ. §iÓn h×nh cña<br /> “nguþ t¹o” nãi chung. Nh−ng theo t«i, nguþ t¹o chÝnh trÞ hiÖn ®¹i lµ vô §µi<br /> nguþ t¹o cã hai kiÓu: mét kiÓu lµ nguþ TruyÒn h×nh Imedi cña Gruzia ngµy<br /> t¹o vô lîi c¸ nh©n, chñ t©m lõa g¹t ®Ó 13/3/2010 míi ®©y ®· ®−a mét tin b¸o<br /> m−u lîi tiÒn b¹c vµ danh väng lµm thiÖt ®éng giËt g©n lµ qu©n Nga ®· kÐo vµo<br /> h¹i ®Õn ng−êi kh¸c hoÆc ®Õn x· héi. x©m l−îc Gruzia! Cßn vÒ mÆt hµi h−íc,<br /> Trong v¨n ho¸ - khoa häc, kiÓu lõa g¹t nguþ t¹o ch©m biÕm cã nguån gèc ë<br /> ®ã tõng x¶y ra víi c¸c dù ¸n nguþ t¹o truyÖn c−êi d©n gian, ë phong tôc nãi<br /> khoa häc ®Ó xin tµi trî, ®Ó giµnh gi¶i kho¸c cña mét sè d©n téc, nh− ngµy nãi<br /> th−ëng hoÆc danh tiÕng. B¸o chÝ ®· phª dèi 1/4 ë ph−¬ng T©y, thËm chÝ ë phong<br /> ph¸n vµ nã ®−îc coi lµ mét téi vi ph¹m<br /> ph¸p luËt. KiÓu thø hai lµ nguþ t¹o phi<br /> vô lîi c¸ nh©n, mét sù gi¶ m¹o ®Ó ch¬i (∗)<br /> PGS. TS., ViÖn Th«ng tin KHXH.<br /> HiÖu øng c¶nh tØnh… 29<br /> <br /> tôc nãi kho¸c cña mét lµng (gäi lµ lµng ®Æt. Môc ®Ých cña Taxil râ rµng lµ nh»m<br /> nãi tr¹ng, lµng nãi kho¸c...). chÕ giÔu ®¹o Thiªn chóa.<br /> Nh− vËy, trong bÊt kú tr−êng hîp N¨m 1916, hai nhµ v¨n Mü lµ<br /> nµo, ng−êi ta còng kh«ng chÊp nhËn Witter Bynner, d−íi bót danh Emanuel<br /> nguþ t¹o v× môc ®Ých m−u lîi c¸ nh©n Morgan, vµ Arthur Davison Ficke, víi<br /> g©y thiÖt h¹i cho ng−êi kh¸c hoÆc cho bót danh Anne Knish, ®· xuÊt b¶n tËp<br /> tËp thÓ. ChØ cã kiÓu nguþ t¹o thø hai - th¬ Quang phæ: Nh÷ng thÓ nghiÖm th¬<br /> nguþ t¹o phi vô lîi - lµ cã lý do ®Ó tån ca, trong ®ã cã bµi “Tuyªn ng«n” vÒ c¸c<br /> t¹i. Trong v¨n ho¸ - khoa häc, ë mét ph−¬ng ph¸p s¸ng t¸c cña tr−êng ph¸i<br /> chõng mùc nµo ®ã, kiÓu nguþ t¹o phi vô th¬ “Quang phæ”. Lµ nh÷ng nhµ th¬<br /> lîi cã mét t¸c ®éng tÝch cùc nhÊt ®Þnh, theo tr−êng ph¸i cò, Bynner vµ Ficke<br /> ch¼ng h¹n nh− nã c¶nh tØnh giíi v¨n c¶m thÊy mÖt mái víi c¸c thø chñ nghÜa<br /> ho¸-khoa häc vÒ mét thãi a dua, ham hiÖn ®¹i phãng tóng thêi bÊy giê, nh÷ng<br /> ch¹y theo mèt mµ bá quªn c¸c nguyªn thø mµ theo hai ng−êi ®· chiÕm mÊt chç<br /> t¾c vÒ tÝnh