Hội chứng chèn ép khoang bán cấp nhân 8 trường hợp

Chia sẻ: Quanghai Quanghai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

646
lượt xem 60
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hội chứng chèn ép khoang là một trạng thái bệnh lý đã trở nên quen thuộc với các bác sĩ ngoại khoa. Ngày nay đa số các tác giả thống nhất phân chia hội chứng này làm hai loại: hội chứng chèn ép khoang cấp tính và mãn tính. Hội chứng Volkmann là thuật ngữ dành cho các di chứng của hội chứng chèn ép khoang cấp tính khi không được chữa trị hoặc chữa trị sai qui cách trong đó cơ và thần kinh ngọai biên hoại tử được thay thế bằng các mô xơ(1,2,3,5). Thực tế lâm sàng cho......

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hội chứng chèn ép khoang bán cấp nhân 8 trường hợp

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc HOÄI CHÖÙNG CHEØN EÙP KHOANG BAÙN CAÁP NHAÂN 8 TRÖÔØNG HÔÏP Ñoã Phöôùc Huøng* TOÙM TAÉT Taùc giaû taäp hôïp 8 tröôøng hôïp laâm saøng vôùi nhöõng trieäu chöùng gioáng vaø khaùc vôùi hoäi chöùng cheøn eùp khoang caáp tính vaø vaø maïn tính theo phaân loaïi kinh ñieån.Treân cô sôû ñoù taùc giaû ñeà nghò theå laâm saøng môùi ít ñöôïc ñeà caäp trong y vaên: cheøn eùp khoang baùn caáp. SUMMARY SUBACUTE COMPARTMENT SYNDROME A REPORT OF 8 CASES Do Phuoc Hung * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 208 – 210 The author has collected 8 clinical cases which were similar to and different from conventional acute and chronic compartment syndrome in terms of signs, symptoms and duration. Basing on what was observed the author proposes a new type: subacute compartment syndrome which has rarely discussed in medical bibliography. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Hoäi chöùng cheøn eùp khoang laø moät traïng thaùi beänh lyù ñaõ trôû neân quen thuoäc vôùi caùc baùc só ngoaïi khoa. Ngaøy nay ña soá caùc taùc giaû thoáng nhaát phaân chia hoäi chöùng naøy laøm hai loaïi: hoäi chöùng cheøn eùp khoang caáp tính vaø maõn tính. Hoäi chöùng Volkmann laø thuaät ngöõ daønh cho caùc di chöùng cuûa hoäi chöùng cheøn eùp khoang caáp tính khi khoâng ñöôïc chöõa trò hoaëc chöõa trò sai qui caùch trong ñoù cô vaø thaàn kinh ngoïai bieân hoaïi töû ñöôïc thay theá baèng caùc moâ xô(1,2,3,5). Thöïc teá laâm saøng cho thaáy coù theå coù theå loaïi khaùc: hoäi chöùng cheøn eùp khoang baùn caáp. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Töø thaùng 1/2001 – 1/2004 chuùng toâi khaûo saùt 8 beänh nhaân ñeán vieän vì ñau nhöùc nhieàu vuøng chi.Thôøi gian tröôùc nhaäp vieän thöôøng khaù muoän (treân 3 tuaàn). Chuùng toâi ghi nhaän nguyeân nhaân gaây thöông tích, tính chaát ñau, tình traïng thieáu maùu nuoâi, caùc daáu chöùng thaàn kinh, söï co ruùt cô, ño aùp löïc khoang baèng kyõ thuaät kim Whitesides. Caùc beänh nhaân ñeàu ñöôïc ñeàu trò baèng phaãu thuaät môû khoang, daãn löu sau moã, caáy dòch, vaø gôûi giaûi phaãu beänh lyù moâ cô trong khoang. Nguyeân nhaân tröïc tieáp gaây ñau nhöùc ñöôïc