Hướng dẫn thiết kế đồ án môn học chi tiết máy

Chia sẻ: Cô Pé Siêu Quậy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

555
lượt xem 174
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liêu về hướng dẫn làm đồ án môn học chi tiết máy-thiết kế hệ thống dẫn động băng tải/cơ cấu năng

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn thiết kế đồ án môn học chi tiết máy

h−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc chi tiÕt m¸y @ Tµi liÖu tham kh¶o: ThiÕt kÕ chi tiÕt m¸y. NguyÔn Träng HiÖp, NguyÔn V¨n LÉm. Nxb Gi¸o dôc, Hµ néi 1998. [1] TÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ dÉn ®éng c¬ khÝ, TËp I. TrÞnh ChÊt, Lª V¨n UyÓn. Nxb Gi¸o dôc 1997. [2] TÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ dÉn ®éng c¬ khÝ, TËp II. TrÞnh ChÊt, Lª V¨n UyÓn. Nxb Gi¸o dôc 2000 [3] TËp b¶n vÏ Chi tiÕt m¸y. NguyÔn V¨n LÉm, NguyÔn B¸ D−¬ng, Tr−êng §¹i häc B¸ch Khoa Hµ [4] néi xuÊt b¶n. Hµ néi 1980. Chi tiÕt m¸y, tËp I. NguyÔn Träng HiÖp, NguyÔn V¨n LÉm. Nxb Gi¸o dôc, Hµ néi 1997. [5] Chi tiÕt m¸y, tËp II. NguyÔn Träng HiÖp, NguyÔn V¨n LÉm. Nxb Gi¸o dôc, Hµ néi 1994. [6] Dung sai vµ l¾p ghÐp. Ninh §øc Tèn. Nxb Gi¸o dôc Hµ néi 2001. [7] [8] VÏ Kü thuËt c¬ khÝ tËp I. TrÇn H÷u QuÕ. Nxb Gi¸o dôc 1996. [9] VÏ Kü thuËt c¬ khÝ tËp II. TrÇn H÷u QuÕ. Nxb Gi¸o dôc 1998. @ §Çu ®Ò thiÕt kÕ: ThiÕt kÕ hÖ thèng dÉn ®éng b¨ng t¶i (têi kÐo hay c¬ cÊu n©ng). Tæng cäng 10 ®Ò tµi. Hép gi¶m tèc sö dông trong c¸c s¬ ®å ®éng lµ hép gi¶m tèc hai cÊp, bao gåm c¸c lo¹i: • HGT hai cÊp khai triÓn (®Ò I, ®Ò II, ®Ò III) • HGT hai cÊp ®ång trôc (®Ò IV, ®Ò V) • HGT hai cÊp cã cÊp nhanh ph©n ®«i (®Ò VI, ®Ò VII) • HGT hai cÊp b¸nh r¨ng nãn - trô (®Ò VIII, ®Ò IX) • HGT hai cÊp trôc vÝt b¸nh r¨ng (®Ò X) H×nh 1 ®Ò bµi: S¬ ®å ®éng cña hÖ thèng dÉn ®éng b¨ng t¶i, têi kÐo hay c¬ cÊu n©ng. VÝ dô trong ®Ò I: §éng c¬ ⇒ Bé truyÒn ®ai ⇒ HGT hai cÊp khai triÓn ⇒ Nèi trôc ⇒ Tang 10 vµ b¨ng t¶i. H×nh 2 ®Ò bµi: §å thÞ thay ®æi cña t¶i träng Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa §µ N½ng (momen xo¾n) t¸c dông lªn hÖ thèng theo thêi Khoa C¬ khÝ **** gian t. @ Khèi l−îng ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y: • 01 b¶n vÏ A0 (b¶n vÏ l¾p hép gi¶m tèc) + 01 b¶n vÏ A3 hoÆc A4 (b¶n vÏ chÕ t¹o chi ThuyÕt minh §å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y tiÕt m¸y). ThiÕt kÕ hÖ thèng dÉn ®éng b¨ng • 01 thuyÕt minh (kho¶ng tõ 25 ®Õn 30 t¶i/Têi kÐo/C¬ cÊu n©ng trang). a) B¶n vÏ hép gi¶m tèc: 10 Bao gåm ba h×nh chiÕu: h×nh chiÕu ®øng, h×nh Sinh viªn :..... chiÕu b»ng, h×nh chiÕu c¹nh. Yªu cÇu thÓ hiÖn 20 Líp : ®Çy ®ñ kÕt cÊu cña hép gi¶m tèc, vÏ mùc (hoÆc H−íng dÉn : Lª Cung vÏ trªn AUTOCAD), ®óng tiªu chuÈn vÏ kü thuËt. B¶n vÏ cÇn cã: Khung tªn (xem [1] trang 17, [2] trang 12), b¶ng ®Æc tÝnh kü thuËt cña HGT, b¶ng kª toµn bé c¸c chi tiÕt (xem [1] §µ N½ng 2007 trang 17, [2] trang 12), ®¸nh sè thø tù c¸c chi tiÕt. Tû lÖ b¶n vÏ: 1; 1:2; 1:2.5... C¸c h×nh vÏ 10 chiÕm kho¶ng 75% diÖn tÝch b¶n vÏ... b) ThuyÕt minh: H×nh 1 H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 1
Dïng khæ giÊy A4, viÕt tay (hoÆc ®¸nh m¸y) mét mÆt, ®ãng thµnh tËp, cã b×a. Trang b×a vµ trang 1: H×nh 1 Trang 2: D¸n ®Çu ®Ò ®å ¸n. Trang cuèi cïng: Môc lôc vµ tµi liÖu tham kh¶o. C¸c trang ®Òu ®−îc ®ãng khung nh− trang b×a. CÇn ®¸nh sè trang, h×nh vÏ, c«ng thøc, b¶ng sè liÖu... ThuyÕt minh cÇn tr×nh bµy ®Çy ®ñ tÊt c¶ c¸c phÇn tÝnh to¸n cÇn thiÕt cña ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y. @ Néi dung chñ yÕu cña ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y: Gåm 8 phÇn chÝnh sau ®©y: • TÝnh chän c«ng suÊt ®éng c¬ ®iÖn vµ ph©n phèi tû sè truyÒn. • ThiÕt kÕ c¸c bé truyÒn • ThiÕt kÕ trôc vµ tÝnh then • ThiÕt kÕ gèi ®ì trôc • TÝnh chän nèi trôc • CÊu t¹o vá hép gi¶m tèc vµ c¸c chi tiÕt m¸y kh¸c • B«i tr¬n, che kÝn hép gi¶m tèc • Lùa chän kiÓu l¾p cho c¸c mèi ghÐp. Gi¶i chuçi kÝch th−íc ®Ó x©y dùng b¶n vÏ chÕ t¹o @ C¸c lo¹i hép gi¶m tèc hai cÊp - −u nh−îc ®iÓm: Tµi liÖu [1] trang 20-25, tµi liÖu [2] trang 25-37. • S¬ ®å HGT khai triÓn: • S¬ ®å HGT cã cÊp nhanh ph©n ®«i: • S¬ ®å ®ång trôc: • HGT b¸nh r¨ng nãn-trô: • S¬ ®å HGT trôc vÝt-b¸nh r¨ng: @ Yªu cÇu chung ®èi víi m¸y vµ chi tiÕt m¸y: Tham kh¶o [1],[5] PhÇn I: TÝnh chän ®éng c¬ ®iÖn vµ ph©n phèi tû sè truyÒn §1. TÝnh chän ®éng c¬ ®iÖn: Tham kh¶o trang 25-:- 30 [1], trang kh¶o thªm14-:-24 [2]. Bao gåm c¸c c«ng viÖc: • Chän lo¹i vµ kiÓu ®éng c¬ ®iÖn @ Gåm c¸c lo¹i: + §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu + §éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu ba pha: - §ång bé - Kh«ng ®ång bé (kiÓu ng¾n m¹ch vµ kiÓu d©y quÊn) + §éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé mét pha @ Gåm c¸c kiÓu: + KiÓu hë + KiÓu b¶o vÖ + Kiªñ kÝn + KiÓu ®Æt ®øng + KiÓu ®Æt n»m • Chän ®iÖn ¸p ®éng c¬ ®iÖn. • Chän c«ng suÊt vµ sè vßng quay cña ®éng c¬ ®iÖn. Th«ng th−êng cã thÓ dïng ®éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé ba pha kiÓu ng¾n m¹ch, ®iÖn ¸p 220/380V. H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 2
