Hướng dẫn soạn giáo án - Tích hợp, lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường trong môn tự nhiên xã hội

Chia sẻ: Do Manh Ha | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

691
lượt xem 121
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo có quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên ( điều 1 Luật bảo vệ môi trường của Việt Nam năm 1993) Môi trường sống của con người theo chức năng được chia thành các loại:

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn soạn giáo án - Tích hợp, lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường trong môn tự nhiên xã hội

tÝch hîp, Lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«I trêng trong m«n tù nhiªn x· héi ---------------------- A. Mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ M«i trêng, gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr- êng I. M«i trêng: 1. ThÕ nµo lµ m«i trêng? M«i trêng bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bao quanh con ngêi, cã ¶nh hëng tíi ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña con ngêi vµ thiªn nhiªn ( ®iÒu 1 LuËt b¶o vÖ m«i trêng cña ViÖt Nam n¨m 1993) M«i trêng sèng cña con ngêi theo chøc n¨ng ®îc chia thµnh c¸c lo¹i: - M«i trêng tù nhiªn, bao gåm c¸c nh©n tè thiªn nhiªn nh vËt lý, hãa häc, sinh häc tån t¹i ngoµi ý muèn cña con ngêi, nhng còng Ýt chÞu nhiÒu t¸c ®éng cña con ngêi. §ã lµ ¸nh s¸ng mÆt trêi, nói s«ng, biÓn c¶, kh«ng khÝ, ®éng, thùc vËt, ®Êt níc… M«i trêng tù nhiªn cho ta kh«ng khÝ ®Ó thë, ®Êt ®Ó x©y dùng nhµ cöa, trång cÊy, ch¨n nu«i, cung cÊp cho con ngêi c¸c lo¹i tµi nguyªn cÇn cho s¶n xuÊt, tiªu thu vµ lµ n¬i chøa ®ùng, ®ång hãa c¸c chÊt th¶i, cung cÊp cho ta c¶nh ®Ñp ®Ó gi¶i trÝ, lµm cho cuéc sèng con ngêi thªm phong phó. - M«i trêng x· héi lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi. §ã lµ nh÷ng luËt lÖ, thÓ chÕ, cam kÕt, quy ®Þnh, íc ®Þnh … ë c¸c cÊp kh¸c nhau nh: Liªn hîp quèc, HiÖp héi c¸c níc, quèc gia, tØnh, huyÖn, c¬ quan, lµng x·, hä téc, gia ®×nh, tæ nhãm, c¸c tæ chøc t«n gi¸o, tæ chøc ®oµn thÓ,… M«i trêng x· héi ®Þnh híng ho¹t ®éng cña con ngêi theo mét khu«n khæ nhÊt ®Þnh, t¹o nªn søc m¹nh tËp thÓ thuËn lîi 1
cho sù ph¸t triÓn, lµm cho cuéc sèng cña con ngêi kh¸c víi sinh vËt kh¸c. - M«i trêng nh©n t¹o, bao gåm tÊt c¶ c¸c nh©n tè do con ngêi t¹o nªn, lµm thµnh nh÷ng tiÖn nghi trong cuéc sèng, nh « t«, m¸y bay, nhµ ë, c«ng së, c¸c khu vùc ®« thÞ, c«ng viªn nh©n t¹o… Nh vËy, m«i trêng theo nghÜa réng lµ tÊt c¶ c¸c nh©n tè tù nhiªn vµ x· héi cÇn thiÕt cho sù sinh sèng, s¶n xuÊt cña con ngêi nh tµi nguyªn thiªn nhiªn, kh«ng khÝ, ®Êt, níc, ¸nh s¸ng, c¶nh quan, quan hÖ x· héi… M«i trêng theo nghÜa hÑp bao gåm c¸c nh©n tè tù nhiªn vµ x· héi trùc tiÕp liªn quan tíi chÊt lîng cuéc sèng con ngêi. Tãm l¹i, m«i tr- êng lµ tÊt c¶ nh÷ng g× cã xung quanh ta, cho ta c¬ së ®Ó sèng vµ ph¸t triÓn. 2. Vai trß cña m«i trêng M«i trêng ®èi víi con ngêi kh«ng chØ lµ n¬i tån t¹i, sinh trëng vµ ph¸t triÓn mµ cßn lµ n¬i lao ®éng , nghØ ng¬i, hëng thô vµ trau dåi nh÷ng nÐt ®Ñp v¨n ho¸, thÈm mÜ… Nh vËy, m«i trêng cã 4 chøc n¨ng c¬ b¶n: Kh«ng gian sèng N¬i chøa ®ùng c¸c cña con ngêi vµ nguån tµi nguyªn c¸c loµi sinh vËt M«i trêng N¬i lu tr÷ vµ cung N¬i chøa ®ùng c¸c cÊp c¸c nguån phÕ th¶i do con ngêi th«ng tin t¹o ra trong cuéc sèng 2
2.1. M«i trêng cung cÊp kh«ng gian sèng cña con ngêi vµ c¸c loµi sinh vËt Kho¶ng kh«ng gian nhÊt ®Þnh do m«i trêng tù nhiªn ®em l¹i, phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng sèng con ngêi nh kh«ng khÝ ®Ó thë, níc ®Ó uèng, l¬ng thùc, thùc phÈm… Con ngêi trung b×nh mâi ngµy cÇn 4 m3 kh«ng khÝ s¹ch ®Ó thë, 2,5 lÝt níc ®Ó uèng, mét lîng l¬ng thùc thùc phÈm ®Ó s¶n sinh ra kho¶ng 2000 -2400 calo n¨ng lîng nu«i sèng con ngêi. Nh vËy, m«i trêng ph¶i cã kho¶ng kh«ng gian thÝch hîp cho mçi con ngêi ®îc tÝnh b»ng m2 hay hecta ®Êt ®Ó ë, sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt. 2.2. M«i trêng cung cÊp c¸c nguån tµi nguyªn cÇn thiÕt phôc vô cho ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña con ngêi. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, con ngêi cÇn c¸c nguån tµi nguyªn ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, n¨ng lîng cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng sinh sèng, s¶n xuÊt vµ qu¶n lÝ. C¸c nguån tµi nguyªn gåm: - Rõng: cung cÊp gç, cñi, dîc liÖu vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh th¸i. - C¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm. - C¸c thñy vùc cung cÊp nguån níc, thuû h¶i s¶n, n¨ng lîng, giao th«ng thuû vµ ®Þa bµn vui ch¬i gi¶i trÝ… - Kh«ng khÝ, nhiÖt ®é, n¨ng lîng mÆt trêi, giã, ma… - C¸c lo¹i kho¸ng s¶n, dÇu má cung cÊp n¨ng lîng vµ nguyªn liÖu cho mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. 2.3. M«i trêng lµ n¬i lu tr÷ vµ cung cÊp c¸c nguån th«ng tin Con ngêi biÕt ®îc nhiÒu ®iÒu bÝ Èn trong qu¸ khø do c¸c hiÖn vËt, di chØ ph¸t hiÖn ®îc trong kh¶o cæ häc; liªn kÕt hiÖn t¹i vµ qu¸ khø, con ngêi ®· dù ®o¸n ®îc nh÷ng sù kiÖn trong t¬ng lai. Nh÷ng 3
ph¶n øng sinh lÝ cña c¬ thÓ c¸c sinh vËt ®· th«ng b¸o cho con ngêi nh÷ng sù cè nh b·o, ma, ®éng ®Êt, nói löa… M«i trêng cßn lu tr÷, cung cÊp cho con ngêi sù ®a d¹ng c¸c nguån gen, c¸c loµi ®éng vËt, c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn, c¶nh quan thiªn nhiªn… 2.4. M«i trêng lµ n¬i chøa ®ùng vµ ph©n huû c¸c phÕ th¶i do con ngêi t¹o ra trong cuéc sèng. Con ngêi ®· th¶i c¸c chÊt th¶i vµo m«i trêng. C¸c chÊt th¶i díi sù t¸c ®éng cña c¸c vi sinh vËt vµ c¸c yÕu tè m«i trêng kh¸c nh nhiÖt ®é, ®é Èm, kh«ng khÝ... sÏ bÞ ph©n huû, biÕn ®æi. Tõ chÊt th¶i bá ®i cã thÓ biÕn thµnh c¸c chÊt dnh dìng nu«i sèng c©y trång vµ nhiÒu sinh vËt kh¸c, lµm cho c¸c chÊt th¶i trë l¹i tr¹ng th¸i nguyªn liÖu cña tù nhiªn. Nhng sù gia t¨ng d©n sè, ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ lµm sè lîng chÊt th¶i t¨ng lªn kh«ng ngõng dÉn ®Õn nhiÒu n¬i, nhiÒu chç trë nªn qu¸ t¶i, g©y « nhiÔm m«i trêng. 3. Thµnh phÇn cña m«i trêng M«i trêng lµ mét ph¹m trï rÊt réng, nã bao gåm ®Êt, níc, kh«ng khÝ, ®éng vËt vµ thùc vËt, rõng, biÓn, con ngêi vµ cuéc sèng cña con ngêi. Mçi lÜnh vùc nµy ®îc coi lµ thµnh phÇn cña m«i trêng vµ mçi thµnh phÇn cña m«i trêng, chÝnh nã l¹i lµ m«i trêng víi ®Çy ®ñ ý nghÜa cña nã (®Êt lµ thµnh phÇn m«i trêng, nhng ®Êt lµ mét m«i tr- êng vµ ®îc gäi lµ m«i trêng ®Êt. T¬ng tù, cã m«i trêng níc, m«i trêng kh«ng khÝ, m«i trêng sinh häc…) Nh vËy, m«i trêng cã c¸c thµnh phÇn chñ yÕu sau: - Th¹ch quyÓn hay ®Þa quyÓn: Th¹ch quyÓn lµ líp vá ®Êt, ®¸ ngoµi cïng cøng nhÊt cña tr¸i ®Êt, víi ®é s©u 60-70 km trªn phÇn lôc ®Þa vµ 20-30 km díi ®¸y ®¹i d¬ng. Líp trªn cïng cña th¹ch quyÓn lµ ®Êt. C¸c thµnh phÇn chÝnh cña ®Êt gåm: chÊt kho¸ng, mïn, níc vµ c¸c lo¹i sinh vËt. 4
- Thuû quyÓn: Lµ líp vá láng kh«ng liªn tôc bao quanh tr¸i ®Êt, lµ toµn bé ®¹i d¬ng, biÓn, s«ng, suèi, ao hå. Kho¶ng 71 % víi 360 triÖu km bÒ mÆt tr¸i ®Êt ®îc bao phñ bëi mÆt níc. Níc rÊt cÇn cho c¸c sinh vËt sèng trªn tr¸i ®Êt vµ lµ m«i trêng sèng cña nhiÒu loµi. Níc tån t¹i ë 3 d¹ng: thÓ r¾n ( b¨ng, tuyÕt), thÓ láng vµ thÓ khÝ ( h¬i níc) Víi tØ lÖ níc bao phñ gÇn kh¾p bÒ mÆt tr¸i ®Êt, nhng con ngêi vµ cá c©y vÉn “ kh¸t” gi÷ ®¹i d¬ng níc mªnh m«ng bëi trong tæng lîng níc th× níc ngät chiÕm rÊt Ýt, chØ chiÕm 2,5 % , mµ hÇu hÕt ë d¹ng r¾n( 2,24%), cßn lîng níc ngät mµ con ngêi cã thÓ sö dông chØ chiÕm 0,26%. Sù gia t¨ng d©n sè cïng qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸, c¸c thãi quen tiªu thô níc qu¸ møc ®ang g©y ra sù khñng ho¶ng níc trªn ph¹m vi toµn cÇu. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ch¬ng tr×nh m«i tr- êng Liªn hîp quèc ®· chän chñ ®Ò cho ngµy m«i trêng thÕ giíi n¨m 2003 lµ “ Níc-2 tØ ngêi ®ang kh¸t” - KhÝ quyÓn: KhÝ quyÓn lµ líp kh«ng khÝ bao quanh tr¸i ®Êt. KhÝ quyÓn tr¸i ®Êt cã cÊu tróc ph©n líp víi c¸c tÇng ®Æc trng: tÇng ®èi lu, b×nh lu, trung quyÓn, nhiÖt quyÓn vµ ngo¹i quyÓn Kh«ng khÝ ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng con ngêi vµ thÕ giíi sinh vËt. C¸c khÝ chÝnh cña kh«ng khÝ bao gåm Nit¬, oxy, h¬i níc vµ mét sè lo¹i khÝ tr¬ ®Òu tham gia vµo mäi qu¸ tr×nh x¶y ra trªn tr¸i ®Êt. - Sinh quyÓn: Sinh quyÓn lµ kho¶ng kh«ng gian cã sinh vËt c tró , bao phñ bÒ mÆt tr¸i ®Êt, cïng tÇng khÝ quyÓn lµm thµnh m«i tr- êng b¶o ®¶m sù sèng cho sinh vËt. 4. VÊn ®Ò m«i trêng toµn cÇu hiÖn nay lµ g×? - Ma a xÝt ph¸ ho¹i dÇn th¶m thôc vËt. 5