nghiªm cÈn cña tri thøc cña th¬ ca truyÒn thèng. Môc ®Ých cña<br /> (tiÕng Anh: “intellectual rigour”). Trong hä khi xuÊt b¶n tËp th¬ Quang phæ lµ<br /> bµi viÕt nµy, t«i sÏ nãi vÒ kiÓu nguþ t¹o ®Ó chÕ giÔu tham väng cña c¸c tr−êng<br /> phi vô lîi trong v¨n ho¸ - khoa häc cïng ph¸i ®ã vµ lµm cho chóng mÊt uy tÝn.<br /> víi nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan. Trong cuèn s¸ch nµy, víi bót danh nãi<br /> Nguþ t¹o v¨n ho¸ - khoa häc phi vô trªn, hä ®· in nh÷ng bµi th¬ dë d−íi<br /> lîi cã thÓ ®· xuÊt hiÖn tõ l©u, nh−ng danh nghÜa lµ th¬ cña mét tr−êng ph¸i<br /> lÞch sö chñ yÕu ghi nhËn nh÷ng vô nguþ hiÖn ®¹i “Quang phæ”. VËy mµ cã rÊt<br /> t¹o tõ cuèi thÕ kû XIX ®Õn nay(∗). VÝ dô nhiÒu nhµ th¬ Mü ®· bÞ lõa. Víi thãi<br /> nh− vô nguþ t¹o næi tiÕng cña nhµ v¨n chuéng l¹, hä hÕt lêi ca ngîi “tr−êng<br /> Ph¸p LÐo Taxil (1854-1907) nh»m giÔu ph¸i hiÖn ®¹i” nµy. Cuèi cïng th× trß<br /> cît Nhµ thê Thiªn chóa gi¸o. Vµo nh÷ng nguþ t¹o còng ®−îc tiÕt lé.<br /> n¨m 1890, Taxil ®· viÕt mÊy cuèn s¸ch N¨m 1924, bÊt b×nh tr−íc nh÷ng<br /> gi¶ vê chèng l¹i Héi Tam ®iÓm, ®èi bøc tranh tÜnh vËt hiÖn thùc chñ nghÜa<br /> t−îng truy quÐt cña Nhµ thê Thiªn chóa cña vî m×nh bÞ ban gi¸m kh¶o mét cuéc<br /> gi¸o. Gi¶ vê tin vµo lêi Gi¸o hoµng cho triÓn l·m tiÕp nhËn l¹nh nh¹t, tiÓu<br /> r»ng thÕ giíi ©m phñ lµ cña quû Satan thuyÕt gia ng−êi Mü Paul Jordan-Smith<br /> “do Héi Tam ®iÓm ®em ®Õn vµ tham liÒn vÏ mét bøc tranh m« t¶ mét ng−êi<br /> dù”, Taxil ®· kÓ l¹i nh÷ng lêi khai cña ®µn bµ vïng ®¶o ngoµi kh¬i Th¸i B×nh<br /> c¸c nh©n chøng tham dù c¸c buæi lÔ thê D−¬ng vung mét chiÕc vá chuèi vµ ®Ò<br /> cóng quû Satan vµ kÓ r»ng hä ®· ®−îc tªn bøc tranh lµ “Cao høng”. ¤ng lÊy<br /> chøng kiÕn sù hiÖn h×nh cña quû sø, ®Ó nghÖ danh lµ Pavel Jerdanowitch (biÕn<br /> råi ®Õn n¨m 1897 Taxil tuyªn bè r»ng th¸i theo kiÓu Nga cña “Paul Jordan”),<br /> nh÷ng ®iÒu «ng viÕt hoµn toµn lµ bÞa víi t− c¸ch lµ ®¹i diÖn cña tr−êng ph¸i<br /> “Disumbrationism” (t¹m dÞch: “Gi¶i to¶<br /> bãng tèi”). Ng¹c nhiªn thay, tranh cña<br /> (*)<br /> Cã thÓ t×m thÊy th«ng tin vÒ c¸c vô nguþ t¹o<br /> «ng ®· ®−îc giíi phª b×nh hoan nghªnh<br /> t¹i www.en.wikipedia.org. nhiÖt liÖt. Jordan-Smith tiÕp tôc vÏ<br /> 30 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2010<br /> <br /> nh÷ng bøc tranh theo phong c¸ch loÌ tiÕng, ng−êi thø nhÊt lµ nhµ th¬ Mü gèc<br /> loÑt vµ ®em triÓn l·m. Tr−êng ph¸i Anh, ng−êi thø hai lµ nhµ th¬ Anh. ¤ng<br /> “Gi¶i to¶ bãng tèi” “mét thµnh viªn” cña ®−a cho b¹n bÌ trong nhãm cña «ng ®äc,<br /> «ng ®· ®−îc tiÕp nhËn nh− lµ mét trong hä kh¼ng ®Þnh r»ng ®©y lµ mét nhµ th¬<br /> nh÷ng tr−êng ph¸i hiÖn ®¹i trong phong hiÖn ®¹i lín, hoµn toµn ch−a ®−îc biÕt<br /> trµo nghÖ thuËt tiªn phong ®ang diÔn ra ®Õn tõ tr−íc ®Õn nay mµ b©y giê míi<br /> s«i ®éng lóc bÊy giê. §Õn 1927, Jordan- ®−îc ph¸t hiÖn. Harris véi v· cho ra mét<br /> Smith thó nhËn trªn tê Los Angeles sè t¹p chÝ ®Æc biÖt dµnh cho tËp th¬<br /> Times r»ng héi ho¹ “Gi¶i to¶ bãng tèi” §−êng hoµng ®¹o. Nh−ng do chiÕn<br /> cña «ng chØ lµ mét trß lõa bÞp ®Ó tr¶ thï tranh nªn ®Õn th¸ng 6/1945 sè ®Æc biÖt<br /> cho vî. nµy míi ®−îc in. Sau khi t¹p chÝ ra m¾t,<br /> Harris h¸o høc giíi thiÖu cho giíi v¨n<br /> Cïng trong xu h−íng giÔu nh¹i thãi<br /> ch−¬ng. Nh−ng thËt bÊt ngê lµ ph¶n<br /> a dua theo chñ nghÜa hiÖn ®¹i, n¨m<br /> øng kh«ng ®−îc nh− «ng mong ®îi.<br /> 1944, hai nhµ th¬ trÎ ng−êi Australia<br /> ThËm chÝ mét bµi b¸o trªn tê b¸o sinh<br /> tªn lµ James McAuley vµ Harold<br /> viªn cña §¹i häc Adelaide, n¬i quª<br /> Stewart ®· t¹o ra mét có nguþ t¹o næi<br /> h−¬ng «ng, cßn giÔu cît tËp th¬ cña<br /> tiÕng ®Ó ch¬i kh¨m nhµ v¨n Max Harris<br /> Malley vµ nãi bãng giã r»ng Harris ®· tù<br /> cïng tê t¹p chÝ theo xu h−íng hiÖn ®¹i<br /> m×nh lµm trß nguþ t¹o. ThÕ lµ d− luËn<br /> chñ nghÜa Angry Penguins (“Chim c¸nh<br /> trë nªn ån µo xung quanh nghi ¸n nguþ<br /> côt næi giËn”) ë ®Êt n−íc nµy. ChuyÖn<br /> t¹o. Harris ho¶ng hèt thuª th¸m tö t−<br /> x¶y ra n¨m 1944, khi Max Harris, mét<br /> ®iÒu tra. Nh−ng chØ mét tuÇn sau, b¸o<br /> nhµ th¬ vµ lµ nhµ phª b×nh 22 tuæi theo<br /> chÝ Australia ®· ®−a tin r»ng tËp th¬<br /> xu h−íng