Jorma Ollila và Nokia Đưa thế giới đến gần nhau - phần 3

Chia sẻ: Angle Angel | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

114
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nền tảng khác biệt của Jorama Ollila là người đà ông này đã học rất nhiều, thực hành rất nhiều những bài thực hành quốc tế, để rồi trở về quê hương ông đã thực hành một lý thuyết mà ông chưa hề biết trước. Ollila - người làm thuê cho phương Tây đã nói một câu rất xúc động "Nokia là trường đại học của tôi". "Đại học" luôn luôn là nơi mang sứ mệnh khám phá cái mới, cái chưa biết. Do đó, rủi ro của nó luôn luôn treo trên đầu và bạn phải sẵn sàng học...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Jorma Ollila và Nokia Đưa thế giới đến gần nhau - phần 3

laâ Thuåy Àiïín – cuäng laâ nhaâ àö höå Phêìn Lan trong seä chùèng thïí khai thaác gò lêu daâi tûâ thõ trûúâng khu möåt thúâi gian daâi cuãa quaá khûá - àaä coá tïn tuöíi vûåc búãi vò chiïën tranh laånh àang höìi cao àiïím, toaân cêìu. Àoá laâ Ericsson. trong àoá Liïn Xö laâ thõ trûúâng chuã yïëu àöëi vúái nïìn Vïì sau, sûã duång slide trong caác buöíi thuyïët trònh xuêët khêíu cuãa Phêìn Lan. Vaâ nhûäng suy thoaái cuãa trúã thaânh möåt àoâi hoãi coá tñnh nguyïn tùæc trong caác toaân böå nïìn kinh tïë àaä löå diïån. Nhiïìu ngûúâi thêët cuöåc hoåp nhoã hay lúán cuãa cöng ty. Noá àûúåc thiïët nghiïåp vaâ mêët viïåc laâm laâ chuyïån nhòn thêëy roä kïë sao cho moåi ngûúâi coá thïí thöng suöët, möåt caách àûúåc. Nhu cêìu vûún ra khoãi khu vûåc, thêåm chñ chñnh xaác, töëc àöå nhanh vaâ lûu trûä àïí tham khaão khoãi chêu Êu vaâ nhùæm àïën toaân cêìu laâ con àûúâng àûúåc. phaát triïín bïìn vûäng, cho Phêìn Lan. Mùåt khaác, Ollila chó ra, lêìn àêìu tiïn, cú höåi àïí Khaát voång àoá khöng aão tûúãng, coá cú súã nhûng Nokia ài tiïn phong laâ xu hûúáng Liïn minh cuãa àoâi hoãi dêën thên vaâ traã giaá. chêu Êu trong chñnh trõ vaâ thûúng maåi – àiïìu maâ Chñnh Ollila àaä thuyïët phuåc thïm rùçng, chñnh xu thúâi sinh viïn trai treã öng tûâng chó trñch hiïåp àõnh hûúáng liïn minh cöng nghïå GSM cho pheáp coá àûúåc thûúng maåi tûå do chêu Êu. Xu hûúáng naây seä múã lúåi thïë tiïn phong, laâ caách duy nhêët àïí vûúåt khoãi ra möåt thõ trûúâng thöng suöët vaâ cho pheáp phaát luåc àõa chêu Êu, àïí phuã khùæp toaân cêìu. Vaâ theo triïín nhanh choáng. Nhûng laâm thïë naâo àïí àaåt öng, thûåc tïë àaä chûáng minh möåt caách khoa hoåc àûúåc muåc tiïu naây? Àoá laâ nhûäng dêëu hiïåu chó ra rùçng, àoá laâ mö hònh, laâ caách thûác àaä giuáp nhiïìu khuynh hûúáng liïn minh cöng nghïå goåi laâ GSM. cöng ty nhoã cuãa caác nûúác nhoã trúã thaânh têåp àoaân Cho duâ luác naây GSM chûa hoaân thiïån vïì cöng toaân cêìu. Coá leä, khi àoá, khöng ai trong söë cûã toåa nghïå vaâ chûa coá gò laâ möåt liïn minh chùæc chùæn. khöng nhúá àïën Ericsson cuãa Thuåy Àiïín. Laâ möåt Nhûng chùæc chùæn noá seä khöng laâm quay ngûúåc ngûúâi tön troång giaáo duåc, nhû Business Week nhêån baánh xe lõch sûã. Khaán giaã àûúåc thuyïët phuåc nhû xeát, öng àaä àûa ra caác bùçng chûáng thûåc tïë hún laâ caác nhaâ “saát haåch” àaä àûúåc thuyïët phuåc. lyá thuyïët suöng. Vaâ àoá laâ caách öng àaä thaânh cöng Nhûng cuäng coá öng chuã khöng thñch muåc tiïu trong thuyïët phuåc vïì möåt àiïìu xa laå. Tûúng lai coá “seä” vaâ “nïëu” naây. Àoá laâ àaåi diïån ngên haâng KOP, veã nhû àaä gêìn hún trong khaán phoâng cuãa truå súã cuâng súã hûäu Nokia. Chó möåt thaáng sau buöíi trònh Nokia. baây cuãa Ollila, KOP baán toaân böå cöí phêìn cuãa mònh Caác nhaâ nghiïn cûáu sau naây, Dan Stienbock trong Nokia. Möåt söë tònh hònh quöëc tïë luác naây àaä chùèng haån, àaä goåi àoá laâ lûåa choån duy nhêët cuãa giuáp quan àiïím cuãa Ollila trúã nïn hêëp dêîn. Àoá laâ, Ollila. Coân baáo chñ, trong àoá coá Fortune, àaä goåi àoá 62 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 63
laâ nhiïåm vuå “make or break” maâ ban quaãn trõ àaä thoã àêm àêìu vaâo göëc cêy àoá. Ollila khöng chúâ cú trao vaâo tay Ollila. Hoùåc thaânh cöng trïn toaân thïë höåi chaåy àïën cuäng khöng tiïëu lêm túái mûác àúåi cú giúái vúái GSM hoùåc khöng laâ gò caã. höåi àêm sêìm vaâo mònh vaâ cûá thïë öm noá vïì nhaâ. Cam kïët giûäa hoå: Nïëu Ollila toã ra thêët baåi, ban Traái laåi, trong möåt tònh huöëng maâ ngoån lûãa àaä quaãn trõ seä can thiïåp. Buâ laåi, Ollila cêìn àuã toaân àûúåc nhoám lïn, Ollila àaä ba chên böën cùèng maâ tûå quyïìn khi àiïìu haânh. Àoá laâ cam kïët gêìn nhû duy chaåy vïì phña cú höåi. Cú höåi àoá laâ cöng nghïå GSM. nhêët cuãa hai bïn. Vêën àïì húi daâi doâng möåt chuát. Chuáng ta àaânh Möåt cam kïët nhû vêåy, coá veã nhû rêët bònh thûúâng phaãi sú lûúåc vïì con àûúâng cöng nghïå dêîn àïën vúái bêët cûá CEO naâo, thêåt ra àaä taåo ra àiïìu kiïån quyïët àõnh àêìy chuã quan cuãa Ollila. khaác biïåt cho Ollila so vúái caác thïë hïå tiïìn nhiïåm Trûúác tiïn, GSM laâ möåt thaânh tûåu cuãa liïn minh trong lõch sûã daâi cuãa Nokia. Ollila dûúâng nhû àaä chñnh trõ vaâ kinh tïë cuãa chêu Êu, sau àoá múái laâ nhòn thêëy vö söë baâi hoåc tûâ quaá khûá quaãn trõ cuãa vêën àïì cöng nghïå. têåp àoaân núi maâ caác loaåi sûác maånh thûúâng toã ra Nhûäng nùm 1980, chêu Êu àêíy maånh quaá trònh xung àöåt vúái nhau. Vñ duå gêìn nhêët laâ nhûäng cún liïn minh àïí taåo ra thõ trûúâng chung sau àoá, vaâ “àau àêìu” cuãa taâi nùng Kairoma. cuöëi cuâng laâ cöång àöìng chung EU nhû bêy giúâ. Àoá Cam kïët naây cho pheáp Ollila thûåc hiïån chuyïën laâ xu hûúáng maâ Ollila cho rùçng seä thaânh hiïån thûåc. bay bùçng phi thuyïìn cho cuå ruâa 133 tuöíi theo kiïíu Chêu Êu cêìn tòm ra phûúng thûác têåp húåp àïí trúã “khaác biïåt hay laâ chïët”. Ollila àaä àoâi hoãi möåt loaåi thaânh àöëi troång cuãa ngûúâi Myä trong nhu cêìu cên vuä khñ quaãn lyá theo caách cuãa möåt sô quan chó huy: bùçng thïë giúái. Lõch sûã cho thêëy, sau khi Liïn Xö têåp trung àuã quyïìn lûåc àiïìu haânh. suåp àöí, chêu Êu trúã thaânh möåt àöëi troång nhû vêåy, Ollila àaä coá àuã quyïìn lûåc. Nhûng thêåt thuá võ khi traánh cho thïë giúái tònh traång àún cûåc. sau naây öng diïîn taã rùçng öng àaä khöng laâm gò caã Ollila, vöën laâ möåt nhaâ chñnh trõ, muöën nùæm cú maâ úã àêy nhûäng quyïët àõnh seä thuöåc vïì nhûäng höåi hònh thaânh liïn minh àïí thûåc hiïån chiïën lûúåc ngûúâi hiïíu biïët nhêët. quöëc tïë hoáa Nokia. * Trong xu hûúáng liïn minh, dêîn àïën duâng chung * * àöìng tiïìn vaâ haâng loaåt chñnh saách chung khaác, Ngûúâi ta thûúâng noái: “chúâ cú höåi àïën” hay “chöåp chêu Êu nhêët àõnh phaãi tñnh àïën vêën àïì chuêín lêëy thúâi cú”. Hoùåc ngûúâi Trung Hoa noái: “Thuã chêu chung cho àiïån thoaåi di àöång. Caác baân luêån vïì àaäi thöë” – öm göëc cêy maâ chúâ hûúãng lúåi tûâ viïåc con GSM trúã nïn söi àöång trong suöët thúâi gian naây. 64 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 65
