kÕt qu¶ sö dông Cäc Ðp ren ng-îc chiÒu cña<br />
nguyÔn v¨n nh©n ®iÒu trÞ g·y hai x-¬ng<br />
c¼ng ch©n t¹i bÖnh viÖn 109<br />
§ç ViÕt Ch-¬ng*<br />
Tãm t¾t<br />
40 bÖnh nh©n (BN) g·y 2 x-¬ng c¼ng ch©n ®-îc ®iÒu trÞ b»ng ph-¬ng ph¸p cè ®Þnh ngoµi víi bé<br />
cäc Ðp ren ng-îc chiÒu (CERNC) cña NguyÔn V¨n Nh©n t¹i BÖnh viÖn 109 tõ 01 - 2007 ®Õn 08 - 2008.<br />
KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy:<br />
Tuæi trung b×nh 36,8; chñ yÕu ë nam giíi (80%); nguyªn nh©n chñ yÕu do tai n¹n giao th«ng (62,5%);<br />
c¬ chÕ chÊn th-¬ng trùc tiÕp lµ chñ yÕu (77,5%). Thêi gian theo dâi trung b×nh 4,6 th¸ng; 36 BN liÒn da kú<br />
®Çu vµ kú II (90%); 40 BN liÒn x-¬ng (100%). BiÕn chøng mhiÔm khuÈn ch©n ®inh cao (35%).<br />
- KÕt qu¶: rÊt tèt 60%; tèt 30%; trung b×nh 10%; kh«ng cã kÕt qu¶ kÐm.<br />
Ph-¬ng ph¸p cè ®Þnh ngoµi ®iÒu trÞ g·y 2 x-¬ng c¼ng ch©n lµ ph-¬ng ph¸p an toµn, hiÖu qu¶,<br />
®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng tr-êng hîp gÉy hë nÆng, g·y hë nhiÔm khuÈn, g·y hë ®Õn muén.<br />
Ph-¬ng ph¸p dÔ thùc hiÖn, khung cè ®Þnh ngoµi s¶n xuÊt trong n-íc cã gi¸ thµnh phï hîp, dÔ sö<br />
dông, thuËn lîi cho ch¨m sãc vÕt th-¬ng vÕt mæ.<br />
* Tõ khãa: G·y 2 x-¬ng c¼ng ch©n; Cäc Ðp ren ng-îc chiÒu.<br />
<br />
<br />
Using of external fixation instrument designed by<br />
nguyen Van nhan in treatment of fracture of tibia<br />
Do Viet Chuong<br />
Summary<br />
40 patients with fractures of the tibia and fibula were treated by the external fixation instruments<br />
designed by Nguyen Van Nhan at 109 Hopital from January, 2007 to August, 2008. The results are<br />
as fallows:<br />
- Mean age 36.8; usually occurred in male 80%; Traffic accident in the most common (62.5%);<br />
mechanism of injury ussually occurred in direct trauma 77.5%.<br />
- The mean follow-up period was 4.6 month; 36 cases were heated in the firs tand in the second<br />
intention (90%). 40 cases had union (100%).<br />
- Pin infection rate was high 35%. 1 case of peroneal nerve palsy due.<br />
- The results: very good 60%, good 30%, fais 10%, bad result: 0%.<br />
The external fixation method used for treating fractures of the tibia and fibula was considered as a<br />
safery and good method, especialy for large opened fractures, infected opened fractures and the late cases.<br />