tiªn phong, ng−êi s¸ng lËp ra<br /> Malley lµ do hai nhµ th¬ McAuley vµ<br /> tê t¹p chÝ hiÖn ®¹i chñ nghÜa Angry<br /> Stewart chÕ t¸c. Chµng Malley yÓu bÖnh<br /> Penguins tõ n¨m 1940, nhËn ®−îc mét<br /> hoµn toµn lµ do hä h− cÊu nªn. VËy hä<br /> bøc th− cña mét ng−êi con g¸i cã tªn lµ<br /> ®· chÕ t¸c tËp th¬ ®ã nh− thÕ nµo?<br /> Ethel, hái ý kiÕn «ng vÒ tËp th¬ cña<br /> ng−êi anh trai qu¸ cè cña c« cã tªn lµ<br /> McAuley vµ Stewart ®· s¸ng t¸c tËp<br /> Ernest Lalor “Ern Malley”. TËp th¬ bao<br /> th¬ §−êng hoµng ®¹o chØ trong mét buæi<br /> gåm 17 bµi th¬, kh«ng cã bµi nµo dµi<br /> chiÒu. Hä më ngÉu nhiªn c¸c cuèn s¸ch<br /> qu¸ mét trang (võa vÆn ®ñ mét tay<br /> Tõ ®iÓn gi¶n yÕu Oxford, Shakespeare<br /> s¸ch). TÊt c¶ ®−îc s¾p xÕp víi chñ ý<br /> tuyÓn tËp vµ Tõ ®iÓn trÝch dÉn, chän<br /> ®−îc ®äc theo mét chuçi liªn tiÕp d−íi<br /> bõa c¸c tõ ng÷, ghÐp l¹i thµnh nh÷ng<br /> ®Çu ®Ò chung lµ §−êng hoµng ®¹o u ¸m.<br /> c©u v« nghÜa, trÝch dÉn sai lung tung, vµ<br /> ChØ cã vËy th«i nh−ng nã ®· t¹o ra mét<br /> cè ý viÕt ra nh÷ng c©u th¬ dë b»ng c¸ch<br /> sù khuÊy ®éng lín trong ®êi sèng v¨n<br /> chän nh÷ng vÇn th¬ vông vÒ trong Tõ<br /> ho¸ Australia.<br /> ®iÓn gieo vÇn Ripman. Cã thÓ nãi hai<br /> Harris ®· ®äc tËp th¬ mµ sau nµy ng−êi ®· lµm ®óng theo Tuyªn ng«n cña<br /> «ng nhí l¹i lµ víi niÒm phÊn khÝch gia tr−êng ph¸i Dada ®Çu thÕ kû XX nh−<br /> t¨ng. ¤ng nghÜ Ern Malley ph¶i lµ mét sau: B¹n muèn lµm mét bµi th¬ −? B¹n<br /> nhµ th¬ ngang hµng víi W. H. Auden vµ h·y lÊy mét tê b¸o. LÊy kÐo c¾t rêi tõng<br /> Dylan Thomas, hai nhµ th¬ hiÖn ®¹i næi ch÷ ra. NhÐt chóng vµo mét chiÕc tói.<br /> HiÖu øng c¶nh tØnh… 31<br /> <br /> Xãc nhÑ tói. B¹n lÊy lÇn l−ît tõng ch÷ to Australian Literature cßn ®¸nh gi¸<br /> trong tói ra, s¾p xÕp chóng thµnh hµng. r»ng vô nguþ t¹o Ern Malley ®· cã t¸c<br /> B¹n h·y chÐp l¹i c¸c hµng ch÷ ®ã. Vµ ®éng lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña th¬ ca<br /> thÕ lµ b¹n cã mét bµi th¬ theo kiÓu Australia. §iÒu lý thó lµ cuéc tranh<br /> Dada! luËn xung quanh vô nguþ t¹o cßn kÐo<br /> dµi tíi