Trûúác khi coá lúåi thïë laâ thaânh viïn EU, Nokia dûúái naâo, nïëu biïët rùçng Motorola dêîn àêìu thïë giúái khi sûå laänh àaåo cuãa Ollila, vúái caác chñnh saách àöíi múái àoá vêîn nguã yïn trïn chiïën thùæng analog. Chuá ruâa cuãa Phêìn Lan, àaä xêm nhêåp chêu Êu trong viïîn Nokia àaä duâng lúåi thïë cuãa phi thuyïìn GSM kyä thöng di àöång GSM. Nùm 1980, ngûúâi chêu Êu àaä thuêåt söë àïí thùæng sai lêìm analog cuãa (caác) chuá thoã. gùåp nhau trong höåi nghõ baân vïì Quaãn trõ Bûu Nguå ngön hiïån àaåi àûúåc viïët tiïëp trong thò hiïån taåi. chñnh Viïîn thöng cuãa chêu luåc vaâ hoå quyïët àõnh Ollila àaä chó bùçng trûåc giaác, noái nhû Business GSM laâ tiïu chuêín duâng chung. Höåi nghõ naây goåi Week, maâ tiïën lïn phña trûúác. Nhûng thêåt ra, Ollila laâ CEPT. Cam kïët àaä nùçm trïn giêëy nhûng thûåc tïë coá leä àaä coá nhûäng “nghiïn cûáu” riïng cuãa mònh thò chûa coá thõ trûúâng. Nhiïìu núi laäng quïn. Hai bùçng sûå nhaåy caãm cuãa möåt sô quan chó huy, nhaâ nùm sau, nhoám Bùæc Êu, trong àoá coá Phêìn Lan vúái hoaåt àöång chñnh trõ vaâ möåt doanh nhên quöëc tïë. tiïëng tùm cuãa Mobira, vaâ Haâ Lan hêm noáng quyïët Coá thïí hònh dung rùçng, nïëu thiïëu möåt trong nhûäng àõnh bùçng àïì xuêët lêåp nhoám di àöång àùåc biïåt – phêím chêët àoá, Ollila khoá maâ coá àûúåc hònh aãnh Group Special Mobile. Chñnh nhoám naây àaä taåo ra möåt CEO bïì ngoaâi luác naâo cuäng àiïìm tônh, lõch laäm möåt chûúng quan troång khi viïët ra caác chi tiïët cho nhû àûúåc baáo chñ mö taã. Baån chó coá thïí àiïìm tônh quyïët àõnh trûúác àoá. Khi Ollila coân maãi lo caác vêën khi biïët roä moåi chuyïån seä ài vïì àêu. àïì taâi chñnh cho Nokia vaâ Kairamo coân chuá têm Thûá hai, Ollila muöën laâ ngûúâi àêìu tiïn nùæm lêëy vaâo àiïån tûã thò Viïån Tiïu chuêín Viïîn thöng chêu cú höåi GSM vúái tû caách möåt cöng nghïå, cho pheáp Êu ra àúâi vaâo nùm 1989. Viïån naây tiïu chuêín hoáa coá möåt ngaânh kinh doanh múái. Àoá gêìn nhû laâ con GSM cuå thïí vúái daãi bùng têìn 900/1800/ àûúâng duy nhêët àïí úã võ thïë tiïn phong. Vaâ phaãi 1900MHz, sûã duång cöng nghïå TDMA (àa truy cêåp laâm ngay múái kõp. Keã yïëu thò cêìn phaãi chaåy trûúác. phên chia thúâi gian). Vaâ khi Ollila, lêìn àêìu tiïn, bûúác chên vaâo xûúãng Nùm 1991, têët caã caác quöëc gia chêu Êu cöng àiïån thoaåi úã Solo nùm 1990, öng àaä truyïìn hy nhêån GSM vúái giêëc mú coá hai tó ngûúâi trïn thïë giúái voång cho nhên viïn úã àêy vïì viïîn caãnh GSM, sau duâng noá vaâo nùm 2010. Ngûúâi Myä khöng laâm theo khi lùæng nghe hoå trònh baây nguyïån voång, suy nghô caách naây maâ, nhû thoái quen cuãa hoå, àïí thõ trûúâng vïì tònh traång tuåt döëc cuãa têåp àoaân. Giûäa khi giaá cöí tûå àõnh àoaåt hïå tiïu chuêín naâo àoá bùçng caånh tranh phiïëu cuãa têåp àoaân tuåt xuöëng chó coân 10%, Ollila laânh maånh. Nhêåt Baãn duâng hïå riïng trong nûúác. vúái vai troâ giaám àöëc cöng ty con vïì àiïån thoaåi di Nhêån àõnh nhû vêåy coá thïí khiïën nhiïìu ngûúâi cho àöång àaä “àöët noáng” caác nhaâ nghiïn cûáu úã phoâng rùçng “ngoa ngön”. Nhûng seä khöng noái quaá chuát R&D bùçng chiïën dõch chuêín bõ tiïën vaâo GSM. 66 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 67
“Caã hai chuáng töi àang cöë vaåch ra nhûäng cöng viïåc cêìn laâm”, Ollila nhúá laåi. “Cöë” laâ möåt tûâ khöng nïn bõ boã qua vò trong sûå nghiïåp lûâng lêîy cuãa mònh, Ollila àaä àñnh chñnh ài àñnh chñnh laåi nhûäng KHAI THAÁC MOÅI NGUÖÌN LÛÅC SÙÉN COÁ hiïíu nhêìm rùçng, öng coá trûúác möåt kïë hoaåch vaâ moåi thûá dïî daâng diïîn ra nhû vêåy. Àoá cuäng laâ bûúác ài àêìu tiïn cuãa öng: ÖÍn àõnh “Àûâng tûúãng chuáng töi biïët trûúác moåi chuyïån”, cöng ty, xöëc laåi tinh thêìn trûúác khi löi keáo moåi Ollila cuäng nhiïìu lêìn noái nhû vêåy vúái caác nhaâ baáo. ngûúâi vaâo chuyïën bay hoaâi baäo. Khöng coá gò khiïën cho baån àoåc giaãm niïìm tin vaâo Ollila laâm gò trûúác tiïn? Öng àïí mùæt túái nguöìn nhûäng phaát biïíu coá tñnh quan niïåm söëng naây cuãa lûåc naâo trûúác hïët? öng. Búãi leä, bònh thûúâng öng thñch “tû duy chuyïn Nhûäng ngaây àêìu Ollila ngöìi vaâo chiïëc ghïë àiïìu nghiïåp” trong yïn tônh. Nhûng giúâ àêy öng cêìn cöë haânh, ngoaâi trúâi thò nùæng êëm àêìu xuên, öng coá thïí maâ naäo cöng têåp thïí vúái Kallasvuo, ngûúâi gia nhêåp nhòn thêëy nhûäng rûâng phong nêíy löåc, chaåy möåt Nokia trûúác öng caã chuåc nùm, khúãi àêìu vúái vai troâ voâng cong núi con söng àöí ra biïín. Phña bïn naây luêåt sû. Chuã àïì öng choån laâ taâi chñnh. laâ búâ biïín soáng vöî thay cho nhûäng lúáp bùng àöng Ollila nhúá laåi nhûäng gò nhêån ra cuâng Kallasvuo: cûáng mùåt biïín cuãa muâa àöng. Nhûäng con thuyïìn “Chuáng töi àang coá nhûäng cöí àöng Phêìn Lan àaä thoaãi maái chaåy ài chaåy laåi trïn mùåt biïín. Bïn buöìn rêìu, nhûäng cöí àöng nûúác ngoaâi khöng vui. trong Nokia cuäng noáng nhûng chiïëc ghïë cuãa öng Àiïìu duy nhêët baån coá thïí laâm laâ xêy dûång möåt noáng theo möåt àöëng núå nêìn, sau lûng laâ búâ vûåc nïìn taãng cho cöí phiïëu maånh”. Nïìn taãng àoá laâ gò hoùåc àûúåc hoùåc mêët. Ngûúâi ta biïët Ollila laâ mêîu vaâ xêy bùçng caách naâo? Vúái taám nùm “àaánh thuï” ngûúâi thñch suy nghô möåt mònh, bïn taách caâ phï cho têåp àoaân taâi chñnh haâng àêìu thïë giúái, öng coá böëc khoái quen thuöåc cuãa ngûúâi Phêìn Lan xûá laånh. dõp thûã thaách súã hoåc cuãa mònh. Nhûng nhûäng ngaây naây, àïí laâm cho Nokia coá thïí Ngên haâng KOP quyïët àõnh ruát khoãi Nokia sau àêm chöìi naãy löåc nhû rûâng cêy ngoaâi kia, öng thñch buöíi thuyïët trònh nhêåm chûác cuãa Ollila, khoaãng baân baåc vúái ai àoá. Ngûúâi àoá laâ OPK – biïåt danh möåt thaáng. Àoá laâ möåt tin xêëu cho cöng chuáng mua cuãa Olli Pekka Kallasvuo. Nhên vêåt naây sau àoá gùæn cöí phiïëu trïn thõ trûúâng. Nhûng Ollila biïën noá vúái öng nhû hònh vúái boáng vaâ laâ ngûúâi kïë nhiïåm thaânh lúåi thïë. Viïåc baán 8,5% cöí phiïëu cuãa KOP àaä öng. àem vïì cho Nokia, vöën àang kiïåt quïå taâi chñnh, möåt 68 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 69
nguöìn vöën 542 triïåu fim. Nhûng têët caã nhûäng gò Têåp trung Ollila caãm thêëy thoaãi maái laâ khöng coân phaãi bêån Toaân cêìu têm àïën mêu thuêîn cuãa nhûäng öng chuã coá mong Àõnh hûúáng viïîn thöng muöën traái ngûúåc – lyá do tûâng laâ chñnh yïëu laâm suy Vaâ Gia tùng giaá trõ cho cöng ty yïëu khaã nùng àiïìu haânh cuãa têåp àoaân. CEO múái, Haâng chuåc ngaân nhên viïn hiïíu “têåp trung” coá döìn sûác têåp trung vaâo kinh doanh vaâ öín àõnh böå nghôa laâ caác phên nhaánh cuãa cöng ty seä “bõ” thu maáy cöng ty. Trûúác khi thûåc hiïån cuöåc taái cêëu truác, goån laåi. Nhiïìu ngûúâi seä phaãi “chõu” caånh tranh CEO Ollila muöën öín àõnh cöng ty trûúác. bùçng tay nghïì àïí khöng bõ cùæt cöng viïåc. “Toaân cêìu” laâ chuyïån caác nhaâ laänh àaåo hiïíu roä, coân nhên Àöång lûåc tûâ khuãng hoaãng – tinh thêìn Sisu viïn thò ngaåc nhiïn vò têm traång chaán naãn àang ngûå trõ. “Coá ùn” vaâ “traã núå nêìn” àaä laâ àiïìu khoá Nïëu Ollila khöng coá àûúåc sûå àöìng loâng cuãa caác huöëng gò ài xêm lêën thïë giúái. Möåt bêìu khöng khñ cöí àöng thò öng khoá maâ hoaân têët cöng cuöåc töí nhû vêåy liïåu coá thïí baân àïën “gia tùng giaá trõ cho chûác laåi cêëu truác têåp àoaân. Cú súã àïí tin àiïìu naây cöng ty”?. Chó coá “àõnh hûúáng viïîn thöng” laâ niïìm laâ Kairamo mùåc duâ rêët taâi nùng nhûng khöng thïí hy voång cuãa nhiïìu nhên cöng vò “àõnh hûúáng” coá vûúåt qua nhûäng àoâi hoâi cuãa caác chuã súã hûäu coá nghôa laâ “têåp trung” thöi chûá chûa àïën nöîi gaåch mong muöën traái ngûúåc nhau. boã hoaân toaân moåi phên nhaánh trïn sú àöì töí chûác Giúâ àêy, dêëu hiïåu cuãa cuöåc khuãng hoaãng thõ têåp àoaân, chûa mêët nhiïìu chöî laâm. Nhûng cuäng trûúâng Xö viïët àang löå