The method is not so difficult to do, the external fixation instruments are available to get in our<br />
country. They are easy to use and easy to look after the wound.<br />
*Key words: Fracture of the tibia and fibula; External fixation instrument.<br />
<br />
<br />
* BÖnh viÖn 109<br />
Ph¶n biÖn khoa häc:PGS. TS. TrÇn §×nh ChiÕn<br />
®Æt vÊn ®Ò<br />
G·y hai x-¬ng c¼ng ch©n th-êng gÆp 1- §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ vµ rót ra -u,<br />
trong chÊn th-¬ng víi tæn th-¬ng ®a d¹ng nh-îc ®iÓm vµ chØ ®Þnh ®iÒu trÞ g·y hai<br />
phøc t¹p. Cã nhiÒu ph-¬ng ph¸p ®iÒu trÞ, x-¬ng c¼ng ch©n b»ng CERNC trong ®iÒu<br />
trong ®ã sö dông CERNC ®ãng vai trß ®¸ng kiÖn thùc tÕ t¹i BÖnh viÖn 109.<br />
kÓ vµ ®«i khi kh«ng thÓ thay thÕ bëi tÝnh -u<br />
viÖt cña nã.<br />
BÖnh viÖn 109 ®· sö dông CERNC ®Ó<br />
®iÒu trÞ g·y hai x-¬ng c¼ng ch©n ®¹t kÕt<br />
qu¶ nhÊt ®Þnh. Môc tiªu cña nghiªn cøu lµ:<br />
<br />
®èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu<br />
1. §èi t-îng nghiªn cøu.<br />
40 BN g·y hai x-¬ng c¼ng ch©n ®-îc ®iÒu trÞ b»ng CERNC t¹i BÖnh viÖn 109, tõ th¸ng<br />
01 - 2007 ®Õn th¸ng 08 - 2008.<br />
2. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu.<br />
* Nghiªn cøu tiÕn cøu 40 BN.<br />
* Lo¹i khung: CERNC cña NguyÔn V¨n Nh©n.<br />
* Kü thuËt xö trÝ:<br />
<br />
Kü thuËt PhÇn mÒm X-¬ng<br />
<br />
C¾t läc Nhá giät ChØnh kÝn ChØnh më<br />
R¹ch kh¸ng sinh<br />
ThÓ bÖnh Kh©u §Ó Khung Khung Khung Khung<br />
më liªn tôc<br />
kú I më 1 bªn 2 bªn 1 bªn 2 bªn<br />
<br />
G·y hë ®é II + +<br />
<br />
G·y hë ®é III + +<br />
<br />
ChÌn Ðp khoang + Phøc t¹p §¬n gi¶n<br />
<br />
G·y hë muén + Phøc t¹p §¬n gi¶n<br />
<br />
G·y hë nhiÔm khuÈn + + +<br />
<br />
G·y kÝn phøc t¹p +<br />
<br />
G·y 3 ®o¹n CEK 2æ<br />
<br />
NhiÔm khuÈn æ kÕt + + +<br />
x-¬ng<br />
<br />
Khíp gi¶, chËm liÒn + +<br />
x-¬ng, liÒn lÖch.<br />
<br />
* §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ (thêi ®iÓm sau kÕt x-¬ng ngoµi 03 th¸ng): dùa vµo tiªu chuÈn<br />
cña Ter-Schiphorst, chia kÕt qu¶ thµnh 4 nhãm: rÊt tèt, tèt, trung b×nh, kÐm.<br />
3. Xö lý sè liÖu: theo ph-¬ng ph¸p thèng kª y häc th-êng dïng.<br />
kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn<br />
1. Sè liÖu thèng kª.<br />
*Tuæi, giíi, nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ:<br />
