HỘI CHỨNG RỐI LOẠN Hễ HẤP VÀ SINH SẢN Ở LỢN

Chia sẻ: Pham Manh Hao | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

146
lượt xem 29
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Như chúng ta đã biết thời gian từ đầu năm 2007 đến nay dịch bệnh hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản PRRS hay còn gọi là bệnh tai xanh liên tiếp xảy ra tại nhiều địa phương trong cả nước làm thiệt hại lớn đến đàn lợn của nước ta...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: HỘI CHỨNG RỐI LOẠN Hễ HẤP VÀ SINH SẢN Ở LỢN

KÕt qu¶ kh¶o s¸t bíc ®Çu c¸c biÓu hiÖn l©m sµng vµ bÖnh tÝch ®¹i thÓ bÖnh PRRS t¹i mét sè ®Þa ph¬ng thuéc ®ång b»ng B¾c bé ViÖt nam TS. Lª V¨n N¨m C«ng ty CP thuèc thó y TWI I- §Æt vÊn ®Ò Héi chøng rèi lo¹n sinh s¶n vµ h« hÊp- PRRS ë lîn ®· vµo n íc ta n¨m 1997 cïng víi h¬n 100 lîn gièng nhËp ngo¹i tõ Mü. Sau gÇn 10 n¨m im lÆng bÖnh bÊt ngê bïng ph¸t thµnh ®¹i dÞch: b¾t ®Çu ë H¶i d ¬ng th¸ng 3/2007, ®Õn nay th¸ng 10/2007 ®· lan ra kh¾p ba miÒn B¾c, Trung, Nam vµ cha cã dÊu hiÖu dõng l¹i. Cã thÓ nãi PRRS ®· trë thµnh ®¹i dÞch khñng khiÕp nhÊt ë lîn trong vßng 50 n¨m qua ë níc ta vµ ®· g©y rÊt nhiÒu thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ cho ng - êi ch¨n nu«i, lµm ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn ®êi sèng x· héi cña bé phËn kh«ng nhá ngêi d©n níc ta trong thêi gian nµy. V× thÕ viÖc nghiªn cøu biÓu hiÖn l©m sµng, ®Æc ®iÓm bÖnh tÝch bÖnh PRRS lµ cÇn thiÕt. II- Môc ®Ých, néi dung, ph¬ng ph¸p vµ nguyªn liÖu: 1.Môc ®Ých nghiªn cøu: - Theo dâi qu¸ tr×nh ph¸t bÖnh - C¸c biÓu hiÖn l©m sµng - §Æc ®iÓm bÖnh tÝch bÖnh PRRS ë níc ta 2.Néi dung nghiªn cøu: 2.1. Theo dâi qu¸ tr×nh ph¸t bÖnh PRRS trªn c¸c gièng lîn, c¸c lo¹i lîn víi c¸c h×nh thøc ch¨n nu«i vµ quy m« ®µn kh¸c nhau t¹i mét sè ®Þa ph - ¬ng kh¸c nhau. 2.2. Quan s¸t c¸c biÓu hiÖn l©m sµng, bÖnh tÝch bÖnh PRRS ë c¸c løa tuæi lîn kh¸c nhau trong cïng mét c¬ së ch¨n nu«i vµ so s¸nh c¸c chØ tiªu theo dâi nµy víi c¬ së ch¨n nu«i kh¸c. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: - TÊt c¶ c¸c gièng lîn, lo¹i lîn hiÖn cã trong x· cã dÞch - TriÓn khai nghiªn cøu t¹i 4 x· lµ: x· Ninh X¸, huyÖn D X¸, tØnh B¾c Ninh; x· Duy T©n, huyÖn Kinh M«n, tØnh H¶i D¬ng; x· Thuþ Hµ, huyÖn
Th¸i Thuþ, tØnh Th¸i B×nh vµ x· Cao Viªn, huyÖn Thanh Oai, tØnh Hµ T©y. 4. Ph¬ng ph¸p vµ nguyªn liÖu nghiªn cøu: 4.1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: Víi môc ®Ých vµ néi dung nghiªn cøu nh ®· tr×nh bµy ë trªn th× c¸c nghiªn cøu cña chóng t«i ®îc triÓn khai chñ yÕu trªn thùc ®Þa- c¸c x· cã dÞch PRRS. Do ®ã c¸c ph¬ng ph¸p dïng trong nghiªn cøu ®Òu lµ c¸c ph - ¬ng ph¸p thêng quy cæ ®iÓn gåm: - Ph¬ng ph¸p cña dÞch tÔ häc - L©m sµng häc - Gi¶i phÉu bÖnh lý häc - Chôp ¶nh, quay phim, ghi chÐp - Xö lý sè liÖu b»ng ph¬ng ph¸p thèng kª