kể chuyện về kim loại: phần 1

Kể chuyện về kim loại<br /> Tác giả: X.I. Venetxki<br /> Ebook miễn phí tại : www.Sachvui.Com<br /> <br /> Mục Lục:<br /> Cuốn sách 'Kể chuyện về kim loại' 2<br /> Lời tựa của nhà xuất bản Mir 2<br /> Li - Nhẹ nhất trong số các kim loại 4<br /> Be - Kim loại của kỷ nguyên vũ trụ . 9<br /> Mg - Kim loại “dễ phát khùng” . 15<br /> AL- “Bạc” lấy từ đất sét 21<br /> Ti - Con của đất 29<br /> V- “VITAMIN V” . 36<br /> Cr - Chữ “X” bí ẩn . 41<br /> Mn - Bạn đường muôn thủa của sắt 47<br /> Ni - “Con quỷ đồng” . 53<br /> Cu - Đã từng thay thế đá . 61<br /> Zr – “Trang phục” của những thanh urani 79<br /> Nb - Thứ bốn mươi mốt 84<br /> Mo - Bạn đồng minh của sắt 89<br /> Ag - Kim loại của mặt trăng . 96<br /> Sn - “Cứng” mà lại... mềm .. 104<br /> Ta- Sinh trưởng trong đau khổ . 110<br /> W - Kẻ cho ta ánh sáng . 114<br /> Pt - Sau ba lần khóa . 120<br /> Au – “Vua của các kim loại” – kim loại của các vua . 126<br /> Hg – “Nước bạc” . 136<br /> Pb - Kẻ diệt trừ đế chế La Mã . 142<br /> U - Nhiên liệu của thế kỷ XX .. 148<br /> <br /> <br /> Cuốn sách 'Kể chuyện về kim loại'<br /> <br /> Tác giả của cuốn sách này là X.I. Venetxki. Qua mỗi chương, với vô số các<br /> mẩu chuyện lý thú, và gần gũi với thực tế, tác giả kể cho chúng ta nghe bằng<br /> cách nào người ta tìm ra các kim loại, đã kỳ công tinh chế chúng ra sao, con<br /> đường mà mỗi kim loại xâm nhập vào đời sống, sự đổi ngôi của chúng, cũng<br /> như những đặc tính hữu ích và mới mẻ của chúng dưới vỏ ngoài của các hiện<br /> tượng kỳ lạ, huyền bí.<br /> <br /> Dẫn dắt qua các câu chuyện, X.I. Venetxki đã biến một trong lĩnh vực khô<br /> khan "khó nuốt" nhất thành một đề tài cuốn hút, dễ nhớ mà không hề dùng<br /> tới những mô hình hay công thức phức tạp có nguy cơ khiến bạn đọc rối trí.<br /> Và khi đóng trang sách lại, bạn đọc còn nhớ câu chuyện về bà chủ trọ keo<br /> kiệt với những miếng thịt ôi đã bị liti vạch mặt ra sao, hay những vị khách ức<br /> đến phát khóc trong bữa tiệc của hoàng đế Pháp Napoleon III, vì không được<br /> dùng loại thìa nhôm sang trọng, thì ấy là X.I. Venetxki đã thành công.<br /> <br /> Kể chuyện về kim loại dẫu được viết ra cách đây hơn một thập kỷ, nhưng nội<br /> dung của nó vẫn còn nguyên giá trị thực tiễn và mới mẻ cho đến tận ngày<br /> nay.<br /> <br /> Bản tiếng Việt mà chúng tôi giới thiệu sau đây được dịch bởi Lê Mạnh<br /> Chiến, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội, và Nhà xuất bản Mir,<br /> 1989. Trong sách, các tên riêng và địa danh được phiên âm ra tiếng Việt<br /> (nhưng lần dùng đầu tiên được viết bằng tiếng Anh), vì thế, chúng tôi giữ<br /> nguyên cách phiên âm này.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lời tựa của nhà xuất bản Mir<br /> <br /> Kể từ ngày thời kỳ đồ đá chuyển giao lại quyền hành của mình sang cho thời<br /> đại đồ đồng, các kim loại đã phục vụ con người một cách trung thành, giúp<br /> con người xây dựng và sáng tạo, khắc phục thiên tai, khám phá các bí mật<br /> của thiên nhiên, chế tác ra các cơ cấu và máy móc tuyệt diệu.<br /> <br /> Gheor Agricôla (Georg Agricola) - nhà tư tưởng người Đức ở thế kỷ XVI,<br /> tác giả của nhiều công trình về luyện kim, đã từng nhấn mạnh vai trò to lớn<br /> của kim loại trong cuộc sống của chúng ta. Trong tác phẩm “Về ngành mỏ<br /> và luyện kim”, ông đã viết: “Con người sẽ không thể làm gì nếu không có<br /> kim loại..., nếu không có kim loại thì hẳn con người đã phải kéo lê kiếp sống<br /> thảm hại và ghê tởm nhất giữa bầy dã thú. Hẳn là người ta đã phải quay về<br /> với những hạt dẻ và những quả táo quả lê mọc dại trong rừng, phải ăn cỏ và<br /> rễ cây, phải dùng móng tay đào bới cho mình những cái hang để lấy chỗ ban<br /> đêm chui vào nằm, còn ban ngày thì lang thang hết chỗ này chỗ nọ trong các<br /> chốn rừng rậm và đồng hoang chẳng khác gì những con dã thú. Bởi vì lối<br /> sống như thế hoàn toàn không xứng đáng với trí tuệ con người - món quà<br /> quý nhất mà thiên nhiên ban cho, nên lẽ nào lại có người ngu ngốc và gàn dở<br /> đến nỗi không đồng ý rằng, kim loại thật cần tiết cho việc ăn mặc và nói<br /> chung là để duy trì cuộc sống cho con người?”