h¬n hai m−¬i n¨m sau vµ v−ît ra<br /> Hai nhµ th¬ trÎ thæ lé r»ng hä thÝch<br /> khái c¶ biªn giíi Australia. Ngay c¶ nhµ<br /> chñ nghÜa hiÖn ®¹i thêi kú ®Çu h¬n lµ<br /> phª b×nh hiÖn ®¹i næi tiÕng ng−êi Anh<br /> thêi kú sau, vµ hä tiÕc th−¬ng cho sù<br /> Herbert Read, tiÓu thuyÕt gia hiÖn ®¹i<br /> mÊt m¸t ý nghÜa cña th¬ ca. Hä ®Æc biÖt<br /> ng−êi Australia Patrick White (gi¶i<br /> coi th−êng tê t¹p chÝ Angry Penguins vµ<br /> Nobel v¨n häc 1973), vµ mét sè danh<br /> nh÷ng ng−êi nh− Harris. ChÝnh v× thÕ<br /> ho¹ trõu t−îng, còng bÞ lõa bëi ngßi bót<br /> mµ hä lµm mét cuéc thö nghiÖm nµy ®Ó<br /> cña “Ern Malley”. ThËm chÝ, sau khi bÞ<br /> thö tµi nh÷ng ng−êi a dua theo chñ<br /> bÏ mÆt, Harris cßn trë nªn khiªu khÝch<br /> nghÜa hiÖn ®¹i ch©u ¢u. Cuéc thö<br /> b»ng c¸ch cho in l¹i tËp th¬ cña Malley<br /> nghiÖm, theo hä, cho thÊy thãi a dua<br /> vµo n¨m 1961. Cïng víi Harris, nh÷ng<br /> theo mèt ®· lµm cho nh÷ng kÎ h©m mé<br /> ng−êi theo chñ nghÜa hiÖn ®¹i ë<br /> mÊt hÕt c¶m gi¸c vÒ sù phi lý vµ kh«ng<br /> Australia vÉn coi Malley lµ mét nhµ th¬<br /> cßn kh¶ n¨ng ph©n biÖt ®−îc nh÷ng<br /> hiÖn ®¹i chñ nghÜa ch©n chÝnh. Vô<br /> ch©n lý th«ng th−êng. (Nh©n tiÖn t«i<br /> Malley cßn ¶nh h−ëng ®Õn c¶ kÞch nãi,<br /> còng muèn nãi thªm r»ng chñ nghÜa<br /> tiÓu thuyÕt, héi ho¹ ®Çu thÕ kû XXI<br /> hiÖn ®¹i còng cã nh÷ng tr−êng ph¸i cã<br /> nµy... Cã thÓ nãi, trong lÞch sö nguþ t¹o<br /> nh÷ng biÓu hiÖn rÊt cùc ®oan vµ tÇm<br /> v¨n ho¸-khoa häc, vô Ern Malley lµ mét<br /> phµo. VËy mµ hiÖn t¹i ë n−íc ta, mét sè<br /> trong sè Ýt nh÷ng vô næi tiÕng nhÊt.<br /> ng−êi bªnh vùc c¸i gäi lµ chñ nghÜa hËu<br /> hiÖn ®¹i l¹i ®ang muèn t×m kiÕm mét<br /> Trong tinh thÇn ®ã, vô nguþ t¹o<br /> trong nh÷ng tÝnh ®Æc tr−ng cho chñ<br /> khoa häc Alan Sokal 1996 ë Mü còng<br /> nghÜa hËu hiÖn ®¹i b»ng c¸ch cho r»ng<br /> n»m trong xu h−íng giÔu nh¹i vµ ch©m<br /> trong khi chñ nghÜa hiÖn ®¹i t×m ®Õn c¸i<br /> biÕm nh÷ng c¸i mµ «ng gäi lµ thãi phi lý<br /> s©u s¾c lín lao, th× chñ nghÜa hËu hiÖn<br /> thêi th−îng trong viÖc l¹m dông khoa<br /> ®¹i ®Ò xuÊt c¸i vôn vÆt ®êi th−êng.