sinh vËt häc 4.2. Nguyªn liÖu dïng trong nghiªn cøu: - TÊt c¶ c¸c lîn n¸i ®Î, lîn n¸i chöa, hËu bÞ, lîn ®ùc gièng, lîn con theo mÑ, lîn cai s÷a vµ lîn nu«i vç bÐo trong c¸c hé gia ®×nh, gia tr¹i vµ trang tr¹i cña 4 x· nªu trªn ®îc chóng t«i ®a vµo nghiªn cøu. - Sæ s¸ch, dông cô, phôc vô cho ghi chÐp, quay phim chôp ¶nh trong c¶ qu¸ tr×nh theo dâi l©m sµng vµ bÖnh tÝch ®Òu ®îc chóng t«i sö dông. III- KÕt qu¶ vµ th¶o luËn: 1. T×nh h×nh chung: ViÖc lùa chän 4 x· bÞ dÞch PRRS lµ ngÉu nhiªn, do c¸n bé kü thuËt cña ®Þa ph¬ng b¸o vÒ vµ cã nhu cÇu chóng t«i can thiÖp gióp ®ì. Sù ngÉu nhiªn thêng t×nh nµy kh«ng chØ dõng ë nhu cÇu ® îc gióp ®ì mµ khi chóng t«i triÓn khai nghiªn cøu th× c¶ 4 ®Þa ph ¬ng dÞch x¶y ra trong cïng thêi gian tõ ngµy 07/4- 15/7/2007. C¸c x· cã quy m« ch¨n nu«i gÇn nh nhau, tæng ®µn lîn cña Ninh x¸ lµ 3.257 con, cña x· Duy T©n lµ 3.092 con, x· Thuþ Hµ lµ 3.722 con vµ x· Cao Viªn lµ 5.330 con. C¶ 4 x· nµy ®Òu cã h×nh thøc ch¨n nu«i nhá lÎ lµ hé gia ®×nh vµ gia tr¹i lín nhÊt cã 88 n¸i sinh s¶n vµ 208 lîn nu«i thÞt; trong 4 x· ch a cã trang tr¹i ch¨n nu«i lîn víi quy m« lín. - BÖnh PRRS ®îc ngêi ch¨n nu«i vµ c¸n bé kü thuËt x· Ninh X¸ ph¸t hiÖn vµ b¸o ngµy 7/4/2007, víi c¸c diÔn biÕn bÊt th êng: thai chÕt lu, con ®Î ra chÕt yÓu. BÖnh b¾t ®Çu tõ n¸i nu«i con bÞ viªm phæi, lîn con theo
mÑ bÞ tiªu ch¶y vµ n¸i chöa hËu bÞ ®Î chËm. Sau ®ã bÖnh l©y ngay sang lîn cai s÷a vµ lîn vç bÐo… - T¹i hiÖn trêng chóng t«i thÊy: BÖnh l©y lan nhanh ra xung quanh vµ chØ trong vßng h¬n 2 tuÇn ®Õn 26/4/2007 th× bÖnh ®· cã mÆt trong c¶ 4 th«n cña x· Ninh X¸. KÕt qu¶ theo dâi: B¶ng 1: T×nh h×nh bÖnh PRRS t¹i 4 ®Þa ph¬ng trong ®ît dÞch tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 7/2007 - Sè lîn èm trªn tæng ®µn lµ 80,38% ë Ninh X¸, 88,77% ë Duy T©n, 76,89% ë Thuþ Hµ vµ 83,97% ë Cao Viªn. Nh vËy 4 ®Þa ph¬ng dÞch PRRS cã tû lÖ lîn èm kh¸ cao vµ t¬ng ®- ¬ng nhau (76,89- 88,77%). KÕt qu¶ nµy phï hîp víi b¸o c¸o cña Côc thó y Trung Quèc vÒ bÖnh Tai xanh n¨m 2006. - KÕt qu¶ kh¶o s¸t ®· cho phÐp chóng t«i tãm t¾t t×nh h×nh bÖnh PRRS theo c¸c lo¹i lîn ë b¶ng 2 nh sau: B¶ng 2: T×nh h×nh bÖnh PRRS theo c¸c lo¹i lîn t¹i 4 ®Þa ph ¬ng Tæng sè lîn Tæng sè lîn èm Tæng sè chÕt STT C¸c lo¹i lîn theo dâi theo dâi vµ b¸n ch¹y Do PRRS (con) Con % Con % 1 N¸i sinh s¶n nu«i 1468 1099 74,86 826 56,26 con 2 N¸i hËu bÞ vµ n¸i 1184 877 74,07 708 59,80 chöa 3 Lîn con theo mÑ 5404 4815 89,10 4417 81,73 4 Lîn choai vµ vç bÐo 7242 5799 80,07 5109 7054 5 Lîn ®ùc gièng 103 49 47,57 11 10,67 KÕt qu¶ thu ®îc ë b¶ng 2 chØ râ: - Lîn con theo mÑ cã tû lÖ èm vµ chÕt cao nhÊt ( 89,1% èm, 81,73% chÕt vµ b¸n ch¹y trong ®ã chÕt lµ chñ yÕu). - Lîn sau cai s÷a, lîn vç bÐo cã tû lÖ èm vµ chÕt cao thø 2 sau lîn con theo mÑ víi tû lÖ t¬ng øng èm lµ 80,07%, chÕt vµ b¸n ch¹y lµ 70,54%.