<br /> <br /> Nhà bác học vĩ đại M.V.Lomonosov cũng đánh giá rất cao ý nghĩa của kim<br /> loại đối với sự phát triển của xã hội loài người. Trong cuốn “Mấy lời bàn về<br /> lợi ích của hóa học”, ông đã viết: “Kim loại tạo nên vẻ đẹp và sự bền vững<br /> cho các đồ dùng quan trọng và cần thiết trong xã hội... Kim loại bảo vệ<br /> chúng ta trước sự tấn công của kẻ thù, các con tàu nhờ có kim loại mà trở<br /> nên cứng vững và được chằng buộc bởi sức mạnh của kim loại để lướt trên<br /> sóng biển trước những trận cuồng phong dữ dội. Kim loại làm cho đất đai trở<br /> nên phì nhiêu; kim loại giúp chúng ta trong việc săn bắt các loại động vật<br /> trên cạn và dưới nước để nuôi sống chúng ta... Nói tóm lại, không một lĩnh<br /> vực nghệ thuật nào, không một nghề thủ công đơn giản nào lại có thể tránh<br /> được việc sử dụng kim loại”.<br /> <br /> Thế giới kim loại thật hấp dẫn và vô cùng phong phú. Trong số các kim loại<br /> có những thứ là người bạn đã lâu của con người: đồng, sắt, vàng, bạc, chì,<br /> <br /> thiếc, thủy ngân. Tình bạn này đã có từ hàng ngàn năm nay. Song cũng có<br /> những kim loại mà con người chỉ mới quen biết trong vòng mấy chục năm<br /> gần đây.<br /> <br /> Tình chất của các kim loại thật kỳ lạ và đa dạng. Chẳng hạn, thủy ngân<br /> không bị đông cứng ngay cả ở ba mươi độ âm, còn vonfram thì không sợ<br /> những cuộc vây hãm nóng bỏng nhất của ngọn lửa. Bạc và đồng dẫn điện rất<br /> thoải mái, còn titan thì chẳng thích thú gì cái việc ấy. Liti nhẹ bằng một nửa<br /> nước và dù muốn đến đâu cũng không thể nhấn chìm, còn osimi - nhà vô<br /> địch của các kim loại nặng, thì chìm nghỉm như một tảng đá, bởi vì mật độ<br /> của nó lớn hơn của nước trên hai mươi lần. Hành tinh của chúng ta rất giàu<br /> nhôm, còn franxi thì hiếm đến nỗi hàm lượng của nó trong vỏ trái đất chỉ<br /> được tính bằng gam.<br /> <br /> Thật khó hình dung nổi điều gì sẽ xảy ra trong thế giới xung quanh chúng ta<br /> nếu như các kim loại bỗng nhiên biến mất hết. Nếu không có sắt thì chúng ta<br /> chẳng có ôtô và tàu hỏa, không có cầu và đường ray bằng thép, không có<br /> những cỗ máy công cụ và những kết cấu bêtông cốt thép; nếu không có<br /> nhôm thì ngày nay không thể nói đến ngành hàng không và ngành xây dựng;<br /> đồng mà mất đi thì chủng loại sản phẩm kỹ thuật điện sẽ giảm sút ghê gớm;<br /> nếu không có vonfram thì hàng tỷ bóng đèn điện sẽ tắt ngấm; nếu không có<br /> crom và niken thì thép không gỉ sẽ bị bao phủ bởi một lớp gỉ dày cộm.<br /> <br /> Tôi nghĩ rằng, sẽ chẳng cần phải vẽ tiếp bức tranh buồn thảm này nữa: chính<br /> là vì hầu hết mọi kim loại đều có những “công lao cá nhân” của mình đối với<br /> kỹ thuật hiện đại. May mắn thay, chúng ta không bị tất cả sự mất mát đó đe<br /> dọa. Hơn thế nữa, còn có thể khẳng định một cách chắc chắn rằng, quy mô<br /> sản xuất và tiêu dùng hầu như tất cả mọi kim loại công nghiệp sẽ ngày càng<br /> được mở rộng, các nhà bác học sẽ tạo ra rất nhiều kim loại mới, rồi cả những<br /> kim loại và hợp kim “cũ” cũng sẽ bộc lộ thêm những khả năng mới đầy bất<br /> ngờ của chúng. Chẳng hạn, ai mà biết được trong những năm sắp tới, các thứ<br /> “thủy tinh” kim loại đa dạng - các kim loại đông đặc ở trạng thái vô định<br /> hình, sẽ cho chúng ta thấy những tính chất gì? Hợp kim thần diệu nitinon và<br /> hàng loạt các hợp kim tương tự khác đã thể hiện năng lực có một không hai<br /> là “nhớ” được hình dạng ban đầu của mình. Triển vọng của các vật liệu phối<br /> trí mà thành phần quan trọng của chúng là kim loại, hợp kim và các hợp chất<br /> hóa học của kim loại thật là to lớn. Tóm lại, không còn nghi ngờ gì nữa,<br /> trong tương lai lâu dài, kim loại vẫn giữ được vị trí hàng đầu của mình và sẽ<br /> là cơ sở của nền văn hóa vật chất của chúng ta.<br /> <br />