Kết quả điều tra bước đầu về đa dạng sinh học của các loài chim ở khu bảo tồn thiên nhiên ngập nước Vân Long, tỉnh Ninh Bình

26(4): 20-24 T¹p chÝ Sinh häc 12-2004<br /> <br /> <br /> <br /> KÕt qu¶ ®iÒu tra B−íc ®Çu vÒ ®a d¹ng sinh häc cña c¸c loµi<br /> chim ë Khu b¶o tån thiªn nhiªn ®Êt ngËp n−íc V©n Long,<br /> tØnh Ninh B×nh<br /> <br /> NguyÔn l©n hïng s¬n<br /> Tr−¬ng ®¹i häc Khoa häc tù nhiªn, §HQG HN<br /> <br /> Khu b¶o tån thiªn nhiªn ®Êt ngËp n−íc nµy. Khu hÖ ®éng vËt cã 39 loµi thó, 26 loµi bß<br /> (KBTTN §NN) V©n Long cã tæng diÖn tÝch quy s¸t, 6 loµi l−ìng c−, 44 loµi c¸, 45 loµi ®éng vËt<br /> ho¹ch lµ 2.643 ha n»m vÒ phÝa ®«ng b¾c tØnh næi, 37 loµi ®éng vËt ®¸y, 79 loµi c«n trïng<br /> Ninh B×nh, trªn ®Þa phËn cña 6 x·: Gia H−ng, (Trung t©m TN&MT L©m nghiÖp, ViÖn<br /> Liªn S¬n, Gia Hoµ, Gia V©n, Gia Xu©n vµ Gia §TQHR, 2001). Trong c¸c loµi thó, loµi voäc<br /> Thanh thuéc huyÖn Gia ViÔn. VÞ trÝ ®Þa lý cña m«ng tr¾ng (Trachypithecus delacouri) lµ mét<br /> khu b¶o tån: tõ 20020’55”-20025’45” vÜ ®é B¾c, loµi ®Æc h÷u ph©n bè hÑp ë ViÖt Nam, rÊt ®−îc<br /> tõ 105048’20”-105054’30” kinh ®é §«ng. chó ý vµ thu hót nhiÒu nhµ khoa häc tËp trung<br /> V©n Long lµ mét vïng ®Êt ngËp n−íc cã nghiªn cøu<br /> diÖn tÝch lín ë vïng ®ång b»ng B¾c bé [9], cã Trong hai n¨m 2001-2002, chóng t«i ®· tiÕn<br /> nhiÒu d¶i nói ®¸ v«i vµ c¸c hßn ®¶o næi trªn mÆt hµnh ®iÒu tra nghiªn cøu vÒ ®a d¹ng sinh häc<br /> n−íc, lµ khu vùc cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao. cña c¸c loµi chim, ¶nh h−ëng cña con ng−êi vµ<br /> Tr−íc hÕt lµ ®a d¹ng vÒ sinh c¶nh: sinh c¶nh ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p b¶o tån c¸c loµi chim<br /> rõng phôc håi trªn nói ®¸ v«i (chiÕm 15% diÖn nh»m phôc vô sù ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë<br /> tÝch khu b¶o tån), sinh c¶nh rõng trång (chiÕm KBTTN§NN V©n Long.<br /> 4% diÖn tÝch), sinh c¶nh tr¶ng cá vµ c©y bôi<br /> (chiÕm 49% diÖn tÝch), sinh c¶nh nói ®¸ kh«ng I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> c©y (chiÕm 8% diÖn tÝch), sinh c¶nh ®Êt ngËp<br /> n−íc quanh n¨m (chiÕm 13% diÖn tÝch), sinh Chóng t«i chñ yÕu dïng ph−¬ng ph¸p truyÒn<br /> c¶nh ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®Êt thæ c− (chiÕm 11% thèng trong nghiªn cøu nh−: quan s¸t trùc tiÕp<br /> diÖn tÝch). Theo NguyÔn Quèc Dùng, Vò V¨n trªn thùc ®Þa, pháng vÊn d©n ®Þa ph−¬ng vµ kÕ<br /> Dòng (2000), hÖ thùc vËt ë khu b¶o tån kh¸ thõa c¸c tµi liÖu ®· c«ng bè vÒ chim trong vïng<br /> phong phó víi 457 loµi thùc vËt bËc cao cã nghiªn cøu. Trªn thùc ®Þa, quan s¸t chim trùc<br /> m¹ch thuéc 327 chi, 127 hä víi nhiÒu loµi ®Æc tiÕp theo ®iÓm b»ng tª-lª-xcèp Kowa cì 60X, φ<br /> tr−ng nh−: nghiÕn (Burretiodendron tonkinense),<br /> 82 cña NhËt B¶n vµ èng nhßm cì 10×53 cña<br /> chß chØ (Shorea sinensis), l¸t hoa (Chukrasia<br /> Nga cã g¾n la bµn. X¸c ®Þnh tªn khoa häc vµ tªn<br /> tabularis), chß xanh (Terminalia myriocarpa)...