xaùc ñònh baèng quan saùt trong luùc moã vaø keát quaû ngaén haïn sau moã. KEÁT QUAÛ Vò trí ñoaïn chi coù trieäu chöùng 2 caùnh tay, 3 caúng tay, 2 ñuøi, 1 khoeo * Khoa boä moân Chaán Thöông Chænh Hình - Ñaïi hoïc Y döôïc TPHCM - Beänh vieän Chôï Raãy Vò trí khoang ñau: 2 khoang tröôùc caùnh tay, 3 khoang tröôùc saâu caúng tay, 2 khoang tröoác ñuøi, 1 khoang khoeo Thöôøng chæ coù moät khoang coù trieäu chöùng Nguyeân nhaân - Bò ñaâm baèng dao: 7 208 Chuyeân ñeà Ngoại Chuyeân Ngaønh
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 - Xöông gaõy coù ñaàu nhoïn: 1 Cô cheá chính lieân quan ñeán vaät saéc nhoïn Thôøi gian tröôùc luùc nhaäp vieän Ngaén nhaát laø 24 ngaøy, daøi nhaát laø 36 ngaøy, trung bình 27 ngaøy. Duø thôøi gian daøi nhöng khoâng coù hieän töôïng thieáu maùu nuoâi ôû ñaàu chi, khoâng coù co cöùng cô Tính chaát ñau Caùc beänh nhaân ñeàu coù ñau töï nhieân,kieåu ñau caêng töùc,ñau khi sôø aán, khi caêng cô. Tuy nhieân ñau caêng töùc xuaát hieän 2-3 ngaøy sau tai naïn. Cöôøng ñoä ñau luùc taêng luùc giaûm nhöng coù khuynh höôùng taêng daàn, laøm cho beänh nhaân ñeán vieän muoän. Ñau nhöùc laøm beänh nhaân töø choái hoaëc haïn cheá vaän ñoäng caùc khôùp ôû 2 ñaàu ñoaïn chi. Caùc daáu hieäu thaàn kinh Moät beänh nhaân cheøn eùp khoang khoeo bò lieät hoaøn toaøn thaàn kinh maùc chung vaø chaøy sau. Caùc tröôøng hôïp coøn laïi ñeàu coù caûm giaùc teâ hoaëc kieán boø ôû ñaàu chi nhöng khoâng coù trieäu chöùng giaûm caûm giaùc roõ reät. AÙp löïc khoang Aùp löïc tuyeät ñoái caùc khoang khaùc cuûa cuøng moät ñoaïn chi taêng nheï töø 10-15mmHg. Aùp löïc cuûa khoang nghi cheøn eùp (mmHg) Aùp löïc tuyeät ñoái P 28 40 Khoang tröôùc caùnh tay 34 35 27 48 Khoang tröôùc saâu caúng tay 28 50 33 37 35 45 Khoang tröôùc ñuøi 45 25 Khoang khoeo 47 23 Aùp löïc khoang dao ñoäng quanh trò soá 30 mmHg Chæ coù hai tröôøng hôïp P nhoû hôn trò soá 30 Quan saùt luùc phaãu thuaät Taát caû caùc tröôøng hôïp ñeàu coù khoái maùu tuï ñen seät pha laån vôùi maùu cuïc. Khoái löôïng khoái maùu tuï khoaûng 30- 40g. Ñoäng maïch bò thuûng loã: 2 ñoäng maïch caùnh tay(1/3G), 1 ñoäng maïch ñuøi(1/3G) Ñoäng maïch bò ñöùt khoâng hoaøn toaøn: 1 ñoäng maïch ñuøi(1/3G), 1 ñoäng maïch khoeo (vöøa qua voøng cô kheùp lôùn), 1ñoäng maïch lieân coát tröôùc caúng tay. Ñoäng maïch ñöùt hoaøn toaøn: 2 ñoäng maïch lieân coát tröôùc. Nôi toån thöông maïch coù maùu tuï môùi ñoùng.Chæ caàn gaép nheï cuïc maùu ñoâng laø maùu töø ñoäng maïch phuït ra. Khoâng coù hieän töôïng hoaïi töû cô quan saùt treân laâm saøng vaø giaûi phaãu beänh Caáy vi truøng hieáu khí cho keát quaû aâm tính Toån thöông ñoäng maïch chaûy maùu, taïo khoái maùu töï khoâng thuaàn nhöùt Keát quaû ngaén haïn sau moã Chaán Thöông Chænh Hình 209