- Nång ®é CO2 t¨ng trong khÝ quyÓn, khiÕn nhiÖt ®é tr¸i ®Êt t¨ng, rèi lo¹n c©n b»ng sinh th¸i. - TÇng « r«n bÞ ph¸ ho¹i lµm cho sù sèng trªn tr¸i ®Êt bÞ ®e do¹ do tia tö ngo¹i bøc x¹ mÆt trêi. - Sù tæn h¹i do c¸c ho¸ chÊt. - Níc s¹ch bÞ « nhiÔm - §Êt ®ai bÞ sa m¹c ho¸ - DiÖn tÝch rõng nhiÖt ®íi kh«ng ngõng suy gi¶m - Uy hiÕp vÒ h¹t nh©n. 5. HiÖn tr¹ng m«i trêng viÖt Nam : Nh÷ng vÊn ®Ò m«i trêng ViÖt Nam bøc b¸ch hiÖn nay lµ: - Suy tho¸i m«i trêng ®Êt: diÖn tÝch ®Êt tho¸i ho¸ chiÕm trªn 50% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña c¶ níc. - Suy tho¸i rõng: n¨m 1943, ViÖt Nam cã kho¶ng 14, 3 triÖu ha rõng (43%), ®Çu n¨m 1999 chØ cßn 9,6 ha rõng (28,8%). Trong ®ã 8,2 triÖu ha rõng tù nhiªn , cßn 1,4 triÖu ha rõng trång. - Suy gi¶m hÖ thèng sinh häc: ViÖt Nam ®îc coi lµ 10 trung t©m ®a d¹ng sinh häc cao trªn thÕ giíi. Sù ®a d¹ng sinh häc thÓ hiÖn ë thµnh phÇn loµi sinh vËt, ®ång thêi cßn thÓ hiÖn ë sù ®a d¹ng c¸c kiÓu c¶nh quan, c¸c hÖ sinh th¸i. Nhng n¨m gÇn ®©y, ®a d¹ng sinh häc ®· bÞ suy gi¶m hoÆc mÊt n¬i sinh c do khai th¸c s¨n b¾n qu¸ møc vµ do « nhiÔm m«i trêng. - ¤ nhiÔm m«i trêng níc. - ¤ nhiÔm m«i trêng kh«ng khÝ: mét sè thµnh phè « nhiÔm bôi tíi møc trÇm träng, 6
- Qu¶n lÝ ch¾t th¶i r¾n: HiÖu qu¶ thu gom thÊp, hiÖu qu¶ xö lÝ cha ®¹t yªu cÇu, cha cã ph¬ng tiÖn ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp ®Ó xö lÝ chÊt th¶i nguy h¹i. II. Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng 1. Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng lµ g×? Gi¸o dôc m«i trêng lµ mét qu¸ tr×nh th«ng qua c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc nh»m gióp con ngêi cã ®îc sù hiÓu biÕt vÒ m«i trêng, kÜ n¨ng sèng vµ lµm viÖc trong m«i trêng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 3. T¹i sao ph¶i gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng? M«i trêng ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi ®ang bÞ « nhiÔm vµ bÞ suy tho¸i nghiªm träng ®· g©y ¶nh hëng tíi chÊt lîng cuéc sèng cña mét bé phËn lín c d©n trªn tr¸i ®Êt. B¶o vÖ m«i trêng sèng lµ b¶o vÖ ng«i nhµ chung cña nh©n lo¹i. B¶o vÖ m«i trêng ®ang lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch, nãng báng kh«ng chØ ë ViÖt Nam mµ c¶ trªn toµn thÕ giíi 3. Môc tiªu cña gi¸o dôc m«i trêng lµ g×? Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng lµm cho c¸c c¸ nh©n vµ c¸c céng ®ång: - HiÓu biÕt b¶n chÊt c¸c vÊn ®Ò m«i trêng: TÝnh phøc t¹p, quan hÖ nhiÒu mÆt, nhiÒu chiÒu, tÝnh h¹n chÕ cña tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ kh¶ n¨ng chÞu t¶i cña m«i trêng, quan hÖ chÆt chÏ gi÷a m«i trêng vµ ph¸t triÓn, gi÷a m«i trêng ®Þa ph¬ng, vïng, quèc gia víi m«i trêng khu vùc vµ toµn cÇu. Môc tiªu nµy thùc chÊt lµ trang bÞ cho c¸c ®èi t- îng ®îc gi¸o dôc c¸c kiÕn thøc vÒ m«i trêng. - NhËn thøc ®îc ý nghÜa, tÇm quan träng cña c¸c vÊn ®Ò m«i trêng nh mét nguån lùc ®Ó sinh sèng, lao ®éng vµ ph¸t triÓn ®èi víi b¶n th©n hä còng nh ®èi víi céng ®ång, quèc gia cña hä vµ quèc tÕ. Tõ ®ã, c¸c c¸ nh©n vµ céng ®ång cã th¸i ®é, c¸ch øng xö ®óng ®¾n 7
truíc c¸c vÇn ®Ò m«i trêng, x©y dùng cho m×nh quan niÖm vÒ ý thøc tr¸ch nhiÖm, vÒ gi¸ trÞ nh©n c¸ch ®Ó dÇn h×nh thµnh c¸c kÜ n¨ng thu thËp sè liÖu vµ ph¸t triÓn sù ®¸nh gi¸ thÈm mÜ. Nh vËy, môc tiªu nµy x©y dùng th¸i ®é, c¸ch ®èi xö th©n thiÖn víi m«i trêng. - Tri thøc, kÜ n¨ng, ph¬ng ph¸p hµnh ®éng ®Ó n©ng cao n¨ng lùc trong viÖc lùa chän phong c¸ch sèng thÝch hîp víi viÖc sö dông mét c¸ch hîp lÝ vµ kh«n ngoan c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó hä cã thÓ tham gia cã hiÖu qu¶ vµo viÖc phßng ngõa vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i trêng cô thÓ n¬i hä ë vµ lµm viÖc. §©y lµ môc tiªu vÒ kh¶ n¨ng hµnh ®éng cô thÓ. B. lång