<br /> tiÕng Anh cña loµi theo tµi liÖu An Annotated<br /> Trong ®ã, thùc vËt H¹t kÝn gi÷ vai trß quan träng<br /> nhÊt, chiÕm 95% tæng sè loµi cña khu b¶o tån. Checklist of the Birds of the Oriental Region [5],<br /> tªn tiÕng ViÖt theo tµi liÖu Danh lôc Chim ViÖt<br /> ë V©n Long còng ®· x¸c ®Þnh ®−îc 39 loµi thùc<br /> vËt bËc cao cã trong ®Çm n−íc vµ c¸c thuû vùc Nam [8]. §ång thêi so s¸nh ¶nh chôp mét sè<br /> xung quanh, 96 loµi thùc vËt bËc thÊp thuéc 5 loµi chim ngoµi thùc ®Þa vµ mÉu thu thËp t¹i<br /> ngµnh t¶o lµ: t¶o lam (Cyanophyta), t¶o silÝc V©n Long víi s¸ch [3, 4] vµ c¸c mÉu chim ®·<br /> (Bacillariophyta), t¶o lôc (Chlorophyta), t¶o ®Þnh lo¹i ë B¶o tµng §éng vËt cña khoa Sinh<br /> vµng ¸nh (Chrisophyta) vµ t¶o m¾t häc (§HQGHN). Dïng ph−¬ng ph¸p mét ng−êi<br /> (Euglenophyta) (Phan V¨n M¹ch, Lª Hïng ®Õm trùc tiÕp trªn thùc ®Þa vµ ®äc ghi liªn tôc<br /> Anh, Hå Thanh H¶i, 2000). HÇu hÕt c¸c loµi vµo m¸y ghi ©m ®Ó tÝnh sè l−îng c¸ thÓ c¸c loµi<br /> rong n−íc ngät ®Òu cã mÆt ë khu ®Êt ngËp n−íc chim n−íc. §Ó x¸c ®Þnh thøc ¨n cña chim,<br /> <br /> 20<br /> chóng t«i mæ kh¸m d¹ dµy, ph©n tÝch ph©n chim loµi chim c¹n. Cã 3 loµi chim cã tªn trong S¸ch<br /> vµ c¸c thøc ¨n r¬i v·i. §á ViÖt Nam (2000): gµ l«i tr¾ng (Lophura<br /> nycthemera), dï d× ph−¬ng ®«ng (Ketupa<br /> II. KÕt qu¶ nghiªn cøu zeylonensis) vµ niÖc hung (Ptilolaemus tickelli).<br /> Cã 6 loµi cã tªn trong danh môc thùc vËt, ®éng<br /> Qua kÕt qu¶ ®iÒu tra trùc tiÕp, pháng vÊn d©n vËt hoang d· quý hiÕm theo NghÞ ®Þnh<br /> ®Þa ph−¬ng vµ kÕ thõa c¸c tµi liÖu ®· c«ng bè vÒ 48/2002/N§-CP cña ChÝnh phñ: gµ tiÒn mÆt<br /> chim trong khu vùc nghiªn cøu, chóng t«i ®· vµng (Polyplectron bicalcaratum), có lîn (Tyto<br /> thèng kª ®−îc 72 loµi chim thuéc 33 hä, 14 bé. alba), vÑt ngùc ®á (Psittacula alexandri), yÓng<br /> (Gracula religiosa), liÕu ®iÕu (Garrudax<br /> Trong sè loµi chim thèng kª ®−îc ë KBTTN perspicillatus) vµ kh−íu b¹c m¸ (Garrulax<br /> §NN V©n Long, cã 25 loµi chim n−íc vµ 47 chinensis).