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc Taát caû beänh nhaân ñeàu coù caûm giaùc thoaûi maùi hôn raát nhieàu, caûm giaùc ñau caêng töùc bieán maát hoaøn toaøn. Caûm giaùc dò caûm, kieán boø hay teâ giaûm nhieàu.Chöùc naêng cuûa khôùp 2 ñaàu cuûa ñoaïn chi caûi thieän roõ reät nhôø giaûm ñau. Ñau khi caêng cô haàu nhö bieán maát 2-3 ngaøy sau moã Vieäc phaãu thuaät môû khoang laáy ñi khoái maùu tuï vaø daãn löu ñaõ caûi thieän roõ reät trieäu chöùng laâm saøng. BAØN LUAÄN Coù hay khoâng coù cheøn eùp khoang baùn caáp Trong y vaên ít baùo caùo veà vaán ñeà naøy.Stefl DJ(4). Thoâng baùo 3 tröôøng hôïp cheøn eùp khoang baùn caáp ôû ngaên tröôùc caúng chaân. Tuy nhieân nguyeân nhaân, trieäu chöùng laâm saøng vaø ñieàu trò raát gioáng cheøn eùp khoang maïn tính. 8 tröôøng hôïp chuùng toâi quan saùt ñöôïc coù nhöõng trieäu chöùng gioáng cho pheùp khaúng ñònh coù cheøn eùp khoang:ñau töï nhieân, coù khuynh höôùng ngaøy caøng taêng, ñau khi sôø naén khoang, khi caêng cô cuûa khoang, coù taêng aùp löïc trong khoang. Ñieàu quan troïng nhaát laø sau phaãu thuaät môû khoang giaûi aùp, laáy maùu tuï vaø daån löu thì caùc trieäu chöùng laâm saøng caûi thieän raát nhanh choùng. Tuy nhieân caùc tröôøng hôïp naøy cuõng coù nhöõng ñaëc ñieåm khaùc bieät so vôùi cheøn eùp khoang caáp tính vaø maïn tính So saùnh vôùi hoäi chöùng cheøn eùp khoang caáp tính Veà thôøi gian: caùc tröôøng hôïp quan saùt ñöôïc neáu tính töø luùc baét ñaàu ñau khaùc thöôøng ñeán luùc nhaäp vieän coù thôøi gian keùo daøi hôn nhieàu so vôùi caùc tröôøng hôïp cheøn eùp khoang caáp tính. Veà trieäu chöùng ñau: cheøn eùp khoang caáp tính coù trieäu chöùng ñau tieán trieån taêng daàn.Traùi laïi caùc tröôøng hôïp quan saùt ñöôïc coù luùc taêng luùc giaûm. Veà hoaïi töû cô. Trong cheøn eùp khoang caáp tính thöôøng sau 6 h ñaõ coù hieän töôïng hoaïi töû cô. Hieän töôïng naøy khoâng thaáy trong caùc tröôøng hôïp nghieân cöùu. So saùnh vôùi cheøn eùp khoang maïn tính Veà nguyeân nhaân. Cheøn eùp khoang maïn tính thöôøng do söû duïng cô quaù möùc trong thôøi gian keùo daøi(vaän ñoäng vieân, taân binh,..) Veà trieäu chöùng ñau.Trieäu chöùng giaûm khi beânh nhaân nghó ngôi hoaøn toaøn trong cheøn eùp khoang maïn tính. Trieäu chöùng coù lieân quan maät thieát vôùi khoái löôïng vaø thôøi gian beänh nhaân söû duïng cô baép. Veà vò trí.Caùc baùo caùo cho thaáy cheøn eùp khoang maïn tính chæ xuaát hieän ôû caúng chaân. Vôi nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc bieät treân chuùng toâi nghó raèng cheøn eøp khoang theå baùn caáp thöïc teá coù toàn taïi. Moät soá nhaän xeùt veà caùc trieäu chöùng laâm saøng vaø ñieàu trò CEK baùn caáp Caùc toån thöông maïch maùu laøm chaûy maùu trong khoang töøng ñôït. Haäu quaû laø Ñau coù luùc taêng luùc giaûm, khoâng dieån tieán raàm roä. Thöôøng chæ coù moät khoang AÙp löïc trong khoang khoâng taêng nhieàu do taêng töø töø neân khoang coù thôøi gian giaõn nôû phaàn naøo Nhôø vaäy maø khoâng coù hieän töôïng hoaïi töõ cô duø thôøi gian keùo daøi. Haàu heát caùc tröôøng hôïp ñeàu coù trò P lôùn hôn 30mmHg. Nhö vaäy khoâng theå laáy tieâu chuaån naøy ñeå chæ ñònh môõ giaûi aùp trong cheøn eùp khoâng baùn caáp. Chaån ñoaùn chuû yeáu döïa vaøo beänh söû keùo daøi, nguyeân nhaân lieân quan ñeán vaät saéc nhoïn vaø trieäu chöùng ñau khi 210 Chuyeân ñeà Ngoại Chuyeân Ngaønhi