ghÐp Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua m«n Tù nhiªn vµ x· héi ë cÊp tiÓu häc Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó b¶o vÖ m«i trêng. Nã lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, ph¶i ®îc thùc hiÖn trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n vµ trong céng ®ång. §Ò ¸n gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng ë c¸c trêng häc níc ta ®îc ChÝnh phñ phª duyÖt ngµy 17 th¸ng 10 n¨m 2001, nªu râ: “ §a néi dung gi¸o dôc m«i trêng vµo hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n”. Trêng häc lµ n¬i tËp trung nguån nh©n lùc c¬ b¶n, réng lín cho t- ¬ng lai, lµ m«i trêng gi¸o dôc tèt nhÊt cho mäi néi dung theo ch¬ng tr×nh, hÖ thèng gi¸o dôc nghiªm ngÆt víi mäi h×nh thøc ®a d¹ng. Tr- êng häc lµ n¬i t¹o nguån tuyªn truyÒn viªn phong phó, hiÖu qu¶ cho céng ®ång. Mçi häc sinh ®îc gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng còng cã nghÜa gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng ®· ®Õn ®îc víi mçi gia ®×nh. Trêng häc lµ n¬i chóng ta cã thÓ göi th«ng ®iÖp b¶o vÖ m«i trêng tèt nhÊt ®Õn thanh, thiÕu niªn. Gi¸o dôc tiÓu häc lµ cÊp häc nÒn t¶ng, lµ c¬ së ban ®Çu hÕt søc quan träng cho viÖc ®µo t¹o trÎ em trë thµnh c«ng d©n tèt cho ®Êt níc. ë løa tuæi ®ang ph¸t triÓn vµ ®Þnh h×nh vÒ nh©n c¸ch, häc sinh 8
tiÓu häc dÔ tiÕp thu nh÷ng gi¸ trÞ míi. §éi ngò häc sinh tiÓu häc nÕu ®îc gi¸o dôc tèt sÏ lµ lùc lîng hïng m¹nh nhÊt trong ho¹t ®éng c¶i t¹o, b¶o vÖ m«i trêng vµ ph¸t triÓn x· héi. ViÖc ®a gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr- êng vµo cÊp tiÓu häc gióp cho c¸c em häc sinh b¾t ®Çu cã ý thøc b¶o vÖ m«i sinh cña céng ®ång ngay tõ nhá. I. Môc tiªu gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng ë cÊp tiÓu häc - VÒ kiÕn thøc: Gióp cho häc sinh biÕt vµ bíc ®Çu hiÓu: + C¸c thµnh phÇn m«i trêng vµ quan hÖ gi÷a chóng: ®Êt, níc, kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng, ®éng thùc vËt. + Mèi quan hÖ gi÷a con ngêi vµ c¸c thµnh phÇn cña m«i trêng. + ¤ nhiÔm m«i trêng. + BiÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng xung quanh: m«i trêng nhµ ë, líp, trêng häc, th«n xãm, b¶n lµng, phè phêng. - Th¸i ®é- t×nh c¶m: + Cã t×nh c¶m yªu quý, t«n träng thiªn nhiªn, yªu quý gia ®×nh, trêng líp, quª h¬ng, ®Êt níc. + Cã th¸i ®é th©n thiÖn víi m«i trêng. + Cã ý thøc: quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò m«i trêng ; gi÷ g×n vÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh m«i trêng xung quanh. - KÜ n¨ng- hµnh vi: + Sèng hßa hîp, gÇn gòi víi thiªn nhiªn. + Sèng ng¨n n¾p, vÖ sinh. + Tham gia c¸c ho¹t ®éng trång vµ ch¨m sãc c©y xanh, lµm cho m«i trêng xanh, s¹ch, ®Ñp. + Sèng tiÕt kiÖm, chia sÎ vµ hîp t¸c. II. TÝch hîp, lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong m«n tù nhiªn vµ x· héi. 1. Môc tiªu gi¸o dôc m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë cÊp tiÓu häc: 9
D¹y häc m«n Tù nhiªn vµ x· héi ë cÊp tiÓu häc nh»m gióp cho häc sinh: - Mét sè kiÕn thøc ban ®Çu vÒ: + Con ngêi vµ søc khoÎ (c¬ thÓ ngêi, c¸ch gi÷ vÖ sinh c¬ thÓ vµ phßng tr¸nh mét sè bÖnh tËt, tai n¹n thêng gÆp) + Mét sè sù vËt, hiÖn tîng ®¬n gi¶n trong tù nhiªn vµ x· héi. - Mét sè kÜ n¨ng ban ®Çu: + Ch¨m sãc søc khoÎ b¶n th©n vµ phßng tr¸nh mét sè bÖnh tËt, tai n¹n. + Quan s¸t, nhËn xÐt, nªu th¾c m¾c, ®Æt c©u hái vµ diÔn ®¹t nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ sù vËt, hiÖn tîng ®¬n gi¶n trong tù nhiªn vµ x· héi. - Mét sè th¸i ®é vµ hµnh vi: + Tù gi¸c thùc hiÖn c¸c quy t¾c gi÷ vÖ sinh, an toµn cho b¶n th©n, gia ®×nh vµ céng ®ång. + Yªu thiªn nhiªn, gia ®×nh, trêng häc, quª h¬ng. 2. Môc tiªu gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua m«n Tù nhiªn vµ X· héi: * KiÕn thøc: - Cã biÓu tîng ban ®Çu vÒ m«i trêng tù nhiªn ( c©y cèi, c¸c con vËt, mÆt trêi, tr¸i ®Êt…) vµ m«i trêng nh©n t¹o ( nhµ ë, trêng häc, lµng m¹c, phè phêng…). - BiÕt mét sè ho¹t ®éng cña con ngêi lµm m«i trêng bÞ « nhiÔm. - BiÕt m«i trêng sèng xung quanh cã ¶nh hëng ®Õn søc kháe cña con ngêi. - BiÕt ®îc mét sè biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng. * Th¸i ®é - T×nh c¶m: 10