- N¸i nu«i con vµ n¸i chöa cã tû lÖ èm, chÕt vµ b¸n ch¹y t¬ng ®¬ng nhau èm 74,07- 74,86% vµ b¸n ch¹y lµ 56,26- 59,80% - Lîn ®ùc gièng cã tû lÖ èm thÊp nhÊt: 47,57%; chÕt vµ b¸n ch¹y chØ cã 10,67% Trong c¸c theo dâi cña chóng t«i th× viÖc b¸n ch¹y lîn èm lµ viÖc lµm phæ biÕn cña c¸c chñ ch¨n nu«i thuéc c¶ 4 ®Þa ph ¬ng mµ kh«ng cã c¬ quan chÝnh quyÒn nµo, kh«ng cã tæ chøc nµo cã biÖn ph¸p cÇn thiÕt hoÆc híng dÉn hä ph¶i lµm g× ®Ó h¹n chÕ l©y lan bÖnh. C¸n bé thó y c¬ së th× chØ miÖt mµi tiªm chÝch hµnh nghÒ kiÕm tiÒn. Chñ ch¨n nu«i cã lîn èm sî lç nªn b¸n ch¹y mét c¸ch tù do. ChÝnh v× thÕ chóng t«i kh«ng cã sè liÖu chÝnh x¸c vÒ tû lÖ chÕt do bÖnh PRRS ë lîn n¸i, lîn hËu bÞ, lîn choai vµ lîn vç bÐo lµ bao nhiªu. Tuy nhiªn viÖc theo dâi ghi chÐp ®· ® îc chóng t«i ngµy ®ªm b¸m s¸t, thùc hiÖn vµ tæng hîp l¹i nh sau: • C¸c gièng lîn nu«i t¹i c¸c ®Þa ph¬ng ®ang bÞ PRRS: - Lîn n¸i vµ hËu bÞ chñ yÕu lµ lîn Mãng c¸i hoÆc n¸i F1 gi÷a Mãng c¸i vµ Landrat hoÆc §¹i b¹ch (chóng t«i kh«ng cã ®ñ lý lÞch gièng). - 100% lîn ®ùc gièng lµ lîn ngo¹i thuÇn (Landrat hoÆc §¹i b¹ch). - Lîn choai vµ lîn vç bÐo lµ con lai tõ n¸i néi hoÆc F1 (gi÷a n¸i néi víi bè ngo¹i), víi lîn ®ùc gièng ngo¹i thuÇn chñng Landrat hoÆc §¹i b¹ch. Cã mét sè lîng lîn kh«ng nhá, nhÊt lµ ë x· Cao viªn ® îc mua tõ c¸c n¬i kh¸c vÒ nu«i vç bÐo, do ®ã kh«ng râ nguån gèc, lai lÞch b¶n chÊt gièng. 2. KÕt qu¶ theo dâi c¸c biÓu hiÖn l©m sµng bÖnh PRRS theo tõng ®èi tîng lîn B¶ng 3a: KÕt qu¶ theo dâi c¸c biÓu hiÖn l©m sµng ë n¸i nu«i con ( n= 100/1®Þa ph- ¬ng) Tû lÖ Ninh X¸ Duy T©n Thuþ Hµ Cao Viªn C¸c biÓu hiÖn l©m TT trung b×nh sµng ®îc theo dâi % % % % % Sèt (40-41,5oC) 1 100 93 98 97 97,00 2 Ph¸t ban ®á 82 87 71 77 79,25 3 RØ m¾t 96 89 87 100 93,00 4 MÝ m¾t sng 48 57 41 62 52,00 5 Tai xanh 11 13 10 21 13,75