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 taêng khi giaûm nhöng coù khuynh höôùng phaùt trieån ngaøy caøng taêng. - Chæ ñònh phaãu thuaät chuû yeáu döïa vaø trieäu chöùng ñau coù chieàu höôùng ngaøy caøng taêng. Ño aùp löïc khoang neáu xeùt veà trò soá tuyeät ñoái hoaëc P khoâng quyeát ñònh cho chæ ñònh ñieàu trò. Ñeà nghò boå sung ñònh nghóa hoäi chöùng cheøn eùp khoang Ñònh nghóa veà cheøn eùp khoang cuûa taùc taùc giaû thöôøng chæ chuù troïnng ñeán yeáu toá aùp löïc. Nguyeãn Q Long(3) ñònh nghóa: HCCEK chæ hoaøn caûnh tuaàn hoaøn mao maïch trong moät khoang kín giaõi phaãu bò thieåu naêng do taêng aùp löïc trong khoang.R.Scott Meyer(2) cho raèng HCCEK laø moät tình traïng dòch tích tuï beân trong hoaëc cheøn eùp beân ngoaøi taïo neân moät aùp löïc cao trong moät khoang caân maïc kín, laøm giaûm töôùi moâ döôùi möùc caàn thieát. Khoâng coù taêng aùp löïc thì khoâng theå coù cheøn eùp khoang. Tuy nhieân neáu chæ coù taêng aùp löïc khoâng thì chöa ñuû. Ngöôøi ta tính toaùn moä söï co cô coù theå laøm aùp löïc trong khoang taên leân ñeán 100mmHg nhöng khoâng coù cheøn eùp khoang vì aùp löïc naøy nhanh choùng bò trieät tieâu trong ñieàu kieän bình thöôøng. Cuõng khoâng theå coù cheøn eùp khoang neáu aùp löïc taêng khoâng ñaùng keå duø cho coù keùo daøi ñeán bao laâu. Coù theå xem cheøn eùp khoang laø tích soá cuûa taêng aùp löïc trong khoang ñuû lôùn vaø ñuû laâu. Nhö vaäy cheøn eùp khoang laø tình traïng taêng aùp löïc trong khoang ñuû lôùn vaø ñuû laâu daãn tôùi tình traïng giaûm töôùi maùu moâ trong khoang döôùi möùc caàn thieát. KEÁT LUAÄN Cheøn eùp khoang theå baùn caáp toàn taïi trong thöïc teá duø tæ leä khoâng cao.Nghó ñeán theå naøy khi laâm saøng coù nhöõng trieäu chöùng töông töï nhö cheøn eùp khoang caáp tính nhöng khoâng raàm roä, luùc taêng luùc giaûm.Ñaëc bieät trong nhöõng tröôøng hôïp coù veát thöông choät. Chuùng toâi nghó raèng sieâu aâm coù theå phaùt hieän nhanh choùng khoái chieám choã vaø laø daáu hieäu giaùn tieáp chöùng toû hoäi chöùng cheøn eùp khoang. Ño aùp löïc khoang neáu xeùt veà trò soá tuyeät ñoái hoaëc P khoâng quyeát ñònh cho chæ ñònh ñieàu trò TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Azar F M.(2003), In S. Terry Canale, Campbell’s Operative Orthopaedics,Vol 3, 10th edition,pp 2449-2493.Mosby 2. Meyer R.S(2001).In Chapman, Operative Orthopaedics, vol1,3rd edition,pp 393-415,Lippincott/ 3. Nguyeãn Quang Long (2003).Töø hoäi chöùng Volkmann ñeán hoäi chöùng cheøn eùp khoang 120 naêm tieán trieån.Taøi lieäu hoäi nghò thöôøng nieân chaán thöông chænh hình laàn thöù baûy, 1-17 4. Stefl DJ (1981). Subacute anterior tibial compartment syndrome. J Foot Surg Winter,20(4): 258-261. 5. Traàn Anh Tuaán(2003). Cheânh leäch P ñeå chaån ñoùan sôùm vaø theo doõi cheøn eùp khoang caáp tính trong gaõy xöông caúng chaân. Luaän vaên thaïc só y khoa. Chaán Thöông Chænh Hình 211