- Yªu quý thiªn nhiªn, mong muèn b¶o vÖ m«i trêng sèng cho c¸c c©y cèi, con vËt vµ con ngêi. - Cã th¸i ®é tÝch cùc ®èi víi viÖc b¶o vÖ m«i trêng; chèng c¸c hµnh ®éng ph¸ ho¹i m«i trêng, lµm « nhiÔm m«i trêng . * KÜ n¨ng – Hµnh vi: - Ph¸t hiÖn ra mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cña m«i trêng. - Tham gia mét sè ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng phï hîp víi løa tuæi. - ThuyÕt phôc ngêi th©n, bÑn bÌ cã ý thøc vµ hµnh vi b¶o vÖ m«i trêng. Tõ môc tiªu trªn, viÖc tÝch hîp, lång ghÐp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng vµo c¸c bµi häc m«n Tù nhiªn vµ x· héi mét c¸ch nhÑ nhµng kh«ng nh÷ng gióp häc sinh lÜnh héi tèt nh÷ng tri thøc vÒ tù nhiªn x· héi, mµ cßn h×nh thµnh cho c¸c em nhËn thøc, th¸i ®é, hµnh vi ®óng ®¾n ®èi víi m«i trêng tù nhiªn xung quanh. 3. Néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi Ch¬ng tr×nh m«n Tù nhiªn vµ x· héi ®îc cÊu tróc thµnh 3 chñ ®Ò lín: Con ngêi vµ søc khoÎ, X· héi, Tù nhiªn. Mçi chñ ®Ò ®Òu cã thÓ tÝch hîp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng : - Con ngêi vµ søc kháe: gióp häc sinh hiÓu ®îc mèi quan hÖ gi÷a m«i trêng vµ søc kháe, h×nh thµnh ý thøc vµ thãi quen gi÷ vÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh ¨n uèng, vÖ sinh m«i trêng xung quanh. - X· héi: gia ®×nh, nhµ trêng, lµng quª vµ ®« thÞ trang bÞ cho häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt vÒ quª h¬ng, ®Êt níc; t×m hiÓu vÒ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi vµ m«i trêng, sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c yÕu tè m«i trêng gÇn gòi víi cuéc sèng cña häc sinh. Trªn c¬ së ®ã båi d- 11
ìng t×nh yªu lµng, b¶n, phè phêng vµ cã ý thøc víi hµnh vi m«i trêng cña m×nh. - Tù nhiªn: gióp häc sinh nhËn biÕt sù phong phó cña c¸c loµi c©y, con vµ c¸c ®iÒu kiÖn sèng cña chóng. Sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o vÖ vµ c¸ch b¶o vÖ chóng. Néi dung cô thÓ cô thÓ lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua tõng líp nh sau: Líp Néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng 1 - Con ngêi vµ søc kháe: VÖ sinh c¬ thÓ vµ c¸c gi¸c quan, vÖ sinh r¨ng miÖng, chÕ ®é ¨n uèng hîp lÝ. -X· héi: + Nhµ ë: gi÷ g×n s¹ch sÏ nhµ ë vµ ®å dïng. + M«i trêng líp häc: gi÷ vÖ sinh líp häc. + M«i trêng céng ®ång: Phè phêng, th«n xãm, b¶n. - Tù nhiªn: + T×m hiÓu mét sè lo¹i c©y, con quen thuéc. + M«i trêng thiªn nhiªn ®èi víi con ngêi: ma, n¾ng, rÐt… 2 - Con ngêi vµ søc kháe: ¡n s¹ch, uèng s¹ch, phßng nhiÔm giun. -X· héi: + Gia ®×nh: B¶o qu¶n vµ sö dông ®å dïng trong nhµ, vÖ sinh nhµ ë, chuång gia sóc. + Trêng häc: gi÷ vÖ sinh trêng häc. + QuËn (huyÖn) n¬i ®ang sèng: M«i trêng céng ®ång: C¶nh quan tù nhiªn, c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng vµ vÊn ®Ò m«i trêng. - Tù nhiªn: + Thùc vËt vfa ®éng vËt: Mét sè c©y cèi vµ mét sè con vËt sèng trªn mÆt ®Êt, díi níc, trªn kh«ng vµ viÖc b¶o vÖ chóng. 12
+ MÆt trêi, mÆt tr¨ng, c¸c v× sao vµ ¶nh hëng cña chóng ®èi víi cuéc sèng cña con ngêi. 3 - Con ngêi vµ søc kháe: + C¬ quan h« hÊp vµ mét sè bÖnh l©y qua ®êng h« hÊp. + C¬ quan tuÇn hoµn: b¶o vÖ c¬ quan tuÇn hoµn. + Gi÷ vÖ sinh c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu. + C¬ quan thÇn kinh: NghØ ng¬i vµ häc tËp ®iÒu ®é. -X· héi: + Quan hÖ trong gia ®×nh. + An toµn khi ë trêng häc. + Lµng quª, ®« thÞ; gi÷ vÖ sinh n¬i c«ng céng; liªn hÖ ®Õn thùc tr¹ng m«i trêng ®Þa ph¬ng. - Tù nhiªn: + Thùc vËt, ®éng vËt vµ c¸c ®iÒu kiÖn sèng cña chóng. + MÆt trêi vµ tr¸i ®Êt. ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng mÆt trêi ®èi víi sù sèng. §Ó tÝch hîp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi cã hiÖu qu¶, gi¸o viªn cÇn lu ý: - Chän lùa c¸c bµi häc cã kh¶ n¨ng lång ghÐp, tÝch hîp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - X¸c ®Þnh møc ®é, néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng trong bµi häc, tr¸nh ¸p ®Æt, gß bã vµ qu¸ t¶i ®èi víi häc sinh. - §¶m b¶o môc tiªu bµi häc cña m«n Tù nhiªn vµ X· héi ®ång thêi ®¶m b¶o môc tiªu gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - §¶m b¶o tÝnh sinh ®éng, hÊp dÉn cña néi dung, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. 13