<br /> häc. Xu h−íng sïng b¸i c¸c trµo l−u<br /> Ng−êi ta kh«ng biÕt (hay lµm nh−<br /> triÕt häc ®−îc gäi lµ hËu hiÖn ®¹i ë<br /> kh«ng biÕt?) r»ng nh÷ng c¸i vôn vÆt<br /> ph−¬ng T©y trong nh÷ng thËp kû cuèi<br /> ®Õn møc tÇm phµo ®ã ®· cã trong chñ<br /> thÕ kû XX ®· biÕn c¸c lý thuyÕt ®−îc gäi<br /> nghÜa hiÖn ®¹i tõ l©u, nh− trong bµi th¬<br /> lµ hËu hiÖn ®¹i trë thµnh thêi th−îng.<br /> kiÓu Dada mµ t«i võa giíi thiÖu).<br /> Vµ viÖc xuÊt hiÖn nh÷ng ph¶n øng<br /> Gièng nh− nh÷ng vÝ dô tr−íc, vô chèng l¹i chóng lµ ®iÒu ®−¬ng nhiªn.<br /> nguþ t¹o cña McAuley vµ Stewart lµ Mét trong nh÷ng ph¶n øng ®ã lµ c«ng<br /> mét sù chÕ giÔu thãi a dua cùc ®oan. Vµ tr×nh Mª tÝn cao ng¹o: C¸nh t¶ häc<br /> ®¸ng chó ý lµ ®a sè ng−êi d©n Australia, thuËt vµ nh÷ng cuéc tranh c·i cña nã<br /> kÓ c¶ phÇn lín nh÷ng ng−êi ®−îc gi¸o víi khoa häc (1994) cña hai nhµ khoa<br /> dôc vÒ nghÖ thuËt, ®Òu ñng hé hai nhµ häc Mü Paul R. Gross vµ Norman<br /> th¬ nµy. Cuèn s¸ch Oxford Companion Levitt. §äc xong c«ng tr×nh nµy, Sokal<br /> 32 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2010<br /> <br /> ®· phÉn né vÒ nh÷ng c¸i mµ «ng cho lµ Nh− thÕ, Sokal vµ c¸c nhµ khoa häc<br /> “sù gi¶ m¹o tri thøc”, vÒ th¸i ®é chñ kh¸c ®· ph¶n ®èi chÝnh c¸i b¶n chÊt cña<br /> quan nghi ngê tÝnh kh¸ch quan khoa chñ nghÜa hËu hiÖn ®¹i chø kh«ng ph¶i<br /> häc cña chñ nghÜa hËu hiÖn ®¹i. Vµ thÕ ph¶n ®èi c¸i mÆt tr¸i cña nã nh− GS.<br /> lµ «ng quyÕt ®Þnh lµm mét phÐp thö. Ph−¬ng Lùu quan niÖm. §iÒu nµy cho<br /> ¤ng viÕt mét bµi b¸o víi nh÷ng cø liÖu thÊy mét thùc tÕ kh¸ch quan mµ tõ l©u<br /> vµ lËp luËn gi¶ m¹o ®ñ møc phi lý ®Ó t«i ®· l−u ý r»ng c¸i gäi lµ chñ nghÜa<br /> lµm cho bµi b¸o kh«ng cã gi¸ trÞ, nh−ng hËu hiÖn ®¹i kh«ng hÒ nhËn ®−îc sù<br /> nã l¹i cã h¬i h−íng “hËu hiÖn ®¹i” vµ cã ®ång thuËn t¸n thµnh cña c¸c häc gi¶<br /> vÎ ®¸ng tin ®Ó cã thÓ ®¸nh lõa ban biªn ngay ë ph−¬ng T©y. Vµ, còng gièng nh−<br /> tËp t¹p chÝ Social Text - “V¨n b¶n x· c¸c häc gi¶ ph−¬ng T©y gäi nã lµ mét sù<br /> héi”, mét tê t¹p chÝ hµng ®Çu cña giíi l¹m dông thuËt ng÷, t«i