Islam giáo trong các biến cố chính trị xã hội ở Syria

69<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 5 - 2012<br /> <br /> ISLAM GI¸O TRONG C¸C BIÕN Cè<br /> CHÝNH TRÞ - X· HéI ë SYRIA<br /> NguyÔn V¨n Dòng(*)<br /> <br /> L<br /> <br /> µn sãng chèng ChÝnh phñ Syria<br /> <br /> Quèc vµ Liªn ®oµn ArËp ñng hé. Theo kÕ<br /> <br /> quyÕt liÖt. Theo thèng kª míi nhÊt<br /> <br /> ®­îc Liªn Hîp Quèc ph¸i ®Õn nh»m gi¸m<br /> <br /> hiÖn nay vÉn ®ang diÔn ra hÕt søc<br /> <br /> cña Liªn Hîp Quèc, tÝnh ®Õn th¸ng 3 n¨m<br /> 2012, nghÜa lµ trßn mét n¨m kÓ tõ khi<br /> x¶y ra nh÷ng cuéc biÓu t×nh, sè ng­êi bÞ<br /> <br /> thiÖt m¹ng trong c¸c cuéc xung ®ét ë ®Êt<br /> <br /> n­íc nµy ®· lªn tíi con sè h¬n 7.500<br /> ng­êi, vµ con sè ®ã tiÕp tôc gia t¨ng<br /> m¹nh trong suèt thêi gian võa qua. C¸c<br /> <br /> n­íc Ph­¬ng T©y vµ Liªn ®oµn ArËp<br /> <br /> ngµy cµng can thiÖp s©u h¬n vµo t×nh<br /> h×nh néi bé cña Syria bÊt chÊp sù ph¶n<br /> <br /> ®èi m¹nh mÏ cña ChÝnh phñ Syria cïng<br /> hai n­íc lín lµ Nga vµ Trung Quèc. Tuy<br /> <br /> nhiªn, míi ®©y Bé tr­ëng Ngo¹i giao<br /> <br /> Nga Sergei Lavrov tr­íc søc Ðp cña d­<br /> luËn trong n­íc vµ quèc tÕ còng ®· ph¶i<br /> lªn tiÕng chØ trÝch Tæng thèng Bashar al-<br /> <br /> Assad qu¸ chËm trÔ trong viÖc thùc hiÖn<br /> <br /> c¸c c¶i c¸ch thiÕt yÕu nh»m ng¨n chÆn<br /> <br /> sù leo thang cña c¸c cuéc xung ®ét ë<br /> <br /> Syria. Nh­ng sù bÊt ®ång gi÷a Nga vµ<br /> Mü trong vÊn ®Ò Syria kh«ng v× thÕ mµ<br /> <br /> ®­îc hãa gi¶i, ng­îc l¹i, nã ngµy cµng<br /> <br /> gay g¾t thªm, khiÕn cho triÓn väng vÒ<br /> mét gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy ®ang ®i<br /> vµo ngâ côt, bÊt chÊp nh÷ng s¸ng kiÕn<br /> <br /> do cùu Tæng th­ kÝ Liªn Hîp Quèc Kofi<br /> Annan ®­a ra nh»m gi¶i quyÕt cuéc<br /> khñng ho¶ng t¹i n­íc nµy.<br /> <br /> S¸ng kiÕn cña «ng Kofi Annan lµ mét<br /> <br /> kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt cuéc xung ®ét ë<br /> Syria hiÖn nay b»ng c¸c biÖn ph¸p hßa<br /> b×nh ®· ®­îc Héi ®ång B¶o An Liªn Hîp<br /> <br /> ho¹ch nµy, c¸c quan s¸t viªn quèc tÕ ®·<br /> <br /> s¸t nghiªm tóc tháa thuËn ngõng b¾n,<br /> nh­ng xem ra kÕ ho¹ch hßa gi¶i nµy khã<br /> <br /> ®i ®Õn mét kÕt qu¶ mµ céng ®ång quèc tÕ<br /> <br /> ®ang mong ®îi – hßa b×nh cho Syria. C¸c<br /> nç lùc triÓn khai kÕ ho¹ch cña ®Æc ph¸i<br /> viªn Liªn Hîp Quèc Kofi Annan vÉn<br /> <br /> ®ang gÆp khã kh¨n do b¹o lùc tiÕp tôc<br /> <br /> bïng ph¸t t¹i nhiÒu ®Þa ph­¬ng ë n­íc<br /> nµy. Thªm vµo ®ã, trong khi Nga vµ<br /> Trung Quèc ñng hé cho kÕ ho¹ch nµy th×<br /> Ph­¬ng T©y ng­îc l¹i, hä vÉn nu«i hi<br /> <br /> väng nhanh chãng lËt ®æ chÕ ®é cña<br /> Tæng thèng Bashar al-Assad.