<br /> <br /> B¶ng 1<br /> CÊu tróc thµnh phÇn loµi chim ë KBTTN §NN V©n Long<br /> Bé Hä Loµi<br /> % so víi % so víi<br /> STT Tªn ViÖt Nam Tªn khoa häc n(*) n (*)<br /> tæng sè hä tæng sè loµi<br /> 1 Bé Chim lÆn Podicipediformes 1 3,03 1 1,39<br /> 2 Bé Bå n«ng Pelecaniformes 1 3,03 1 1,39<br /> 3 Bé H¹c Ciconiiformes 1 3,03 10 13,89<br /> 4 Bé Ngçng Anseriformes 1 3,03 3 4,17<br /> 5 Bé C¾t Falconiformes 1 3,03 3 4,17<br /> 6 Bé Gµ Galliformes 1 3,03 4 5,55<br /> 7 Bé SÕu Gruiformes 2 6,06 5 6,94<br /> 8 Bé RÏ Charadriformes 2 6,06 2 2,78<br /> 9 Bé Bå c©u Columbiformes 1 3,03 3 4,17<br /> 10 Bé VÑt Psittaciformes 1 3,03 1 1,39<br /> 11 Bé Cu cu Cuculiformes 1 3,03 5 6,94<br /> 12 Bé Có Strigiformes 1 3,03 2 2,78<br /> 13 Bé S¶ Coraciiformes 2 6,06 3 4,17<br /> 14 Bé SÎ Passeriformes 17 51,52 29 40,28<br /> ∑ 14 33 100% 72 100%<br /> Ghi chó: (*)n sè l−îng.<br /> <br /> Møc ®é phong phó vÒ sè l−îng hä trong mçi nói ®¸ kh«ng c©y (4 loµi). Møc ®é nghÌo hay<br /> bé chim ë V©n Long lµ thÊp, trung b×nh mçi bé phong phó vÒ thµnh phÇn loµi theo sinh c¶nh<br /> cã 2 hä. Bé chim cã sè l−îng hä nhiÒu nhÊt lµ liªn quan ®Õn m«i tr−êng sèng cña chim. ë sinh<br /> bé Chim sÎ (Passeriformes) cã 17 hä. VÒ sè c¶nh nµo cßn t−¬ng ®èi tèt vÒ th¶m thùc b× vµ<br /> l−îng loµi, trung b×nh mçi hä cã 2 loµi, trong ®ã m«i tr−êng th× t¹i ®ã thµnh phÇn loµi chim<br /> cã 18 hä chØ cã 1 loµi. Hä chim cã nhiÒu loµi phong phó h¬n. Sù ®a d¹ng vÒ loµi chim cao<br /> nhÊt ë V©n Long lµ hä DiÖc (Ardeidae) cã 10 nhÊt ë sinh c¶nh ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®Êt thæ c−<br /> loµi. (20 loµi) vµ sinh c¶nh ®Êt ngËp n−íc quanh n¨m<br /> Sù ph©n bè cña c¸c loµi chim theo sinh c¶nh (18 loµi). Trong 72 loµi chim th× cã 25 loµi<br /> ®· thÓ hiÖn sù ®a d¹ng vÒ thµnh phÇn loµi ph©n (chiÕm 34,7% tæng sè loµi chim cã ë V©n Long)<br /> bè ë c¸c sinh c¶nh kh¸c nhau. Quan s¸t 50 loµi cã ®êi sèng liªn quan tíi m«i tr−êng ®Êt ngËp<br /> chim ë 6 sinh c¶nh ph©n bè xen kÏ ë V©n Long n−íc mµ nguån thøc ¨n cña chóng lµ nh÷ng sinh<br /> chóng t«i thÊy: sè l−îng loµi thÊp nhÊt ë sinh vËt thñy sinh. V× thÕ, hÇu nh− chØ gÆp chóng<br /> c¶nh rõng trång thuÇn lo¹i (3 loµi) vµ sinh c¶nh ph©n bè ë khu ®Êt ngËp n−íc quanh n¨m, ë c¸c<br /> 21<br /> c¸nh ®ång trång lóa vµ ®Êt canh t¸c n«ng nÆng tõ 0,9-1 kg. Mång kÐt mµy xanh (Anas<br /> nghiÖp. crecca) còng lµ loµi chim tró ®«ng ë V©n Long<br /> C¸c loµi chim n−íc ë KBTTN §NN V©n vµ th−êng xuÊt hiÖn tõ th¸ng 10 cho ®Õn th¸ng 4<br /> Long th−êng tËp trung chñ yÕu ë ®Çm Gia V©n n¨m sau. Thøc ¨n cña mång kÐt mµy xanh lµ<br /> (x· Gia V©n) vµ ®Çm Cót (x· Gia H−ng). Sè lóa, èc vµ thùc vËt thuû sinh. C¶ hai loµi s©m<br /> l−îng chim n−íc nhiÒu nhÊt vµo th¸ng 12 ®Õn cÇm vµ mång kÐt mµy xanh, ban ngµy tró ë c¸c<br /> th¸ng 2 n¨m sau. Vµo thêi gian ®ã, sè c¸ thÓ ®Çm n−íc; ®Õn chiÒu kho¶ng 18h00, chóng ®i<br /> chim n−íc nhiÒu nhÊt cã thÓ lªn ®Õn gÇn 2.000 kiÕm ¨n ë c¸c c¸nh ®ång xung quanh khu vùc<br /> c¸ thÓ. Nh÷ng quÇn thÓ chim n−íc cã sè l−îng ®Çm V©n Long cho ®Õn r¹ng s¸ng h«m sau th×<br /> c¸ thÓ nhiÒu bao gåm c¸c loµi: cß bî (Ardeola l¹i bay vÒ chç cò.