4. Ph¬ng thøc tÝch hîp, lång ghÐp C¨n cø vµo môc tiªu vµ néi dung tõng bµi häc trong ch¬ng tr×nh m«n häc, cã thÓ tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng vµo m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 1 ë c¸c møc ®é sau: - Møc ®é 1: Néi dung chñ yÕu cña bµi häc trïng víi néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - Møc ®é 2: Mét sè phÇn cña bµi häc cã néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - Møc ®é 3: Mét sè néi dung cña bµi häc cã ®iÒu kiÖn liªn hÖ víi néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. 5. Ph¬ng ph¸p tÝch hîp, lång ghÐp 5.1. Ph¬ng ph¸p chung: C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm m«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ nhËn thøc cña häc sinh, gi¸o viªn cã thÓ sö dông phèi víi ph¬ng ph¸p d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi vµ mét sè ph¬ng ph¸p sau ®Ó lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng: 5.1.1. Ph¬ng ph¸p th¶o luËn: §©y lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, häc sinh ®îc bµy tá quan ®iÓm, ý kiÕn, th¸i ®é cña m×nh vµ l¾ng nghe ý kiÕn cña ngêi kh¸c vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i trêng cã liªn quan ®Õn néi dung cña bµi häc. Qua ®ã gióp häc sinh nhËn thøc, cã hµnh vi, th¸i ®é ®óng ®¾n ®èi víi m«i trêng. Cã thÓ th¶o luËn c¶ líp vµ th¶o luËn nhãm. - Th¶o luËn c¶ líp: c¨n cø vµo néi dung cña bµi häc vµ néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng, gi¸o viªn chän lùa vÊn ®Ò cÇn cho häc sinh th¶o luËn c¶ líp. VÝ dô Khi d¹y bµi “ Gi÷ g×n líp häc s¹ch, ®Ñp”, gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh c¶ líp cïng th¶o luËn vÇn ®Ò: + Gi÷ g×n líp häc s¹ch, ®Ñp cã lîi g×? 14
+ B¹n ®· lµm g× ®Ó líp m×nh s¹ch, ®Ñp? - Th¶o luËn nhãm: §©y lµ ph¬ng ph¸p gi¸o dôc cã nhiÒu u ®iÓm. Khi tæ chøc th¶o luËn nhãm, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ néi dung c©u hái th¶o luËn, phiÕu häc tËp vµ c¸c ®å dïng cÇn thiÕt. Khi tæ chøc cho häc sinh th¶o luËn nhãm, gi¸o viªn cÇn vËn dông ph¬ng ph¸p ho¹t ®éng nhãm (Chia nhãm, giao nhiÖm vô cho c¸c nhãm qua hÖ thèng c©u hái, bµi tËp trong phiÕu häc tËp; c¸c nhãm th¶o luËn; b¸o c¸o kÕt qu¶ th¶o luËn nhãm; tæng kÕt cña gi¸o viªn). VÝ dô : Khi d¹y bµi “ VÖ sinh m«i trêng” m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 3,g i¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho häc sinh th¶o luËn 3 nhãm qua c¸c c©u hái sau: + H·y nªu c¶m gi¸c cña em khi ®i qua bµi r¸c. + Nh÷ng sinh vËt nµo thêng sèng ë b·i r¸c? + R¸c cã h¹i nh thÕ nµo ®èi víi søc kháe con ngêi? Sau khi tæ chøc cho häc sinh th¶o luËn, gi¸o viªn tæ chøc cho ®¹i diÖn cña c¸c nhãm b¸o c¸o, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. Cuèi cïng, gi¸o viªn kÕt luËn: R¸c th¶i vøt kh«ng ®óng n¬i lµm mÊt vÎ ®Ñp cña lµng xãm, phè phêng. Trong c¸c lo¹i r¸c do con ngêi th¶i ra, cã nh÷ng lo¹i dÔ thèi r÷a, chøa nhiÒu vi khuÈn g©y bÖnh, chuét, ruåi, muçi thêng sèng ë n¬i cã r¸c. Chóng lµ nh÷ng sinh vËt trung gian truyÒn bÖnh cho con ngêi. 5.1.2. Ph¬ng ph¸p quan s¸t: §©y lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Æc tr- ng cña m«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ còng lµ ph¬ng ph¸p quan träng trong gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng cho häc sinh tiÓu häc. Qua quan s¸t tranh ¶nh, thùc tÕ m«i trêng xung quanh vµ sù híng dÉn cña gi¸o viªn, häc sinh sÏ lÜnh héi nh÷ng tri thøc cÇn thiÕt vÒ m«i trêng. Khi híng dÉn cho häc sinh quan s¸t, gi¸o viªn lu ý thùc hiÖn theo quy tr×nh (x¸c 15