<br /> <br /> Cuéc xung ®ét b¾t ®Çu næ ra ngµy 18<br /> <br /> th¸ng 3 n¨m 2011 víi khÈu hiÖu: “Allah,<br /> <br /> Syria, Tù do!” vµ ®Õn cuèi th¸ng 6 n¨m<br /> 2011, nã nhËn ®­îc sù ñng hé cña Saleh<br /> al-Luhaydan,<br /> <br /> nhµ<br /> <br /> thÇn<br /> <br /> häc<br /> <br /> (Sheikh)<br /> <br /> Islam gi¸o næi tiÕng, thµnh viªn Héi<br /> <br /> ®ång Tèi cao c¸c häc gi¶ Islam gi¸o cña<br /> <br /> ArËp Xªut (Saudi Arabia). Trong video<br /> clip cña m×nh, Sheikh Saleh al-Luhaydan<br /> <br /> kªu gäi ng­êi d©n Syria thùc hiÖn cuéc<br /> Th¸nh chiÕn chèng l¹i “chÕ ®é v« thÇn”<br /> <br /> cña Tæng thèng Bashar al-Assad. §Æc<br /> biÖt, nhµ thÇn häc ng­êi ArËp Xªut nµy<br /> ®· nh¾c tíi mét nhãm t«n gi¸o thiÓu sè<br /> cã tªn gäi lµ Alawite gi¸o hay cßn gäi<br /> <br /> lµ Nusayrit gi¸o, ®ang ho¹t ®éng t¹i<br /> Syria. ¤ng ta nãi r»ng, cÇn ph¶ i tiÕn<br /> <br /> *. TS., ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o.<br /> <br /> 70<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 5 - 2012<br /> <br /> hµnh cuéc Th¸nh chiÕn ®Ó chèng l¹i<br /> <br /> Th¸nh chiÕn (Jihad) - ë ®©y ngô ý chØ sù<br /> <br /> hé §¶ng Baas (Baath) ®ang n¾m quyÒn<br /> <br /> thiÕt ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh b»ng<br /> <br /> nç lùc trong ®øc tin, chø<br /> <br /> nh÷ng tÝn ®å Alawite gi¸o v× hä ®· ñng<br /> <br /> kh«ng nhÊt<br /> <br /> b¹o lùc ®Ó chèng l¹i nh÷ng ng­êi ngo¹i<br /> <br /> vµ dïng qu©n ®éi, c¶nh s¸t ®µn ¸p<br /> <br /> ®¹o; 7. T«n kÝnh Imam Ali. C¸c gi¸o sÜ<br /> <br /> nh÷ng ng­êi biÓu t×nh.<br /> <br /> VËy Alawite gi¸o cã nguån gèc tõ<br /> <br /> ®©u? Xin ®iÓm qua ®«i nÐt vÒ lÞch sö cña<br /> nhãm t«n gi¸o thiÓu sè nµy.<br /> <br /> cña Alawite gi¸o th­êng nhÊn m¹nh mét<br /> c¸ch tuyÖt ®èi vµo trô cét thø s¸u vµ thø<br /> b¶y. Hä cho r»ng, hai trô cét ®Çu kh«ng<br /> nhÊt<br /> <br /> Alawite cã nghÜa lµ ng­êi kÕ tôc cña<br /> <br /> Ali. C¸c tÝn ®å Alawite gi¸o tù nhËn<br /> m×nh lµ nh÷ng ng­êi kÕ tôc cña Ali, vÞ<br /> <br /> Imam ®Çu tiªn cña Islam gi¸o dßng<br /> Shiite, ng­êi ch¸u vµ ®ång thêi lµ con rÓ<br /> <br /> cña Tiªn tri Mohammed. Cßn mét tªn gäi<br /> <br /> kh¸c còng ®­îc dïng ®Ó chØ nh÷ng ng­êi<br /> theo nhãm t«n gi¸o thiÓu sè nµy, ®ã lµ<br /> <br /> Nusayrit gi¸o. Cã hai c¸ch gi¶i thÝch<br /> <br /> thiÕt<br /> <br /> ph¶i<br /> <br /> tu©n<br /> <br /> thñ<br /> <br /> mét<br /> <br /> c¸ch<br /> <br /> nghiªm ngÆt vµ nh­ vËy, ®èi víi c¸c tÝn<br /> <br /> ®å Alawite gi¸o, lßng tin tuyÖt ®èi vµo<br /> §Êng Tèi Cao ®­îc thay b»ng sù t«n<br /> <br /> kÝnh Ali, vÞ Imam ®Çu tiªn cña Islam<br /> gi¸o dßng Shiite vµ sù nç lùc trong ®øc<br /> <br /> tin (Th¸nh chiÕn) cã thÓ thay cho viÖc<br /> cÇu nguyÖn 5 lÇn trong mét ngµy.