1) Chän c«ng suÊt ®éng c¬ ®iÖn: a) TÝnh to¸n c«ng suÊt cÇn thiÕt cña ®éng c¬ ®iÖn: N Ta cã: N ct = η N : C«ng suÊt trªn b¨ng t¶i (têi kÐo). víi: η : HiÖu suÊt truyÒn ®éng chung cña hÖ thèng. N ct : C«ng suÊt cÇn thiÕt cña ®éng c¬ ®iÖn. Pv N= N[vßng /phót]; P [N]; v[m/s] 1000 P: Lùc kÐo b¨ng t¶i, lùc kÐo c¸p. v: VËn tèc b¨ng t¶i, vËn tèc kÐo c¸p. 2 4 VÝ dô, ®Ò I: η=ηdai .ηbr .ηcÆp æ .ηnèi trôc b) Chän c«ng suÊt ®éng c¬ ®iÖn N dc : Nguyªn t¾c: §éng c¬ ®iÖn cÇn chän sao cho cã thÓ lîi dông ®−îc toµn bé c«ng suÊt ®éng c¬. Khi lµm viÖc nã ph¶i tháa m·n ba ®iÒu kiÖn: - §éng c¬ kh«ng ph¸t nãng qu¸ nhiÖt ®é cho phÐp - Cã kh¶ n¨ng qu¸ t¶i trong thêi gian ng¾n - Cã momen më m¸y ®ñ lín ®Ó th¾ng momen c¶n ban ®Çu cña phô t¶i khi khëi ®éng. Th−êng chän ®éng c¬ theo ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, råi kiÓm tra ®iÒu kiÖn qu¸ t¶i vµ momen më m¸y. §Ó ®¬n gi¶n, khi thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc CTM, cã thÓ lµm nh− sau: Gäi: N dc lµ c«ng suÊt ®Þnh møc hay c«ng suÊt danh nghÜa cña ®éng c¬ ®iÖn. Tra b¶ng trang 320-336[1], chän ®éng c¬ ®iÖn cã c«ng suÊt ®Þnh møc N dc lín h¬n hay b»ng c«ng suÊt cÇn thiÕt N ct : N dc ≥ N ct . Sau ®ã, cÇn kiÓm tra ®iÒu kiÖn më m¸y: Momen më m¸y Mm cña ®éng c¬ ®iÖn ph¶i lín h¬n momen c¶n ban ®Çu cña phô t¶i (Momen c¶n ban ®Çu cña phô t¶i cho trªn ®å thÞ thay ®æi t¶i träng theo thêi gian t, vÝ dô ®Ò I: Mmm = 1,4 M...): M m M mm ≥ = 1, 4... M dn M 2) Chän sè vßng quay cña ®éng c¬ ®iÖn: Víi cïng mét c«ng suÊt danh nghÜa N dc , khi tra b¶ng chän ®éng c¬ ®iÖn, nªn chän sè vßng quay nµo? @ NÕu sè vßng quay n dc cµng lín ⇒ KÝch th−íc khu«n khæ, träng l−îng, gi¸ thµnh ®éng c¬ cµng gi¶m (v× sè ®«i cùc cµng gi¶m), hiÖu suÊt vµ hÖ sè c«ng suÊt ( cosϕ ) cµng t¨ng. V× vËy, ng−êi sö dông mong muèn dïng ®éng c¬ cã sè vßng quay cao. Nh−ng nÕu n dc lín ⇒ Yªu cÇu gi¶m tèc nhiÒu h¬n (Tû sè truyÒn chung i chung cña HGT sÏ lín) ⇒ KÝch th−íc, gÝa thµnh cña c¸c bé truyÒn t¨ng lªn ⇒ Trong thiÕt kÕ, cÇn phèi hîp hai yÕu tè võa nªu, ®ång thêi c¨n cø vµo s¬ ®å ®éng cña hÖ thèng dÉn ®éng cÇn thiÕt kÕ ®Ó chän sè vßng quay thÝch hîp cho ®éng c¬. @ Khi thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc CTM, nªn chän n dc sao cho tû sè truyÒn chung i chung cña c¶ hÖ thèng võa ph¶i, cã thÓ ph©n phèi hîp lý cho c¸c bé truyÒn cña hÖ thèng. §2. Ph©n phèi tû sè truyÒn: Tham kh¶o trang 30-:-32[1], trang 297-:-298[1], tham kh¶o thªm trang 39-:-48[2]. n @ Tû sè truyÒn chung cña hÖ thèng: i chung = dc n lv n dc : Sè vßng quay cña trôc ®éng c¬ 60.1000.v n lv Sè vßng quay cña tang hay têi kÐo: n lv = (vßng/phót) πD D: §−êng kÝnh cña tang (hay têi kÐo) [mm] v: VËn tèc b¨ng t¶i hay vËn tèc kÐo c¸p [m/s] H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 3
i chung = i ngoai .i hop @ Ta cã: i ngoai : Tû sè truyÒn cña c¸c bé truyÒn ngoµi HGT (VÝ dô ®Ò I: i ngoai = i xich ) i hop : Tû sè truyÒn cña c¸c bé truyÒn bªn trong HGT . i hop = i nhanh .icham Ta cã: i nhanh : Tû sè truyÒn cña cÆp b¸nh r¨ng cÊp nhanh. icham : Tû sè truyÒn cña cÆp b¸nh r¨ng cÊp chËm. (VÝ dô ®Ò I: i nhanh : Tû sè truyÒn cña cÆp b¸nh r¨ng trô r¨ng nghiªng cÊp nhanh ; i cham : Tû sè truyÒn cña cÆp b¸nh r¨ng trô r¨ng nghiªng cÊp chËm). @ Nguyªn t¾c ph©n phèi tû sè truyÒn: ViÖc ph©n phèi i chung cho c¸c bé truyÒn trong HGT dùa trªn c¸c nguyªn t¾c sau: - B¶o ®¶m khu«n khæ vµ träng l−îng cña HGT lµ nhá nhÊt - B¶o ®¶m ®iÒu kiÖn b«i tr¬n lµ tèt nhÊt. §Ó b«i tr¬n c¸c bé truyÒn bªn trong HGT, chóng ta cã thÓ dïng ph−¬ng ph¸p b«i tr¬n ng©m dÇu: C¸c b¸nh r¨ng bÞ dÉn cña cÊp nhanh vµ cÊp chËm ®−îc ng©m trong dÇu chøa trong HGT. @ Ph©n phèi tû sè truyÒn: * Víi bé truyÒn ngoµi, nªn lÊy theo trÞ sè trung b×nh cho phÐp: + XÝch: i = 2 -:- 5 + §ai thang: i = 2 -:- 6 + §ai dÑt: i = 2 -:- 4 (Víi c¸c ®Ò ®å ¸n ®· cho, cã thÓ lÊy ingoai = 1,8-:-2,5) * Víi HGT b¸nh r¨ng trô hai cÊp khai triÓn: §Ó hai b¸nh bÞ dÉn cña cÊp chËm vµ cÊp nhanh ®−îc ng©m dÇu nh− nhau, nªn lÊy: i nhanh = (1, 2 ÷ 1,3).i cham * Víi HGT ®ång trôc n»m ngang: §Ó hai b¸nh bÞ dÉn cña cÊp chËm vµ cÊp nhanh ®−îc ng©m dÇu nh− nhau, nªn lÊy: i nhanh = i cham = i hop * Víi HGT b¸nh r¨ng nãn-trô: Cã thÓ s¬ bé chän: i non = (0, 22 ÷ 0, 28).i hop . Sè nhá dïng khi i hop lín. Kh«ng nªn lÊy i non > 3 . * HGT trôc vÝt-b¸nh r¨ng: i banhrang = (0, 03 ÷ 0, 06).i hop @ Tãm l¹i, víi ®å ¸n m«n häc CTM cã thÓ chän ®éng c¬ sè vßng quay ®éng c¬ ®iÖn vµ ph©n phèi tû sè truyÒn nh− sau : TÝnh n lv . Chän sè vßng quay n dc cña ®éng c¬ ®iÖn ⇒ TÝnh i chung . Chän i ngoai ⇒ TÝnh i hop . NÕu i hop n»m ngoµi gi¸ trÞ tû sè truyÒn th−êng dïng cña hép gi¶m tèc, nªn chän l¹i sè vßng quay cña ®éng c¬ ®iÖn hay ®iÒu chØnh tû sè truyÒn cña bé truyÒn ngoµi ⇒ Ph©n phèi i hop cho i nhanh vµ i cham theo chØ dÉn trªn ®©y. Tû sè truyÒn th−êng dïng cña mét sè HGT: + Hai cÊp b¸nh r¨ng trô: 8 - 30 + Hai cÊp b¸nh r¨ng nãn-trô: 8 - 15 + Hai cÊp trôc vÝt-b¸nh r¨ng: 25 - 80 (dïng cho thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc CTM) Sau khi ph©n phèi tû sè truyÒn, lËp b¶ng tÝnh to¸n: H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 4
Th«ng sè §éng c¬ I II III Trôc i ************ n [vßng/phót] ndongco = nI = nII = nI II = N [KW] Ndongco = NI = NII = NI II = VÝ dô víi ®Ò I : Sè vßng quay cña c¸c trôc (Trôc I :Trôc vµo ; Trôc II : Trôc trung gian ; Trôc III : Trôc ra) : n dongco n n nI = ; n II = I ; n III = II ... n dai n nhanh n cham C«ng suÊt trªn ®Çu vµo cña c¸c trôc : N I = N dongco .ηI = N dongco .ηdai ; N II = N I .ηII = N I .ηcapo .ηbanhrang ... PhÇn II: TÝnh to¸n thiÕt kÕ c¸c bé truyÒn §1. ThiÕt kÕ c¸c bé truyÒn ngoµi: + Bé truyÒn ®ai thang hay bé truyÒn ®ai dÑt (Trang 83-:- 101 [1]; Trang 50-:-76[2]; Trang 18-:-42[5]) + Bé truyÒn xÝch (Trang 102-:- 113 [1], Trang 76-:-89 [2], Trang 3-:-17 [5]) Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ: Bé truyÒn xÝch: @ Th−êng dïng xÝch èng con l¨n. Tr−íc hÕt nªn dïng mét d·y xÝch. Sau ®ã, khi kiÓm tra ®iÒu kiÖn: Nt ≤ [ N ] ( N t : C«ng suÊt tÝnh to¸n, [ N ] C«ng suÊt cho phÐp) vµ ®iÒu kiÖn vÒ b−íc xÝch : p ≤ p max thÊy kh«ng tháa m·n th× t¨ng sè d·y xÝch lªn. @ NÕu b−íc xÝch p qu¸ lín ⇒ §−êng kÝnh ®Üa xÝch sÏ kh¸ lín, bé truyÒn cång kÒnh ⇒ Dïng nhiÒu d·y xÝch sÏ gi¶m ®−îc p ⇒ Gi¶m ®−îc kÝch th−íc c¸c ®Üa xÝch. @ Sè m¾c xÝch ph¶i lµ sè ch½n ®Ó tr¸nh dïng m¾c xÝch chuyÓn cã m¸ cong. @ §Ò III chó ý: Khi tÝnh to¸n cho mét bé truyÒn xÝch, nhí lÊy c«ng suÊt N1 trªn trôc dÉn cña bé truyÒn N xÝch lµ: N1 = III hay lÊy kho¶ng 60% NIII ®Ó tÝnh to¸n. 2 Bé truyÒn ®ai thang vµ ®ai dÑt: Víi bé truyÒn ®ai thang: CÇn tÝnh to¸n cho hai ph−¬ng ¸n tiÕt diÖn ®ai ⇒ So s¸nh vµ chän ph−¬ng ¸n nµo lîi h¬n vÒ mÆt: + KÝch th−íc khu«n khæ cña bé truyÒn + Lùc t¸c dông lªn trôc + Sè ®ai Kh«ng nªn dïng sè ®ai qu¸ lín (kh«ng nªn qu¸ 6 ®ai) (Sè ®ai cµng nhiÒu ⇒ t¶i träng sÏ ph©n bè cµng kh«ng ®Òu trªn c¸c ®ai). Khi chän ®−êng kÝnh D cña b¸nh nhá, nªn lÊy trÞ sè nhá nhÊt cã thÓ ⇒ ®−êng kÝnh b¸nh lín sÏ kh«ng qu¸ lín ⇒ gi¶m ®−îc kÝch th−íc khu«n khæ cña hÖ thèng. Yªu cÇu vÒ kÝch th−íc khu«n khæ cña bé truyÒn khi thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y : §−êng kÝnh b¸nh ®ai vµ b¸nh xÝch l¾p trªn HGT kh«ng v−ît qu¸ 350 mm tr−êng hîp ®Æc biÖt, sÏ xem xÐt khi th«ng qua) Sè ®ai thang vµ sè d·y xÝch h¹n chÕ trong kho¶ng: z ≤ 3 (tr−êng hîp ®Æc biÖt, sÏ xem xÐt khi th«ng qua) H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 5