6 Gi¶m ¨n, bá ¨n 100 100 100 100 100,00 7 T¸o bãn 52 57 55 43 51,75 8 Tiªu ch¶y 43 41 47 52 45,75 9 Viªm phæi- thë thÓ 98 93 97 95 95,75 bông 10 Ch¶y mòi 16 18 31 28 23,25 11 Ch¶y m¸u cam 17 16 19 11 15,75 12 Viªm khíp 23 12 31 22 22,00 13 Viªm vó, gi¶m mÊt s÷a 26 21 13 21 20,25 14 Viªm tö cung, ©m ®¹o 17 11 7 17 13,00 C¸c biÓu hiÖn chÝnh bÖnh PRRS ë n¸i nu«i con gåm mÖt mái, lë ®ê gi¶m hoÆc bá ¨n 100%, sèt 40- 41,5 oC lµ 97%, viªm phæi 95,75%, ph¸t ban ®á 79,25%, rØ m¾t chiÕm ®¹i ®a sè 93%, sng mÝ m¾t 52%, t¸o bãn chiÕm 51,75%, tiªu ch¶y 45,75%. C¸c triÖu chøng kh¸c nh ch¶y m¸u cam, ch¶y níc mòi, viªm khíp, viªm vó lµm gi¶m hoÆc mÊt s÷a th× b×nh qu©n cø 5 n¸i sÏ cã mét n¸i bÞ mét trong c¸c triÖu chøng trªn. Riªng hiÖn tîng tai xanh, viªm ©m ®¹o, tö cung ë n¸i nu«i con Ýt gÆp: chiÕm kho¶ng 13%. C¸c kÕt qu¶ theo dâi cña chóng t«i lµ phï hîp víi nh÷ng tµi liÖu ®· c«ng bè cña thÕ giíi. B¶ng 3b: KÕt qu¶ theo dâi c¸c biÓu hiÖn l©m sµng bÖnh PRRS ë n¸i chöa vµ n¸i hËu bÞ (chöa kú 2) (n= 50 con gåm 25 n¸i hËu bÞ vµ 25 n¸i chöa)/1®Þa ph ¬ng Tû lÖ Duy Ninh X¸ Thuþ Hµ Cao Viªn C¸c biÓu hiÖn l©m trung T©n TT b×nh sµng ®îc theo dâi % % % % % o 1 Sèt (40-41,5 C) 100 100 100 100 100,00 2 Ph¸t ban ®á 90 82 96 98 91,50 3 RØ m¾t 98 96 96 92 95,50 4 MÝ m¾t sng 62 64 72 58 64,00 5 Tai xanh 18 20 24 28 22,50 6 Gi¶m ¨n, bá ¨n 100 100 100 100 100,00 7 T¸o bãn 58 62 42 56 54,50 8 Tiªu ch¶y 40 38 50 44 43,00 9 Viªm phæi- thë thÓ bông 98 98 100 96 98,00 10 Ch¶y mòi 22 20 20 18 20,00 11 Ch¶y m¸u cam 8 24 16 12 15,00 12 Viªm khíp 12 18 30 24 21,00 13 Viªm vó, gi¶m hoÆc mÊt 26 24 22 12 21,00 s÷a
14 Viªm tö cung, ©m ®¹o 20 18 18 22 19,00 15 S¶y thai (®Î sím) 26 34 30 40 32,50 16 Thai chÕt lu 18 22 22 24 21,50 17 Sãt rau 12 18 14 10 13,50 18 §Î muén 28 26 22 20 24,00 19 §Î ®óng ngµy 34 38 38 40 37,50 Khi so s¸nh c¸c biÓu hiÖn l©m sµng ë n¸i chöa, n¸i hËu bÞ víi n¸i nu«i con, chóng t«i thÊy c¸c biÓu hiÖn chñ yÕu cña bÖnh PRRS hÇu nh lµ nh nhau, riªng ë n¸i chöa vµ n¸i hËu bÞ chöa kú 2 th× thÊy hiÖn t îng s¶y thai, ®Î sím vµ ®Î chËm chiÕm 56,50%, trong ®ã cã tíi 21,5% tr êng hîp cã thai chÕt lu, 13,5% sãt rau vµ 19% viªm ©m ®¹o, tö cung. B¶ng 3c: KÕt qu¶ theo dâi c¸c biÓu hiÖn l©m sµng bÖnh PRRS ë lîn ®ùc gièng ®ang sö dông (n= 10con/1 ®Þa ph¬ng) Tû lÖ Ninh X¸ Duy T©n Thuþ Hµ Cao Viªn C¸c biÓu hiÖn l©m trung TT b×nh