<br /> <br /> Trong qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi vµ gian<br /> <br /> kh¸c nhau vÒ nguån gèc cña tªn gäi nµy.<br /> <br /> khæ cña m×nh, tÝn ®å Alawite gi¸o ®·<br /> <br /> Nusayrit gi¸o b¾t nguån tõ tªn cña mét<br /> <br /> tµn b¹o. N¨m 1097, nh÷ng kÎ tham gia<br /> <br /> Mét sè nhµ nghiªn cøu cho r»ng, tªn gäi<br /> gi¸o sÜ Islam gi¸o dßng Shiite lµ Nusayr<br /> <br /> al-Namir. VÞ gi¸o sÜ nµy ®· qua ®êi vµo<br /> n¨m 850. Mét sè nhµ nghiªn cøu kh¸c l¹i<br /> <br /> cho r»ng, Nusayrit lµ c¸ch gäi trÖch tªn<br /> <br /> xuÊt ph¸t tõ ch÷ Nazran, cã nghÜa lµ<br /> Kit« h÷u, ý muèn nãi r»ng, Alawite gi¸o<br /> cã nguån gèc tõ mét gi¸o ph¸i cña Kit«<br /> <br /> gi¸o vµ coi nh÷ng ng­êi theo t«n gi¸o<br /> <br /> nµy lµ nh÷ng “Kit« h÷u thiÓu sè”. Theo<br /> chóng t«i, c¸ch gi¶i thÝch thø nhÊt cã<br /> tÝnh thuyÕt phôc h¬n, vµ do vËy, dï gäi<br /> <br /> lµ Alawite gi¸o hay Nusayrit gi¸o còng<br /> ®Òu lµ mét nhãm t«n gi¸o thiÓu sè thuéc<br /> dßng Shiite trong Islam gi¸o.<br /> <br /> Nh­ chóng ta ®Òu biÕt, trong Islam<br /> <br /> gi¸o cã 5 trô cét: 1. Tin tuyÖt ®èi vµo<br /> §Êng<br /> <br /> Tèi<br /> <br /> Cao<br /> <br /> duy<br /> <br /> nhÊt<br /> <br /> lµ<br /> <br /> Allah<br /> <br /> (Tawhid); 2. CÇu nguyÖn 5 lÇn trong mét<br /> ngµy (Sahat); 3. Bè thÝ cho ng­êi nghÌo<br /> <br /> (Zakat); 4. Hµnh h­¬ng ®Õn Th¸nh ®Þa<br /> Mecca (Hadji); 5. NhÞn ¨n buæi ngµy<br /> <br /> trong th¸ng Ramadan. TÝn ®å Alawite<br /> gi¸o bæ sung thªm hai trô cét n÷a lµ: 6.<br /> <br /> 70<br /> <br /> kh«ng Ýt lÇn bÞ ®µn ¸p t«n gi¸o mét c¸ch<br /> <br /> cuéc ThËp tù chinh ®Õn Trung §«ng ®·<br /> <br /> tiªu diÖt mét bé phËn ®¸ng kÓ tÝn ®å<br /> <br /> Alawite gi¸o. Nh­ng sau ®ã, khi biÕt r»ng,<br /> tÝn ®å Alawite gi¸o kh«ng ®­îc nh÷ng<br /> ng­êi Islam gi¸o xung quanh coi lµ tÝn ®å<br /> <br /> Islam gi¸o ch©n chÝnh, hä l¹i quay sang<br /> <br /> ñng hé tÝn ®å Alawite gi¸o. Trong suèt<br /> <br /> thêi k× thèng trÞ cña triÒu ®¹i Mamluk<br /> (1260-1516) ë Ai CËp vµ Syria, tÝn ®å<br /> <br /> Alawite gi¸o bÞ s¨n ®uæi g¾t gao. N¨m<br /> 1320, Ibn Taymiyah, nhµ thÇn häc Islam<br /> gi¸o næi tiÕng ®Õn tõ Damascus, ®· ban<br /> hµnh mét th«ng ®iÖp (fatwa) chèng l¹i tÝn<br /> <br /> ®å Alawite gi¸o, coi hä lµ nh÷ng tªn ngo¹i<br /> ®¹o h¬n c¶ c¸c tÝn ®å Kit« gi¸o vµ tÝn ®å<br /> <br /> Do Th¸i gi¸o, thËm chÝ h¬n c¶ nh÷ng<br /> <br /> ng­êi thê ngÉu