B¶ng 1: Tuæi vµ giíi.<br />
<br />
Tuæi<br />
18 < 18 - 40 40 - 60 > 60 Céng Tû lÖ %<br />
Giíi<br />
Nam 4 20 7 1 32 80<br />
<br />
N÷ 1 3 4 8 20<br />
<br />
Céng 5 23 11 1 40 100<br />
<br />
Tû lÖ % 12,5 57,5 27,5 2,5 100<br />
<br />
- Tuæi trung b×nh 36,8; thÊp nhÊt 12 tuæi, cao nhÊt 65 tuæi, nhãm tuæi 18 - 40 chiÕm ®a sè<br />
(23/40 = 57,5%) chñ yÕu lµ nam (32 BN = 80%).<br />
B¶ng 2: Nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ n=40<br />
<br />
Nguyªn nh©n Tai n¹n giao Tai n¹n Tai n¹n Kh¸c Céng Tû lÖ %<br />
th«ng lao ®éng sinh ho¹t<br />
C¬ chÕ<br />
<br />
Trùc tiÕp 20 5 4 2 31 77,5<br />
<br />
Gi¸n tiÕp 5 3 1 9 22,5<br />
<br />
Céng 25 8 5 2 40 100<br />
<br />
Tû lÖ % 62,5 20 12,5 5 100<br />
<br />
- Nguyªn nh©n do TNGT lµ chñ yÕu 25/40 (62,5%). C¬ chÕ trùc tiÕp chiÕm ®a sè 31/40<br />
BN (77,5%).<br />
* C¬ cÊu tæn th-¬ng:<br />
B¶ng 3: H×nh th¸i tæn th-¬ng. n=40<br />
<br />
H×nh th¸i G·y hë G·y cã G·y 3 G·y hë NhiÔm khuÈn Khíp gi¶, Céng<br />
tæn th-¬ng ®é II, III chÌn Ðp ®o¹n ®Õn muén æ kÕt x-¬ng chËm liÒn,<br />
míi khoang liÒn lÖch<br />
<br />
n 17 12 2 3 3 3 40<br />
<br />
Tû lÖ % 42,5 30 5 7,5 7,5 7,5 100<br />
<br />
- G·y hë ®é II, III míi chiÕm ®a sè (17/40 = 42,5%); 12/40 BN cã chÌn Ðp khoang nhiÒu<br />
thø 2 (30%).<br />
CERNC cã vai trß quan träng trong ®iÒu trÞ g·y x-¬ng hë, g·y x-¬ng nhiÔm trïng...<br />
®Æc biÖt mét sè tr-êng hîp kh«ng cã g× thay thÕ ®-îc CERNC.<br />
CERNC ®¶m b¶o an toµn ë mäi vÞ trÝ, h×nh th¸i g·y 2 x-¬ng c¼ng ch©n.<br />
B¶ng 4: Tæn th-¬ng phèi hîp. n = 40<br />
<br />
Tæn th-¬ng phèi hîp Sè l-îng Tû lÖ % Ghi chó<br />
<br />
§a chÊn th-¬ng 5 12,5 Ngùc, khung chËu...<br />
ChÊn th-¬ng sä n·o 7 17,5 ChÊn ®éng n·o<br />
BÖnh kh¸c kÕt hîp 5 12,5 Tim m¹ch, tiÓu ®-êng...<br />
G·y x-¬ng, sai khíp kh¸c 11 27,5 X-¬ng ®ßn, x-¬ng quay...<br />
LiÖt h«ng kheo ngoµi 1 2,5 G·y ®Çu trªn x-¬ng m¸c<br />
- C¸c tæn th-¬ng phèi hîp g©y khã kh¨n cho qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ.<br />
CERNC cã thêi gian mæ nhanh, can thiÖp tèi thiÓu vµo æ g·y cã lîi víi cÊp cøu ®a chÊn<br />
th-¬ng, cÊp cøu hµng lo¹t còng nh- cã c¸c bÖnh lý kh¸c kÕt hîp.<br />
* Thêi gian tõ khi bÞ chÊn th-¬ng ®Õn khi ®-îc xö trÝ.<br />
B¶ng 5: Thêi gian tõ khi bÞ chÊn th-¬ng ®Õn khi ®-îc xö trÝ.<br />
<br />