sµng ®îc theo dâi % % % % % o 1 Sèt (40-41,5 C) 100 100 100 100 100,00 2 Ph¸t ban ®á 100 90 90 100 95,00 3 RØ m¾t 100 100 100 100 100,00 4 MÝ m¾t sng 50 61 79 57 61,75 5 Tai xanh 40 50 50 50 47,50 6 Gi¶m ¨n, bá ¨n 100 100 100 100 100,00 7 T¸o bãn 50 60 50 50 52,50 8 Tiªu ch¶y 30 40 40 40 37,50 9 Viªm phæi 100 100 100 100 100,00 10 Ch¶y mòi 60 40 40 50 47,50 11 Ch¶y m¸u cam 20 30 20 30 25,00 12 Viªm khíp 30 30 30 40 32,50 13 B×u d¸i nãng ®á 100 90 90 100 95,00 Hßn cµ sng ®au vµ 14 80 90 80 90 85,00 lÖch vÒ ®é lín 15 Ham muèn nh¶y ®ùc 10 0 0 0 2,50 Gi¶m ®é ®Ëm ®Æc 16 100 100 100 100 100,00 tinh dÞch Lîn ®ùc gièng ®ang sö dông, ngoµi c¸c biÓu hiÖn chung cho bÖnh PRRS chóng t«i thÊy: B×u d¸i nãng ®á chiÕm 95%, hßn cµ s ng ®au vµ lÖch vÒ ®é lín chiÕm 85% lµ c¸c biÓu hiÖn ®Æc trng ë lîn ®ùc, khíp sng ®au còng cao h¬n lîn n¸i nu«i con, n¸i chöa, n¸i hËu bÞ chiÕm trªn 30%.
§Æc biÖt lµ hÇu nh tÊt c¶ lîn ®ùc èm ®Òu kh«ng cã ham muèn nh¶y ®ùc. Chóng t«i ®· lÊy tinh ®Ó so s¸nh víi lîn ®ùc khoÎ th× thÊy tinh dÞch lo·ng, cã mµu tr¾ng lê nh níc vo g¹o nÕp. B¶ng 3d: KÕt qu¶ theo dâi biÓu hiÖn l©m sµng bÖnh PRRS ë lîn con theo mÑ ( n= 200con/1 ®Þa ph¬ng) Tû lÖ Duy Ninh X¸ Thuþ Hµ Cao Viªn trung C¸c biÓu hiÖn l©m T©n TT b×nh sµng ®îc theo dâi % % % % % Sèt (40-41,5oC) 1 88 72 71 65 74,00 2 Ph¸t ban ®á 80 86 91 93 87,50 3 RØ m¾t 86 72 71 82 72,75 4 MÝ m¾t sng 96 91 94 92 93,25 5 Tai xanh 81 68 72 74 73,75 6 Gi¶m ¨n, bá ¨n 90 93 87 89 98,75 7 T¸o bãn 11 5 17 10 10,75 8 Tiªu ch¶y 88 90 71 86 83,75 9 Viªm phæi- thë thÓ bông 99 97 98 95 97,25 10 Ch¶y mòi 46 72 64 77 64,75 11 Ch¶y m¸u cam 0 0 0 0 0 12 Viªm khíp 17 19 10 21 16,75 13 Kh¶n tiÕng, l¹c giäng 53 61 57 71 60,50 Lîn con theo mÑ bÞ bÖnh PRRS ph¸t ra ®ét ngét, chóng nhanh chãng chui vµo gãc tèi ®Ó n»m vµ run. Ngay sau ®ã lµ sù thë dèc, thë thÓ bông, chóng gi¶m bó vµ bá bó, ph©n dÝnh ®Ýt do tiªu ch¶y nÆng. Tiªu ch¶y hµng lo¹t ë lîn con theo mÑ chiÕm tíi 83,75%. Theo chóng t«i th× ®©y lµ dÊu hiÖu l©m sµng ®Æc trng cña PRRS ë lîn con cha cai s÷a, biÓu hiÖn nµy kh«ng phæ biÕn ë lîn lín h¬n.