<br /> bacchus): 1.100 con, cß tr¾ng (Egretta gazetta): Mét ®iÓm còng rÊt ®¸ng chó ý lµ loµi cß<br /> 350 con, mång kÐt (Anas crecca): 120 con, s©m tr¾ng (Egretta gazetta) th−êng chØ tró ®ªm trªn<br /> cÇm (Fulica atra): 96 con, cß ruåi (Bulbucus c¸c bôi tre hay nh÷ng bôi c©y lín rËm r¹p;<br /> ibis): 90 con, le h«i (Tachybaptus ruficollis): 87 nh−ng do ®iÒu kiÖn ®Æc thï ë V©n Long víi hÖ<br /> con, cß ngµng lín (Egretta alba): 75 con, diÖc sinh th¸i ®Êt ngËp n−íc vµ hÖ sinh th¸i nói ®¸<br /> x¸m (Ardea cinerea): 50 con vµ gµ l«i n−íc v«i cã th¶m thùc vËt liÒn kÒ bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ,<br /> (Hydrophasianus chirurgus): 45 con. do vËy c¸c loµi chim nµy ®· thÝch nghi víi ®iÒu<br /> kiÖn sinh th¸i tró ®ªm ngay trªn nh÷ng v¸ch nói<br /> B−íc ®Çu, chóng t«i ®· thu ®−îc mét sè dÉn<br /> ®¸ v«i thÊp liÒn kÒ ®Çm Gia V©n. Chñng quÇn<br /> liÖu vÒ sinh häc, sinh th¸i cña mét sè loµi chim<br /> cß ngµng lín (Egretta alba) di tró ®Õn ®Çm n−íc<br /> n−íc th−êng gÆp ë V©n Long.<br /> V©n Long muén h¬n mét chót so víi cß tr¾ng<br /> VÒ loµi le h«i (Tachybaptus ruficollis), qua kho¶ng nöa th¸ng, b¾t ®Çu tõ trung tuÇn th¸ng<br /> theo dâi, chóng t«i thÊy mïa sinh s¶n cña le h«i 11 cho tíi th¸ng 4 n¨m sau. Còng nh− cß tr¾ng,<br /> kÐo dµi tõ ®Çu th¸ng 4 ®Õn cuèi th¸ng 7 vµ chia diÖc x¸m (Ardea cinerea) ph¶i thÝch nghi víi<br /> lµm 2 løa: løa ®Çu tõ ®Çu th¸ng 4 ®Õn ®Çu th¸ng ®iÒu kiÖn sinh th¸i tró ngô qua ®ªm trªn c¸c<br /> 5, løa thø hai tõ cuèi th¸ng 6 ®Õn cuèi th¸ng 7. ®Ønh nói ®¸ v«i nh−ng th−êng ®Ëu cao h¬n cß<br /> Tæ chim th−êng ®−îc lµm trªn c¸c cµnh cá ba tr¾ng.<br /> gãc Spraganium racemocum do chim bÎ cong<br /> ViÖc trång c©y ®Ó håi phôc rõng trªn nói ®¸<br /> l¹i cho s¸t ®Õn mÆt n−íc. Líp trong cña tæ lµ cá,<br /> v«i còng gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tr−íc hÕt lµ viÖc<br /> rong, rªu. §−êng kÝnh ngoµi cña lµ 30-35 cm,<br /> chän ®−îc gièng c©y thÝch hîp, sau ®ã lµ viÖc<br /> lßng tæ lµ 20-25 cm. Mçi løa, le h«i ®Î 3-5 qu¶<br /> n¾m v÷ng kü thuËt trång. Qua trång thö nghiÖm<br /> trøng. KÝch th−íc trøng cña c¶ hai løa gÇn nh−<br /> 1 ha c©y thÞ rõng (Diospiros sp.), c©y sßi tÝa<br /> nhau, trung b×nh lµ 36×26 mm. Vá trøng mµu (Sapium discolor) vµ c©y nhùa ruåi (Ilex<br /> tr¾ng, sau kho¶ng 4-5 ngµy Êp chuyÓn sang<br /> cinerea) trªn nói th× tû lÖ sèng sãt chØ kho¶ng<br /> thµnh