dêìn qua boáng mêy chiïën chñnh viïîn thöng vaâ chuyïån toaân cêìu taåo khñ thïë tranh laånh leo thang. Ngûúâi Phêìn Lan bõ keåt úã cho nhên viïn. Búãi leä, haâng ngaân “lñnh cuä” cuãa “sô giûäa. Hoå lo êu 25% lûúång haâng xuêët qua Liïn Xö quan” Ollila úã Solo trong caác phên xûúãng vaâ seä ài vïì àêu, trong khi hoå khöng thuöåc hùèn vïì Têy phoâng nghiïn cûáu luön biïët rùçng nhaâ laänh àaåo cuãa Êu. Vaâ hoå chûa sùén saâng cho bêët cûá khuynh hoå chuá troång haâng àêìu laâ viïåc lùæng nghe. Hoå hiïíu hûúáng naâo, tuy coá nhiïìu mong àúåi úã quaá trònh öng vaâ chõu sûå “àöët chaáy” bùçng nhiïåt huyïët khi úã hònh thaânh Liïn minh chêu Êu. quanh öng. “Lùæng nghe nhên viïn” vïì sau laâ möåt Nhûng vaâo thaáng 8.1992, nûãa nùm sau nhêån trong nhûäng hoaåt àöång haâng nùm maâ Nokia tiïën chûác, Ollila laåi tiïëp tuåc gêy söëc trong höåi thaão vïì haânh vúái tïn goåi àûúåc viïët bùçng tiïëng Anh: “Listen- chiïën lûúåc cho tûúng lai cuãa têåp àoaân chó bùçng ing to you”. Chuáng ta seä baân sau vïì nghïå thuêåt böën chûä: 70 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 71
laänh àaåo, coân bêy giúâ àaä àïën luác trúã laåi cuöåc taái àêìu tiïn vaâ duy nhêët cho àïën nay cuãa Phêìn Lan cêëu truác àang höìi cam go. àoaåt giaãi vö àõch thïë giúái – nhêån xeát rùçng: Ngûúâi Sûã duång thuêåt “haäy àïí sûå röëi loaån ngûå trõ”, Ollila Phêìn Lan luön laâm töët nhêët vaâo nhûäng luác hoå bõ têån duång caác hiïåu ûáng cuãa khuãng hoaãng thõ trûúâng buöåc phaãi chiïën àêëu chöëng laåi hoaân caãnh cam go truyïìn thöëng Xö viïët àïí chó ra rùçng, àoá laâ cú höåi nhêët, khoá khùn nhêët”. Nhêåt xeát cuãa nhaâ vö àõch vaâng àïí chuyïín àöíi. Hoùåc nùæm lêëy hoùåc khöng bao boáng àaá thïë giúái Summanen khöng hoaân toaân laâ giúâ coá àûúåc àïí toaân cêìu hoáa. ÚÃ àêy, cêìn möåt caái saáo röîng, noá chûáa àûång nhêån thûác sêu sùæc vïì quaá nhòn bònh tônh vò Ollila khöng boã rúi thõ trûúâng khûá dên töåc. Nhûäng ai tûâng biïët àïën taác phêím truyïën thöëng nhûng àoá khöng phaãi laâ toaân cêìu. cuãa nhaâ vùn nöíi tiïëng khùæp àêët nûúác, Vaino Linna, Trong khi Phêìn Lan chûa coá bêët cûá cöng ty toaân hay tûâng biïët àïën lõch sûã caác cuöåc chiïën tranh cuãa cêìu naâo. Àiïìu naây laâm cho ngûúâi Phêìn Lan, nhêët Phêìn Lan, àïìu nhêån thêëy rùçng khi tònh thïë caâng laâ caác nhên viïn úã xûúãng àiïån thoaåi di àöång, bõ khoá khùn, ngûúâi Phêìn Lan caâng gan lò”. Tommi “chaåm tûå aái”. Phêìn Lan bõ boã laåi àùçng sau trong Melender vaâ Eljias Repo viïët tiïëp: “Tñnh caách tiïu viïåc taåo ra tïn tuöíi quöëc tïë so vúái Thuåy Àiïín laáng biïíu cho caã dên töåc laâ sisu – ngoan cûúâng – vêîn giïìng. Laâ nhaâ chñnh trõ, Ollila dûúâng nhû biïët caách luön àûúåc ca ngúåi trong vùn hoåc cuãa hoå”. khúi dêåy sûác maånh dên töåc trong möîi möåt nhên Sisu cuãa ngûúâi Phêìn Lan chñnh laâ tinh thêìn dên viïn. Búãi vò öng biïët trong bêët cûá ngûúâi Phêìn Lan töåc quêåt cûúâng vaâ uyïín chuyïín. naâo cuäng coá möåt sisu. Vaâ khi tung ra chûä “toaân cêìu” öng àaä tûâng hoåc Sisu laâ möåt khaái niïåm hún laâ möåt tûâ. Caác nhaâ baáo àûúåc kinh nghiïåm thaânh cöng cuãa caác nhaâ tiïn duâng tiïëng Anh khi gùåp khaái niïåm naây cuäng rêët phong Nhêåt Baãn sau Thïë chiïën Thûá hai. Phêìn Lan khoá chuyïín ngûä tûâ naây khi lyá giaãi àöång lûåc cuãa khöng phaãi laâ möåt àöëng tro taân nhû Nhêåt sau Nokia. Caách töët nhêët laâ nghe möåt trñ thûác Phêìn chiïën tranh vaâ àoá laâ möåt thûã thaách vò khi khöng bõ Lan cùæt nghôa. Möåt lêìn nûäa laåi nhúâ cêåy àïën Tommi döìn vaâo àûúâng cuâng ngûúâi ta khöng khaám phaá ra Melender vaâ Eljias Repo, trong baâi viïët Phêìn Lan sûác maånh vô àaåi coân tiïìm êín. Ollila seä laâm gò? Leä – nïìn kinh tïë thõnh vûúång gan lò trûúác suy thoaái, dô nhiïn öng khöng muöën vaâ vônh viïîn khöng thïí àùng trïn website Böå Ngoaåi giao nûúác naây, phiïn döìn ai vaâo chöî bûác baách, vêåy thò, thêåt khoá hún khi baãn tiïëng Anh: “Huêën luyïån viïn khuác cön cêìu phaãi chó cho ai àoá thêëy sûác maånh tiïìm êín cuãa hoå trûúåt tuyïët Raimo Summanen, ngûúâi tûâng laâ tuyïín möåt khi coân dïî thúã. Chñnh vò vêåy, Ollila cêìn cho thuã àöåi boáng quöëc gia Phêìn Lan – àöåi boáng lêìn moåi ngûúâi biïët rùçng Nokia àang úã tònh thïë bûác 72 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 73
baách phaá saãn. Vaâ laân soáng ngêìm khuãng hoaãng laâ noá coá khaã nùng kïët nöëi con ngûúâi trïn toaân haânh dêëu hiïåu àaáng súå. Vaâ Sisu seä xuêët hiïån. tinh. Nùm 1992, öng “caãnh baáo” bùçng muåc tiïu söë hai Hún 40.000 nhên viïn Nokia thêëm thña khaát “toaân cêìu” vaâ bûúác sang nùm sau, 1993, Liïn Xö voång toaân cêìu – möåt cú höåi seä khoá maâ lêåp laåi lêìn suåp àöí. Phêìn Lan mêët thõ trûúâng chiïën lûúåc. Nokia nûäa. Vúái tuyïn böë “haäy toaân cêìu” ngay trong caái höì mêët 40% thõ trûúâng haâng xuêët khêíu. Lêìn àêìu tiïn bùng giaá khuãng hoaãng thõ trûúâng vaâ ngay sau ngûúâi Phêìn Lan nïëm traãi tyã lïå thêët nghiïåp vaâ mêët khuãng hoaãng dêìu lûãa coân chûa nguöåi, Ollila àaä viïåc laâm ngêët ngûúãng úã con söë 16%. Nhên viïn têåp “kñch àöång” thaânh cöng tinh thêìn Sisu trong möîi àoaân bùæt àêìu caãm nhêån àûúåc khaát khao tûâ nhaâ nhên viïn Phêìn Lan. laänh àaåo múái cuãa mònh, khi traãi nghiïåm tònh thïë Ollila àaä sûã duång Sisu nhû möåt daång taâi nguyïn àang diïîn ra. chiïën lûúåc, nhû caách cuãa ngûúâi Nhêåt sau chiïën Nhên viïn Nokia thêëm thña nöîi lo cuãa CEO múái tranh thïë giúái thûá hai. Ngaây nay ai cuäng biïët, nïëu vaâ ban laänh àaåo àang uãng höå öng. Àoá laâ khöng thiïëu möåt àöång lûåc maånh meä, khöng khúi dêåy àûúåc coân con àûúâng naâo khaác laâ phaãi têåp trung. Trong tinh thêìn dên töåc thò thêåt khoá laâm nïn chuyïån toaân möåt tai naån thò caâng têåp trung cao, cú may söëng cêìu hoáa. soát cuãa baån caâng cao. Khöng coân con àûúâng naâo Nhûng Sisu cuäng khöng hùèn laâ möåt haâo khñ hay khaác hún àõnh hûúáng viïîn thöng, búãi vò mêët thõ tinh thêìn dên töåc maâ thöi. Noá gêìn nhû laâ möåt triïët trûúâng Xö viïët coá nghôa laâ giêëy vaâ göî àaânh xïëp lyá hay quy tùæc ûáng xûã. Steven Silberman cuãa àöëng trong kho, laâ nhaâ maáy cao su vaâ caáp phaãi Wired Magazine àaä cöë gùæng lyá giaãi àiïìu naây trong truâm mïìn. Nïìn àiïån tûã thò cûåa quêåy maäi cuäng chó chuyïn àïì Just say Nokia, 7.9.1999: “Cuöën tiïíu úã quanh quêín khu vûåc vaâ chùèng coá tïn tuöíi naâo thuyïët hêåu chiïën coá taác àöång lúán àöëi vúái têm höìn giuáp ngûúâi Phêìn Lan ngêíng cao àêìu vaâ àem thu ngûúâi Phêìn Lan laâ cuöën Ngûúâi lñnh vö danh cuãa nhêåp vïì nhiïìu cho tûâng gia àònh. Vaino Linna, xuêët baãn nùm 1954. Linna àaä veä nïn Con àûúâng duy nhêët laâ viïîn thöng, trong àoá cöët möåt bûác chên dung phûác taåp cuãa tñnh caách quöëc loäi laâ àiïån thoaåi di àöång – àang ùn nïn laâm ra gia bùçng caách mö taã cuöåc söëng cuãa möåt nhoám nhêët. Tuy chûa laâ gò nhûng laâ “têët caã nhûäng gò chiïën sô Phêìn Lan trong Chiïën tranh thïë giúái thûá chuáng ta coân laåi vaâ töët nhêët”. Chûa coá con àûúâng hai. Möåt trong söë hoå - ngûúâi huâng – nhêët àõnh naâo saáng toã cho àiïån thoaåi di àöång nhûng noá laâ khöng nghe theo nhûäng mïånh lïånh vö lyá cuãa viïn thûá duy nhêët coá thïí baán àûúåc cho toaân thïë giúái, búãi tûúáng chó huy àöåc àoaán”. 74 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 75