Ph¸t ban ®á lµ biÓu hiÖn phæ biÕn thø 2 vµ x¶y ra ngay tõ khi bÖnh b¾t ®Çu xuÊt hiÖn, b¶n chÊt cña vÊn ®Ò lµ xuÊt huyÕt vïng da mÒm nh tai, mâm, bông, bÑn vµ tø chi rÊt gièng nh xuÊt huyÕt cña dÞch t¶ lîn vµ phã th¬ng hµn. Vµ chØ sau vµi ngµy c¸c d¶i ph¸t ban ®á ë r×a tai ®· trë nªn mµu xanh tÝm- tõ ®ã bÖnh míi cã tªn lµ “BÖnh Tai xanh”. Tû lÖ tai xanh chiÕm tíi 73,75%. Ch¶y níc m¾t, m¾t cã rØ vµ mÝ m¾t s ng hóp lµ biÓu hiÖn phæ biÕn thø 3 cña PRRS chiÕm tíi 93,25%. KÕt hîp víi triÖu chøng l¹c däng, kh¶n tiÕng ®· chiÕm 60,50% nhiÒu ng êi dÔ nhÇm víi bÖnh phï thòng lîn con. Song ë ®©y cßn cã thªm c¸c triÖu chøng kh¸c cña bÖnh PRRS nh : viªm phæi chiÕm tû lÖ rÊt cao 97,25% vµ lu«n kÌm theo khã thë, thë thÓ bông, ch¶y níc mòi tíi 64,75%. Ngoµi c¸c triÖu chøng ®iÓn h×nh trªn cßn thÊy tû lÖ ®¸ng kÓ 16,75% lîn con bÞ ®au vµ sng khíp. KÕt qu¶ theo dâi c¸c biÓu hiÖn l©m sµng ë lîn choai vµ lîn vç bÐo (b¶ng 3d). B¶ng 3®: KÕt qu¶ theo dâi c¸c biÓu hiÖn l©m sµng bÖnh PRRS ë lîn choai vµ lîn vç bÐo (n= 200 con/1 ®Þa ph¬ng) Tû lÖ Duy Ninh X¸ Thuþ Hµ Cao Viªn trung C¸c biÓu hiÖn l©m T©n TT b×nh sµng ®îc theo dâi % % % % % o 1 Sèt (40-41,5 C) 96 92 95 91 93,50 2 Ph¸t ban ®á 98 99 94 95 96,50 3 RØ m¾t 87 92 89 97 91,25 4 MÝ m¾t sng 87 89 83 90 87,25 5 Tai xanh 66 58 61 69 63,50 6 Gi¶m ¨n, bá ¨n 88 97 91 84 90,00 7 T¸o bãn 44 52 49 57 50,50 8 Tiªu ch¶y 45 41 48 47 43,75 9 Viªm phæi- thë thÓ bông 93 88 86 95 90,50 10 Ch¶y mòi 34 31 39 45 37,25 11 Ch¶y m¸u cam 16 14 22 25 19,20 12 Viªm khíp 13 17 10 19 15,50 13 Kh¶n tiÕng, l¹c giäng 16 11 05 15 11,75
C¸c biÓu hiÖn bÖnh tai xanh ë lîn choai vµ lîn vç bÐo ®iÓn h×nh nhÊt lµ sèt cao rÊt thêng gÆp 93,50%, ch¶y níc m¾t vµ t¹o rØ m¾t chiÕm 91,25%, cao h¬n h¼n chØ tiªu nµy so víi lîn con theo mÑ. MÝ m¾t sng hóp cã mµu ®á th©m, lµm cho m¾t lâm s©u vµ t¹o nªn mét quÇng th©m xung quanh m¾t cho ta c¶m gi¸c lµ lîn bÖnh ® îc ®eo kÝnh r©m. KÕt qu¶ nµy cña chóng t«i rÊt phï hîp víi c¸c t¸c gi¶ Bungari m« t¶ (2001). Gièng nh c¸c lo¹i lîn kh¸c, triÖu chøng viªm phæi lµ rÊt phæ biÕn cña bÖnh PRRS ë lîn choai vµ lîn vç bÐo. Chóng rÊt khã thë khi bÞ xua ®uæi, cã nh÷ng con c¾m mâm vµo têng ®Ó dùa vµ lÊy søc, lÊy h¬i thë, cã nh÷ng con ngåi bÖt xuèng nh chã ngåi vµ h¸ måm hÝt khÝ. Cã tíi 37,25% khã thë kÌm theo ch¶y níc mòi vµ 19,20% bÞ ch¶y m¸u cam. Rèi lo¹n tiªu ho¸ ë lîn choai vµ lîn vç bÐo thÓ hiÖn rÊt râ, cã tíi 90% gi¶m hoÆc bá ¨n, 50,5% bÞ t¸o bãn vµ chØ cã 43,35% bÞ tiªu ch¶y. §©y lµ triÖu chøng kh¸c xa so víi lîn con theo mÑ (lîn con theo mÑ bÞ tiªu ch¶y