mµu n©u nh¹t bÈn. Thêi gian Êp trøng kÐo<br /> 47%. C¸c nhµ thùc vËt häc còng ®Ò xuÊt viÖc<br /> dµi kho¶ng 19-26 ngµy. Le h«i cã tËp tÝnh tr−íc<br /> trång c©y vµ n−íc (Salix tetrasperma), c©y trµm<br /> khi rêi tæ, ®Òu cã ®éng t¸c che trøng b»ng mét<br /> (Melaleuca leucadendra), b¹ch ®µn −ít<br /> nhóm cá, kÓ c¶ nh÷ng lóc ho¶ng sî khi ph¸t<br /> hiÖn cã ng−êi ®Õn gÇn. (Eucalyptus botrioides), tróc (Bambusa<br /> tuldoides) ë vïng bê ven ®Çm. Song, do ch−a<br /> S©m cÇm (Fulica atra) lµ loµi chim di c− ®−îc chuyÓn giao kü thuËt, nªn võa qua míi<br /> ®Õn tró ®«ng ë ®Çm n−íc V©n Long. Vµo gi÷a trång thö 1 ha c©y vµ n−íc ë ®Çm Gia V©n, sau<br /> th¸ng 11, s©m cÇm b¾t ®Çu bay vÒ vµ rêi khái 1 n¨m tû lÖ sèng sãt chØ lµ 25%. Tû lÖ sèng sãt<br /> n¬i tró ®«ng vµo kho¶ng gi÷a th¸ng 3 n¨m sau. cña c¸c c©y trång thö nghiÖm cßn thÊp, theo<br /> Thøc ¨n cña¸©m cÇm qua quan s¸t vµ mæ d¹ dµy chóng t«i, ngoµi nguyªn nh©n ch¨m sãc ch−a tèt<br /> cho thÊy chñ yÕu (90%) lµ hoa rong m¸i chÌo vµ ®óng quy tr×nh kü thuËt trång th× mét phÇn<br /> (Vallisneria spiralis L.), phÇn xanh cña thùc vËt còng do chÊt l−îng c©y gièng ch−a tèt. Hy väng<br /> thuû sinh, c¸ nhá, tÐp. Theo Vâ Quý [8] s©m trong thêi gian tíi, khi Ban qu¶n lý khu b¶o tån<br /> cÇm cßn ¨n c¶ c¸c c«n trïng thuû sinh. Nh÷ng V©n Long kh¾c phôc ®−îc h¹n chÕ trªn th× viÖc<br /> con s©m cÇm do lùc l−îng kiÓm l©m thu gi÷ tõ trång c©y g©y rõng trªn nói ®¸ v«i vµ d−íi ®Çm<br /> nh÷ng kÎ s¨n trém vµo ®Çu th¸ng 3/2002 c©n n−íc sÏ nhanh h¬n. Khi c©y cèi mäc thµnh rõng<br /> <br /> 22<br /> th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c loµi chim sinh sèng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn<br /> ph¸t triÓn vµ thu hót thªm nhiÒu loµi chim kh¸c du lÞch sinh th¸i quan s¸t chim n−íc.<br /> ®Õn kiÕm ¨n, c− tró, gãp phÇn t¨ng tÝnh ®a d¹ng<br /> vÒ chim ë V©n Long. III. KÕt luËn<br /> HiÖn t¹i 6 x· vïng ®Öm ë ®©y cã søc Ðp rÊt<br /> lín, g©y nªn ¶nh h−ëng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®èi KBTTN §NN V©n Long cã hÖ sinh th¸i ®Êt<br /> víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c loµi chim ë ngËp n−íc ngät víi diÖn tÝch lín ë vïng ®ång<br /> V©n Long. Tõ khi thµnh lËp khu b¶o tån, viÖc b»ng B¾c bé. ë ®©y, cã c¶ c¸c loµi chim rõng vµ<br /> s¨n b¾n chim ®· bÞ nghiªm cÊm vµ h¹n chÕ chim n−íc. Tuy møc ®é ®a d¹ng sinh häc cña<br /> nhiÒu nh−ng thØnh tho¶ng vÉn cã nh÷ng kÎ s¨n c¸c loµi chim ë V©n Long kh«ng cao nh− ëc¸c<br /> trém b»ng nhiÒu c¸ch: dïng sóng, chim måi, VQG: Cóc Ph−¬ng, Ba V×, BÕn En, Xu©n<br /> bÉy nhùa dÝnh,.... Sù c¹nh tranh vÒ thøc ¨n cña Thuû... nh−ng®©y kh«ng chØ lµ n¬i c− tró thÝch<br /> c¸c loµi chim n−íc t¹i V©n Long vµ tèc ®é khai hîp cho nhiÒu loµi chim nãi chung mµ cßn cung<br /> th¸c thñy s¶n cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ®ang cÊp nguån thøc ¨n quan träng cho nhiÒu loµi<br /> ngµy cµng t¨ng. Tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 12, cã chim n−íc víi sè l−îng lín, trong ®ã cã c¸c loµi<br /> nh÷ng lóc cao ®iÓm, ng−êi d©n ë ®©y ®¸nh b¾t chim di c− tró ®«ng. Cã 3 loµi chim quý cã tªn<br /> ®−îc 120 kg èc nhåi/1ngµy, 250-300 kg èc trong S¸ch §á ViÖt Nam (2000) lµ gµ l«i tr¾ng<br /> vÆn/1ngµy, 200 kg cua/1ngµy, 100 kg c¸, tÐp c¸c (Lophura nycthemera), dï d× ph−¬ng ®«ng<br /> lo¹i/1ngµy. Vµo mïa c¹n, nhiÒu diÖn tÝch ®Êt (Ketupa zeylonensis) vµ niÖc hung (Ptilolaemus<br /> ngËp n−íc trong ®Çm ngµy cµng bÞ ng−êi d©n ë tickelli).<br /> ®©y b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau ®¾p bê, th¸o Tuy lµ khu b¶o tån thiªn nhiªn nh−ng vÉn<br /> n−íc ®Ó trång lóa. §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc båi tô ch−a tr¸nh khái sù t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn<br /> ®Êt vµ t¹o nhanh qu¸ tr×nh diÔn thÕ biÕn ®æi tõ chim vµ m«i tr−êng sèng cña chóng, chÝnh v×<br /> ®Êt ngËp n−íc sang ®Êt n«ng nghiÖp trång lóa. vËy ®· lµm suy tho¸i tÝnh ®a d¹ng cña c¸c loµi<br /> Cïng víi viÖc trång lóa lµ viÖc sö dông c¸c ho¸ chim ë ®©y.<br /> chÊt ®éc h¹i nh− ph©n bãn, thuèc trõ s©u t¨ng<br /> lªn, dÉn tíi m«i tr−êng bÞ « nhiÔm. Do ®ã, c¸c V©n Long lµ khu b¶o tån thiªn nhiªn ®Êt<br /> loµi ®éng vËt thñy sinh lµ nguån thøc ¨n cña c¸c ngËp n−íc cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn du<br /> loµi chim n−íc trong ®Çm còng bÞ chÕt v× nhiÔm lÞch sinh th¸i, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn du lÞch sinh<br /> ®éc vµ gi¶m dÇn ®i vÒ sè l−îng. th¸i quan s¸t chim n−íc.<br /> <br /> ë V©n Long, kh«ng cßn rõng nguyªn sinh. Tµi liÖu tham kh¶o<br /> Rõng hiÖn nay chØ lµ rõng phôc håi sau khi ®−îc<br /> b¶o vÖ víi tæng diÖn tÝch lµ 404ha, chiÕm 15% 1. Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng,<br /> tæng diÖn tÝch cña c¶ khu b¶o tån. Qua ®iÒu tra 2000: S¸ch §á ViÖt Nam, phÇn ®éng vËt.<br /> 100 hé d©n ë xung quanh khu b¶o tån th× 23% Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.<br /> sè hé vÉn vµo rõng chÆt c©y lµm cñi ®un vµ phôc<br /> vô sinh ho¹t hµng ngµy. ViÖc trång c©y ®Ó g©y 2. ChÝnh phñ ViÖt Nam, 2002: NghÞ ®Þnh sè<br /> l¹i rõng trªn nói ®¸ v«i gÆp rÊt nhiÒu khã vµ cÇn 48/2002/ND-CP: Danh môc thùc vËt, ®éng<br /> nhiÒu thêi gian, v× thÕ tr−íc m¾t, ®Ó phôc håi vËt hoang d· quý hiÕm.