Thêi gian ≤ 24 giê 2 - 3 ngµy 4 - 7 ngµy ≥ 7 ngµy Céng<br />
<br />
Sè l-îng 27 5 3 5 40<br />
<br />
Tû lÖ % 67,5 12,5 7,5 12,5 100<br />
<br />
- §a sè BN ®-îc xö trÝ sím trong 24 giê ®Çu (27/40 BN (67,5%). Sè cßn l¹i ®Õn muén ë<br />
giai ®o¹n biÕn chøng, di chøng...<br />
CERNC kh«ng ®-a ph-¬ng tiÖn kim lo¹i vµo æ g·y, tr¸nh kÝch thÝch cã h¹i. §Æc biÖt<br />
trong g·y x-¬ng ®Õn muén, g·y x-¬ng hë nhiÔm trïng... kh«ng thÓ kÕt x-¬ng bªn trong<br />
®-îc, mµ bã bét hoÆc kÐo liªn tôc l¹i bÊt lîi.<br />
2. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ.<br />
B¶ng 6: KÕt qu¶ b-íc ®Çu (sau xö trÝ 7 - 10 ngµy).<br />
KÕt qu¶ Sè l-îng Tû lÖ %<br />
<br />
LiÒn kú ®Çu 24 60<br />
PhÇn mÒm Tæ chøc h¹t ®Ñp 12 30<br />
Viªm rß, khuyÕt hæng 4 10<br />
HÕt di lÖch, kh«ng viªm rß 25 62,5<br />
X-¬ng Di lÖch cho phÐp, kh«ng viªm rß 11 27,5<br />
Di lÖch qu¸ møc hoÆc viªm rß 4 10<br />
- PhÇn mÒm liÒn kú ®Çu chiÕm ®a sè (24/40 BN = 60%).<br />
CERNC phßng chèng biÕn chøng nhiÔm khuÈn, to¸c vÕt mæ, viªm rß cã hiÖu qu¶ (g·y<br />
hë 2 x-¬ng c¼ng ch©n míi ch-a gÆp biÕn chøng nhiÔm khuÈn).<br />
- X-¬ng hÕt di lÖch hay di lÖch cho phÐp lµ chñ yÕu (36/40 BN = 90%).<br />
CERNC t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho xö trÝ triÖt ®Ó vµ nhanh chãng æ nhiÔm khuÈn theo chiÕn<br />
thuËt c¾t läc s¹ch tæ chøc ho¹i tö (c¶ phÇn mÒm vµ x-¬ng).<br />
B¶ng 7: §iÒu trÞ bæ sung.<br />
<br />
Sè Tû<br />
§iÒu trÞ bæ sung<br />
l-îng lÖ %<br />
<br />
PhÇn KhÐp da kú 2, ghÐp da 12 30<br />
mÒm<br />
ChuyÓn v¹t c¬ + ghÐp da 4 10<br />
<br />
ChØnh l¹i æ kÕt x-¬ng 3 7,5<br />
X-¬ng Thay ph-¬ng ph¸p kÕt<br />
2 5<br />
x-¬ng<br />
<br />
- KhÐp da kú 2, ghÐp da cho 12 BN cã tæ chøc h¹t ®Ñp (30%), kÕt qu¶ liÒn sÑo tèt.<br />
ChuyÓn v¹t c¬ vµ sau ®ã ghÐp da cho 4 BN cã viªm rß æ g·y, æ kÕt x-¬ng<br />
(10%), kÕt qu¶ ®Òu hÕt viªm rß vµ liÒn sÑo tèt. ChØnh l¹i æ kÕt x-¬ng cßn di lÖch cho 3<br />
BN (chØnh kÝn), kÕt qu¶ 2/3 BN æ kÕt x-¬ng ®Òu khÝt th¼ng trôc. CERNC t¹o thuËn lîi cho<br />
thay b¨ng ch¨m sãc vµ thùc hiÖn c¸c phÉu thuËt bæ sung, cho phÐp chØnh di lÖch, nÐn Ðp<br />
vµ c¨ng gi·n æ g·y sau mæ... chóng t«i thay ph-¬ng ph¸p kÕt x-¬ng cho 2 BN:<br />
* 1 g·y hë ®é II 1/3 d-íi 2 x-¬ng c¼ng ch©n tr¸i, sau 3 tuÇn c¾t läc, kÕt x-¬ng b»ng<br />
CERNC, phÇn mÒm liÒn tèt nh-ng æ g·y cßn di lÖch, chuyÓn kÕt x-¬ng nÑp vÝt.<br />