chiÕm 83,75%). C¸c biÓu hiÖn viªm khíp- 15,50%, l¹c giäng- 11,75% ë lîn choai vµ lîn vç bÐo ®Òu thÊp h¬n so víi chØ tiªu nµy ë lîn n¸i nu«i con (22%), n¸i chöa (21%) vµ kÓ c¶ lîn con theo mÑ (16,75%) §Ó xem xÐt vµ cã ®iÒu kiÖn so s¸nh tÇn suÊt c¸c triÖu chøng bÖnh PRRS ë níc ta so víi c¸c tµi liÖu ®· c«ng bè, chóng t«i tËp hîp chóng trong b¶ng 4. B¶ng 4: TÇn suÊt biÓu hiÖn c¸c triÖu chøng theo tõng lo¹i lîn trong ®ît dÞch bÖnh PRRS n¨m 2007 ë mét sè ®Þa ph ¬ng miÒn B¾c-ViÖt Nam N¸i nu«i N¸i Lîn choai Lîn ®ùc Lîn con C¸c biÓu hiÖn l©m con chöa TT vµ vç sµng ®îc theo dâi (%) (%) bÐo (%) (%) (%) Sèt (40-41,5oC) 1 97,00 100,00 100,00 74,00 93,50 2 Ph¸t ban ®á 79,25 91,50 95,00 87,50 96,58 3 RØ m¾t 93,00 95,00 100,00 72,50 91,25 4 MÝ m¾t sng 52,00 64,00 61,75 93,25 87,25 5 Tai xanh 13,75 22,00 47,50 73,75 63,50 6 Gi¶m ¨n, bá ¨n 100,00 100,00 100,00 98,75 90,00 7 T¸o bãn 51,75 54,50 51,50 10,75 50,50 8 Tiªu ch¶y 45,75 43,00 37,50 83,25 43,75 9 Viªm phæi- thë thÓ bông 95,75 98,00 100,00 97,25 90,50 10 Ch¶y mòi 23,25 20,00 47,50 64,75 37,25 11 Ch¶y m¸u cam 15,75 15,00 25,00 0 19,20 12 Viªm khíp 22,00 21,00 32,50 16,75 15,50
13 Kh¶n tiÕng, l¹c giäng 0 0 0 60,50 11,75 Viªm vó, gi¶m vµ mÊt 14 20,25 21,00 s÷a 15 Viªm tö cung, ©m ®¹o 13,00 19,00 16 S¶y thai (®Î sím) 32,50 17 Thai chÕt lu 21,50 18 §Î muén 54,00 19 §Î ®óng ngµy 37,50 20 B×u d¸i nãng ®á 95,00 Sng lÖch vÒ ®é lín hßn 21 85,00 cµ 22 Ham muèn nh¶y ®ùc 2,50 23 ChÊt lîng tinh dÞch gi¶m 100,00 Nh×n vµo sè liÖu tæng hîp ë b¶ng 4 chóng t«i cã nhËn xÐt: C¸c biÓu hiÖn bÖnh Tai xanh ë 4 ®Þa ph¬ng miÒn B¾c-ViÖt Nam kh«ng cã g× kh¸c so víi c¸c tµi liÖu c«ng bè. Tuy nhiªn chóng t«i thÊy rÊt râ c¸c biÓu hiÖn ®Æc thï cña tõng lo¹i lîn mµ c¸c tµi ch a c«ng bè nh tiªu ch¶y vµ l¹c giäng ë lîn con theo mÑ, t¸o bãn ë lîn lín lµ rÊt thêng gÆp. 3. KÕt qu¶ kh¶o s¸t c¸c biÕn ®æi bÖnh lý ®¹i thÓ bÖnh PRRS ë c¸c lo¹i lîn: Chóng t«i kh«ng cã ®ñ sè liÖu ®Ó xem xÐt tÇn suÊt biÕn ®æi bÖnh lý ë tõng c¬ quan, tæ chøc cho tõng lo¹i lîn. Song theo kÕt qu¶ mæ kh¸m th×: a/ ë lîn n¸i chöa : ®Æc biÖt lµ chöa kú 2 th êng thÊy ®Î non hoÆc ®Î chËm. Trêng hîp ®Î non (s¶y thai) th× thÊy cã nhiÒu thai ®· chÕt, trªn c¬ thÓ chóng cã nhiÒu ®¸m thèi r÷a (thai chÕt l u). Trêng hîp ®Î muén th× sè thai chÕt lu Ýt h¬n nhiÒu so víi ®Î non. Song sè lîn con sinh ra rÊt yÕu, nhiÒu con chÕt trong lóc ®Î do thêi gian ®Î kÐo dµi. Mæ kh¸m thÊy bÖnh tÝch tËp trung ë phæi, phæi bÞ phï nÒ, viªm ho¹i tö vµ tÝch n íc, c¾t miÕng phæi bá vµo b¸t níc thÊy phæi ch×m. b/ ë lîn n¸i nu«i con, lîn