§2. ThiÕt kÕ c¸c bé truyÒn bªn trong hép gi¶m tèc: + ThiÕt kÕ bé truyÒn cÊp nhanh + ThiÕt kÕ bé truyÒn cÊp chËm (Bé truyÒn b¸nh r¨ng trô r¨ng th¼ng, Bé truyÒn b¸nh r¨ng trô r¨ng nghiªng, Bé truyÒn b¸nh r¨ng nãn r¨ng th¼ng : Trang 38-:- 65 [1]; Trang 90-:- 149 [2]; Bé truyÒn b¸nh vÝt trôc vÝt : Trang 67-:-82 [1]; Trang 149- :- 169 [1]. Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ: @ H×nh 2 ®Ò bµi dïng ®Ó tÝnh to¸n c«ng suÊt t−¬ng ®−¬ng N td khi thiÕt kÕ bé truyÒn b¸nh r¨ng. @ Víi b¸nh r¨ng bªn trong HGT b«i tr¬n b»ng ng©m dÇu ⇒ d¹ng háng chñ yÕu lµ trãc rç bÒ mÆt r¨ng ⇒ tr−íc hÕt tÝnh to¸n theo søc bÒn tiÕp xóc ⇒ sau dã kiÓm nghiÖm ®iÒu kiÖn bÒn uèn vµ ®é bÒn cña r¨ng khi bÞ qu¸ t¶i. Khi kiÓm nghiÖm ®é bÒn cña r¨ng vÒ qu¸ t¶i, cã thÓ lÊy momen xo¾n qu¸ t¶i Tmax = M mm trªn h×nh 2 ®Ò bµi. @ Víi HGT ®ång trôc (§Ò IV, ®Ò V): ThiÕt kÕ bé truyÒn cÊp chËm tr−íc ⇒ lÊy kho¶ng c¸ch trôc cña bé truyÒn cÊp nhanh b»ng kho¶ng c¸ch trôc cña bé truyÒn cÊp chËm ⇒ kiÓm tra søc bÒn cña bé truyÒn cÊp nhanh. Lóc nµy bé truyÒn cÊp nhanh cã thÓ thõa bÒn ⇒ cã thÓ dïng vËt liÖu bé truyÒn cÊp nhanh cã ®é bÒn thÊp h¬n. @ Víi HGT cã cÊp nhanh ph©n ®«i (§Ò VI, ®Ò VII): N + Khi thiÕt kÕ bé truyÒn cÊp nhanh, cÇn chó ý lÊy c«ng suÊt trªn trôc dÉn: N1 = II ®Ó tÝnh to¸n (gi¶ sö 2 c«ng suÊt truyÒn ®éng ®−îc ph©n bè ®Òu cho hai cÊp cña cÆp b¸nh r¨ng ph©n ®«i). + Trôc I vµ trôc II dïng b¸nh r¨ng ch÷ V, do ®ã gãc nghiªng β cã thÓ lÊy nh− sau: β = 30 ÷ 40 @ Víi bé truyÒn b¸nh r¨ng trô, khi chän hÖ sè bÒ réng b¸nh r¨ng ψba , ψbd , cÇn chó ý tham kh¶o trang 97, 98 [2], trang 47 [1] ®Ó chän cho phï hîp. Khi ψbd cµng lín, kÝch th−íc hoÆc khèi l−îng bé truyÒn sÏ gi¶m, nh−ng l¹i ®ßi hái n©ng cao ®é cøng vµ ®é chÝnh x¸c chÕ t¹o, nÕu kh«ng sÏ lµm t¨ng sù ph©n bè kh«ng ®Òu cña t¶i träng trªn chiÒu réng vµnh r¨ng, ¶nh h−ëng cã lîi do viÖc t¨ng chiÒu réng vµnh r¨ng kh«ng bï l¹i ®−îc ¶nh h−ëng cã h¹i do viÖc t¨ng thªm sù ph©n bè kh«ng ®Òu cña t¶i träng g©y ra. @ Sau khi thiÕt kÕ xong c¸c bé truyÒn ⇒ cÇn kiÓm tra l¹i ®iÒu kiÖn b«i tr¬n b»ng ph−¬ng ph¸p ng©m dÇu. §iÒu kiÖn nµy kh«ng tháa m·n th−êng lµ do viÖc ph©n phèi tû sè truyÒn kh«ng hîp lý. Yªu cÇu vÒ kÝch th−íc khu«n khæ cña bé truyÒn khi thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y : §−êng kÝnh c¸c b¸nh r¨ng kh«ng v−ît qu¸ 260mm z ≤ 3 Tr−êng hîp ®−êng kÝnh b¸nh r¨ng qu¸ lín, cã thÓ, chän m«®un b¸nh r¨ng nhá h¬n, chän l¹i vËt liÖu cã c¬ tÝnh cao h¬n hoÆc ph©n phèi l¹i tû sè truyÒn. b«i tr¬n hép gi¶m tèc b»ng ph−¬ng ph¸p ng©m dÇu Tham kh¶o trang 281-:-283, trang 319 [1], trang 97-100 [2]. @ Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p b«i tr¬n HGT: b«i tr¬n b»ng ng©m dÇu, b«i tr¬n l−u th«ng, b«i tr¬n ®Þnh kú. ë ®©y chØ tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p b«i tr¬n HGT b»ng c¸ch ng©m dÇu (b»ng c¸ch ng©m b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt, trôc vÝt hoÆc c¸c CTM phô nh− b¸nh b«i tr¬n, vßng vung dÇu trong dÇu chøa trong hép). @ Th−êng dïng khi: v ≤ 12m / s + VËn tèc vßng cña b¸nh r¨ng: v ≤ 10m / s + VËn tèc vßng cña trôc vÝt: @ Khi dïng ph−¬ng ph¸p b«i tr¬n b»ng ng©m dÇu, cÇn x¸c ®Þnh møc dÇu thÊp nhÊt vµ møc dÇu cao nhÊt bªn trong hép. H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 6
2 1 Møc dÇu max Møc dÇu min Hép gi¶m tèc hai cÊp b¸nh r¨ng trô Hép gi¶m tèc b¸nh r¨ng nãn trô Møc dÇu max Møc dÇu min H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 7
§−êng ngang t©m viªn bi/con l¨n Møc dÇu min nhËp ch©n r¨ng trôc vÝt, nh−ng kh«ng v−ît qu¸ ®−êng ngang t©m viªn bi/con l¨n Hép gi¶m tèc trôc vÝt b¸nh r¨ng • Møc dÇu thÊp nhÊt: + Víi HGT khai triÓn, HGT ®ång trôc, HGT cã cÊp nhanh ph©n ®«i: NgËp chiÒu cao ch©n r¨ng cña b¸nh r¨ng nhá nhÊt trong hai b¸nh r¨ng bÞ dÉn cña cÊp nhanh vµ cÊp chËm + Víi HGT trôc vÝt-b¸nh r¨ng cã trôc vÝt ®Æt d−íi: NgËp chiÒu cao ren cña trôc vÝt. + Víi HGT b¸nh r¨ng nãn-trô: NgËp bÒ réng cña b¸nh r¨ng nãn bÞ dÉn cÆp b¸nh r¨ng nãn. • Møc dÇu cao nhÊt: Kh«ng nªn v−ît qu¸: + 1/3-:-1/6 b¸n kÝnh b¸nh r¨ng lín nhÊt (víi HGT khai triÓn, HGT ®ång trôc, HGT cã cÊp nhanh ph©n ®«i) + ®−êng ngang t©m viªn bi hay con l¨n d−íi cïng (víi HGT trôc vÝt-b¸nh r¨ng cã trôc vÝt ®Æt d−íi) PhÇn III: ThiÕt kÕ trôc vµ tÝnh then Trang 114 -:- 154 [1], Trang 304-:-314 [1], Trang 88-91 [5], Trang 172-:-210 [2]. C¸c trôc trong hép gi¶m tèc lµ c¸c trôc truyÒn, lu«n lu«n quay, cã thÓ tiÕp nhËn ®ång thêi c¶ momen uèn vµ momen xo¾n. §1. ThiÕt kÕ trôc: ChØ tiªu quan träng nhÊt ®èi víi trôc lµ ®é bÒn, ngoµi ra lµ ®é cøng vµ ®èi víi c¸c trôc quay nhanh lµ ®é æn ®Þnh dao ®éng. TÝnh to¸n thiÕt kÕ trôc nh»m x¸c ®Þnh ®−êng kÝnh, chiÒu dµi c¸c ®o¹n trôc ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ ®é bÒn, kÕt cÊu, l¾p ghÐp vµ c«ng nghÖ. TÝnh to¸n thiÕt kÕ trôc bao gåm c¸c b−íc: • Chän vËt liÖu • TÝnh thiÕt kÕ trôc vÒ ®é bÒn + TÝnh s¬ bé ®−êng kÝnh trôc + TÝnh gÇn ®óng ®−êng kÝnh c¸c ®o¹n trôc + KiÓm nghiÖm trôc vÒ ®é bÒn mái (cßn gäi lµ tÝnh chÝnh x¸c trôc) + KiÓm nghiÖm trôc vÒ ®é bÒn qu¸ t¶i • Tr−êng hîp cÇn thiÕt, tiÕn hµnh kiÓm ngiÖm trôc vÒ ®é cøng. §èi víi trôc quay nhanh cßn kiÓm nghiÖm trôc vÒ ®é æn ®Þnh dao ®éng 1) Chän vËt liÖu: H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 8