t­îng. Trong nh÷ng bµi<br /> thuyÕt gi¸o<br /> <br /> cña<br /> <br /> m×nh,<br /> <br /> Ibn<br /> <br /> Taymiyah<br /> <br /> th­êng kªu gäi giÕt tÝn ®å Alawite gi¸o vµ<br /> <br /> ®èt ph¸ nhµ cöa cña hä. Nhµ thÇn häc nµy<br /> <br /> ®­îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu Islam gi¸o coi<br /> <br /> lµ nhµ t­ t­ëng tiªn khëi cña gi¸o ph¸i<br /> <br /> wahhabism sau nµy, mét gi¸o ph¸i trong<br /> <br /> NguyÔn V¨n Dòng. Islam gi¸o trong c¸c biÕn cè…<br /> <br /> 71<br /> <br /> Islam gi¸o xuÊt hiÖn vµo thÕ kØ XVIII ë<br /> <br /> r»ng, Alawite gi¸o lµ mét t«n gi¸o bÝ<br /> <br /> Sè phËn cña tÝn ®å Alawite gi¸o cßn<br /> <br /> nµy kh«ng muèn thæ lé nh÷ng ®iÒu gäi<br /> <br /> vïng trung t©m b¸n ®¶o ArËp.<br /> <br /> ®en tèi h¬n khi ng­êi Thæ NhÜ Kú chiÕm<br /> ®ãng c¸c n­íc ArËp. N¨m 1519, Quèc<br /> <br /> v­¬ng Thæ NhÜ Kú lµ Selim Tµn B¹o (<br /> Sultan Selim Terrible) ®· ra lÖnh ®µn ¸p<br /> tÝn ®å Alawite gi¸o, thËm chÝ ®· diÔn ra<br /> <br /> truyÒn. C¸c nhµ thÇn häc cña t«n gi¸o<br /> lµ tinh tÕ trong thÇn häc cña m×nh cho<br /> <br /> ng­êi xa l¹, tuy nhiªn cho ®Õn nay,<br /> nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña t«n gi¸o<br /> nµy ®èi víi chóng ta vÉn cßn lµ Èn sè.<br /> <br /> Thø nhÊt, ®ã lµ sù diÔn gi¶i vÊn ®Ò<br /> <br /> nh÷ng vô tµn s¸t hµng lo¹t céng ®ång<br /> <br /> hiÓn linh (Epiphany - Theophany) cña<br /> <br /> ®é ®èi xö víi tÝn ®å Alawite gi¸o cã phÇn<br /> <br /> Islam gi¸o dßng Sunni chÝnh thèng x¸c<br /> <br /> ng­êi nµy. B¾t ®Çu tõ thÕ kØ XVII, th¸i<br /> dÔ chÞu h¬n, nh­ng hä vÉn th­êng xuyªn<br /> bÞ ®µn ¸p. Trong thÕ kØ XIX, mét thÕ kØ<br /> <br /> ®­îc coi lµ nh©n v¨n h¬n, nh­ng tÝn ®å<br /> <br /> Alawite gi¸o vÉn bÞ tµn s¸t hai lÇn t¹i §Õ<br /> quèc Ottoman vµo c¸c n¨m 1870 vµ 1877.<br /> <br /> Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ tÝn ®å<br /> <br /> Alawite gi¸o ®· nhiÒu lÇn ®øng lªn khëi<br /> nghÜa chèng l¹i §Õ quèc Ottoman vµ liªn<br /> <br /> Alawite gi¸o. Nh­ chóng ta ®Òu biÕt,<br /> ®Þnh giíi h¹n kh«ng thÓ v­ît qua gi÷a<br /> <br /> §Êng T¹o Hãa víi vËt ®­îc s¸ng t¹o, phñ<br /> ®Þnh mäi cÊp bËc trung gian. Cßn tÝn ®å<br /> Alawite gi¸o l¹i mÆc nhiªn c«ng nhËn ba<br /> <br /> lÇn hiÓn linh trong mçi chu k× tiªn tri: sù<br /> hiÓn linh lé ra, sù hiÓn linh Èn giÊu vµ<br /> cöa ngâ dÉn tíi ch©n lÝ.<br /> <br /> Trong chu k× tiªn tri gÇn cuèi, Chóa<br /> <br /> kÕt víi ng­êi Nga, mét ®Þch thñ l©u ®êi<br /> <br /> Giªsu Kit« lµ sù hiÓn linh lé ra, cßn T«ng<br /> <br /> tranh Nga - Thæ NhÜ Kú nh÷ng n¨m 1768-<br /> <br /> chu<br /> <br /> cña ng­êi Thæ NhÜ Kú. Trong cuéc chiÕn<br /> 1774, Sheikh Nasif Nassar, nhµ thÇn häc<br /> <br /> cña Alawite gi¸o, ®· trë thµnh ®ång<br /> minh cña §Õ quèc Nga. Trong cuéc chiÕn<br /> <br /> tranh nµy, N÷ hoµng £katªrina II cña<br /> <br /> Nga ®· ph¸i mét ®oµn tµu chiÕn d­íi sù<br /> <br /> ®å Phªr« lµ sù hiÓn linh Èn giÊu. Trong<br /> k×<br /> <br /> tiªn<br /> <br /> tri<br /> <br /> cuèi<br /> <br /> cïng,<br /> <br /> Tiªn<br /> <br /> tri<br /> <br /> Mohammed lµ sù hiÓn linh lé ra, Imam<br /> Ali lµ sù hiÓn linh Èn giÊu, cßn Salman<br /> <br /> Farsi, ng­êi phô t¸ cña Mohammed, lµ<br /> cöa ngâ dÉn tíi ch©n lÝ.<br /> <br /> Thø hai, tÝn ®å Alawite gi¸o t«n kÝnh<br /> <br /> chØ huy cña B¸ t­íc Alexªi ¤rl«v ®Õn §Þa<br /> <br /> nh÷ng cuèn s¸ch thiªng cña Kit« gi¸o,<br /> <br /> Thæ NhÜ Kú vµ ñng hé cuéc ®Êu tranh<br /> <br /> víi sù t«n kÝnh cña hä ®èi víi Kinh<br /> <br /> Trung H¶i ®Ó chiÕn ®Êu víi h¹m ®éi cña<br /> chèng Thæ NhÜ Kú cña ng­êi Hy L¹p vµ<br /> <br /> ng­êi Slav¬. Sau thÊt b¹i cña h¹m ®éi<br /> <br /> Thæ NhÜ Kú trong trËn chiÕn ë Cesma<br /> <br /> ngµy 26 th¸ng 6 n¨m 1770, chiÕn h¹m cña<br /> Nga víi së chØ huy ®ãng trªn ®¶o Paros<br /> <br /> ®· n¾m toµn quyÒn kiÓm so¸t phÇn phÝa<br /> ®«ng §Þa Trung H¶i.<br /> <br /> Nguyªn nh©n chÝnh dÉn tíi viÖc tÝn ®å<br /> <br /> Islam gi¸o<br /> <br /> dßng Sunni<br /> <br /> chÝnh thèng<br /> <br /> kh«ng ­a thÝch tÝn ®å Alawite gi¸o lµ ë<br /> chç gi¸o thuyÕt cña hä xa l¹ ®èi víi<br /> nh÷ng ng­êi xung quanh. CÇn ph¶i l­u ý<br /> <br /> 71<br /> <br /> trong ®ã cã s¸ch Phóc ¢m, ngang b»ng<br /> Koran. TÊt c¶ tÝn ®å Islam gi¸o ®Òu t«n<br /> <br /> kÝnh Chóa Giªsu Kit« nh­ mét vÞ tiªn tri,<br /> nh­ng chØ cã tÝn ®å Alawite gi¸o míi<br /> buéc ph¶i ®äc s¸ch Phóc ¢m.<br /> <br /> Thø ba, ®ã lµ th¸i ®é dÔ d·i cña tÝn ®å<br /> <br /> Alawite gi¸o ®èi víi ®å uèng cã cån.<br /> <br /> Kinh Koran nghiªm cÊm tÝn ®å Islam<br /> gi¸o uèng r­îu, nh­ng ®èi víi tÝn ®å<br /> <br /> Alawite gi¸o th× hä kh«ng nh÷ng ®­îc<br /> <br /> phÐp uèng r­îu mµ cßn ®­îc dïng r­îu<br /> vang trong c¸c nghi lÔ gièng nh­ trong<br /> BÝ tÝch Th¸nh ThÓ cña Kit« gi¸o.<br /> <br /> 72<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 5 - 2012<br /> <br /> Thø t­, ®ã lµ niÒm tin vµo sù lu©n håi.<br /> TÝn ®å Alawite gi¸o tin r»ng, nh÷ng kÎ<br /> phØ b¸ng Imam Ali sau khi chÕt sÏ ph¶i<br /> <br /> chÝnh quyÒn n­íc nµy l¹i mét lÇn n÷a vÒ<br /> <br /> XÐt mét c¸ch tæng thÓ, Alawite gi¸o lµ<br /> <br /> nªn tÝn ®å dßng Sunni ®· bá qua mét<br /> <br /> hãa th©n thµnh nh÷ng con vËt.