* 1 viªm rß æ g·y 1/3 d-íi 2 x-¬ng c¼ng ch©n ph¶i, sau 4 th¸ng c¾t läc, n¹o rß, ®Æt nhá<br />
giät kh¸ng sinh liªn tôc vµ kÕt x-¬ng b»ng CERNC, phÇn mÒm liÒn tèt, æ g·y cã can ®é III<br />
nh-ng viªm ch©n ®inh, chuyÓn cè ®Þnh b»ng nÑp ngoµi thªm 1 th¸ng.<br />
PhÇn lín c¸c t¸c gi¶ chñ tr-¬ng gi÷ CERNC ®Õn khi liÒn x-¬ng v÷ng ch¾c, mét sè t¸c<br />
gi¶ chØ gi÷ CERNC ®Õn khi khái vÕt th-¬ng phÇn mÒm, sau ®ã chuyÓn sang kÕt x-¬ng bªn<br />
trong tr¸nh c¸c biÕn chøng cña CERNC.<br />
* Tai biÕn, biÕn chøng. n = 40<br />
Tæn th-¬ng m¹ch m¸u, thÇn kinh: 1 (2,5%); nhiÔm khuÈn ch©n ®inh: 14 (35%); teo c¬, h¹n<br />
chÕ vËn ®éng khíp: 4 (10%). 14/40 (35%) nhiÔm khuÈn ch©n ®inh. Cã nhiÒu nguyªn nh©n,<br />
tr-íc hÕt do ch¨m sãc ch©n ®inh kh«ng tèt. CÇn thay b¨ng, kh¸ng sinh toµn th©n hoÆc t¹i<br />
chç, h-íng dÉn tû mû cho BN tr-íc lóc ra viÖn, kiÓm tra ®Þnh kú (®é v÷ng ch¾c cña khung,<br />
trôc chi, t×nh tr¹ng ch©n ®inh vµ liÒn x-¬ng).<br />
- Tæn th-¬ng m¹ch m¸u thÇn kinh, báng loÐt da ë chç xuyªn ®inh. CÇn t«n träng kü<br />
thuËt xuyªn tõ tõ, ng¾t qu·ng, khi ®inh võa qua thµnh x-¬ng bªn kia th× dïng bóa ®ãng cho<br />
®inh sang bªn ®èi diÖn.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
51<br />
- Teo c¬, h¹n chÕ vËn ®éng khíp (khíp gèi h¹n chÕ gÊp, khíp cæ ch©n th-êng g©y bµn<br />
ch©n thuæng, xoay trong). CÇn tËp vËn ®éng sím, vËt lý trÞ liÖu kÕt hîp.<br />
- Thêi gian liÒn phÇn mÒm nhanh nhÊt 8 ngµy (nhãm: khíp gi¶, chËm liÒn, liÒn lÖch) vµ<br />
chËm nhÊt 26 ngµy (nhãm nhiÔm khuÈn æ kÕt x-¬ng).<br />
- TÊt c¶ c¸c BN ®· liÒn x-¬ng, sím nhÊt 4 th¸ng (nhãm khíp gi¶, chËm liÒn, liÒn lÖch)<br />
vµ chËm nhÊt 6,2 th¸ng (nhãm nhiÔm khuÈn æ kÕt x-¬ng).<br />
* KÕt qu¶ chung: kÕt qu¶ ®iÒu trÞ kh¶ quan: rÊt tèt: 60% ; tèt: 30%; trung b×nh: 10%; kÐm:<br />
0%.<br />
<br />
<br />
KÕt luËn<br />
<br />
Qua ®iÒu trÞ 40 BN g·y hai x-¬ng c¼ng ch©n b»ng CERNC t¹i BÖnh viÖn 109, chóng t«i<br />
rót ra mét sè kÕt luËn sau:<br />
1. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ.<br />
CERNC cã vai trß quan träng trong ®iÒu trÞ g·y 2 x-¬ng c¼ng ch©n víi kÕt qu¶: rÊt tèt:<br />
60%; tèt: 30%; trung b×nh: 10%; kÐm: 0%.<br />
<br />
2. Nh÷ng -u nh-îc ®iÓm cña CERNC.<br />
* -u ®iÓm:<br />
- Cè ®Þnh æ g·y v÷ng ch¾c.<br />
- Kh«ng ®-a ph-¬ng tiÖn kim lo¹i vµo æ g·y, tr¸nh kÝch thÝch cã h¹i.<br />