<br /> rõng ë V©n Long, th× cÇn ph¶i tuyªn truyÒn gi¸o 3. Craig Robson, 2000: A Field Guide to the<br /> dôc cho ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng cã ý thøc b¶o vÖ, Birds of South-East Asia (Thailand,<br /> kh«ng chÆt ph¸ rõng vµ kÌm theo lµ viÖc xö lý Peninsular Malaysia, Singapore, Myanmar,<br /> nghiªm nh÷ng tr−êng hîp vi ph¹m. Laos, Vietnam, Cambodia), New Holland<br /> HÖ ®éng, thùc vËt ë V©n Long cã nhiÒu loµi Publishers (UK) Ltd.<br /> quý hiÕm vµ ®Æc tr−ng, mïa ®«ng cã nhiÒu loµi 4. NguyÔn Cö, Lª Träng Tr¶i, Karen<br /> chim di c− ®Õn tró ®«ng víi sè l−îng lín. V©n Phillips, 2000: Chim ViÖt Nam, Nxb. Lao<br /> Long cßn cã vÞ trÝ thuËn lîi lµ n»m liÒn gÇn víi ®éng - X· héi.<br /> VQG Cóc Ph−¬ng, khu du lÞch Tam Cèc-BÝch 5. Inskipp T., Lindsey N. and Duckworth<br /> §éng, Hoa L−, Kim S¬n,... §iÒu ®ã cho thÊy W., 1996: An annotated Checklist of the<br /> KBTTN §NN V©n Long cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó Birds of the Oriental Region. Oriental Bird<br /> 23<br />  Club, Sandy. häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.<br /> 6. Ph¹m Trung L−¬ng vµ cs., 2002: Du lÞch 8. Vâ Quý, NguyÔn Cö, 1999: Danh lôc Chim<br /> sinh th¸i, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn vµ thùc ViÖt Nam, Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi.<br /> tiÔn ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, Nxb. Gi¸o dôc. 9. NguyÔn Huy Th¾ng, Anita Pedersen,<br /> 7. Vâ Quý, 1971: Sinh häc nh÷ng loµi chim 1996: T¹p chÝ Ho¹t ®éng khoa häc-phô<br /> th−êng gÆp ë ViÖt Nam, tËp 1, Nxb. Khoa tr−¬ng sè 7: 10-11.<br /> <br /> <br /> Biodiversity of the Birds in the Vanlong wetland nature<br /> reserve in the NinhBinh province<br /> <br /> Nguyen Lan Hung Son<br /> <br /> Summary<br /> <br /> The surveys on the avifauna of the Vanlong wetland nature reserve in the Ninhbinh province were<br /> carried out for 2 years: 2001 and 2002. There are 72 species belonging to 33 families of 14 orders recorded in<br /> the Vanlong reserve. Among them, 3 species are listed in the Red Data Book of Vietnam (2000): silver<br /> pheasant (Lophura nycthemera), brown fish Owl (Ketupa zeylonensis) and tickell’s hornbill (Ptilolaemus<br /> tickelli). The diversity of each order isn’t high, having average 2 families for one order. The highest quantity<br /> of them is from December to February, up to 2000 observed individuals. The Vanlong reserve has potentials to<br /> develop the eco-tourism, particularly in bird watching.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 11-2-2003<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 24<br />