<br /> <br /> sù kÕt hîp gi÷a Islam gi¸o dßng Shiite víi<br /> nh÷ng tÝn ng­ìng cæ x­a theo thuyÕt Ngé<br /> <br /> ®¹o (Gnosticism) tõng thÞnh hµnh ë Trung<br /> §«ng vµo nh÷ng thÕ kØ ®Çu C«ng nguyªn.<br /> <br /> ChÝnh t¹i c¸c vïng l·nh thæ cña Ai CËp vµ<br /> <br /> Syria ®· tõng phæ biÕn c¸c gi¸o thuyÕt cña<br /> c¸c thÇy gi¶ng theo ph¸i Ngé ®¹o nh­<br /> <br /> Valentinus, Basilides vµ Sathorn. Nh÷ng<br /> <br /> thÇy gi¶ng nµy th­êng rao gi¶ng vÒ sù<br /> hãa th©n cña Thiªn Chóa thµnh mét trong<br /> sè c¸c nhµ tiªn tri - thÇy gi¶ng vµ vÒ sù<br /> lu©n håi cña linh hån.<br /> <br /> Trªn ®©y, chóng t«i võa ®iÓm qua ®«i<br /> <br /> nÐt vÒ gi¸o thuyÕt cña Alawite gi¸o vµ<br /> nh÷ng cuéc bøc h¹i t«n gi¸o nµy trong<br /> lÞch sö. Nh­ng c¸c cuéc ®µn ¸p t«n gi¸o<br /> ®èi víi tÝn ®å Alawite gi¸o ®· kÕt thóc<br /> khi thùc d©n Ph¸p ®Õn chiÕm ®ãng n­íc<br /> <br /> nµy theo HiÖp ®Þnh Sykes - Picot n¨m<br /> 1916 sau sù thÊt b¹i cña Thæ NhÜ Kú<br /> trong ChiÕn tranh ThÕ giíi I.<br /> <br /> HiÖn nay, tÝn ®å Alawite gi¸o chiÕm<br /> <br /> kho¶ng 12% d©n sè Syria. Theo mét sè<br /> b¸o c¸o, phÇn lín tÝn ®å Alawite gi¸o<br /> <br /> sèng t¹i tØnh biªn giíi Khatai cña Thæ<br /> NhÜ Kú. Cßn ë Syria, tÝn ®å Alawite gi¸o<br /> sèng tËp trung ë vïng ven biÓn §Þa<br /> Trung H¶i gÇn c¸c thµnh phè Tartus vµ<br /> <br /> Latakia vµ nh÷ng vïng nói gÇn ®ã.<br /> Trong thêi gian Syria n»m d­íi quyÒn<br /> <br /> ñy trÞ cña thùc d©n Ph¸p (1920-1946),<br /> Paris ®· dùa vµo c¸c t«n gi¸o thiÓu sè ë<br /> <br /> Sau khi Syria giµnh ®­îc ®éc lËp,<br /> <br /> tay ng­êi Islam gi¸o dßng Sunni chiÕm<br /> ®a sè. Tuy nhiªn, do sù bÊt hßa néi bé,<br /> ®iÒu rÊt quan träng. Trong lùc l­îng<br /> <br /> qu©n ®éi míi cña Syria, c¸c vÞ trÝ l·nh<br /> ®¹o cÊp cao do tÝn ®å Islam gi¸o dßng<br /> Sunni n¾m, nh­ng c¸c sÜ quan cÊp d­íi<br /> <br /> l¹i do tÝn ®å Alawite gi¸o xuÊt th©n tõ<br /> <br /> c¸c gia ®×nh n«ng d©n n¾m. Mét sù phï<br /> trî lín kh¸c ®èi víi tÝn ®å Alawite gi¸o<br /> <br /> lµ sù thµnh lËp §¶ng Baas vµo n¨m 1947.<br /> <br /> C¸c tÝn ®å Alawite gi¸o bÞ thiÖt thßi vÒ<br /> quyÒn lîi ë n­íc nµy ngay lËp tøc ®· trë<br /> thµnh nh÷ng ng­êi ñng hé tÝch cùc cho<br /> <br /> §¶ng Baas, mét chÝnh ®¶ng ®­a ra c­¬ng<br /> <br /> lÜnh: “V× chñ nghÜa thÕ tôc, chñ nghÜa x·<br /> héi vµ chñ nghÜa d©n téc ArËp”. Kh«ng<br /> ph¶i ngÉu nhiªn mµ nh÷ng ng­êi s¸ng<br /> <br /> lËp ®¶ng nµy víi khÈu hiÖu “Thiªn Chóa<br /> cho mçi ng­êi cßn d©n téc cho mäi<br /> <br /> ng­êi” l¹i lµ tÝn ®å t«n gi¸o nh­ Salah<br /> <br /> Bittar, mét tÝn ®å Islam gi¸o vµ Michelle<br /> Aflyak, mét tÝn ®å Kit« gi¸o.<br /> <br /> N¨m 1963, mét cuéc ®¶o chÝnh diÔn ra<br /> <br /> vµ §¶ng Baas lªn n¾m quyÒn ë Syria.