Víi HGT chÞu t¶i trung b×nh, th−êng dïng thÐp 45 th−êng hãa, thÐp 40X t«i c¶i thiÖn ®Ó chÕ t¹o trôc. Tr−êng hîp t¶i nÆng, nªn dïng thÐp hîp kim 20X, 12XH3A, 18XGT thÊm c¸cbon ®Ó chÕ t¹o trôc. 2) TÝnh thiÕt kÕ trôc vÒ ®é bÒn: a) TÝnh s¬ bé ®−êng kÝnh trôc: Lóc ®Çu ch−a biÕt kÝch th−íc c¸c phÇn chñ yÕu cña trôc (®é dµi c¸c ®o¹n trôc...) ⇒ ch−a x¸c ®Þnh ®−îc momen uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn trôc ⇒ ch−a thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®−êng kÝnh c¸c ®o¹n trôc ⇒ Ph¶i dùa vµo momen xo¾n T hoÆc c¸c c«ng thøc kinh nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh s¬ bé ®−êng kÝnh trôc: T @ §−êng kÝnh trôc x¸c ®Þnh chØ b»ng momen xo¾n theo c«ng thøc: d ≥ 3 0.2 [τ ]x T lµ momen xo¾n [Nmm], d lµ ®−êng kÝnh trôc [mm], [τ ]x lµ øng suÊt xo¾n cho phÐp [MPa]. Víi vËt liÖu trôc lµ thÐp CT5, thÐp 45, 40X cã thÓ lÊy [τ ]x =15..50MPa, trÞ sè nhá ®èi víi trôc vµo HGT, trÞ sè lín - trôc ra HGT. @ Cã thÓ dïng c«ng thøc kinh nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh s¬ bé ®−êng kÝnh trôc: §−êng kÝnh ®Çu trôc vµo cña HGT nèi víi ®éng c¬ ®iÖn b»ng khíp nèi: d = (0,8 ÷ 1, 2).d dongco . §uêng kÝnh trôc bÞ ®éng trong HGT: d = (0,3 ÷ 0.35).a víi a: kho¶ng c¸ch trôc. Chó ý: §−êng kÝnh c¸c ®o¹n trôc chç l¾p æ l¨n, chç l¾p c¸c CTM (b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai...), ph¶i lÊy theo tiªu chuÈn (Tham kh¶o [1] trang 133). §−êng kÝnh ®Çu trôc vµo cña HGT nèi víi ®éng c¬ ®iÖn b»ng khíp nèi ph¶i lÊy tèi thiÓu b»ng: d = (0,8 ÷ 1, 2).d dongco . b) TÝnh gÇn ®óng ®−êng kÝnh c¸c ®o¹n trôc: XÐt ®Õn t¸c dông ®ång thêi cña momen xo¾n vµ momen uèn. CÇn tiÕn hµnh theo c¸c b−íc sau: @ X¸c ®Þnh t¶i träng t¸c dông lªn trôc: T¶i träng t¸c dông lªn trôc: Momen xo¾n; c¸c lùc t¸c dông khi ¨n khíp trong bé truyÒn b¸nh r¨ng/trôc vÝt-b¸nh vÝt; lùc c¨ng ®ai/xÝch(C¸c lùc nµy ®· ®−îc tÝnh to¸n khi thiÕt kÕ c¸c bé truyÒn), lùc lÖch t©m do sù kh«ng ®ång trôc khi l¾p hai nöa khíp nèi... . • Lùc t¸c dông trªn c¸c bé truyÒn b¸nh r¨ng/trôc vÝt-b¸nh vÝt: Lùc vßng Ft , lùc h−íng t©m Fr , lùc däc trôc Fa . Lùc t¸c dông lªn b¸nh r¨ng khi ¨n khíp coi nh− ®Æt t¹i t©m ¨n khíp vµ tËp trung ë ®iÓm gi÷a bÒ réng b¸nh r¨ng. Khi tÝnh to¸n, c¸c lùc Ft vµ Fa ®−îc dêi vÒ t©m trôc. Th−êng bá qua øng suÊt nÐn do lùc Fa g©y ra. Rdy y Fr1 z Fr Rdx x Fa1 Fk H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 9
• §èi víi bé truyÒn ®ai/xÝch, lùc t¸c dông Fr lªn trôc do lùc c¨ng ®ai/xÝch t¹o thµnh. C¸c lùc Fr nµy ®Òu lµ lùc h−íng t©m, ®iÓm ®Æt n»m trªn ®−êng t©m trôc, t¹i ®iÓm gi÷a bÒ réng b¸nh ®ai/®Üa xÝch, cã chiÒu h−íng tõ t©m b¸nh ®ai/®Üa xÝch l¾p trªn trôc ®Õn t©m b¸nh ®ai/®Üa xÝch kia. • Khi dïng nèi trôc, do tån t¹i sù kh«ng ®ång t©m cña c¸c trôc ®−îc nèi, t¶i träng phô sÏ xuÊt hiÖn ⇒ 2T trªn khíp nèi xuÊt hiÖn lùc h−íng t©m Fk ≈ (0, 2 ÷ 0,3).Ft víi Ft lµ lùc vßng trªn khíp nèi: Ft = , T: D1 momen xo¾n, D1: ®−êng kÝnh vßng trßn qua t©m c¸c chèt nÕu dïng nèi trôc vßng ®µn håi. Ph−¬ng chiÒu Fk lµ bÊt kú, phô thuéc vµo sai sè ngÉu nhiªn khi l¾p ghÐp nèi trôc, nh−ng trong s¬ ®å tÝnh to¸n, nªn chän thÕ nµo ®Ó chiÒu lùc Fk lµm t¨ng øng suÊt vµ biÕn d¹ng do lùc vßng do chi tiÕt quay kh¸c l¾p trªn cïng trôc g©y nªn. @ X¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c gèi ®ì vµ ®iÓm ®Æt lùc: ChiÒu dµi trôc còng nh− kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c gèi ®ì vµ c¸c ®iÓm ®Æt lùc phô thuéc vµo s¬ ®å ®éng, chiÒu dµi moay¬ cña c¸c chi tiÕt quay, chiÒu réng æ, khe hë cÇn thiÕt vµ c¸c yÕu tè kh¸c. • Sau khi x¸c ®Þnh s¬ bé ®−êng kÝnh trôc ⇒ tiÕn hµnh ®Þnh s¬ bé kÕt cÊu trôc (®−êng kÝnh c¸c ®o¹n trôc). CÇn chó ý ®Õn yªu cÇu vÒ l¾p ghÐp: th¸o l¾p thuËn tiÖn; vÒ c«ng nghÖ: thuËn tiÖn khi gia c«ng; vÒ cè ®Þnh vµ ®Þnh vÞ c¸c CTM trªn trôc... • KÝch th−íc, kÕt cÊu cña b¸nh r¨ng, b¸nh xÝch, b¸nh ®ai tra cøu trang 248-:-262[1], kÕt hîp víi viÖc tÝnh chän nèi trôc ⇒ ChiÒu dµi moay¬ cña b¸nh xÝch, b¸nh ®ai, b¸nh r¨ng, nöa nèi trôc... Chó ý ®Õn ph−¬ng ph¸p t¹o ph«i (rÌn, dËp, ®óc...) ®· chän khi thiÕt kÕ c¸c bé truyÒn ®Ó chän ®óng kÕt cÊu cña b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai, b¸nh xÝch... Cã thÓ tham kh¶o trang 189, tµi liÖu [1] ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu dµi moay¬. • Tõ ®−êng kÝnh trôc chç l¾p æ l¨n ⇒ tra theo lo¹i æ trung b×nh ⇒ bÒ réng B cña æ l¨n. • Tham kh¶o trang 115-:-119[1], trang 189-194[2] ®Ó x¸c ®Þnh c¸c kÝch th−íc kh¸c liªn quan ®Õn chiÒu dµi trôc. • VÞ trÝ ph¶n lùc t¹i c¸c gèi ®ì: NÕu chiÒu réng æ kh«ng lín l¾m ⇒ ph¶n lùc R A , R B coi nh− ®Æt t¹i gi÷a æ. NÕu chiÒu réng æ lín ⇒ ph¶n lùc R A , R B coi nh− ®Æt c¸ch mÐp trong cña æ mét kho¶ng b»ng 1/2-:-1/3 chiÒu réng B cña æ. @ X¸c ®Þnh ®−êng kÝnh c¸c ®o¹n trôc: Tr×nh tù tiÕn hµnh: • VÏ s¬ ®å ®o¹n trôc, s¬ ®å chi tiÕt quay vµ lùc t¸c dông lªn trôc. • TÝnh ph¶n lùc trªn c¸c gèi ®ì trong mÆt ph¼ng zOy vµ zOx. • VÏ biÓu ®å momen uèn Mx vµ My trong hai mÆt ph¼ng zOy vµ zOx. • VÏ biÓu ®å momen xo¾n T. • TÝnh momen uèn tæng M vµ momen t−¬ng ®−¬ng Mtd t¹i c¸c tiÕt diÖn trªn chiÒu dµi trôc (chç l¾p b¸nh r¨ng, b¸nh xÝch, b¸nh ®ai, nèi trôc...) M = M 2 + M 2 [Nmm] x y M td = M 2 + 0, 75.T 2 [Nmm] • X¸c ®Þnh kÝch th−íc ®−êng kÝnh trôc t¹i c¸c tiÕt diÖn nãi trªn: M td d=3 0,1.[σ ] [σ ] : øng suÊt cho phÐp cña thÐp chÕ t¹o trôc (tra b¶ng) @ §Þnh kÕt cÊu cña trôc: Dùa theo ®−êng kÝnh c¸c tiÕt diÖn trôc võa tÝnh to¸n ®−îc vµ chiÒu dµi t−¬ng øng, ®ång thêi chó ý ®Õn c¸c yªu cÇu vÒ l¾p ghÐp (th¸o l¾p thuËn tiÖn, kh«ng lµm háng c¸c bÒ mÆt trôc), yªu cÇu c«ng nghÖ (b¶o ®¶m ®é chÝnh x¸c vµ thuËn tiÖn khi gia c«ng), yªu cÇu vÒ cè ®Þnh vµ ®Þnh vÞ c¸c CTM trªn trôc, ®Ó x¸c ®Þnh kÕt cÊu cña trôc. H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 10