- T«n träng, b¶o vÖ c¸c yÕu tè tham gia sinh x-¬ng quanh æ g·y.<br />
- T¹o thuËn lîi cho ch¨m sãc vÕt th-¬ng vµ lµm c¸c phÉu thuËt tiÕp theo.<br />
- Tr¸nh ®-îc nguy c¬ nhiÔm trïng t¹i æ g·y.<br />
- Thêi gian mæ nhanh, can thiÖp tèi thiÓu vµo æ g·y, cho phÐp chØnh ®-îc di lÖch, nÐn<br />
Ðp vµ c¨ng gi·n æ g·y.<br />
- Cho phÐp BN vËn ®éng sím, tr¸nh teo c¬ cøng khíp.<br />
- Khi th¸o ph-¬ng tiÖn kh«ng ph¶i mæ lÇn 2.<br />
- Chi phÝ thÊp h¬n so víi mét sè ph-¬ng ph¸p kh¸c.<br />
* Nh-îc ®iÓm:<br />
- Cã thÓ lµm tæn th-¬ng m¹ch m¸u, thÇn kinh do xuyªn ®inh.<br />
- Tû lÖ nhiÔm khuÈn ch©n ®inh cao.<br />
- Mang khung l©u dµi g©y v-íng vÝu, khã chÞu trong sinh ho¹t.<br />
3. ChØ ®Þnh ®iÒu trÞ g·y 2 x-¬ng c¼ng ch©n b»ng CERNC.<br />
- G·y hë (®é II, ®é III míi, g·y hë ®Õn muén, g·y hë nhiÔm trïng).<br />
- G·y phøc t¹p vµ g·y ®Çu x-¬ng.<br />
- G·y cã dÊu hiÖu chÌn Ðp khoang.<br />
- NhiÔm trïng æ kÕt x-¬ng.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
52<br />
- Khíp gi¶, chËm liÒn x-¬ng, liÒn lÖch... kh«ng thÓ kÕt x-¬ng bªn trong.<br />
<br />
<br />
<br />
Tµi liÖu tham kh¶o<br />
1. NguyÔn Quang Dòng. §iÒu trÞ g·y x-¬ng vµ di chøng khíp gi¶ c¼ng ch©n b»ng cè ®Þnh ngoµi.<br />
LuËn ¸n Th¹c sü Y d-îc, Hµ Néi, 1994.<br />
2. Cao M¹nh LiÖu. Khung cè ®Þnh ngoµi FESSA cã g·y hë phøc t¹p ë chi d-íi. Héi nghÞ cÊp cøu<br />
bông vµ c¬ quan vËn ®éng, Hµ Néi, 1999, tr. 96.<br />
3. Ph¹m §¨ng Ninh. NhËn xÐt kÕt qu¶ b-íc ®Çu sö dông khung cè ®Þnh bªn ngoµi kiÓu FESSA<br />
trong ®iÒu trÞ g·y hë 2 x-¬ng c¼ng ch©n. LuËn ¸n Th¹c sü Y d-îc, 1995.<br />
4. Aron A.D., Eiler R.E.. Results of the Wagner and Ilizarov method of limb lengthening. J. Bon-<br />
Joint- Surg- Am. 1996, Jan, p. 78.<br />
5. Day C.S., Moreland M.S. Limb lengthening promotes muscle growth. Othiop- Res, 1997, Mar, pp.<br />
22-34.<br />
6. Dal- Monte A., Dowzelli O. Comparision of different method of leg lengthening. Othop, 1998, Feb,<br />
pp. 62 - 64.<br />
7. Robert Rozbruch S. Limb lengthening and deformity. Chief of the limb lengthening servi, Jan,<br />
2003.<br />
8. Soo Bong Hahn. Limb lengthening using IM nails has satisfactory outcomes. Academy news,<br />
March, 2000.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
53<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