<br /> <br /> Thñ lÜnh míi cña n­íc nµy lµ t­íng<br /> <br /> Amin al-Hafiz ®· tiÕn hµnh mét cuéc<br /> thanh läc quy m« lín trong qu©n ®éi, ®­a<br /> nh÷ng ng­êi ñng hé m×nh lµ tÝn ®å<br /> <br /> Alawite gi¸o lªn n¾m gi÷ c¸c chøc vô<br /> quan träng trong qu©n ®éi. Nh­ng b¶n<br /> th©n t­íng Amin al-Hafiz l¹i lµ mét tÝn<br /> ®å Islam gi¸o dßng Sunni.<br /> <br /> N¨m 1970, l¹i mét cuéc ®¶o chÝnh kh¸c<br /> <br /> n­íc nµy nh­: Kit« gi¸o, Alawite gi¸o vµ<br /> <br /> x¶y ra vµ kÕt qu¶ cña nã lµ Hafiz Assad,<br /> <br /> vµo qu©n ®éi, c¶nh s¸t vµ bé m¸y an<br /> <br /> cña lùc l­îng kh«ng qu©n Syria ®· trë<br /> <br /> Druze gi¸o vµ v× thÕ, con ®­êng tham gia<br /> ninh cña Syria ®· réng më cho tÝn ®å<br /> Alawite gi¸o vµ nhiÒu ng­êi trong sè hä<br /> ®· tËn dông ®­îc c¬ héi thuËn lîi nµy.<br /> <br /> 72<br /> <br /> Bé tr­ëng Bé Quèc phßng, mét phi c«ng<br /> thµnh ng­êi ®øng ®Çu nhµ n­íc vµ ®©y<br /> <br /> lµ lÇn n¾m quyÒn l©u nhÊt trong lÞch sö<br /> quèc gia nµy.<br /> <br /> NguyÔn V¨n Dòng. Islam gi¸o trong c¸c biÕn cè…<br /> <br /> 73<br /> <br /> Hafir Assad lµ mét tÝn ®å Alawite<br /> <br /> Rami Mahlyuf, ng­êi ®¹i diÖn cña gia<br /> <br /> cho nh÷ng ng­êi th©n tÝn cña m×nh<br /> <br /> ë Syria. C¸ch ®©y kh«ng l©u, «ng lµ Bé<br /> <br /> gi¸o. Khi lªn n¾m quyÒn, «ng ®· dµnh<br /> nhiÒu vÞ trÝ quan träng trong qu©n ®éi<br /> <br /> còng nh­ trong bé m¸y an ninh cña nhµ<br /> <br /> n­íc. Qu©n ®éi Syria d­íi thêi Assad<br /> gåm hai lo¹i: lÝnh nhËp ngò theo nghÜa<br /> vô qu©n sù vµ binh lÝnh cïng sÜ quan<br /> <br /> chuyªn nghiÖp h­ëng l­¬ng theo hîp<br /> ®ång. Theo sè liÖu cña h·ng ph©n tÝch tin<br /> <br /> Mü STRATFOR, trong tæng sè 200.000<br /> <br /> ®×nh nµy lµ mét doanh nh©n rÊt giµu cã<br /> <br /> tr­ëng Bé Kinh tÕ Syria, nh­ng bÞ c¸o<br /> <br /> buéc tham nhòng nªn ph¶i tõ chøc vµ<br /> <br /> ®©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n b¾t<br /> ®Çu lµn sãng chèng ChÝnh phñ Syria.<br /> <br /> T­íng Mustafa Tlass, ng­êi céng t¸c l©u<br /> n¨m cña Assad Cha, còng lµ mét tÝn ®å<br /> Islam gi¸o dßng Sunni.<br /> D­íi<br /> <br /> thêi<br /> <br /> §¶ng<br /> <br /> Bass<br /> <br /> n¾m<br /> <br /> quyÒn,<br /> <br /> binh lÝnh vµ sÜ quan chuyªn nghiÖp theo<br /> <br /> ng­êi Kit« gi¸o thiÓu sè còng cã ®­îc<br /> <br /> gi¸o vµ ®©y lµ nh÷ng ®¬n vÞ tinh nhuÖ<br /> <br /> v¨n hãa cña Syria. VÒ thùc chÊt, chÝnh<br /> <br /> hîp ®ång, phÇn lín lµ tÝn ®å Alawite<br /> nhÊt cña qu©n ®éi Syria.