Wired viïët tiïëp: Risto Linturi, möåt nhaâ nghiïn cûáu cuãa Phêìn Lan. Àoá chñnh laâ bùçng chûáng “ngûúâi quan troång cuãa Nokia noái rùçng àiïìu àoá – ngûúâi Phêìn Lan thûåc tiïîn” nhû Vanjoki àaä noái. Tûâ àoá, lñnh trong tiïíu thuyïët khöng nghe mïånh lïånh vö lyá àiïìu kiïån àaä hònh thaânh àuã àïí Ollila àûa Nokia – coá nghôa laâ (úã Phêìn Lan) baån nïn noái cho sïëp biïët cêët caánh vúái GSM. Coá möåt vêën àïì úã àêy, àoá laâ sau rùçng baån nghô gò vïì öng êëy. Anssi Vanjoki, phoá khi bõ nhöët trong löìng lêu ngaây, khi àûúåc múã cûãa chuã tõch Nokia àöìng yá: “Chuáng töi àaä tûâng quan thò khöng phaãi con chim naâo cuäng daám söí löìng liïu vaâ coi troång quyïìn thïë. Quan liïu khöng thûåc bay xa. Ollila àaä daám dêîn dùæt Nokia trong nhûäng tiïîn vò noá coá thïí kòm haäm taâi nùng vaâ kyä nùng. chuyïën bay röång khùæp nùm chêu böën bïí. Quan troång hún caã laâ ngûúâi Phêìn Lan rêët thûåc Nùm 1990, Phêìn Lan tham gia Hiïåp ûúác Thûúng tiïîn. Khöng coá chuyïån súå sïëp úã Nokia”. maåi Tûå do chêu Êu, taåo àiïìu kiïån cho nguöìn vöën Nhûng tinh thêìn laâ àöång lûåc khoá nhêån diïån maâ quöëc tïë àöí vaâo. Ollila àûa Nokia àïën caác thõ trûúâng laåi choáng taân. Cho nïn, ngay lêåp tûác, ngûúâi ta phaãi chûáng khoaán quöëc tïë. Phêìn Lan cuäng liïn tuåc àûa laâm caái gò àoá tiïëp theo àïí nuöi dûúäng noá. Àoá chó ra nhûäng chñnh saách nhùçm thñch nghi vúái xu coá thïí laâ möåt hiïån thûåc àeåp àeä, thay vò möåt thêët hûúáng chêu Êu liïn minh laåi bùçng möåt thõ trûúâng voång múái. chung. Àoá laâ cûãa ngoä thïë giúái gêìn Phêìn Lan nhêët. Trïn bïì mùåt cuãa lúáp bùng mùåt höì khuãng hoaãng, Trong àoá, viïåc baán saãn phêím viïîn thöng àûúåc Ollila àaä nhoám lïn ngoån lûãa dïî tùæt vaâ noái nhû khuyïën khñch. Vaâ búãi vò viïîn thöng, vïì baãn chêët kyä ngûúâi Viïåt Nam thêåt mong manh. thuêåt, laâ vêën àïì maång lûúái vaâ caác hïå tiïu chuêín. Ollila seä phaãi àem “quy tùæc” Sisu vaâo trong vùn Thïë nïn, àoá laâ möåt cú höåi “söí löìng bay xa” cho hoáa doanh nghiïåp àïí mûu cêìu thaânh cöng. Nokia. Böëi caãnh thêåt ra khöng dïî daâng vaâ thiïëu sùén saâng laâm ngûúâi thiïëu quyïët têm dïî boã cuöåc. Búãi vò, cho àïën têån nùm 1995, tûác ba nùm sau Thúâi cuãa nhûäng “Ngûúâi Phêìn Lan thûåc tiïîn” Ollila àiïìu haânh Nokia, Phêìn Lan múái chñnh thûác Khoá maâ giaãi thñch thaânh cöng cuãa Nokia nïëu trúã thaânh thaânh viïn cuãa EU, vúái 56,9% ngûúâi Phêìn khöng tñnh àïën quaá trònh múã cûãa cuãa Phêìn Lan. Lan boã phiïëu thuêån vaâo thaáng 10.1994. Ollila vaâ Phêìn lúán caác nghiïn cûáu, duâ tiïëp cêån tûâ goác àöå Nokia àuã kiïn nhêîn vaâ chuã àöång bûúác ài trong naâo, cuäng nhêån thêëy huyïìn thoaåi toaân cêìu, chñnh tònh thïë nhû vêåy. xaác laâ thöëng lônh thõ trûúâng toaân cêìu, cuãa Nokia àaä bùæt àêìu tûâ nhûäng chñnh saách múã cûãa thõ trûúâng 76 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 77
Khai thaác kinh nghiïåm cuãa chñnh mònh àöíi caách nghô vïì böå àaâm... Muåc tiïu cuöëi cuâng phaãi laâ möåt hïå thöëng toaân cêìu, cho pheáp liïn laåc khöng Trong sûå nghiïåp Nokia, Jorma Ollila chuã yïëu giúái haån giûäa nhûäng ngûúâi àang di chuyïín vúái dûåa vaâo nöåi lûåc. nhau, bêët chêëp ngûúâi àoá úã àêu ài chùng nûäa”. Khi Ollila úã vùn phoâng Citibank chi nhaánh Nhiïìu ngûúâi vò quaá tön suâng Ollila maâ nghô rùçng Helsinki, bùæt àêìu cöng viïåc thêím àõnh àïí cho vay chñnh öng laâ cha àeã cuãa àiïån thoaåi Nokia thò vöën àöëi vúái têåp àoaân Nokia haâng trùm mùåt haâng. nhûäng thöng tin trïn àêy seä àûa Ollila trúã vïî àuáng Öng bùæt àêìu nhòn thêëy biïíu àöì gia tùng vïì böå àaâm, chöî khiïm töën maâ öng thñch. Trong triïìu àaåi cuãa àiïån thoaåi di àöång cho ö-tö. Àoá laâ nhûäng thiïët bõ mònh, öng àaä kïë thûâa möåt caách xuêët sùæc thaânh tûåu cho pheáp baån a lö khi di chuyïín nhûng baån phaãi cuãa quaá khûá. Noái möåt caách khaác, nhû Dan khiïng ài vò noá nùång àïën 15kg! Vïì sau coân 5kg. Steinbock bònh luêån trong Nokia Revolution, Ollila Nhûng tñnh caách maång laâ úã chöî baån coá thïí mang àaä thaânh cöng khi khai thaác àuáng taâi nguyïn maâ noá theo. Chiïëc àiïån thoaåi 5kg coá tïn laâ Mobira Nokia àang coá. Àoá chñnh laâ àiïån thoaåi di àöång – Talkman naây ra mùæt nùm 1984, ngay lêåp tûác àûa lûåa choån trúã thaânh “duy nhêët” cho Nokia bêy giúâ. doanh söë cuãa noá vaâo haâng thûá tû trïn thïë giúái Nhû baån àoåc biïët, lõch sûã àiïån thoaåi khöng dêy (13%), sau Motorola (21%) nhûng trûúác Ericsson (cho pheáp di àöång) àaä bùæt àêìu tûâ möåt thïë kyã trûúác, (thûá saáu vúái 6%). bùçng tin nhùæn qua thiïët bõ khöng dêy cuãa nhaâ Möåt nùm sau, 1985, Ollila gia nhêåp Nokia vúái lúâi phaát minh Guglielmo Marconi vaâo nùm 1898. Vaâ múâi cuãa Kairamo, àïí gia tùng sûác maånh taâi chñnh. sau àoá laâ sûå kiïån àùåc biïåt khi Lee De Forest thûåc Mùåc duâ àiïån thoaåi di àöång àang ùn nïn laâm ra hiïån thaânh cöng thûã nghiïåm truyïìn gioång noái cho nhûng noá khöng phaãi laâ ûu tiïn so vúái àiïån tûã. möåt thiïët bõ trïn ö-tö, vaâo nùm 1906. Giêëc mú noái Nokia – Mobira bùæt àêìu liïn kïët vúái Tandy cuãa Myä qua thiïët bõ khöng cêìn dêy àûúåc bùæt àêìu tûâ àoá. àïí baán úã Myä vaâ Haân Quöëc nhûng dûúái caái tïn Àûúåc giaãi phoáng khoãi súåi dêy hûäu hònh, con ngûúâi RadiaShack cuãa ngûúâi Myä. bùæt àêìu cuöåc àua vûâa di chuyïín vûâa noái khöng Nhûäng nùm 1980, Kairamo cuãa Nokia “thön dêy. Cuöåc àua cuãa con ngûúâi vúái chñnh mònh vaâo tñnh” tûâ tûâ Mobira, trong cao traâo múã röång têåp tûúng lai. Cuöåc àua cuãa caác nhaâ kinh doanh trong àoaân. Coá thïí hònh dung ra tònh traång thúâi kyâ naây viïåc triïín khai noá vúái tû caách möåt saãn phêím kinh bùçng tiïn àoaán cuãa möåt quan chûác Nokia coá tïn laâ tïë vaâ giaá trõ xaä höåi. Jorma Nieminen, vaâo nùm 1982: “NMT laâm thay 78 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 79
Trong caånh tranh, caác trung têm hònh thaânh àöåc sau, möåt loaåi àiïån thoaåi àaä xaác nhêån lyá do coá mùåt lêåp trïn thïë giúái. Àiïìu naây thêåt tûå nhiïn vúái moåi cuãa mònh bùçng sûá mïånh “kïët nöëi con ngûúâi - Con- ngaânh khoa hoåc, cöng nghïå. Chuáng ta coá möåt vaâi necting People”. Àoá chñnh laâ Nokia. toám tùæt nhanh: Luác naây, 1991, Nokia vêîn àûáng ngoaâi cuöåc chúi cung cêëp maång viïîn thöng GSM, vêîn chuá têm vaâo - Phoâng Caãnh saát Detroit (Myä) sûã duång àiïån thoaåi àiïån tûã vaâ möåt loaåt nhûäng di saãn cöng nghiïåp khöng dêy vaâo nhûäng nùm 1920. truyïìn thöëng khaác, vúái nhûäng cuá trûúåt chên khaác - Ngûúâi Anh phaát minh ra ra-àa vaâo khoaãng giûäa sau caái chïët cuãa Kairamo. Cuâng nùm, Radiolinja – nhûäng nùm 1930, laâm tùng quy mö vaâ khaã doanh nghiïåp nhaâ nûúác haâng àêìu cuãa Phêìn Lan – nùng àiïån àaâm khöng dêy. Quên àöåi àaä sûã khai trûúng maång GSM àêìu tiïn. Ollila lêìn àêìu tiïn duång lúåi thïë cöng nghïå naây trong suöët chiïën àïën Solo àaä höëi thuác caác nhaâ nghiïn cûáu lao vaâo tranh thïë giúái thûá hai. viïîn caãnh GSM. - Bell Systems giúái thiïåu àiïån thoaåi di àöång duâng Nhû vêåy, thêåt ra coá khaá nhiïìu cú súã chùæc chùæn soáng vö tuyïën vúái tû caách laâ saãn phêím thûúng àïí Ollila chaåy vïì phña cú höåi GSM chûá khöng hoaân maåi vaâo trûúác caã chiïën tranh, nhûäng