Chó ý ®−êng kÝnh trôc chç l¾p b¸nh ®ai, b¸nh xÝch, b¸nh r¨ng, nèi trôc ph¶i lÊy theo d·y sè tiªu chuÈn. §−êng kÝnh trôc t¹i chç l¾p æ l¨n ph¶i lÊy b»ng ®−êng kÝnh trong cña æ l¨n tiªu chuÈn theo d·y sè: 15, 17, 20, 25, 30... c) KiÓm nghiÖm trôc vÒ ®é bÒn mái (tÝnh chÝnh x¸c trôc): Trªn ®©y ch−a xÐt tíi c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn ®é bÒn mái cña trôc nh−: §Æc tÝnh thay ®æi cña chu kú øng suÊt, sù tËp trung øng suÊt, yÕu tè kÝch th−íc, chÊt l−îng bÒ mÆt... V× vËy sau khi ®Þnh kÕt cÊu cÇn tiÕn hµnh kiÓm nghiÖm trôc vÒ ®é bÒn mái theo cã kÓ ®Õn ¶nh huëng cña c¸c yÕu tè trªn. @ TÝnh to¸n hÖ sè an toµn t¹i c¸c tiÕt diÖn nguy hiÓm (tiÕt diÖn cã momen uèn vµ momen xo¾n lín, cã tËp trung øng suÊt lín, hoÆc cã ®−êng kÝnh trôc t−¬ng ®èi nhá nh−ng chÞu momen xo¾n t−¬ng ®èi lín) vµ kiÓm tra ®iÒu kiÖn bÒn: n ≥ [ n ] . NÕu kh«ng tháa m·n cã thÓ: + T×m c¸ch gi¶m tËp trung øng suÊt (ch¼ng h¹n, dïng dao phay ®Üa thay v× dïng dao phay ngãn ®Ó phay r·nh then, t¨ng b¸n kÝnh gãc l−în) hoÆc dïng c¸c biÖn ph¸p t¨ng bÒn bÒ mÆt. + T¨ng ®−êng kÝnh trôc, tÝnh l¹i ®Õn khi tháa m·n ®iÒu kiÖn trªn. @ NÕu n lín h¬n nhiÒu so víi [ n ] , cã thÓ gi¶m bít ®−êng kÝnh trôc t¹i tiÕt diÖn ®ã vµ kiÓm tra l¹i ®iÒu kiÖn bÒn mái. Tuy nhiªn còng cÇn chó ý khi gi¶m ®−êng kÝnh trôc th× ®é cøng cña trôc sÏ gi¶m. §«i khi do yªu cÇu l¾p ghÐp vµ c«ng nghÖ ph¶i t¨ng ®uêng kÝnh trôc. L−u ý : §−êng kÝnh c¸c ®o¹n trôc chç l¾p æ l¨n, chç l¾p c¸c CTM (b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai...), ph¶i lÊy theo tiªu chuÈn. c) KiÓm nghiÖm trôc vÒ ®é bÒn qu¸ t¶i d) KiÓm nghiÖm ®iÒu kiÖn ®é cøng Sau khi tÝnh to¸n chÝnh x¸c trôc, cÇn ph¶i kiÓm nghiÖm trôc theo ®iÒu kiÖn ®é cøng. Tr−êng hîp hÖ sè an toµn n ≥ 2,5 , cã thÓ kh«ng cÇn kiÓm nghiÖm ®é cøng cña trôc. Cuèi cïng, kÕt hîp víi viÖc tÝnh to¸n æ l¨n, tÝnh to¸n then ®Ó quyÕt ®Þnh lÇn cuèi kÕt cÊu cña trôc. §2. TÝnh to¸n mèi ghÐp then (then b»ng): Tõ ®−êng kÝnh trôc t¹i chç l¾p ghÐp ⇒ Tra b¶ng tiªu chuÈn t×m ®−îc kÝch th−íc tiÕt diÖn then vµ kÝch th−íc r·nh then ⇒ Chän chiÒu dµi then theo kÕt cÊu CTM l¾p trªn trôc (ChiÒu dµi then th−êng lÊy: l then = (0,8 ÷ 0,9).lmoayo vµ ®−îc chän theo d·y sè tiªu chuÈn) ⇒ KiÓm nghiÖm ®é bÒn dËp vµ ®é bÒn c¾t cña then. NÕu kiÓm tra kh«ng ®ñ bÒn ⇒ cã thÓ dïng 2 hoÆc 3 then. PhÇn IV: ThiÕt kÕ gèi ®ì trôc Chñ yÕu sö dông æ l¨n cho HGT thiÕt kÕ. Tham kh¶o [1] trang 155 -:- 205, trang 315-:-317. Tham kh¶o trang 210-:-227 [2]. Tr×nh tù tÝnh to¸n lùa chän æ: Khi chän æ l¨n lµm viÖc víi n > 1 vg/ph, cã thÓ tiÕn hµnh nh− sau: 1) Chän lo¹i æ l¨n: @ §Ò I, II, V: Trôc l¾p b¸nh r¨ng nghiªng ⇒ cã lùc däc trôc ⇒ dïng æ ®òa ®ì chÆn/æ bi ®ì chÆn. @ §Ò III, IV: Trôc l¾p b¸nh r¨ng th¼ng ⇒ dïng æ ®òa ®ì/æ bi ®ì @ §Ò VI, VII: Trôc I l¾p b¸nh r¨ng ch÷ V ⇒ dïng æ ®òa ®ì/æ bi ®ì; Trôc II l¾p b¸nh r¨ng ch÷ V vµ b¸nh r¨ng th¼ng ⇒ dïng æ ®òa ®ì/æ bi ®ì; Trôc III: l¾p b¸nh r¨ng th¼ng dïng æ bi ®ì/ æ ®òa ®ì. @ §Ò VIII, ®Ò IX : Trôc I : L¾p b¸nh r¨ng nãn, b¸nh r¨ng nãn l¾p c«n x«n ⇒ dïng æ ®òa ®ì chÆn/æ bi ®ì chÆn. Trôc III: l¾p b¸nh r¨ng th¼ng ⇒ dïng æ ®òa ®ì/æ bi ®ì @ §Ò X : Trôc I : L¾p trôc vÝt. Gèi phÝa tr¸i dïng æ cè ®Þnh (dïng hai æ bi ®ì chÆn/æ ®òa c«n ®ì chÆn), gèi phÝa ph¶i : dïng æ tïy ®éng (dïng mét æ bi ®ì/æ ®òa ®ì). Trôc II: l¾p b¸nh vÝt : dïng æ bi ®ì chÆn/æ ®òa c«n ®ì chÆn. Trôc III : l¾p b¸nh r¨ng th¼ng ⇒ dïng æ ®òa ®ì/æ bi ®ì 2) TÝnh chän kÝch th−íc æ l¨n theo kh¶ n¨ng t¶i ®éng: H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 11
@ Tr−êng hîp æ l¨n cã sè vßng quay: n > 1 vßng/phót ⇒ tÝnh chän kÝch th−íc æ l¨n theo kh¶ n¨ng t¶i ®éng: TÝnh to¸n hÖ sè kh¶ n¨ng t¶i ®éng cña æ l¨n C tinh ⇒ Tra b¶ng chän lo¹i æ thÝch hîp, cã ®−êng kÝnh trong b»ng ®−êng kÝnh trôc chç l¾p æ, cã Cbang ≥ C tinh ( C bang gÇn víi C tinh ) @ Truêng hîp chØ t×m thÊy trÞ sè Cbang lín h¬n nhiÒu so víi trÞ sè C tinh , cã thÓ gi¶m C tinh b»ng c¸ch gi¶m thêi h¹n sö dông æ ®Ó cã thÓ chän ®−îc æ cã Cbang thÊp h¬n (kÝch th−íc æ nhá gän h¬n). @ Tr−êng hîp æ l¨n cã sè vßng quay: n ≤ 1 vßng/phót ⇒ tÝnh chän kÝch th−íc æ l¨n theo kh¶ n¨ng t¶i tÜnh. L−u ý : §èi víi HGT trôc vÝt-b¸nh r¨ng : Gèi phÝa tr¸i dïng hai æ (æ cè ®Þnh) ®Ó t¨ng ®é cøng v÷ng cña gèi ®ì. Khi tÝnh lùc h−íng t©m Fr cho mét æ, cã thÓ xem nh− mçi æ chÞu kho¶ng 60% gi¸ trÞ ph¶n lùc gèi ®ì RA ®Ó tÝnh æ. PhÇn V: TÝnh chän nèi trôc Tham kh¶o trang 221 -:-234 tµi liÖu [1], trang 58-:-72[3] . Tr−êng hîp t¶i träng ªm, kh«ng cã va ®Ëp cã thÓ dïng nèi trôc chÆt (nèi trôc ®Üa). Nèi trôc chÆt cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n nh−ng ®ßi hái chÕ t¹o vµ l¾p ghÐp chÝnh x¸c. Tr−êng hîp t¶i trong va ®Ëp, rung ®éng nªn dïng nèi trôc ®µn håi (nèi trôc vßng ®µn håi). Nhê bé phËn ®µn håi ⇒ nèi trôc ®µn håi cã kh¶ n¨ng: gi¶m va ®Ëp vµ chÊn ®éng, bï l¹i ®é lÖch trôc, cã thÓ ®Ò phßng céng h−ëng do dao ®éng xo¾n g©y nªn. Nèi trôc vßng ®µn håi cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n, dÔ chÕ t¹o, dÔ thay thÕ, lµm viÖc tin cËy nªn ®−îc dïng réng r·i. @ Ph−¬ng ph¸p ®Ó tÝnh chän nèi trôc (nèi trôc vßng ®µn håi): Nèi trôc ®−îc chän theo momen xo¾n tÝnh to¸n: KN M t = K.M x = 9,55.106. [M.mm] n Mt: momen xo¾n tÝnh; Mx: momen xo¾n danh nghÜa, K: hÖ sè t¶i träng ®éng (tra b¶ng 9-1 trang 222[1]) Dùa trªn momen xo¾n M t vµ trÞ sè ®−êng kÝnh trôc ⇒ Tra b¶ng trang 234 tµi liÖu [1], hoÆc b¶ng 16.10a trang 68, 69 [3] chän ®−îc c¸c kÝch th−íc chñ yÕu cña nèi trôc ⇒ KiÓm nghiÖm søc bÒn dËp cña vßng ®µn håi vµ søc bÒn uèn cña chèt. PhÇn VI: cÊu t¹o vá hép vµ c¸c chi tiÕt m¸y kh¸c Tham kh¶o trang 262 -:-281 tµi liÖu [1], trang 82-:-96 [3]. HiÖn nay, dïng phæ biÕn ph−¬ng ph¸p ®óc vá m¸y b»ng gang x¸m. Vá hép gi¶m tèc gåm hai phÇn: + N¾p hép + Th©n hép @ Chän mÆt ghÐp n¾p hép vµ th©n hép: • HGT b¸nh r¨ng h×nh trô, h×nh nãn: mÆt ph¼ng ®i qua c¸c ®−êng t©m trôc vµ song song víi mÆt ®Õ. • HGT trôc vÝt - b¸nh r¨ng: mÆt ph¼ng ®i qua trôc b¸nh vÝt vµ song song víi mÆt ®Õ (®Ó viÖc l¾p b¸nh vÝt vµ c¸c chi tiÕt m¸y kh¸c ®−îc dÔ dµng). L−u ý : Kh«ng chän mÆt ghÐp n¾p vµ th©n hép nghiªng ®i so víi mÆt ®Õ. @ X¸c ®Þnh kÝch th−íc c¸c phÇn tö cña vá hép ®óc b»ng gang: B¶ng 18.1 trang 85[3], b¶ng 10.9 trang 268 [1]. • ChiÒu dµy thµnh th©n hép: HGT b¸nh r¨ng hai cÊp: δ=0,025A+3mm H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 12