<br /> <br /> Nh×n chung, cã tíi 70% sÜ quan qu©n<br /> <br /> ®éi Syria lµ tÝn ®å Alawite gi¸o. Lùc<br /> <br /> l­îng VÖ binh Céng hßa hoµn toµn lµ tÝn<br /> <br /> ®å Alawite gi¸o do Maher chØ huy. ¤ng<br /> <br /> nµy lµ em Bashar al- Assad, Tæng thèng<br /> <br /> ®­¬ng nhiÖm cña Syria. C¸c t­íng lÜnh<br /> lµ tÝn ®å Alawite gi¸o chØ huy c¸c qu©n<br /> <br /> ®oµn tinh nhuÖ nhÊt cña qu©n ®éi Syria<br /> <br /> nh­: qu©n ®oµn Damascus chÞu tr¸ch<br /> nhiÖm b¶o vÖ vïng biªn giíi víi Israel,<br /> qu©n ®oµn Zabadani b¶o vÖ vïng biªn<br /> <br /> giíi víi Lebanon, cßn qu©n ®oµn thø ba ë<br /> Aleppo do mét viªn t­íng Islam gi¸o<br /> <br /> dßng Sunni chØ huy. VÞ t­íng nµy lµ hËu<br /> duÖ cña ng­êi Circassians ë Syria.<br /> <br /> Tuy nhiªn, Hafir al-Assad hiÓu rÊt râ<br /> <br /> r»ng, nÕu kh«ng cã sù ñng hé cña c¸c<br /> <br /> nhãm t«n gi¸o chñ yÕu ë Syria th× «ng<br /> <br /> kh«ng thÓ b×nh yªn cai qu¶n ®Êt n­íc.<br /> Vµ<br /> <br /> «ng còng biÕt r»ng, tÝn ®å Alawite<br /> <br /> gi¸o chØ chiÕm ­u thÕ trong lùc l­îng<br /> qu©n sù vµ an ninh cña Syria cßn vÞ trÝ<br /> <br /> cña hä trong nÒn kinh tÕ cña n­íc nµy<br /> <br /> l¹i kh¸ khiªm tèn. Trong lÜnh vùc kinh<br /> tÕ, vÉn nh­ tr­íc ®©y, ®Òu do giíi t­ s¶n<br /> <br /> Islam gi¸o dßng Sunni n¾m gi÷, trong ®ã<br /> gia ®×nh Mahlyuf cã ¶nh h­ëng lín nhÊt.<br /> <br /> 73<br /> <br /> mét vÞ trÝ kh¸ tèt trong nÒn kinh tÕ vµ<br /> <br /> s¸ch cña §¶ng Baas lµ kh«ng ®Ó cho c¸c<br /> t«n gi¸o chèng ®èi lÉn nhau vµ cè g¾ng<br /> tuyÓn chän vµo hµng ngò cña ®¶ng nµy<br /> <br /> nh÷ng ®¹i biÓu ­u tó nhÊt cña mäi céng<br /> ®ång c­ d©n trong x· héi Syria.<br /> <br /> Tuy nhiªn, vÉn cã mét ®iÒu ®¸ng tiÕc<br /> <br /> x¶y ra trong chÝnh s¸ch khoan dung t«n<br /> gi¸o cña Hafir al-Assad, ®ã lµ sù ®µn ¸p d·<br /> <br /> man nh÷ng cuéc næi dËy cña tÝn ®å Islam<br /> gi¸o chÝnh thèng ë thµnh phè Hama vµo<br /> n¨m 1982. Tuy nhiªn, trong tr­êng hîp<br /> nµy Hafir al-Assad cã lÝ lÏ riªng cña m×nh.<br /> <br /> ¤ng cho r»ng, trong ®iÒu kiÖn ë Syria<br /> ch­a cã mét x· héi d©n sù th× cuéc næi dËy<br /> <br /> ë thµnh phè nµy rÊt cã thÓ nhanh chãng<br /> biÕn thµnh mét cuéc néi chiÕn.<br /> <br /> Vµ còng nh­ vËy, nh÷ng cuéc næi dËy<br /> <br /> chèng ChÝnh phñ Syria hiÖn nay rÊt cã<br /> <br /> thÓ trë thµnh mét cuéc néi chiÕn ë n­íc<br /> nµy, gièng nh­ nh÷ng g× ®· x¶y ra ë<br /> <br /> n­íc l¸ng giÒng Ir¾c. ë Ir¾c tr­íc ®ã<br /> kh«ng l©u, mäi t«n gi¸o chung sèng<br /> <br /> t­¬ng ®èi khoan dung víi nhau, nh­ng<br /> <br /> tõ khi Mü chiÕm ®ãng n­íc nµy cuéc<br /> chiÕn gi÷a tÝn ®å Islam gi¸o dßng Sunni<br /> vµ tÝn ®å Islam gi¸o dßng Shiite ®· liªn<br /> <br /> tôc diÔn ra vµ ngay c¶ khi Mü ®· rót<br /> <br /> qu©n th× cuéc chiÕn nµy vÉn ch­a hÒ<br /> <br />