nùm 1940. toaân trûåc giaác nhû Business Week nhêån àõnh. Cú Ngûúâi Myä coá tham chiïën nhûng laänh thöí nùçm höåi GSM daânh cho Ericsson vaâ Nokia-Mobira laâ ngoaâi chiïën trûúâng, àaä coá àiïìu kiïån thûúng maåi ngang nhau trong cuöåc àua gia nhêåp vaâo viïîn hoáa noá trïn soáng FM. thöng di àöång chêu Êu, theo nhêån àõnh cuãa hoåc Ngûúâi ta goåi àoá laâ thïë hïå 1G hay analog – kyä giaã Dan Steinbock. Nhûng roä raâng Nokia tû nhên thuêåt tûúng tûå. Trong thûåc tïë, noá àûúåc sûã duång àaä chêåm möåt bûúác so vúái Radiolinja cuãa nhaâ nûúác. trong nhûäng phaåm vi nhoã. Caác quöëc gia coân chûa Ollila àaåt àûúåc gò khi nhoám lûãa trïn mùåt höì àoáng laâm viïåc vúái nhau àïí àaåt àïën nhûäng chuêín thöëng bùng? Àoá laâ thêët baåi. Sau khi hònh thaânh möåt nhêët cêìn thiïët. Caác biïn giúái chñnh trõ, an ninh, kinh nhoám nghiïn cûáu tiïën vaâo cöng nghïå GSM vaâ saát tïë chûa cho pheáp con ngûúâi nghô àïën “hoâa maång” caánh bïn hoå, Ollila nhòn thêëy: “Nhiïìu hy voång àaä toaân nhên loaåi. Àoá chûa phaãi laâ thúâi àaåi kïët nöëi tan vúä do caác khoá khùn vïì kyä thuêåt”. moåi ngûúâi. Nïëu chuáng ta noái rùçng chñnh nhûäng Sau naây öng nhúá laåi: “Moåi ngûúâi àaä hy voång phaát triïín cuãa cöng nghïå viïîn thöng àaä thuác àêíy, chuáng töi laâm ra möåt chuá ngûåa àua nhûng chuáng dêîn àûúâng cho con ngûúâi gêìn nhau hún thò khöng töi àaä kïët thuác vúái möåt con laåc àaâ”. Laåc àaâ thò coá gò laâ quaá àaáng hay ngêy thú. Nhiïìu thêåp niïn khöng thïí àua vúái chuá ngûåa, cuäng nhû ruâa khöng 80 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 81
thïí àua vúái chuá thoã nghiïm tuác chúi. Nhûng chñnh thûúng hiïåu duy nhêët cuãa chêu Êu nùçm trong chöî naây thïí hiïån möåt susi Phêìn Lan. Ollila tiïëp tuåc danh saách mûúâi thûúng hiïåu haâng àêìu thïë giúái cuãa kïí: “Nhûng chuáng töi vêîn hy voång vò chuáng töi tin Interbrand. vaâo kyä thuêåt söë”. Con laåc àaâ àaä vaâo àûúâng àua Nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu, trong àoá coá Martti Haikio, GSM. Noá khöng àûúåc boã cuöåc. Chaåy caách naâo àïí àaä chó ra nguyïn nhên thaânh cöng laâ úã chöî nhûäng nhanh hún vaâ vûúåt qua àöëi thuã laâ baâi toaán àoâi hoãi àöíi múái vïì quaãn trõ trong têåp àoaân. Taác giaã cuãa ngûúâi giaãi phaãi coá nhûäng saáng taåo bûúác ngoùåt. nhûäng àöíi múái àoá chñnh laâ Ollila. Coá leä àêy laâ Cuöëi nùm 1991, Nokia cho ra àúâi chiïëc àiïån thoaåi nhûäng chûúng hay nhêët trong huyïìn thoaåi Nokia. to nhû cuåc gaåch theo cöng nghïå GSM. Thuã tûúáng Cuöëi cuâng, coá möåt nguöìn lûåc khöng thïí khöng Phêìn Lan àûúåc múâi thûåc hiïån cuöåc goåi àoá. Möåt nùm nhùæc àïën, àoá laâ nhûäng möëi quan hïå vaâ uy tñn quöëc sau, Ollila àûúåc kyâ voång vaâo chûác CEO Nokia. Gêìn tïë maâ caá nhên Ollila coá àûúåc trong quaá trònh ài hoåc mûúâi nùm sau, GSM múái thûåc sûå chinh phuåc phêìn laâm thuï suöët taám nùm. lúán thïë giúái, vúái gêìn möåt nûãa söë thuïë bao toaân cêìu Sau thúâi kyâ öín àõnh taâi chñnh, Ollila bùæt àêìu (45% - 4.1999). Vaâ Nokia coá mùåt tiïn phong trong àaánh cûúåc söë phêån têåp àoaân vaâo tûúng lai àiïån cuöåc chinh phuåc àoá. Nokia cuãa Phêìn Lan seä tiïëp thoaåi di àöång. Möåt lûåa choån úã thïë “duy nhêët”. Caác tuåc chûáng minh laâ nhaâ tiïn phong àêìu tiïn cuãa nhaâ súã hûäu têåp àoaân àaä chuêín bõ vaâ uãng höå lûåa chêu Êu trong lônh vûåc àiïån thoaåi di àöång dêîn àêìu choån àoá bùçng caách trao toaân quyïìn quyïët àõnh thïë giúái, vûúåt qua bêët cûá trung têm naâo cuãa àõa vaâo tay CEO Ollila. cêìu. Nhaâ kiïën taåo giêëc mú àoá laâ Ollila. Cuöåc taái cêëu truác bùæt àêìu. Dan Steibock, bùçng caách tiïëp cêån chiïën lûúåc trong Nokia Revolution, àaä goåi “khaám phaá” ra bñ quyïët cuãa Ollila laâ úã chöî khai thaác caác khaã nùng sùén coá. Caác khaã nùng àoá chñnh laâ cú höåi cöng nghïå GSM, nhiïåt huyïët cuãa ngûúâi Phêìn Lan, quaá khûá àêìy kinh nghiïåm vïì viïîn thöng di àöång cuãa Nokia, caác chñnh saách àöíi múái trong àöëi ngoaåi vaâ giaãi phoáng vöën tû nhên cuãa nhaâ nûúác. Caách giaãi thñch àoá dô nhiïn laâ khöng sai, song noá chûa giaãi thñch àûúåc tñnh “caá biïåt” cuãa Nokia – maâ cho àïën nay vêîn laâ 82 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 83
ÚÃ Phêìn Lan, ngûúâi ta xem Nokia nhû laâ möåt niïìm tûå haâo quöëc gia vaâ ngaâi chuã tõch Ollila laâ bao göìm Bill Gates, Bill Clinton vaâ Jack Welch cöång laåi. Chûúng 2. Fortune 31.10.2005 TAÁI CÊËU TRUÁC Thöng qua viïåc cho pheáp nhên viïn mua cöí phêìn, cöng ty àaä bùæt àêìu thay àöíi caách suy nghô ÀÏÍ TOAÂN CÊÌU HOÁA cuãa ngûúâi Phêìn Lan vïì chuã nghôa tû baãn. The Time - Digital Europe 12.2000 Võ CEO vúái tñnh nhêîn naåi Nordic (ngûúâi chêu Êu thuêìn Scandinavi) Öng àaä xêy dûång Nokia thaânh möåt cöng ty vaâ kiïn quyïët vaâ saáng suöët, àaä laâm tùng danh muåc liïn kïët àêìu möåt thûúng hiïåu úã àùèng cêëp quöëc tïë. Sûå xuêët sùæc tû ngay trong khuãng hoaãng kinh tïë cuãa Phêìn Lan, àïí àûa Nokia cuãa öng keáo daâi hún 30 nùm qua vaâ aãnh hûúãng lïn võ trñ dêîn àêìu trong möåt thõ trûúâng ngaây caâng caånh tranh, àïën haâng triïåu cuöåc söëng nhûäng ngûúâi sûã duång tûâ àoá taåo cöng viïåc daâi haån vaâ kyä thuêåt cao trong möåt àêët cöng nghïå khöng dêy tûâ trong gia àònh, núi laâm nûúác maâ taâi saãn chuã yïëu laâ con ngûúâi. viïåc cho àïën trïn àûúâng phöë. Jorma Ollila àaä biïën Ngûúâi tiïn phong trong cöng nghïå àaä laänh àaåo vaâ khöng ngûâng Nokia thaânh möåt loaåi quy àõnh nhûäng chuêín mûåc khúi nguöìn cho nhên viïn cuãa mònh àûa ra nhûäng tiïu chuêín cho ngaânh viïîn thöng di àöång. múái vïì phaát triïín, thiïët kïë vaâ ûáng duång thên thiïån, vaâ laâ ngûúâi Àaánh giaá cuãa CTIA Wireless, qua phaát biïíu maâ, bùçng caách liïn kïët àiïån thoaåi di àöång vúái Internet àaä giuáp cuãa àaåi diïån Largent, taåi lïî trao giaãi thaânh tûåu troån àúâi cho cho nùng lûåc thuã lônh cuãa chêu Êu tûå laâm múái baãn thên, àïí Ollila. Thöng caáo CTIA Wireless, 4.5.2006 tiïëp tuåc àûáng trïn àónh soáng àöíi múái. Max Schmidheiny Foundation cuãa Àaåi hoåc St. Gallen, Thuåy Syä, Ollila àûúåc tùång Huên chûúng Cöng traång cuãa trao giaãi thûúãng Tûå do nùm 2000 cho Jorma Ollila. Cöång hoâa Bulgari - 1996; nhêån Huên chûúng Chûä Tûåa àïì cuãa nhêån àõnh “haân lêm” trñch trïn àêy coá tïn: Over Strandberg – Trïn caã sûác maånh thêåp Danh dûå daânh cho tû lïånh cuãa Cöång hoâa Ba Lan - 1999. 84 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 85