®Þnh môc tiªu quan s¸t; lùa chän ®èi tîng quan s¸t; tæ chøc vµ híng dÉn häc sinh quan s¸t; tr×nh bµy kÕt qu¶ quan s¸t). VÝ dô: Khi d¹y bµi “VÖ sinh m«i trêng” m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 3, gi¸o viªn cã thÓ lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua viÖc gi¸o dôc häc sinh biÕt ®îc viÖc lµm nµo ®óng, viÖc lµm nµo sai trong viÖc xö lÝ r¸c th¶i. Gi¸o viªn cho häc sinh quan s¸t c¸c h×nh 3,4,5,6,7 trong SGK vµ nªu ý kiÕn cña m×nh vÒ c¸c viÖc lµm ®óng, c¸c viÖc lµm sai trong tõng h×nh. Sau khi gi¸o viªn tæ chøc vµ híng dÉn häc sinh quan s¸t, häc sinh cã nhËn thøc vµ hµnh vi ®óng ®¾n lµ kh«ng nªn vøt r¸c bõa b·i ë nh÷ng n¬i c«ng céng; c¸ch xö lÝ r¸c th¶i: ch«n, ®èt, ñ, t¸i chÕ. 5.1.3. Ph¬ng ph¸p trß ch¬i: §èi víi häc sinh tiÓu häc, sö dông c¸c trß ch¬i trong d¹y häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng cã ý nghÜa quan träng. Trß ch¬i g©y høng thó häc tËp cho häc sinh, gióp c¸c em lÜnh héi kiÕn thøc vÒ tù nhiªn, x· héi vµ m«i tr- êng nhÑ nhµng, tù nhiªn vµ hiÖu qu¶. Khi sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i, gi¸o viªn lu ý (chuÈn bÞ trß ch¬i; giíi thiÖu tªn trß ch¬i, híng dÉn c¸ch ch¬i, thêi gian ch¬i vµ luËt ch¬i; cho häc sinh ch¬i; nhËn xÐt kÕt qu¶ cña trß ch¬i; rót ra bµi häc qua trß ch¬i). Tuú néi dung cña tõng bµi, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc trß ch¬i phï hîp. Gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc trß ch¬i ®ãng vai ®Ó gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. Trß ch¬i ®ãng vai gióp häc sinh thÓ hiÖn nhËn thøc, th¸i ®é cña m×nh trong c¸c t×nh huèng cô thÓ vµ thÓ hiÖn c¸ch øng xö phï hîp víi t×nh huèng. VÝ dô: Khi d¹y bµi “Gi÷ g×n líp häc s¹ch ®Ñp”, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho häc sinh ®ãng vai víi t×nh huèng nh sau: Cã mét nhãm häc sinh (3-4 em) tríc khi vµo häc ¨n quµ vµ vøt giÊy bõa b·i ra líp. Mét häc sinh kh¸c tr«ng thÊy vµ häc sinh nµy ®· xö lÝ nh thÕ nµo? Khi häc sinh ch¬i ®ãng vai, c¸c em thÓ hiÖn nhËn thøc, th¸i ®é cña m×nh qua vai ch¬i. Tõ ®ã, gi¸o viªn cã thÓ ®iÒu chØnh, bæ sung 16
cho häc sinh vÒ nhËn thøc, hµnh vi gi÷ g×n vÖ sinh trêng, líp häc s¹ch, ®Ñp. 5.1.4. Ph¬ng ph¸p t×m hiÓu, ®iÒu tra: §©y lµ ph¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh tham gia vµo qu¸ tr×nh t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò m«i tr- êng ë ®Þa ph¬ng. Qua t×m hiÓu, häc sinh nhËn thøc ®îc thùc tr¹ng m«i trêng, gi¸o dôc häc sinh t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. Sö dông ph¬ng ph¸p nµy, gi¸o viªn lu ý: ThiÕt kÕ c¸c c©u hái, bµi tËp cho häc sinh (c¸ nh©n hoÆc nhãm) tiÕn hµnh ®iÒu tra, t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. Ph¬ng ph¸p nµy cÇn tæ chøc cho häc sinh lín (líp 3,4, 5). VÝ dô: * Khi d¹y bµi “VÖ sinh m«i trêng” m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 3, gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh t×m hiÓu: - C¸ch xö lÝ r¸c th¶i cña ®Þa ph¬ng n¬i em sèng. - C¸c lo¹i nhµ tiªu thêng sö dông ë ®Þa ph¬ng. - ë ®Þa ph¬ng b¹n, c¸c gia ®×nh, bÖnh viÖn vµ nhµ m¸y (nÕu cã) thêng cho níc th¶i ch¶y ®i ®©u? *Khi d¹y bµi “Th©n c©y”, gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh t×m hiÓu: - §Þa ph¬ng em cã nh÷ng lo¹i c©y g×? - §Þa ph¬ng cña em ngêi ta sö dông th©n c©y ®Ó lµm g×? 5.2. Híng dÉn d¹y häc lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng theo tõng møc ®é cô thÓ: 5.2. 1. Møc ®é 1 (lång ghÐp toµn phÇn) Nh÷ng bµi häc cã néi dung cña m«n Tù nhiªn vµ X· còng lµ néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng sÏ lång ghÐp gi¸o dôc møc ®é toµn phÇn. §èi víi bµi häc lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng møc ®é nµy, gi¸o viªn gióp häc sinh hiÓu, c¶m nhËn ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c néi dung bµi häc chÝnh lµ gãp phÇn gi¸o dôc trÎ mét c¸ch tù nhiªn vÒ ý thøc b¶o 17