HGT trôc vÝt (trôc vÝt ®Æt d−íi): δ=0,04A+(2 ÷ 3) mm δ kh«ng nhá h¬n 8 mm • ChiÒu dµy thµnh n¾p hép: HGT b¸nh r¨ng hai cÊp: δ=0,02A+3mm HGT trôc vÝt: δ=0,04A+(2 ÷ 3) mm δ kh«ng nhá h¬n 8,5 mm • ChiÒu dµy mÆt bÝch d−íi b=1,5δ (cña th©n hép), chiÒu dµy mÆt bÝch trªn b1=1,5δ1 (cña n¾p hép) • ChiÒu dµy mÆt ®Õ: p =2,35.δ Kh«ng cã phÇn låi: p1 =1,5.δ Cã phÇn låi: • ChiÒu dµy g©n ë th©n hép vµ ë n¾p hép: m =(0,85 ÷ 1)δ1 ; m =(0,85 ÷ 1)δ • §−êng kÝnh bu l«ng nÒn • §−êng kÝnh c¸c bul«ng (bul«ng c¹nh æ, bu l«ng ghÐp n¾p vµ th©n hép, bu l«ng ghÐp n¾p æ vµo HGT) • Kho¶ng c¸ch tõ mÆt ngoµi cña vá ®Õn t©m bu l«ng • ChiÒu réng mÆt bÝch K (kh«ng kÓ chiÒu dµy th©n hép vµ ®¸y hép) • KÝch th−íc phÇn låi • ChiÒu cao h ®Ó l¾p bul«ng c¹nh æ ( d1 ) • Kho¶ng c¸ch tõ mÐp lç l¾p æ ®Õn t©m bu l«ng d1 • ChiÒu réng mÆt bÝch chç l¾p æ ... • Khe hë gi÷a b¸nh r¨ng vµ thµnh trong cña hép: a ≥ (1 ÷ 1, 2)δ (TrÞnh ChÊt); Khe hë gi÷a mÆt bªn c¸c b¸nh r¨ng víi nhau: a ≥ δ (TrÞnh ChÊt); Khe hë gi÷a ®Ønh b¸nh r¨ng lín nhÊt víi ®¸y hép: a ≥ (3 ÷ 5)δ , tïy thuéc lo¹i HGT, l−îng dÇu b«i tr¬n trong hép (TrÞnh ChÊt); • Sè l−îng bu l«ng nÒn .. .. @ Quan hÖ gi÷a c¸c chç chuyÓn tiÕp trªn th©n hép vµ n¾p hép: Trang 263[1], trang 74-75[3] @ Quan hÖ kÝch th−íc gi÷a c¸c yÕu tè cña HGT: B¶ng 7-1 trang 118-119[1] @ KÝch th−íc æ l¨n: Tra theo tiªu chuÈn æ l¨n. @ KÝch th−íc chèt ®Þnh vÞ: B¶ng 10.10c trang 273, [1], Trang 90-92[3] @ KÝch th−íc bu l«ng vßng - KÝch th−íc vßng mãc: Trªn th©n hép cã thÓ dïng vßng mãc, trang 272[1]. Trªn n¾p hép cã thÓ dïng bul«ng vßng, b¶ng 10.11a trang 275[1]. Trang 88-90 [3] @ KÝch th−íc cöa th¨m: B¶ng 10.12 trang 277[1], trang 92[3] @ KÝch th−íc lç th«ng h¬i: B¶ng 10.12 trang 277[1], trang 93[3] @ Nót th¸o dÇu vµ lç th¸o dÇu: Trang 93-94[3], Trang 278-279[1] @ KÝch th−íc n¾p æ vµ èng lãt: Trang 264[1], Trang 183-186[1], Trang 42-44[3] PhÇn VII : b«i tr¬n, che kÝn hép gi¶m tèc §1. B«i tr¬n hép gi¶m tèc: Trang 97-101[3]; 281-290[1] @ §Ó gi¶m mÊt m¸t c«ng suÊt do ma s¸t, gi¶m mµi mßn r¨ng, b¶o ®¶m tho¸t nhiÖt tèt, ®Ò phßng c¸c CTM bÞ han rØ ⇒ cÇn ph¶i b«i tr¬n c¸c bé truyÒn trong hép gi¶m tèc. @ Ph−¬ng ph¸p b«i tr¬n: • B«i tr¬n b»ng ng©m dÇu: Ng©m b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt, trôc vÝt trong dÇu hoÆc c¸c chi tiÕt phô (b¸nh b«i tr¬n, vßng vung dÇu) trong dÇu chøa ë hép. • B«i tr¬n l−u th«ng: DÇu ®−îc b¬m tõ bÓ, theo c¸c ®−êng èng qua vßi phun ®Õn b«i tr¬n chç ¨n khíp. H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 13
• Ngoµi ra, cã thÓ b«i tr¬n ®Þnh kú b»ng mì (cho c¸c bé truyÒn hë trong c¸c m¸y mãc kh«ng quan träng) @ B«i tr¬n ng©m dÇu: Th−êng dïng khi: + VËn tèc vßng cña b¸nh r¨ng: v ≤ 12m / s + VËn tèc vßng cña trôc vÝt: v ≤ 10m / s Khi vËn tèc vßng lín, c«ng suÊt mÊt m¸t do khuÊy dÇu t¨ng lªn ⇒ dÇu dÔ bÞ biÕn chÊt do b¾n tãe, mÆt kh¸c c¸c chÊt cÆn b¶ ë ®¸y hép dÔ bÞ khuÊy ®éng vµ h¾t vµo chç ¨n khíp, lµm cho r¨ng chãng bÞ mµi mßn. @ Møc dÇu trong hép gi¶m tèc: Khi vËn tèc bé truyÒn xÊp xØ c¸c trÞ sè nãi trªn ⇒ b¸nh r¨ng vµ b¸nh vÝt ®−îc ng©m dÇu ngËp chiÒu cao r¨ng. Khi trôc vÝt ®Æt d−íi th× ng©m ngËp chiÒu cao r¨ng, nh−ng kh«ng v−ît qu¸ ®−êng ngang t©m viªn bi hay con l¨n d−íi cïng. Trong HGT b¸nh r¨ng nãn, møc dÇu nªn ngËp chiÒu réng b¸nh r¨ng nãn. Khi vËn tèc nhá (v = 0,8-:-1,5m/s [3], v = 0,5-:-0,8m/s [1] ⇒ chiÒu s©u ng©m dÇu b»ng 1/6 b¸n kÝnh b¸nh r¨ng cÊp nhanh, cßn b¸nh r¨ng cÊp chËm d−íi 1/3 b¸n kÝnh (kho¶ng 1/4 b¸n kÝnh [3]). @ Chän ®é nhít cña dÇu, chän lo¹i dÇu: • B«i tr¬n b¸nh r¨ng: Dùa trªn vËn tèc vßng, tra b¶ng 10.17 trang 285 [1] hoÆc b¶ng 18.11[3] • B«i tr¬n trôc vÝt: Dùa trªn vËn tèc tr−ît, tra b¶ng 10.18 trang 285 [1] hoÆc b¶ng 18.12[3] Sau ®ã, tra b¶ng 10.20 trang 286 [1] hoÆc b¶ng 18.13 [3] ®Ó chän lo¹i dÇu. @ KiÓm tra møc dÇu b«i tr¬n hép gØam tèc: ChiÒu cao møc dÇu trong HGT ®−îc kiÓm tra qua thiÕt bÞ chØ dÇu. Cã nhiÒu d¹ng kh¸c nhau: m¾t chØ dÇu, que th¨m dÇu... Cã thÓ dïng: + M¾t chØ dÇu kiÓu ®Ìn lã (H.10.45 trang 288 [1], trang 94-96[3]) + Que th¨m dÇu (H.10.48 trang 289 [1], trang 94-96[3]) Tra kÝch th−íc chi tiÕt m¾t chØ dÇu hay que th¨m dÇu. §2. B«i tr¬n vµ che kÝn bé phËn æ: Trang195-205[1], Trang 45-54[3] @ B«i tr¬n nh»m gØam mÊt m¸t c«ng suÊt do ma s¸t gi÷a c¸c CTM l¨n, chèng mßn, t¹o ®iÒu kiÖn tho¸t nhiÖt tèt, b¶o vÖ bÒ mÆt lµm viÖc cña CTM kh«ng han rØ, gi¶m tiÕng ån, b¶o vÖ æ khái bôi bÆm. @ Chän chÊt b«i tr¬n: Dùa vµo ®iÒu kiÖn: VËn tèc vßng cña æ, t¶i träng t¸c dông, nhiÖt ®é lµm viÖc vµ ®Æc ®iÓm cña m«i tr−êng xung quanh. Th−êng dïng mì hay dÇu b«i tr¬n. So víi dÇu, mì b«i tr¬n ®−îc gi÷ trong æ dÔ dµng h¬n, cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ tr¸nh t¸c ®éng cña c¸c t¹p chÊt vµ ®é Èm. Mì cã thÓ dïng cho æ lµm viÖc l©u dµi (kho¶ng 1 n¨m), ®é nhít Ýt bÞ thay ®æi khi nhiÖt ®é thay ®æi nhiÒu. DÇu b«i tr¬n ®−îc khuyÕn khÝch ¸p dông khi sè vßng quay lín hay nhiÖt ®é lµm viÖc cao, khi cÇn táa nhiÖt nhanh hoÆc khi c¸c chi tiÕt m¸y trong m¸y ®−îc b«i tr¬n b»ng dÇu. • Mì: ¦u: Ýt bÞ ch¶y ra ngoµi (cã thÓ dïng lãt kÝn ®¬n gi¶n), lÊp kÝn khe hë gi÷a c¸c CTM quay vµ c¸c CTM cè ®Þnh ⇒ b¶o vÖ æ khái bôi bÆm, cã thÓ dïng cho c¸c bé phËn æ lµm viÖc l©u dµi (mét n¨m), chèng mßn tèt, ®é nhít Ýt thay ®æi khi nhiÖt ®é biÕn thiªn. §¬n gi¶n v× chØ cÇn nhÐt më vµo æ, kh«ng cÇn thiÕt bÞ dÉn dÇu vµo æ. Nh−îc: Kh«ng nªn dïng khi nhiÖt ®é lµm viÖc qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp vµ vËn tèc lín, lµm t¨ng kÝch th−íc cña chiÒu dµi bé phËn æ v× ph¶i dïng vßng ch¾n mì (ch¾n dÇu). • DÇu: §é æn ®Þnh cña dÇu tèt h¬n so víi mì, cã thÓ dïng khi vËn tèc cao, nhiÖt ®é cao còng nh− thÊp. Kh«ng cÇn th¸o rêi c¸c bé phËn m¸y khi thay dÇu, ®iªï kiÖn tho¸t nhiÖt tèt h¬n mì. Khi vËn tèc vßng v < 4-:-5 m/s, cã thÓ dïng mì hay dÇu ®Ó b«i tr¬n æ. Khi vËn tèc vßng v > 5 m/s, chØ nªn dïng dÇu. Khi vËn tèc vßng cµng lín nªn chän dÇu cã ®é nhít cao (t¨ng ®é æn ®Þnh cña mµng dÇu). DÇu ®Ó b«i tr¬n æ thuêng cïng lo¹i víi dÇu ®Ó b«i tr¬n c¸c chi tiÕt kh¸c nh− b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt. H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 14