quaãn lyá. Thûá hai laâ, caác raâo caãn thûúng maåi quöëc tïë àang àûúåc thaáo boã vaâ thûúng maåi àang trúã nïn toaân cêìu. Khöng thïí thaânh cöng trïn thõ trûúâng toaân cêìu vúái quaá nhiïìu lônh vûåc maâ chuáng töi coá OLLILA THUYÏËT PHUÅC cuâng möåt luác khi àoá. Vò vêåy sûå àöíi múái naây àûúåc CHIÏËN LÛÚÅC TÊÅP TRUNG HÖÌNG KÖNG coi laâ cêìn thiïët. Nhûng cuäng do möåt thûåc tïë laâ chuáng töi caãm thêëy mònh coá nhûäng bñ quyïët àöåc New Dehli, thuã àö ÊËn Àöå, möåt ngaây thaáng nhêët vö nhõ trong lônh vûåc truyïìn thöng di àöång – 2.2000. Àaåi saãnh Shhjiahan cuãa khaách saån Taj caã vïì cú súã haå têìng vaâ saãn xuêët àiïån thoaåi di àöång Palace àöåt nhiïn öìn aâo khi coá tin: Jorma Ollila àaä – àiïìu mang laåi cho chuáng töi cú höåi coá thïí gêy àïën. Höåi nghõ cöng nghïå thöng tin chêu AÁ chuêín aãnh hûúãng lïn toaân cêìu. Hai àiïìu naây xuêët hiïån bõ khai maåc. Sûå coá mùåt cuãa Ollila àïën tûâ Phêìn Lan vaâo nhûäng nùm 1990 vaâ chuáng töi nghô rùçng seä xa xöi khiïën cho Manoj Gairola vaâ Sharad Goel, hai húåp lyá khi chuáng töi truát boã búát nhûäng ngaânh kinh phoáng viïn cuãa Times of Indian, miïu taã: “Sûå nöíi doanh cöìng kïình vaâ àêìu tû maånh vaâo truyïìn tiïëng cuãa öng laâ quaá roä raâng. Àöëi vúái möåt ngûúâi àaä thöng di àöång. Töi nghô àiïìu naây àaä mang laåi kïët biïën àöíi Nokia tûâ möåt têåp àoaân Phêìn Lan 133 tuöíi quaã rêët töët. Nhûng sûå àöíi múái àaä phaãi traãi qua rêët uã döåt thaânh möåt haäng àiïån thoaåi nùng àöång nhêët nhiïìu gian nan vaâ cuäng hïët sûác xuác àöång. thïë giúái, vúái mûác vöën 200 tó àöla Myä, võ CEO 49 Thïë giúái chó thûåc sûå bùæt àêìu chuá yá àïën tïn tuöíi tuöíi naây dûúâng nhû laåi rêët dïî gêìn”. Sau àoá, hai möåt CEO ngûúâi Phêìn Lan laâ Jorma Ollila bùæt àêìu nhaâ baáo naây khöng khoá àïí thûåc hiïån baâi phoãng tûâ nùm 1998. Àêy laâ thúâi àiïím Ollila àûa Nokia vêën võ CEO huyïìn thoaåi, àùng trïn Times of Indian vûúåt qua haäng Motorola lúán nhêët haânh tinh vïì 9.2.2000. àiïån thoaåi di àöång. Nhûäng nùm thaáng trûúác àoá, Hoãi: Öng coá thïí cho chuáng töi biïët bùçng caách naâo öng chûa phaãi laâ ngöi sao saáng trïn bêìu trúâi kinh öng biïën möåt têåp àoaân 133 tuöíi thaânh möåt cöng doanh toaân cêìu. Vaâ ngûúâi Viïåt Nam coân chûa biïët ty viïîn thöng chuyïn nghiïåp chó trong nùm nùm? nhiïìu vïì àiïån thoaåi di àöång Nokia. Nhûng àoá coá leä Ollila: Nokia biïën tûâ möåt têåp àoaân thaânh möåt laâ nhûäng nùm thaáng mïåt nhoåc nhêët cuãa nhên vêåt cöng ty cöng nghïå röìi sau àoá laâ möåt cöng ty viïîn naây. Cuöåc taái cêëu truác têåp àoaân khöíng löì laâ thúâi kyâ thöng, möåt phêìn laâ do nhu cêìu. Cöng ty àaä phaát gieo tröìng vö danh, àïí röìi sau àoá möåt thûúng hiïåu triïín trong quaá nhiïìu lônh vûåc maâ ngaây caâng khoá maâ Haig Matt mïånh danh laâ “thûúng hiïåu têåp 86 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 87
trung” trúã thaânh muâa böåi thu coá möåt khöng hai hai böå phêån maâ öng muöën lao vaâo àoá. Àoá laâ chuã trïn thïë giúái. tõch viïîn thöng, Matti Alahuhta vaâ chuã tõch Àiïån Taåi Höìng Köng, 1994, Ollila coá möåt ngaây àïí trònh thoaåi Di àöång, Pakka Ala Pietila. Harry Collin laâm baây vaâ thuyïët phuåc ban laänh àaåo têåp àoaân, trong thû kyá. cuöåc hoåp ngaây 12.5.1994, vïì chiïën lûúåc têåp trung Ngûúâi àaân öng 44 tuöíi, traán cao, coá aánh nhòn vaâo àiïån thoaåi cuãa mònh. Àêy laâ lêìn àêìu tiïn Ollila maånh meä trònh baây möåt kïë hoaåch vô àaåi, tûâ boã trònh chiïëu möåt lõch trònh chi tiïët cho nhûäng bûúác quyïët liïåt nhûäng ngaânh kinh doanh haâng trùm ài cuãa têåp àoaân. Nhûäng baãn slide thiïët kïë cöng nùm, lõch trònh baán nhû sau: phu giúâ àêy khöng coân laâ nhûäng neát àaåi cûúng. Cûã - Caáp: 1994-1995 toåa cuãa öng vêîn laâ nhûäng gûúng mùåt tûâng àûa öng - Caác nhaâ maáy saãn xuêët caáp: 1994-1996 lïn vúái nhiïìu kyâ voång: chuã tõch höåi àöìng quaãn trõ - Giêëy, cao su: 1994-1995 Casimir Ehrnrooth (chuã tõch cuãa Kymmene Oy, cöí - Àiïån tûã cöng nghiïåp: 1994-1996 àöng lúán nhêët), phoá chuã tõch höåi àöìng quaãn trõ - Nùng lûúång: 1995-1997 Yrjo Niskanen (CEO cuãa cöí àöng Pohjola Group - - Àiïån tûã tiïu duâng: 1996-1997 haäng baão hiïím) vaâ phoá cuãa öng naây taåi haäng baão hiïím, thaânh viïn höåi àöìng quaãn trõ Nokia, öng “Kinh ngaåc” laâ têm traång cuãa cûã toåa. Nhiïìu Pirkko Alitalo. Vaâ caác thaânh viïn khaác: Edward ngûúâi àaä uãng höå chiïën lûúåc têåp trung vaâo viïîn Andesson (giaáo sû cuãa Àaåi hoåc Helsinki, Ahti thöng vaâ àiïån thoaåi di àöång nhûng àiïìu àoá khöng Hirvonen (chuã tõch Unitas Oy) ài cuâng vúái CEO cuãa coá nghôa laâ gaåt boã têët caã. Lêìn àêìu tiïn Nokia àûáng mònh laâ Vesa Vainio vaâ CEO cuãa Sampo Group, trûúác viïåc “mêët dêëu vïët” lõch sûã hún 100 nùm cuãa Jouko Leskinen. noá. Ngûúâi ta thêëy Ollila àïën àêy vúái “caánh tay phaãi” Caác nhaâ laänh àaåo, vaâ laâ caác cöí àöng toã ra cêín cuãa öng laâ CFO (giaám àöëc taâi chñnh) Olli Pekka troång trûúác nhûäng gò hoå nhòn thêëy trïn maân hònh Kallasvuo. Nhaâ taâi chñnh xuêët thên luêåt sû coá biïåt àûúåc phaát ra tûâ maáy phoáng. Dû êm cuãa àúåt suy danh OPK naây laâ ngûúâi cuâng Ollila baân thaão vúái thoaái nghiïm troång trong böå phêån àiïån tûã tiïu nhau vïì con àûúâng daâi ngaây mai, khi Ollila vûâa duâng vêîn coân àêu àêy. Luác àoá, àiïån tûã cuäng ra ngöìi vaâo chiïëc ghïë rêët “noáng” CEO. Ngoaâi nhaâ taâi mùæt möåt caách hoaânh traáng vúái tû caách laâ troång chñnh coá tuöíi àúâi vaâ “tuöíi Nokia” àïìu nhiïìu hún têm cuãa Nokia, thûåc hiïån sûá mïånh chinh phuåc öng, Ollila chó mang theo hai nhên vêåt àûáng àêìu chêu Êu. Nhûng röìi noá àaä rúi vaâ chòm theo àúåt suy 88 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 89
thoaái cuãa nïìn kinh tïë khuãng hoaãng, sau suåp àöí chuã tõch vaâ phoá chuã tõch höåi àöìng quaãn trõ rêët quan Liïn Xö. Vaâ nïìn kinh tïë ngay luác Ollila àang trònh têm àïën yá tûúãng biïën Nokia trúã thaânh nhaâ vö àõch baây möåt cuöåc àaåi caách maång múái vêîn àang trong toaân cêìu trong lônh vûåc àiïån thoaåi di àöång. Caách voâng suy thoaái àoá. Liïåu nhûäng cuá tûúác boã maånh thûác cuãa Ollila laâ phaãi trúã thaânh nhaâ tiïn phong meä cuãa Ollila coá phaãi laâ lêìn trònh diïîn hoaânh traáng àïí nùæm lúåi thïë ngûúâi ài trûúác. nhûng seä ngùæn nguãi tiïëp theo? Khöng coá gò àaãm Àiïìu naây, Phêìn Lan chûa coá tiïìn lïå vaâ caã chêu baão thaânh cöng. Caác quan chûác trong khaán phoâng Êu vêîn chûa laâ söë möåt trïn toaân thïë giúái trong lônh noái vïì nhûäng khoá khùn trong thõ trûúâng quöëc tïë. vûåc naây. Àïí khöng phaåm phaãi liïìu lônh, hoå àaä tòm Nhûäng gò öng giûä laåi, sùæp àùåt laåi cho goån gaâng chó àïën nhaâ tû vêën àöåc lêåp McKinsey & Co. coân liïn quan àïën àiïån thoaåi di àöång, viïîn thöng: Nhaâ tû vêën naây coá cuâng caách nhòn nhû Ollila. Tuy vêåy, khi Ollila àûáng bïn caånh maân hònh vúái 1. Nokia Mobile Phone: saãn xuêët àiïån thoaåi di nhûäng baãn slide taáo baåo thò khöng khñ cêín troång àöång. vêîn bao truâm. Àiïìu naây khaác vúái muâa xuên cuãa 2. Nokia Networks: cung cêëp cú súã haå têìng maång hai nùm trûúác. Luác àoá, thúâi àiïím múái nhêåm chûác, di àöång, bùng thöng röång, IP vaâ caác dõch vuå liïn khi Ollila trònh baây phûúng hûúáng taái troång têm quan. vaâo viïîn thöng vaâ àiïån thoaåi di àöång, öng àaä 3. Nokia Venture Organization: nhêån diïån vaâ phaát “nhòn thêëy nhûäng gûúng mùåt ngúâi lïn”. Nhûng khi triïín yá tûúãng kinh doanh múái ngoaâi nhûäng möëi àoá, khöng ai nghô Nokia seä gaåt boã têët caã vaâ chó coân quan têm hiïån nay. möåt lônh vûåc maâ thöi. Nokia Research Center khöng phaãi laâ doanh Boã têët caã cuãa trùm nùm, chó sau ba nùm nùæm nghiïåp kinh doanh nhûng laâ trung têm nghiïn cûáu quyïìn. Chuyïån naây cuäng giöëng nhû àaánh cûúåc vúái taåo ra sûác maånh caånh tranh cuãa Nokia, trong caác söë mïånh. Vaâ noá khöng thïí laâ caãm giaác quen thuöåc lônh vûåc cöng nghïå thiïët yïëu cho thaânh cöng vaâ hay dïî thñch nghi. cho tûúng lai. Nhûäng gò öng àang noái úã Höìng Köng laâ ài quaá xa Nhûng Ollila khöng trònh baây möåt kïë hoaåch maâ nhûäng gò Ollila vöën àaä gêy möåt ngaåc nhiïn lúán höìi khöng chuêín bõ chu àaáo. Vaâo saáu thaáng trûúác khi nùm 1992: Möåt tuêìn trûúác khi àûúåc böí nhiïåm, öng ài hoåp cuöåc hoåp lõch sûã, öng àaä gùåp vaâ chia seã têìm àaä trònh baây möåt löå trònh khaác cho tûúng lai cuãa nhòn cuãa caá nhên mònh vúái hai cöí àöng, vaâ cuäng Nokia vúái hai thaânh viïn quan troång nhêët trong höåi laâ hai nhên vêåt quan troång nhêët cuãa höåi àöìng. Võ àöìng quaãn trõ - Casimir Ehrnroot vaâ Yrjo Niskanen. 90 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 91