còng ®· gäi nã<br /> häc thuËt vµ theo khuynh h−íng chñ lµ mét sù l¹m dông kh¸i niÖm. Trong<br /> nghÜa cÊu tróc ph©n gi¶i (cã ng−êi dÞch khi ®ã ë ta, thãi sïng ngo¹i kh«ng ph©n<br /> lµ chñ nghÜa gi¶i cÊu, chñ nghÜa gi¶i biÖt ®· lµm cho chñ nghÜa hËu hiÖn ®¹i<br /> kiÕn t¹o...), mét chñ nghÜa ®−îc coi lµ ®−îc giíi thiÖu nh− mét sù nhÊt trÝ cao<br /> tiªu biÓu cña trµo l−u hËu hiÖn ®¹i. VÒ kh«ng ph¶i bµn c·i trong tÊt c¶ c¸c lÜnh<br /> vô viÖc nµy, GS. Ph−¬ng Lùu ®· t−êng vùc v¨n häc-nghÖ thuËt. Vµ v× kh«ng<br /> tr×nh kh¸ ®Çy ®ñ. ë ®©y t«i chØ muèn g¸n næi ®−îc mét ®Æc tr−ng riªng nµo<br /> nãi thªm r»ng Sokal ®¨ng bµi b¸o víi cho chñ nghÜa hËu hiÖn ®¹i, nhiÒu ng−êi<br /> môc ®Ých lµ ®Ó thö xem tê t¹p chÝ theo cã khuynh h−íng gäi tÊt c¶ c¸c trµo l−u<br /> khuynh h−íng hËu hiÖn ®¹i ®ã sÏ ®¨ng hiÖn ®¹i ®Çu thÕ kû XX lµ hËu hiÖn ®¹i.<br /> bµi theo chÊt l−îng khoa häc cña bµi Søc hÊp dÉn v« cí cña thuËt ng÷ “hËu<br /> viÕt hay theo tªn tuæi vµ khuynh h−íng hiÖn ®¹i” lµm cho ng−êi ta dÔ dµng tõ bá<br /> quan ®iÓm cña ng−êi viÕt. Qu¶ nhiªn thuËt ng÷ “hiÖn ®¹i” ®· tån t¹i gÇn mét<br /> bµi viÕt cña «ng ®· ®−îc ®¨ng kh«ng thÕ kû chØ b»ng mét c¸i phÈy tay! Thùc<br /> ph¶i v× chÊt l−îng, (thùc sù ®ã lµ bµi tÕ vô Sokal cho thÊy trong nh÷ng c¸i gäi<br /> viÕt nguþ t¹o khoa häc), mµ lµ v× lµ chñ nghÜa hËu hiÖn ®¹i còng cã c¸i tá<br /> khuynh h−íng ®−îc gäi lµ “hËu hiÖn ra tÇm phµo mét c¸ch “mª tÝn cao ng¹o”<br /> ®¹i” cña bµi viÕt víi tªn tuæi cña mét ®Õn møc fashionable nonsense!<br /> gi¸o s− ®¹i häc ngµnh vËt lý. Nh− vËy, ë<br /> ®©y cã mét sù ®èi ®Çu vÒ quan ®iÓm Mét lÇn n÷a, lÞch sö v¨n ho¸ - khoa<br /> gi÷a c¸c nhµ khoa häc theo xu h−íng häc rÊt cÇn cã nh÷ng nhµ nguþ t¹o nh−<br /> gi¶i cÊu tróc víi c¸c nhµ khoa häc tù LÐo Taxil, Bynner – Ficke, McAuley –<br /> nhiªn ph¶n ®èi nã, coi nã lµ mét sù v« Stewart, hay Alan Sokal... ®Ó c¶nh tØnh<br /> nghÜa thêi th−îng – “fashionable cho c¸c nhµ khoa häc, thËm chÝ cho toµn<br /> nonsense”, mét sù l¹m dông thuËt ng÷ thÓ nh©n lo¹i, c¶nh gi¸c tr−íc søc hÊp<br /> khoa häc. dÉn cña c¸c trµo l−u thêi th−îng dÔ d·i.<br />