vÖ m«i trêng. C¸c bµi häc nµy lµ ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng ph¸t huy t¸c dông ®èi víi häc sinh th«ng qua m«n häc. 5.2.2. Møc ®é 2 ( lång ghÐp bé phËn) Nh÷ng bµi häc chØ cã mét phÇn néi dung g¾n víi gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng, cã thÓ tÝch hîp ë møc ®é 2 ( lång ghÐp bé phËn). Khi d¹y häc c¸c bµi häc tÝch hîp ë møc ®é nµy, gi¸o viªn cÇn lu ý: - Nghiªn cøu kÜ néi dung bµi häc. - X¸c ®Þnh néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng tÝch hîp vµo bµi häc lµ g×? - Néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng tÝch hîp vµo néi dung nµo cña bµi? TÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng vµo ho¹t ®éng d¹y häc nµo trong qu¸ tr×nh tæ chøc d¹y häc? - CÇn chuÈn bÞ thªm ®å dïng d¹y häc g×? - Khi tæ chøc d¹y häc, gi¸o viªn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc b×nh thêng, phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc cña bé m«n. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc, gi¸o viªn gióp häc sinh hiÓu, c¶m nhËn ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c phÇn néi dung bµi häc liªn quan ®Õn gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng (bé phËn kiÕn thøc cã néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng) chÝnh lµ gãp phÇn gi¸o dôc trÎ mét c¸ch tù nhiªn vÒ ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. Gi¸o viªn cÇn lu ý khi lång ghÐp, tÝch hîp ph¶i thËt nhÑ nhµng, phï hîp, vµ ph¶i ®¹t môc tiªu cña bµi häc theo ®óng yªu cÇu cña bé m«n . 5.2.3. Møc ®é 3 ( møc ®é liªn hÖ): HÇu hÕt c¸c bµi häc m«n Tù nhiªn vµ x· héi cã thÓ liªn hÖ gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. Bëi lÏ, tù nhiªn vµ x· héi lµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan mËt thiÕt ®Õn m«i trêng tù nhiªn, m«i trêng sèng cña con ngêi. Khi chuÈn bÞ bµi d¹y, gi¸o viªn cÇn cã ý thøc tÝch hîp, chuÈn bÞ nh÷ng vÊn ®Ò gîi më, liªn hÖ nh»m gi¸o dôc cho häc sinh hiÓu biÕt 18
vÒ m«i trêng, cã kÜ n¨ng sèng vµ häc tËp trong m«i trêng ph¸t triÓn bÒn vòng. Khi tæ chøc d¹y häc, gi¸o viªn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc b×nh thêng, phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc cña bé m«n. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc, gi¸o viªn tæ chøc, híng dÉn häc sinh liªn hÖ, më réng thËt tù nhiªn, hµi hßa, ®óng møc, tr¸nh lan man, sa ®µ, gîng Ðp, kh«ng phï hîp víi ®Æc trng bé m«n. 6. H×nh thøc tæ chøc Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng kh«ng chØ ®îc tiÕn hµnh th«ng qua c¸c tiÕt häc trªn líp mµ cßn thùc hiÖn th«ng qua c¸c tiÕt häc ngoµi thiªn nhiªn , ë m«i trêng bªn ngoµi trêng líp nh m«i trêng ë ®Þa ph¬ng; gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua viÖc thùc hµnh dän m«i trêng líp häc s¹ch, ®Ñp (Tù nhiªn vµ X· héi líp 1); thùc hµnh gi÷ trêng, líp häc s¹ch, ®Ñp (Tù nhiªn vµ X· héi líp 2) Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng cã thÓ tiÕn hµnh víi c¶ líp hoÆc nhãm häc sinh. C. Thùc hµnh so¹n gi¸o ¸n: Môc tiªu: 1. Häc viªn vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ m«i trêng, gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua m«n Tù nhiªn vµ X· héi ®Ó x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng qua mét sè bµi cô thÓ. 2. BiÕt so¹n gi¸o ¸n lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng vµo c¸c bµi thuéc møc ®é 2 vµ 3. c¸ch tiÕn hµnh: 1. B¸o c¸o viªn nªu yªu cÇu vµ híng dÉn häc viªn ho¹t ®éng. 19
- Dùa vµo b¶ng mÉu sau, häc viªn chän lùa vµ x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¬ng thøc lång ghÐp 3 bµi theo 3 møc ®é cña m«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ so¹n mçi nhãm 1 gi¸o ¸n. + Chän lùa vµ x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¬ng thøc lång ghÐp theo mÉu sau: Môc tiªu KiÕn thøc Th¸i kÜ Bµi Møc ®é LG ®é/t×nh n¨ng/hµnh c¶m vi + So¹n 1 gi¸o ¸n lång ghÐp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng. - Chia líp thµnh 3 tæ ( tæ líp 1, tæ líp 2, tæ líp 3), mçi tæ chia 3 nhãm theo 3 møc ®é ( toµn phÇn, bé phËn, liªn hÖ). Mçi tæ: cö tæ trëng, nhãm trëng, th kÝ nhãm. Häc viªn th¶o luËn theo nhãm. KÕt qu¶ th¶o luËn cña nhãm ®îc tr×nh bµy trªn giÊy A0. §¹i diÖn cña c¸c nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ . Gi¸o ¸n minh häa Líp 1: Bµi 30: Trêi n¾ng, trêi ma (Møc ®é: Liªn hÖ) Môc tiªu: Gióp häc sinh biÕt: - Nh÷ng dÊu hiÖu chÝnh cña trêi n¾ng vµ trêi ma. (§©y lµ dÊu hiÖu cña thêi tiÕt ). - Sö dông vèn tõ riªng cña m×nh ®Ó m« t¶ bÇu trêi vµ nh÷ng ®¸m m©y khi trêi n¾ng, trêi ma. 20