Theo àoá, Ollila coân giûä laåi khaá nhiïìu thûá trong caác ngaânh kinh doanh cuãa Nokia: Àiïån tûã tiïu duâng Caáp vaâ caác nhaâ maáy HOÅC TÛÂ DI SAÃN Viïîn thöng (ngaânh troång àiïím) Àiïån thoaåi di àöång (ngaânh troång àiïím) Sau naây khi àaä àûa Nokia thaânh cöng àïën võ trñ Cöng nghiïåp cú baãn (vêîn coân giêëy vaâ cao su) dêîn àêìu thïë giúái, nùm 1998, Stephen Baker cuãa Höåi àöìng quaãn trõ taåi Höìng Köng àaä yïu cêìu Business Week àaä hoãi Ollila lyá do choån lûåa ngaânh Ollila chuêín bõ möåt phiïn baãn kïë hoaåch chi tiïët àiïån thoaåi di àöång cho Nokia, loaåi boã têët caã nhûäng hún cho cuöåc hoåp vaâo hai thaáng túái, tûác laâ thaáng ngaânh khaác. 6.1994. Àïí an toaân, Ollila thêåm chñ àûúåc yïu cêìu Baker: Taåi sao Nokia thaânh cöng, thûa öng? laâm möåt kïë hoaåch khaác àïí coá thïm lûåa choån. Ollila: Chuáng töi àaä caãi töí dûát khoaát vaâo àêìu Thïë nhûng, nhû àaä àûúåc viïët trong Nokia - The nhûäng nùm 90. Chuáng töi àaä súám chuêín bõ cho Inside Story, vaâ nhû àûúåc kiïím nghiïåm ngaây nay, cöng nghïå kyä thuêåt söë vaâ àûúåc hûúãng lúåi ñch tûâ nhûäng baãn slide vúái nïìn trùæng nhaä maâ Ollila hay cuöåc caách maång àiïån thoaåi di àöång. Hún nûäa, chuáng duâng vúái nhûäng àöì hoåa töëi giaãn, àaä trúã thaânh lõch töi coá möåt cú súã haå têìng kyä thuêåt ài trûúác 25 nùm. sûã sau àoá. Àiïìu naây cho pheáp chuáng töi coá nhûäng bñ quyïët kyä Nhû vêåy, phaãi sau saáu nùm àiïìu haânh, Jorma thuêåt maâ chó vaâi cöng ty múái coá. Töi khöng phaãi laâ Ollila múái hoaân têët cöng cuöåc töí chûác laåi cêëu truác möåt nhaâ kyä thuêåt. Nhûng khi töi àûa moåi ngûúâi kinh doanh cuãa têåp àoaân. Cuå ruâa xuyïn thïë kyã trúã caånh tranh vúái caác àöëi thuã, töi nghô chuáng töi coá thïí nïn nheå nhaâng hún, têåp trung hún vaâ sùén saâng àaánh baåi bêët cûá ai, trong kinh doanh. cho cuöåc àua toaân cêìu. Traái vúái nhiïìu aám aãnh cho rùçng Ollila khai sinh Trûúác tiïn, Ollila cêìn töí chûác laåi têåp àoaân Nokia ra àiïån thoaåi di àöång cho Nokia. Nhûng trong traã göìm 11 ngaânh kinh doanh. Haâng ngaân chöî laâm bõ lúâi cuãa öng nïu trïn, roä raâng Nokia àaä thûâa hûúãng cùæt giaãm vaâ Ollila noái àoá laâ quyïët àõnh khoá khùn 25 nùm tñch luäy bñ quyïët trong quaá khûá cuãa cöng lúán nhêët àöëi vúái öng. Nhiïìu nùm sau, söë nhên viïn ty. Khi noái “chuáng töi caãi töí dûát khoaát vaâo nhûäng laåi tùng lïn coân nhiïìu hún trûúác khi giaãm. nùm 90” thò “chuáng töi” àoá laâ Nokia trong thúâi kyâ cuãa Ollila. Trong khi “chuáng töi coá möåt cú súã haå 92 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 93
têìng kyä thuêåt 25 nùm trûúác”, thò “chuáng töi” àoá laâ Ollila úã chöî öng xuêët thên trong möåt gia àònh giaâu caã lõch sûã daâi cuãa cöng ty. Vêën àïì cuãa öng laâ can coá. Öng laâ ngûúâi àùåt ra têìm nhòn biïën Nokia thaânh àaãm choån caái töët nhêët, nhiïìu khaã nùng nhêët maâ möåt cöng ty chêu Êu, múã àêìu giêëc mú biïën möåt caác tiïìn böëi àïí laåi, röìi maâi sùæc noá tiïën vaâo tûúng cöng ty Phêìn Lan trúã thaânh “Nhêåt Baãn cuãa chêu lai. Nhûng àoá chó múái laâ baão böëi kyä thuêåt thöi. Êu” vïì cöng nghïå, thõ trûúâng vaâ kinh tïë. Nhûng Ollila cêìn hoåc nhiïìu taåi “trûúâng Àaåi hoåc Nokia” – öng cuäng seä àïí laåi hêåu quaã cuãa quyïët saách troång nhû lúâi öng noái – tûâ di saãn àïí laåi. Di saãn àoá laâ gò? têm àiïån tûã maâ thûåc tïë khöng theo mong àúåi. Têët caã nhûäng gò Ollila àaåt àûúåc trong cuöåc söëng Nùm 1970, Nokia luác bêëy giúâ laâ cöng ty tû nhên tûâ chñnh trõ, quaãn trõ, kinh doanh vaâ laänh àaåo àïìu lúán nhêët Phêìn Lan, múâi Kairamo giûä vai troâ phoá coá göëc tûâ sûå hoåc chñnh quy. Giöëng nhû bao ngûúâi chuã tõch thûá nhêët àöëi ngoaåi quöëc tïë. Möåt vñ trñ tûúng Phêìn Lan khaác trong böëi caãnh lõch sûã maâ àêët nûúác tûå maâ sau naây chñnh Ollila cuäng àaãm nhêån khi lêìn luön bõ o eáp, baãn thên Ollila cuäng nhû gia àònh àêìu tiïn gia nhêåp Nokia, sau nhiïìu nùm “chinh cuãa öng biïët rùçng, viïåc hoåc seä àem àïën nhûäng chiïën” úã nûúác ngoaâi vaâ laâm viïåc trong ngên haâng thay àöíi lúán. toaân cêìu. Kaimaro nhêån ra ngay rùçng, duâ laâ cöng Chó riïng lõch sûã Nokia cuäng àaä cho thêëy vai troâ ty tû nhên Phêìn Lan, nhûng búãi thõ trûúâng nöåi àõa cuãa caác trñ thûác laâ rêët quan troång trong àúâi söëng quaá nhoã nïn Nokia seä gùåp thõ trûúâng baäo hoâa trong kinh tïë cuãa nûúác naây. Tûâ Idestam saáng lêåp Nokia tûúng lai gêìn thöi. Muåc tiïu vûún ra chêu Êu vaâ giêëy vaâ göî àïën caác nhaâ saáng lêåp cuãa saãn phêím cao toaân cêìu cuãa öng daânh cho Nokia xuêët hiïån tûâ su vaâ dêy caáp àïìu laâ nhûäng kyä sû. Vaâ nhûäng nhaâ àêy. Vaâ àoá gêìn nhû laâ toaân böå têm trñ cuãa cuöåc cöng nghiïåp tiïn phong ngay trong chiïën tranh àúâi öng. Nhûäng bûúác ài vaâ caách thûác quaãn trõ naây luön ra nûúác ngoaâi, núi coá nïìn kyä thuêåt cao àïí cuãa Kairamo seä àïí laåi nhiïìu di saãn cho Ollila. hoåc hoãi. Àiïím thûá ba laâ caác nhaâ doanh nghiïåp luön Kairamo àaä cên bùçng lûúång haâng xuêët khêíu coá nhûäng möëi quan hïå mêåt thiïët vúái giúái chñnh trõ. sang hai khöëi: 50% sang thõ trûúâng Xö viïët, 50% Àoá gêìn nhû laâ mö hònh cuãa nhûäng ngûúâi coá uy tñn sang phña Têy tû baãn. Öng noái vúái caác nhên viïn vaâ quyïìn lûåc trong xaä höåi, bïn caånh viïåc xem àêy laâ luác tiïën vïì phña Têy. Öng noái vúái nhên viïn troång giaáo duåc cuãa Phêìn Lan. rùçng, Phêìn Lan coá möåt vai troâ quan troång trong Kari Kairamo, nhaâ chiïën lûúåc àaä laâm cuöåc caách cöång àöìng chêu Êu vaâ toaân thïë giúái, àiïìu naây coá maång àùåt laåi troång têm cho têåp àoaân Nokia laâ möåt veã laå luâng vúái ngûúâi nghe nhûng bùæt àêìu nhen “mö hònh” nhû vêåy. Tuy vêåy, lyá lõch Kairamo khaác nhoám nhûäng hy voång tñch cûåc. 94 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 95