choai vµ lîn vç bÐo: BÖnh tÝch tËp trung ë phæi. C¸c æ viªm th êng gÆp ë thuú ®Ønh, song còng thÊy ë c¸c thuú kh¸c nh ng hÇu nh c¸c æ viªm ¸p xe ®ã kh«ng xuÊt hiÖn ®èi xøng. C¸c æ viªm ¸p xe thêng cã mµu x¸m ®á, r¾n, ch¾c. Khi c¾t ®«i ®¸m phæi cã biÕn ®æi thÊy cã mñ ch¶y ra, m« phæi còng låi ra vµ cã mµu ®á x¸m loang læ nh tuyÕn øc- nh ®¸ granito. Trong mét thuú phæi cã nhiÒu ®¸m biÕn ®æi nh m« t¶. C¾t miÕng phæi biÕn ®æi
bá vµo níc thÊy miÕng phæi ch×m, chøng tá phæi ®· bÞ phï nÒ tÝch n íc nÆng. Tim, l¸ch vµ thËn cã mµu thÉm h¬n so víi b×nh th êng, song kh«ng thÊy c¸c biÕn ®æi ®Æc biÖt. Nh÷ng lîn bÞ t¸o bãn th× ruét chøa nhiÒu ph©n côc r¾n ch¾c, niªm m¹c ruét bÞ viªm nhng ë nh÷ng lîn bÞ tiªu ch¶y th× thµnh ruét máng trªn bÒ mÆt cã phñ mét líp nhÇy mµu n©u. c/ ë lîn con theo mÑ: ThÓ x¸c gÇy, yÕu, ít. C¸c biÕn ®æi ë phæi gièng nh c¸c lo¹i lîn kh¸c Ruét chøa nhiÒu níc, thµnh ruét máng vµ ®«i khi thÊy cã mét sè côc s÷a vãn kh«ng tiªu. Ngoµi ra cßn thÊy mét sè biÕn ®æi kh¸c, nh ng cha ®ñ c¬ së ®Ó x¸c lËp. IV- KÕt luËn: 1. BÖnh Tai xanh ®· x¶y ra lÇn thø 2 ë n íc ta vµ víi tû lÖ lîn èm: 74,86% ë n¸i nu«i con, 74,07% ë n¸i chöa, 89,10% ë lîn con theo mÑ, 80,07% ë lîn choai vµ lîn vç bÐo; 47,57% ë lîn ®ùc gièng - ®· nãi lªn bÖnh PRRS ë 4 ®Þa ph¬ng trªn miÒn B¾c lµ x¶y ra cÊp tÝnh vµ hÕt søc nguy hiÓm. 2. C¸c biÓu hiÖn bÖnh PRRS trong ®ît dÞch 2007 t¹i 4 ®Þa ph ¬ng lµ hoµn toµn trïng lËp víi c¸c tµi liÖu ®· c«ng bè. Tuy nhiªn biÓu hiÖn tiªu ch¶y chiÕm 83,25% vµ l¹c giäng chiÕm 60,50% ë lîn con theo mÑ, t¸o bãn ë lîn lín chiÕm 50,50% lµ nh÷ng triÖu chøng l©m sµng míi phæ biÕn mµ chóng t«i thu ®îc cã tû lÖ cao h¬n so víi nh÷ng tµi liÖu ®· ® îc c«ng bè. 3. §Æc ®iÓm biÕn ®æi bÖnh lý ë bÖnh PRRS trªn c¸c ®èi t îng lîn kh¸c nhau hoµn toµn phï hîp víi c¸c tµi liÖu ®· c«ng bè trªn thÕ giíi. 4. Chóng t«i cha thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c tû lÖ chÕt cña tõng ®èi t îng lîn v× lÝ do kinh tÕ nªn ngêi ch¨n nu«i ®· chñ ®éng b¸n ch¹y lîn èm. V- Tµi liÖu tham kh¶o: 1. Ivanov.P.et al Diagnose and control of infectiouse disease in Pig.Bul.2001 2. Petrov.V.et al. Porcine Reproductive ead Respyratory syndrom – Infectious Disease Bul.2002
3. Lª V¨n N¨m vµ céng sù: Héi chøng rèi lo¹i sinh s¶n vµ h« hÊp ë lîn- S¸ch híng dÉn kinh nghiÖm phßng vµ trÞ bÖnh lîn cao s¶n . NXB. NN.1997 4. Lª V¨n N¨m: Héi chøng rèi lo¹n sinh s¶n vµ h« hÊp (PRRS)- Ph ¬ng ph¸p phßng vµ trÞ. T¹p chÝ KHKT ch¨n nu«i 6-07, trang 47- 48. 5. B¸o c¸o cña Côc thó y vÒ t×nh h×nh BÖnh Tai xanh- th¸ng 9/2007.