Khi vËn tèc cña b¸nh r¨ng ng©m dÇu v > 3m/s, dÇu ®−îc dÉn ®Õn b«i tr¬n æ d−íi d¹ng b¾n tãe, s−¬ng mï. Ng−îc l¹i, dïng c¸c r·nh dÉn dÇu trªn bÒ mÆt cña bÝch n¾p hép hay m¸ng quÐt ®Ó dÉn dÇu b«i tr¬n vµo æ. Khi trôc vÝt ®Æt d−íi, bé phËn æ trôc vÝt th−êng ®−îc b«i tr¬n b»ng dÇu trong bÓ chung. Khi ®ã cÇn cã nh÷ng bé phËn che ch¾n ®Ó ng¨n c¶n bít l−îng dÇu vµo æ qu¸ nhiÒu lµm æ bÞ nãng. @ Chän lo¹i mì ®Ó b«i tr¬n æ l¨n: B¶ng 8.28 trang198[1]. B¶ng 15.15a[3] L−îng mì cÇn tra vµo æ: + Khi n lµm viÖc cña æ nhá vµ trung b×nh ⇒ chiÕm 2/3 kho¶ng trèng cña bé phËn æ. + Khi n rÊt cao ⇒ 1/2 thÓ tÝch trªn. + Khi æ lµm viÖc víi sè vßng quay thÊp ⇒ tra ®Çy mì vµo kho¶ng trèng. CÇn bæ sung mì sau mét kho¶ng thêi gian sö dông ⇒ th¸o n¾p æ l¨n hay dïng vó mì. CÇn thay míi hoµn toµn sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. @ Lãt kÝn bé phËn æ: Nh»m b¶o vÖ æ khái bôi bÆm, chÊt bÈn, phoi kim lo¹i vµ c¸c t¹p chÊt x©m nhËp vµo æ (nh÷ng chÊt nµy lµm æ chãnh mßn vµ han rØ). Ngoµi ra, lãt kÝn cßn ng¨n mì (dÇu) khái ch¶y ra ngoµi, che kÝn c¸c ®Çu trôc ra. Cã hai kiÓu lãt kÝn: lãt kÝn ®éng vµ lãt kÝn tÜnh. • Lãt kÝn ®éng kiÓu trùc tiÕp: r·nh vßng trªn chiÒu dµi n¾p æ, r·nh dÝch d¾c • Lãt kÝn ®éng gi¸n tiÕp: vßng phít, vßng bÝt... KÝch th−íc vßng bÝt vµ vßng phít tra b¶ng 8.29, 8.31, 8.32 trang 203-:-205[1], b¶ng 15-17 vµ 15-18 trang 50-51[3]. Khi b«i tr¬n æ b»ng mì, ®Ó ng¨n c¸ch mì trong bé phËn æ vµ dÇu trong hép ⇒ dïng vßng ch¾n mì (dÇu). Vßng nµy gåm 2-:-3 r·nh, tiÕt diÖn h×nh tam gi¸c, vßng c¸ch mÐp trong thµnh hép mét kho¶ng 1-:- 2mm [3], 2-:-3mm, trang 271[1]. Khe hë gi÷a vá (hoÆc èng lãt) víi mÆt ngoµi cña vßng ren kho¶ng 0,4mm [3], 0,2mm[1]. KÝch th−íc vßng ch¾n mì h×nh 8.36[1]. Vßng bÝt Vßng ch¾n Vßng phít dÇu PhÇn VII : H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 15
Lùa chän kiÓu l¾p cho c¸c mèi ghÐp Gi¶i chuçi kÝch th−íc ®Ó x©y dùng b¶n vÏ chÕ t¹o Trôc dung sai l¾p ghÐp cña c¸c chi tiÕt l¾p víi æ l¨n Tham kh¶o trang 35-:-38[6] , trang 129-134[1] @ TCVN 1484-85 quy ®Þnh 5 cÊp chÝnh x¸c chÕ t¹o æ: cÊp 0,6 , 5, 4, 2. Trong chÕ t¹o m¸y th−êng sö dông CCX 0 vµ CCX 6 (§èi víi HGT, hép tèc ®é vµ c¸c kÕt cÊu kh¸c trong ngµnh chÕ t¹o m¸y th−êng dïng CCX b×nh th−êng: 0). §èi víi æ cÊp chÝnh x¸c 0 th× chØ cÇn ghi ký hiÖu æ, vÝ dô æ 305 lµ æ CCX 0, sè hiÖu lµ 305. @ Vßng trong cña æ l¨n ®−îc l¾p trªn trôc theo hÖ thèng lç, vßng ngoµi cña æ l¨n ®−îc l¾p trong vá hép theo hÖ thèng trôc. @ KiÓu l¾p æ l¨n víi trôc vµ vá hép ®−îc chän tïy thuéc vµo kÕt cÊu æ, ®iÒu kiÖn sö dông æ, ®Æc tÝnh t¸c dông cña t¶i träng vµ d¹ng t¶i träng cña c¸c vßng æ l¨n. @ Ph©n biÖt ba d¹ng t¶i träng t¸c dông lªn c¸c vßng æ l¨n: d¹ng t¶i côc bé, chu kú vµ dao ®éng. @ Trong c¸c hép gi¶m tèc cña ®å ¸n m«n häc CTM, vßng trong l¾p cè ®Þnh trªn trôc vµ quay cïng víi trôc, chÞu t¶i träng h−íng t©m cã ph−¬ng cè ®Þnh ⇒ vßng trong chÞu t¶i chu kú. Vßng ngoµi l¾p cè ®Þnh trªn vá hép, chÞu t¶i träng h−íng t©m cã ph−¬ng cè ®Þnh ⇒ vßng ngoµi chÞu t¶i côc bé. §èi víi vßng chÞu t¶i chu kú (vßng trong) ⇒ th−êng chän kiÓu l¾p cã ®é d«i ®Ó duy tr× t×nh tr¹ng chÞu lùc ®ång ®Òu cña æ. §é d«i cña kiÓu l¾p ®−îc chän tïy thuéc vµo c−êng ®é t¶i träng PR ⇒ KiÓu l¾p vßng trong víi trôc cã thÓ chän: js6, k6, m6,n6. §èi víi vßng chÞu t¶i côc bé vµ dao ®éng (vßng ngoµi) ⇒ th−êng chän kiÓu l¾p cã ®é hë ®Ó d−íi t¸c dông cña va ®Ëp vµ chÊn ®éng, vßng æ l¨n bÞ xª dÞch, thay ®æi miÒn chÞu lùc lµm cho æ l¨n mßn ®Òu h¬n, n©ng cao ®é bÒn cña æ ⇒ KiÓu l¾p vßng ngßai víi vá Φ62H7/d1 hép cã thÓ chän: H7, G7, H8, K6, K7, Js6, Js7... (tra b¶ng trang Φ62H Φ25js 37 tµi liÖu [6] ) C¸ch ghi kiÓu l¾p cho mèi ghÐp: dung sai l¾p ghÐp then Than kh¶o trang 39-:-40 [6] , trang 123-125[1] Then th−êng l¾p cè ®Þnh trªn trôc (cã ®é d«i) vµ l¾p ®éng víi b¹c (cã ®é hë). §é d«i cña l¾p ghÐp b¶o ®¶m then kh«ng dÞch chuyÓn khi sö dông. §é hë cña l¾p ghÐp ®Ó bï trõ cho sai sè kh«ng tr¸nh khái cña r·nh vµ ®é nghiªng cña nã. KiÓu l¾p th«ng dông dïng trong s¶n xuÊt hµng lo¹t lín lµ then l¾p víi trôc theo kiÓu N9/h9 vµ l¾p víi b¹c theo kiÓu Js9/h9. Trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ lo¹t nhá th× then l¾p trªn trôc cã thÓ theo kiÓu P9/h9. Khi chiÒu dµi then lín (l > 2d), then cã thÓ l¾p víi b¹c theo kiÓu D10/h9 (®é hë lín ®Ó båi th−êng chñ yÕu cho sai sè vÞ trÝ cña r·nh then). chän kiÓu l¾p tiªu chuÈn cho c¸c mèi ghÐp: Trang 45-:-69 [6] , trang 117-123[1] §Ó quyÕt ®Þnh kiÓu l¾p cho mèi ghÐp, ng−êi ta tiÕn hµnh theo hai ph−¬ng ph¸p: + Chän kiÓu l¾p dùa theo kinh nghiÖm (tham kh¶o c¸c sæ tay kü thuËt) + Khi cÇn thiÕt cã thÓ chän b»ng ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n chÝnh x¸c (chän kiÓu l¾p cho mèi ghÐp æ tr−ît, chän kiÓu l¾p cho c¸c mèi ghÐp cã ®é d«i Mét sè gîi ý vÒ chän kiÓu l¾p: • H11/d11: N¾p æ vµ b¹c chÆn æ l¾p víi th©n hép (l¾p láng) (H11/d11th−êng ®−îc sö dông ®èi víi mèi ghÐp ®éng khi kh«ng yªu cÇu ®é chÝnh x¸c dÞch chuyÓn vµ ®èi víi mèi ghÐp cè ®Þnh khi ®é chÝnh x¸c ®Þnh t©m rÊt thÊp) @ H7/h6: Dïng cho c¸c mèi ghÐp cÇn di chuyÓn däc, kh«ng quay, mèi ghÐp ®−îc cè ®Þnh khi lµm viÖc, nh−ng c¸c chi tiÕt dÔ dµng dÞch chuyÓn víi nhau khi ®iÒu chØnh, ch¼ng h¹n khíp nèi trªn trôc, cèc lãt ®ì æ l¨n lªn vá, vßng chÆn, n¾p æ l¨n, b¸nh ®ai, ®Üa xÝch... H8/h7: dïng nh− kiÓu l¾p H7/h6 nh−ng ®é chÝnh x¸c thÊp h¬n. H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 16