Möåt nhaâ laänh àaåo gioãi thò luön coá khaã nùng 1986 àïën nùm 1988, tûác chó trong hai nùm, truyïìn nhiïåt huyïët àïën nhên viïn, vò kinh nghiïåm Kairamo àêíy caác con söë tùng lïn nûäa: nhên cöng cho thêëy àoá möåt loaåi àöång lûåc quan troång àïí phaát tùng gêëp àöi (44.600 ngûúâi). triïín. Kairamo àaä laâm möåt viïåc bêët thûúâng, theo Nhûäng gò Kairamo àïí laåi trong cêëu truác cuãa töí caách nhòn àûúng thúâi, laâ khuyïën khñch nhên viïn chûác laâ möåt Nokia àa ngaânh, àöì söå nhûng khöng ra nûúác ngoaâi laâm viïåc. Möåt cöng viïåc maâ sau naây nhiïìu tiïìm nùng tiïën vaâo tûúng lai. Nghôa laâ noá Ollila seä phaãi thûåc hiïån trong hïå thöëng nhên sûå dêåm chên taåi chöî, thiïëu bïìn vûäng. Vaâ möåt böå maáy toaân cêìu lïn àïën 50.000 ngûúâi, trong àoá “tinh àiïìu haânh nùång nïì khöng tûúng thñch vúái chñnh thêìn Phêìn Lan” vaâ khöëi coân laåi luön haâi hoâa trong thaânh tûåu chiïëm lônh chêu Êu cuãa chñnh noá. ÚÃ àa daång baãn sùæc. khña caånh naây, öng àaä nhòn thêëy nhûng khöng thïí Kairamo coá nhûäng möëi quan hïå vúái giúái chñnh trõ, hoaân têët. Àoá laâ, öng noái: “Nïìn cöng nghiïåp chêu möåt truyïìn thöëng cuãa gia àònh vaâ vúái aãnh hûúãng Êu, cêëu truác giaá àaä dûåa ngaây caâng nhiïìu vïì tri lïn nïìn ngoaåi thûúng, öng àaä luön cöë gùæng laâm cho thûác”. Khaám phaá vïì kinh tïë tri thûác naây àûúåc xem cöng chuáng caãm nhêån àûúåc tònh thïë múái cuãa àêët laâ tiïn phong taåi chêu luåc. Nokia bûúác vaâo thúâi kyâ nûúác. Àoá laâ, öng luön noái, “àaä àïën luác àêìu tû vaâo àaâo taåo liïn tuåc vúái tinh thêìn hoåc hoãi liïn tuåc. con ngûúâi thay cho àêìu tû vaâo rûâng”. Àêy laâ thúâi Möång ûúác cuãa öng khöng thaânh nhûng nhûäng gò kyâ caác nhaâ nghiïn cûáu goåi laâ thúâi kyâ kinh tïë dûåa Ollila hoaân têët sau àoá möåt caách ngoaån muåc, trïn vaâo àêìu tû thay cho dûåa vaâo khai thaác taâi nguyïn quy mö toaân cêìu xuêët phaát tûâ nïìn moáng àoá. thiïn nhiïn. Caác nhaâ doanh nghiïåp gùæn chùåt vúái Ngay sau khi nùæm quyïìn CEO, Kairamo múâi caác giaãng àûúâng àaåi hoåc. Nokia àaä lêìn àêìu tiïn xuác ngay Ollila vïì Nokia tûâ Citibank. Nhûäng gò nhaâ taâi tiïën dûå aán Àaåi hoåc Nokia, tiïëp theo chiïën lûúåc quan chñnh treã tuöíi Ollila àaä traãi qua vûâa vùån vúái kiïíu hïå mêåt thiïët vúái caác àaåi hoåc haâng àêìu nhû Helsinki mêîu maâ Kairamo tòm kiïëm: Khaát voång Phêìn Lan, vaâ Olulu. Dûúái thúâi kyâ àiïìu haânh cuãa mònh, Kairmo hoåc vêën vaâ kinh nghiïåm úã têìm voác quöëc tïë. Nhûng – àûúåc bêìu laâm giaám àöëc àiïìu haânh nùm 1977 vaâ nhûäng gò Kairamo àau àêìu laâ taâi chñnh vaâ cuöåc sau àoá laâ töíng giaám àöëc nùm 1986 – öng àaä àêíy chiïën quyïìn lûåc nöåi böå. Mö hònh súã hûäu cuãa ngên söë lûúång nhên cöng tûâ 12.400 lïn àïën gêëp àöi nhû haâng nhaâ nûúác vaâ quan àiïím kinh doanh vò lúåi vêåy, tûác 25.500 ngûúâi. Doanh söë cuäng tùng böën nhuêån trûúác mùæt cuãa caác cöí àöng naây laâm caãn trúã lêìn, tûác tûâ hún 1 tó lïn 4,5 tó fim, trûúác khi noá vaâ baáo trûúác bûúác phaá saãn cuãa Kairamo. Nhaâ taâi xuöëng döëc vaâo cuöëi nhûäng nùm 1980. Tûâ nùm chñnh Ollila laâ niïìm hy voång cuãa öng. 96 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 97
Cöng böë nhûäng luåc àuåc nöåi böå khöng phaãi laâ thoái thiïëu vöën. Ngay ngaây àêìu tiïn bûúác chên vaâo cöng quen cuãa ngûúâi Phêìn Lan, möåt àêët nûúác chó coá 5 xûúãng gùåp gúä nhên viïn, öng àaä lïn dêy coát cho triïåu dên nïn têm lyá “ai cuäng biïët ai” laâ möåt phêìn moåi ngûúâi bùçng caách têåp trung vaâo böå phêìn lyá do cuãa tñnh caách naây. Nhûng sûã gia Martti nghiïn cûáu vaâ phaát triïín (R&D). Nhaâ taâi chñnh tûå Hokkio àûúåc pheáp tham khaão têët caã caác taâi liïåu, nhêån “khöng biïët nöëi hïå thöëng öëng nûúác trong höì sú lûu trûä. Viïåc naây chó xaãy ra trong thúâi kyâ nhaâ” muöën biïët chuyïån gò àang xaãy ra trong cöng cuãa Ollila – ngûúâi maâ Business Week mö taã laâ rêët xûúãng vaâ thõ trûúâng cöng nghïå cao. Laâ möåt ngûúâi Têy vaâ gêìn nhû khöng coân chuát naâo Phêìn Lan. tön troång caác nguyïn tùæc khoa hoåc vaâ sûác maånh Àoá laâ Business thêëy vêåy, dûåa trïn àiïåu böå cuãa cuãa giaáo duåc, nhû Business Week nhêån xeát, öng Ollila trong caác buöíi tiïëp xuác nhûäng nùm Ollila bùæt muöën biïët cêu traã lúâi tûâ cöng cuå R&D. Laâm R&D coá àêìu nöíi tiïëng. Coân baån vaâ chuáng töi coá thïí tin nghôa laâ cêìn tiïìn, thêåm chñ laâ rêët nhiïìu tiïìn. Sûå tûúãng theo caách khaác, dûåa vaâo caái nhòn hïå thöëng hiïíu biïët khöng bao giúâ coá giaá reã. Nhûng nguöìn nhûäng gò öng laâm. Nhaâ nghiïn cûáu sûã doanh vöën àang chaåy theo caách nhû thïë naây: Nokia Data àûúåc baán ài àïí lêëy vöën cho ICL – möåt cöng ty nghiïåp viïët Nokia - The Inside Story thò khaám phaá dõch vuå cöng nghïå thöng tin cuãa Nokia. Vaâ Nokia ra cuöåc tranh giaânh quyïìn lûåc coân chuáng ta thò coá mua thïm cöng ty àiïån thoaåi di àöång Technophone thïí khaám phaá ra caách suy nghô cuãa Ollila – ngûúâi cuãa Anh – möåt àöëi thuã lúán cuãa Nokia. Nghôa laâ àaä cho pheáp tiïën haânh àiïìu àoá. Nghiïn cûáu lõch Ollila àûúåc böí sung thïm möåt cöng ty múái mua vïì, sûã khaách quan möåt caách thñch húåp, seä àem àïën coá thïm cöng nghïå quyá nhûng àoá khöng phaãi laâ nhûäng baâi hoåc cho tûúng lai. Coá thïí, quyïët àõnh tiïìn àïí laâm R&D. Ollila chûa thïí lêëy laåi phong àöå naây cuãa Ollila àaä goáp phêìn giuáp öng hoaân thaânh cho cöng ty con naây tûâ tinh thêìn nhên viïn vaâ lïì möåt trong nhûäng baâi toaán khoá nhêët àoá laâ biïën löëi laâm viïåc nhiïìu chaán naãn. nhoám quaãn trõ cao cêëp trúã thaânh möåt Dream Trong cuöåc taái cêëu truác têåp àoaân sau naây, öng Team – àöåi hònh trong mú. àaä boã têët caã caác ngaânh kinh doanh trong hún möåt Ollila àaä khaám phaá ra möåt troång têm khaác vúái thïë kyã cuãa têåp àoaân. Àöìng thúâi öng giûä laåi kinh Kairamo. Àoá chñnh laâ àiïån thoaåi di àöång – àang nghiïåm kinh doanh àiïån thoaåi di àöång cuãa cöng trong thúâi kyâ sú khai, khöng roä raâng. ty, tinh thêìn tiïn phong cuãa caác nhaâ saáng lêåp, tinh Ollila khöng gùåp may mùæn vaâo nùm thûá nhêët thêìn sisu cuãa ngûúâi Phêìn Lan, thaái àöå troång hoåc àiïìu haânh cöng ty àiïån thoaåi di àöång Nokia – möåt têåp cuãa lõch sûã têåp àoaân vaâ gêìn nhêët laâ khaát voång cöng ty con trong khöëi viïîn thöng. Ollila thêëy mònh quöëc tïë cuãa Kairamo. 98 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 99
* nùm trûúác, tiïëp tuåc khaát voång chinh phuåc quöëc tïë Nhûng nïëu chó noái viïåc Ollila hoåc tûâ quaá khûá vïì cuãa Kairamo bùçng möåt troång têm naâo àoá, vaâ kïë tuåc quaãn trõ hay taâi chñnh cuãa cöng ty, vïì cêëu truác töí cöng viïåc taái cêëu truác dang dúã cuãa Vuoriehto. Vêën chûác hay tònh hònh thõ trûúâng quöëc tïë seä khöng àïì laâ öng nùæm lêëy cú höåi vaâ laâm höìi sinh möåt têåp phaãn aánh àuã vïì öng. Möåt trong nhûäng têìm nhòn àoaân giaâ nua, thua löî, trûúác khi àûa noá vaâo võ trñ lúán nhêët cuãa Ollila laâ dûå baáo vïì nhu cêìu cuãa con haâng àêìu thïë giúái. ngûúâi vúái cöng nghïå. Sau 10 nùm laänh àaåo xuêët sùæc Nokia, Ollila “nhòn laåi” khi noái vúái taåp chñ Gurus (Nhaâ tû tûúãng), söë thaáng 8.2002. Jorge Nasimetro: Taåi sao Nokia laåi têåp trung vaâo lônh vûåc múái maâ khöng phaãi laâ nhûäng lônh vûåc truyïìn thöëng vöën coá cuãa Phêìn Lan? Jorma Ollila: Coá nhiïìu yïëu töë àùçng sau quyïët àõnh chiïën lûúåc naây. Nokia coá nïìn moáng viïîn thöng tûâ nhûäng nùm 1960. Vò thïë, chuáng töi hoaân toaân khöng phaãi laâ nhûäng ngûúâi múái trong lônh vûåc naây. Vaã laåi, do caác quy àõnh cuäng múã ra nhûäng caånh tranh trong lônh vûåc viïîn thöng – trûúác kia àûúåc kiïím soaát búãi caác cöng ty àöåc quyïìn. Thûá ba laâ, caác cöng nghïå viïîn thöng ài dêìn àïën cöng nghïå kyä thuêåt söë, cho pheáp töíng àaâi cung cêëp nhûäng dõch vuå múái vaâ múã ra thõ trûúâng röång lúán. Cuöëi cuâng, hïå thöëng GSM cuãa Liïn minh chêu Êu ra mùæt nùm 1991 àaä phaát triïín nhanh choáng caã trong àõa lyá cuäng nhû dõch vuå. Ollila àaä nhòn thêëy àiïím chung giûäa tûúng lai lêîn quaá khûá cuãa têåp àoaân Nokia. Öng àaä kïë thûâa tinh thêìn tiïn phong cuãa caác nhaâ saáng lêåp haâng trùm 100 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 101