H8/h8: dïng nh− kiÓu l¾p H7/h6 nh−ng víi dung sai lín h¬n. Mèi ghÐp cho phÐp dÞch chuyÓn nhÑ nhµng mµ kh«ng lµm nghiªng c¸c chi tiÕt. • H7/js6: B¸nh ®ai kh«ng lín víi ®Çu trôc, cèc l¾p æ l¨n víi th©n m¸y (l¾p trung gian) H8/js7: Nöa khíp nèi trôc l¾p víi trôc (l¾p trung gian) (H/js: x¸c suÊt nhËn ®uîc ®é hë lín h¬n x¸c suÊt nhËn ®−îc ®é d«i, khi th¸o l¾p chØ cÇn lùc nhÑ (bóa gç lµ ®ñ. Sö dông nÕu sù ®Þnh t©m chi tiÕt cho phÐp ®é hë lín hoÆc yªu cÇu b¶o ®¶m th¸o l¾p dÔ dµng khi cÇn th¸o l¾p th−êng xuyªn, hoÆc khi th¸o l¾p khã kh¨n do sù phèi hîp c¸c bé phËn, do khèi l−îng vµ kÝch th−íc c¸c chi tiÕt. L¾p ghÐp ®−îc sö dông cho c¸c mèi ghÐp ®éng nh−ng dÞch chuyÓn víi tèc ®é nhá vµ khèi l−îng chi tiÕt kh«ng lín) (H8/js7: l¾p ghÐp ®−îc sö dông ®èi víi c¸c mèi ghÐp ®Ó ®Þnh t©m chi tiÕt) @ H7/js6: Dïng ë c¸c mèi ghÐp ®Ó th¸o l¾p, ch¼ng h¹n l¾p b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai, vßng ®Þnh vÞ, khíp nèi lªn trôc khi chÞu t¶i träng tÜnh vµ kh«ng va ®Ëp. CÇn chèng xoay vµ di tr−ît cho c¸c CTM ®−îc ghÐp. • H7/k6: B¸nh r¨ng trªn trôc; b¸nh ®ai l¾p víi trôc (l¾p trung gian) (H/k: l¾p trung gian, x¸c suÊt nhËn ®−îc ®é d«i vµ ®é hë lµ nh− nhau) @ H7/k6: Dïng cho c¸c mèi ghÐp kh«ng yªu cÇu th¸o l¾p th−êng xuyªn, th¸o kh«ng thuËn tiÖn hoÆc cã thÓ g©y h− h¹i c¸c CTM d−îc ghÐp. Kh¶ n¨ng ®Þnh t©m cña mèi ghÐp cao h¬n khi ®¶m b¶o chiÒu dµi moay¬ l > = (1,2-1,5).d (d: ®−êng kÝnh trôc), ch¼ng h¹n l¾p b¸nh r¨ng, vßng trong æ l¨n, ®Üa xÝch lªn trôc, l¾p cèc lãt... C¸c chi tiÕt cÇn ®Ò phßng quay vµ di tr−ît. • H7/m6: B¸nh r¨ng l¾p víi trôc cña hép gi¶m tèc (l¾p trung gian) (H/m: ®é d«i cña kiÓu l¾p chiÕm −u thÕ h¬n, x¸c suÊt nhËn ®−îc ®é hë nhá; sö dông víi mèi ghÐp cè ®Þnh mµ c¸c chi tiÕt l¾p trªn trôc quay nhanh vµ cã chi tiÕt kÑp chÆt phô hoÆc kh«ng cã chi tiÕt kÑp chÆt phô khi t¶i träng nhá, chiÒu dµi mèi ghÐp lín) • H7/n6: B¸nh r¨ng víi trôc khi t¶i träng nÆng; b¸nh vÝt l¾p víi trôc; vµnh r¨ng ®ång cña b¸nh vÝt víi moay¬ gang (H/n: Trªn thùc tÕ ®é hë kh«ng xuÊt hiÖn; ®Ó th¸o l¾p cÇn lùc lín nªn ph¶i sö dông m¸y Ðp, ®å g¸ Ðp, ®«i khi dïng ph−¬ng ph¸p nhiÖt; mèi ghÐp rÊt Ýt th¸o, chØ th¸o khi ®¹i tu. Sö dông ®Ó ®Þnh t©m chi tiÕt trong mèi ghÐp cè ®Þnh, truyÒn lùc lín, cã va ®Ëp vµ chÊn ®éng (cã chi tiÕt kÑp chÆt phô) hoÆc ®Ó b¶o ®¶m sù cè ®Þnh chi tiÕt l¾p ghÐp mµ kh«ng cÇn kÑp chÆt phô, nh−ng t¶i träng kh«ng lín. @ H7/n6 : Dïng cho c¸c mèi ghÐp cã yªu cÇu ®é ®ång t©m cao, chÞu t¶i träng va ®Ëp vµ chÊn ®éng, c¸c chi tiÕt ®−îc cè ®Þnh thªm ®Ó ®Ò phßng quay vµ di truît, ch¼ng h¹n l¾p b¸nh r¨ng c«n, b¸nh vÝt lªn trôc, vµnh b¸nh vÝt lªn moay¬ b¸nh vÝt... • H7/p6: B¸nh r¨ng lín víi trôc cña HGT (l¾p chÆt) @ H7/p6: Dïng cho c¸c mèi ghÐp c¸c chi tiÕt máng cã ®é d«i ®¶m b¶o vµ dÔ bÞ biÕn d¹ng khi Ðp, ch¼ng h¹n l¾p b¹c víi b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai, l¾p vµnh b¸nh vÝt lªn moay¬... Mèi ghÐp cã ®é ®ång t©m cao vµ chÞu ®−îc t¶i träng däc trôc kh«ng lín. CÇn cè ®Þnh thªm mèi ghÐp b»ng then. • H7/r6: Vµnh r¨ng ®ång cña b¸nh vÝt l¾p víi th©n gang cã kÑp chÆt phô b»ng vÝt. @ H7/r6: Dïng cho mèi ghÐp kh«ng cÇn cè ®Þnh phô thªm, c¸c mèi ghÐp chÞu t¶i träng lín, ch¼ng h¹n vµnh b¸nh vÝt lªn moay¬, b¸nh r¨ng lªn trôc quay chËm cña HGT t¶i nÆng... Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t lín, th−êng ®−îc dïng ®Ó l¾p b¸nh r¨ng, nöa nèi trôc, b¸nh ®ai, ®Üa xÝch... lªn trôc. @ L¾p ghÐp gi÷a èng lãt víi lç hép cã thÓ lµ l¾p láng nÕu cÇn dÞch chuyÓn theo chiÒu trôc. Th«ng th−êng dïng kiÓu: H7/h6 [3] @ B¸nh r¨ng trô kh«ng di ®éng trong c¸c hép tèc ®é ®−îc l¾p trªn trôc theo kiÓu l¾p [3] H7/js6 khi chÞu t¶i nhÑ vµ bé truyÒn kh«ng quan träng H7/k6 khi chÞu t¶i võa cã thay ®æi vµ va ®Ëp nhÑ H7/n6 khi chÞu t¶i nÆng cã va ®Ëp @ §èi víi c¸c HGT b¸nh r¨ng vµ trôc vÝt th−êng dïng kiÓu l¾p chÆt H7/k6 hoÆc H7/m6 [3] @ L¾p ghÐp phèi hîp: H×nh thµnh b»ng c¸ch phèi hîp miÒn dung sai cña lç vµ cña trôc tõ nh÷ng hÖ thèng l¾p ghÐp kh¸c nhau vµ cÊp chÝnh x¸c kh¸c nhau, ch¼ng h¹n l¾p n¾p æ l¨n lªn vá: Φ62H7/d11 gi¶I chuçi kÝch th−íc ®Ó x©y dùng b¶n vÏ chÕ t¹o trôc Tham kh¶o trang 107-117[6] ; 126-132[6] (Ghi chó : Líp C¬ khÝ vµ §éng lùc tr−êng C§CN, líp NhiÖt tr−êng §HBK kh«ng ph¶i lµm phÇn nµy) H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 17
GẶP CÁC LỚP 07C ĐỂ PHOTO HƯỚNG DẪN ĐỒ ÁN MÔN HỌC THỰC HIỆN THEO NHƯ HƯỚNG DẪN NHÓM 2A - Đồ án CSTKM KÕ ho¹ch th«ng qua ®å ¸n Th«ng qua vµ gi¶i ®¸p th¾c m¾c vµo chiÒu thø 4 hµng tuÇn lóc 7h30 T¹i V¨n phßng Khoa SPKT Th«ng qua ®óng kÕ ho¹ch - Mang theo ®Ò ®å ¸n Sinh viªn ®äc kü h−íng dÉn ®Ó thùc hiÖn TuÇn 2 (25/8) => Ph¸t ®Ò ®å ¸n TuÇn 4 (8/9) => PhÇn 1 + 2 : Toµn bé - l−u ý kiÓm tra ®iÒu kiÖn b«i tr¬n ng©m dÇu TuÇn 6 (22/9) => PhÇn 3+4 : Toµn bé c¸c phÇn tÝnh to¸n 3+4+5+6 TuÇn 7+8 (6/10) => Th«ng qua b¶n vÏ A0 TuÇn 9+10 (12/10) => Th«ng qua toµn bé b¶n vÏ A0, A3 vµ thuyÕt minh Ký b¶n vÏ ®Ó chuÈn bÞ b¶o vÖ Sinh viªn tù chän 01 trôc trong ba trôc cña HGT ®Ó thùc hiÖn b¶n vÏ chÕ t¹o H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 18
NHÓM 9A - §å ¸n T§CK Gặp Bí thư lớp 08KTTT - Nguyễn Thanh Sang - 0979.034.740 để phôtô tài liệu hướng dẫn Th«ng qua vµ gi¶i ®¸p th¾c m¾c vµo chiÒu thø 6 hµng tuÇn lóc 13h00 t¹i V¨n phßng Khoa SPKT - Th«ng qua ®óng kÕ ho¹ch - Mang theo ®Ò ®å ¸n khi th«ng qua KÕ ho¹ch th«ng qua ®å ¸n TuÇn 2 (27/8) => Ph¸t ®Ò ®å ¸n TuÇn 4 (11/9) => PhÇn 1 + 2 : Toµn bé - l−u ý kiÓm tra ®iÒu kiÖn b«i tr¬n ng©m dÇu TuÇn 6 (24/9) => PhÇn 3+4 : Toµn bé c¸c phÇn tÝnh to¸n 3+4+5+6 TuÇn 7+8 (8/10) => Th«ng qua b¶n vÏ A0 TuÇn 9+10 (14/10) => Th«ng qua toµn bé b¶n vÏ A0, A3 vµ thuyÕt minh Ký b¶n vÏ ®Ó chuÈn bÞ b¶o vÖ - Sinh viªn tù chän 01 trôc trong ba trôc cña HGT ®Ó thùc hiÖn b¶n vÏ chÕ t¹o H−íng dÉn thiÕt kÕ ®å ¸n m«n häc Chi tiÕt m¸y – Tãm t¾t - 2009 19